Design for All 5 Senses | Jinsop Lee | TED Talks

Аудармашы: Madina Kinayatova Редактор: Meruyert Telbaeva

In an age of global strife and climate change,

Ғаламдық бәсекелестік пен ауа райының өзгеруі дәуірінде

I'm here to answer the all important question:

мен мұнда төмендегідей өзекті сұраққа жауап беру үшін тұрмын:

Why is sex so damn good?

Жыныстық қатынас неліктен жағымды?

If you're laughing, you know what I mean.

Егер күлсеңіз, менің ойымды түсінгеніңіз.

Now, before we get to that answer,

Жауап бермес бұрын,

let me tell you about Chris Hosmer.

мен Крис Хосмер туралы айтып берейін.

Chris is a great friend of mine from my university days,

Крис — менің университеттік кезеңнен бергі жақсы досым,

but secretly, I hate him.

бірақ шынымды айтсам, оны жек көремін.

Here's why. Back in university, we had a quick project

Себебі мынадай. Университетте жедел жобамыз болды

to design some solar-powered clocks.

күн сәулелі сағаттарды жобалау жайлы.

Here's my clock.

Міне менің сағаттарым.

It uses something called the dwarf sunflower,

Олар биіктігі бар-жоғы 12 сантиметр

which grows to about 12 inches in height.

болып өсетін аласа күнбағыстардан тұрады.

Now, as you know, sunflowers

Сіздер білесіздер күнбағыс күні бойы

track the sun during the course of the day.

күн артынан ілесіп айналып отырады.

So in the morning, you see which direction the sunflower is facing,

Таңертең күнбағыстың қайда қарап,

and you mark it on the blank area in the base.

тұрғанына қарап сіздер белгі қоясыздар.

At noon, you mark the changed position of the sunflower,

Күндіз сіз тағы да осы қалыппен белгі қоясыз,

and in the evening again, and that's your clock.

Кешке тағы да сағатыңыз дайын тұрады.

Now, I know my clock doesn't tell you the exact time,

Сағаттардың дәл уақытты көрсетпейтінін мен білемін,

but it does give you a general idea using a flower.

бірақ, гүлдің көмегімен сағат жасауға болатынын ұқтыңыз.

So, in my completely unbiased, subjective opinion,

Менің субъективті ойымша,

it's brilliant.

бұл - керемет идея.

However, here's Chris's clock.

Ал мынау - Кристің сағаты.

It's five magnifying glasses with a shot glass under each one.

Олар бес лупадан тұрады оның әрбірінің астында рөмке бар.

In each shot glass is a different scented oil.

Рөмкелерде —жұпар иісті әртүрлі майлар.

In the morning, the sunlight will shine down

Күн таңертең бірінші

on the first magnifying glass,

лупаға нұрын төгеді,

focusing a beam of light on the shot glass underneath.

ол жарықты рөмкеге бағыттайды.

This will warm up the scented oil inside,

Осындай жолмен май қызады да,

and a particular smell will be emitted.

барлық жерге жұпар иіс таратады.

A couple of hours later, the sun will shine

Бірнеше сағаттан кейін күн лупаға түсіп

on the next magnifying glass, and a different smell will be emitted.

келесі лупада басқа жаңа иіс шығады.

So during the course of the day, five different smells

Сонымен бір күн бойы ауада бес түрлі иіс

are dispersed throughout that environment.

қоршаған ортада пайда болады.

Anyone living in that house can tell the time

Үйдің әрбір тұрғыны иіске қарап

just by the smell.

сағаттың неше болғанын анықтай алады.

You can see why I hate Chris.

Кристі неге жек көретінімді түсінген шығарсыздар?

I thought my idea was pretty good,

Өз идеямды керемет деп жүрсем,

but his idea is genius,

оның идеясы тіпті асып кетті,

and at the time, I knew his idea was better than mine,

оның идеясының менен асып түсетінін білдім,

but I just couldn't explain why.

бірақ неге екенін түсіндіре алмадым.

One thing you have to know about me is I hate to lose.

Мен жайлы бір нәрсе білгендеріңіз жөн – мен жеңілісті жек көремін.

This problem's been bugging me for well over a decade.

Бұл мәселе жыл бойына маған маза бермеді.

All right, let's get back to the question of why sex is so good.

«Жыныстық қатынас неліктен жағымды?» деген сұраққа келсек.

Many years after the solar powered clocks project,

Күн сәулелі сағаттар әзірлеу жобасынан біраз жыл өткен соң,

a young lady I knew suggested maybe sex is so good

бір жас әйел жыныстық қатынас бес сезім түгел берілгенде ғана

because of the five senses.

жақсы деген ұсыныс айтты.

And when she said this, I had an epiphany.

Осыны айтқаны сол еді басымда идеялар қаптап кетті.

So I decided to evaluate different experiences I had in my life

Мен өмірімнің әртүрлі жағдайларын осы

from the point of view of the five senses.

бес сезім негізінде бағалай бастадым.

To do this, I devised something called the five senses graph.

Оны жасау үшін, мен бес сезім атты кесте жасадым.

Along the y-axis, you have a scale from zero to 10,

Y осінде 0 ден 10 - ға дейінгі шкалалар,

and along the x-axis, you have, of course, the five senses.

X осінде әрине бес сезім тұрады.

Anytime I had a memorable experience in my life,

Менің өмірімде ерекше жағдайлар болған сайын,

I would record it on this graph like a five senses diary.

мен оны бес сезім күнделігі сияқты кестеде белгілеймін.

Here's a quick video to show you how it works.

Мына бейнеде оның қалай жүзеге асатынын көресіздер.

(Video) Jinsop Lee: Hey, my name's Jinsop,

(Бейне) Джинсоп Ли: Сәлем менің атым Джинсоп,

and today, I'm going to show you what riding motorbikes

бүгін мен сіздерге бес сезім негізінде мотоциклді

is like from the point of view of the five senses. Hey!

қалай айдау керектігін үйретемін. Ей!

Bike designer: This is [unclear], custom bike designer.

Мотоцикл дизайнері: Бұл [анық емес] тапсырысқа жасайтын дизайнері.

(Motorcyle revving)

(Мотоцикл гүрілі)

[Sound]

[Есту]

[Touch]

[Сезу]

[Sight]

[Көру]

[Smell]

[Иіскеу]

[Taste]

[Дәм]

JL: And that's how the five senses graph works.

ДжЛ: Осындай кестемен бес сезім жұмыс істейді.

Now, for a period of three years, I gathered data,

Мен үш жыл бойы тек өзімнің ғана емес,

not just me but also some of my friends,

сонымен бірге кейбір достарымнан дерек жинадым,

and I used to teach in university, so I forced my --

сабақ бергендіктен студенттерді де солай істеуге--

I mean, I asked my students to do this as well.

мәжбүрлегенім жоқ жай сұрадым деп айтқым келді,

So here are some other results.

Міне кейбір нәтижелер.

The first is for instant noodles.

Біріншісі – жылдам әзірленетін кеспе жеу.

Now obviously, taste and smell are quite high,

Расында, бірінші кезекте дәм мен иіс тұрары анық,

but notice sound is at three.

бірақ дыбыс – үшінші кезекте.

Many people told me a big part

Көпшілігі кеспе жеу барысында

of the noodle-eating experience is the slurping noise.

сылпылдатып жеу соңғы орында еместігіне сендіреді.

You know. (Slurps)

Сіз білесіз. (сылпылдатады)

Needless to say, I no longer dine with these people.

Енді түсінікті бұл адамдармен бірге тамақтанбаймын

OK, next, clubbing.

Ары қарай түнгі клубтар.

OK, here what I found interesting was

Бұдан мен бір қызыққа тап болдым

that taste is at four, and many respondents told me

дәмнің төртінші кезекте екендігі,

it's because of the taste of drinks,

сусындардың әсерінен бірақ бұл емес,

but also, in some cases, kissing is a big part of the clubbing experience.

сондай-ақ сүйісу де маңызды рөл атқарады.

These people I still do hang out with.

Ол адамдармен мен әлі де араласамын.

All right, and smoking.

Ендігісі темекі тарту.

Here I found touch is at [six], and one of the reasons

Мен сезу алтыншы кезекте екендігін анықтадым

is that smokers told me the sensation of holding a cigarette

Темекі тартатындар маған темекі тарту барысында

and bringing it up to your lips is a big part of the smoking experience,

темекіні қолда ұстау мен ауызға апару маңызды рөл атқаратындығын айтты.

which shows, it's kind of scary to think

Бұл темекінің асқан шеберлікпен

how well cigarettes are designed by the manufacturers.

жасалғандығын ойлаудың өзі қорқынышты екендігін көрсетеді.

OK. Now, what would the perfect experience

Жақсы. Ал қазір кемшіліксіз тәжірибе

look like on the five senses graph?

көру үшін 5 сезім кестесіне қараңыз?

It would, of course, be a horizontal line along the top.

Бұл кестенің басындағы көлбеу сызық болады

Now you can see, not even as intense an experience

Сіз мотоцикл айдау сияқты бұндай ерекше оқиғаның да

as riding a motorbike comes close.

жеткілікті деңгейге жетпегенін көріп отырсыз.

In fact, in the years that I gathered data,

Негізі мәліметтерді жинаған уақыттың ішінде,

only one experience came close to being the perfect one.

бір ғана тәжірибе идеалға қатты жақындады.

That is, of course, sex. Great sex.

Әрине бұл - жыныстық қатынас, Керемет жыныстық қатынас.

Respondents said that great sex

Респонденттер жақсы жыныстық қатынас

hits all of the five senses at an extreme level.

бес сезімді де жұмыс істеуге мәжбүрлейтіндігін айтады.

Here I'll quote one of my students who said,

Өз студенттерімнің бірінің сөзін келтірейін:

"Sex is so good, it's good even when it's bad."

«Жыныстық қатынас барлық кезде тіпті жаман кезде де жақсы»

So the five senses theory does help explain

Бес сезім теориясы неліктен бұлай

why sex is so good.

екендігін түсіндіреді.

Now in the middle of all this five senses work,

Бес сезім теориясымен жұмыс істеу барысында,

I suddenly remembered the solar-powered clocks project

аяқ астынан өзімнің күн сәулелі сағаттарымды

from my youth.

еске алдым.

And I realized this theory also explains why Chris's clock

Теорияны түсініп неге Кристің сағаттары

is so much better than mine.

менікінен жақсы болғандығын түсіндім.

You see, my clock only focuses on sight,

Менің сағаттарым тек қана көруге,

and a little bit of touch.

ары кеткенде сезуге ыңғайланған.

Here's Chris's clock.

Кристің сағатына қараңыздаршы.

It's the first clock ever that uses smell to tell the time.

Бұл - уақытты иіс бойынша анықтауға мүмкіндік беретін алғашқы сағат.

In fact, in terms of the five senses,

Бес сезім теориясында,

Chris's clock is a revolution.

Кристің сағаттары – революция.

And that's what this theory taught me about my field.

Міне мені өзімнің теориям неге үйретті.

You see, up till now, us designers,

Әлі күнге дейін біз дизайнерлер,

we've mainly focused on making things look very pretty,

негізінен заттардың әдемі көрінуіне,

and a little bit of touch,

сезім әсерлілігіне көңіл аудардық.

which means we've ignored the other three senses.

Сонда біз қалған үш сезімді жақтырмады дегенді білдіреді ғой.

Chris's clock shows us that even raising just one

Кристің сағаты ең болмаса қалған үш сезімнің

of those other senses can make for a brilliant product.

біреуін керемет өнім алуға болатынын көрсетті.

So what if we started using the five senses theory

Ал біз бес сезім теориясын барлық жобаларымызда

in all of our designs?

қолдануды бастасақ ше?

Here's three quick ideas I came up with.

Менің басыма оралған үш ой.

This is an iron, you know, for your clothes,

Киімді үтіктеуге арналған үтік,

to which I added a spraying mechanism,

мен оған шашқыш қостым,

so you fill up the vial with your favorite scent,

Сонымен сіз қалаған жұпар иісіңізді қоссаңыз,

and your clothes will smell nicer,

киіміңіздің иісі жақсы болады,

but hopefully it should also make

сондай-ақ бұл үтіктеу процесін

the ironing experience more enjoyable.

жағымды жұмысқа айналдырады.

We could call this "the perfumator."

Оны «хош иістендіргіш» деп атаса болады.

All right, next.

Тамаша, ары қарай кеттік.

So I brush my teeth twice a day,

Мен тісімді күніне екі рет тазалаймын.

and what if we had a toothbrush

Ал егер де тіс щеткасының дәмі

that tastes like candy,

мұз кәмпиттің дәміндей болса,

and when the taste of candy ran out,

және дәмі кетіп бара жатса,

you'd know it's time to change your toothbrush?

щетканы ауыстыру керек дегенді білдірсе ше?

Finally, I have a thing for the keys on a flute or a clarinet.

Соңғы айтпағым, сырнай мен кларнеттің қақпақтары қатты ұнайды.

It's not just the way they look, but I love the way they feel

Олардың түрлері жақсы болғандықтан ғана емес

when you press down on them.

сипағанда қолға жағымды болғандығынан ұнайды.

Now, I don't play the flute or the clarinet,

Мен сырнайда да, кларнетте де ойнамаймын,

so I decided to combine these keys with an instrument I do play:

сондықтан мен бұл қақпақтарды өзім пайдаланатын затпен:

the television remote control.

яғни пультпен (басқару тетігі) біріктіруді ойладым.

Now, when we look at these three ideas together,

Ал енді осы үш идеяны біріктіріп қарасақ,

you'll notice that the five senses theory

сіздер бес сезім теориясы тек қана

doesn't only change the way we use these products

заттарды қалай пайдаланғанымызды емес

but also the way they look.

оның сыртқы түрін де өзгертетіндігін түсінесіздер.

So in conclusion, I've found the five senses theory

Қорыта келе мен бес сезім теориясы

to be a very useful tool in evaluating

бағалау үшін өте пайдалы құралды

different experiences in my life,

өмірімдегі әртүрлі жағдайлардың

and then taking those best experiences

тамаша үйлесетіндігін содан соң олардың ең

and hopefully incorporating them into my designs.

үздіктерін жобаларымда пайдалануға болатындығын білдім.

Now, I realize the five senses isn't the only thing

Мен тек қана бес сезім теориясы ғана

that makes life interesting.

өмірді қызықты етпейтінін түсінемін.

There's also the six emotions

Бізде әлі алты сезім және

and that elusive x-factor.

қолға түспейтін Х-фактор бар.

Maybe that could be the topic of my next talk.

Мүмкін келесі жолғы сөйлейтін сөзімнің тақырыбы сол болар.

Until then, please have fun

Ал әзірше, көңіл көтеру үшін

using the five senses in your own lives

менің теорияларымды өз өміріңізде және

and your own designs.

жобаларыңызда қолданыңыздар.

Oh, one last thing before I leave.

Кетер алдында айтар соңғы сөзім.

Here's the experience you all had while listening

Мынау TED talks-ты тыңдау барысында

to the TED Talks.

сіз жинаған тәжірибе.

However, it would be better if we could boost up

Бірақ осы бір тәжірибені басқа да

a couple of the other senses like smell and taste.

иіскеу мен дәм сезуді пайдаланып кеңейтсек жаман болмас еді.

And the best way to do that is with

Бәрінен де бұл тегін

free candy.

кәмпитпен жақсы орындалады.

You guys ready?

Ал, сіз дайынсыз ба?

All right.

Керемет.

(Applause)

(Қол соғу)