Alex Tabarrok on how ideas trump crises

Alex Tabarrok fikirlerin krizler üzerinde nasıl baskın çıktığını açıklıyor.

Çeviri: Yavuz Ediz Gözden geçirme: Hakan Kucukdereli

The first half of the 20th century

Yirminci yüzyılın ilk yarısı

was an absolute disaster in human affairs,

insan ilişkileri açısından tam bir felaketti.

a cataclysm.

bir tufan.

We had the First World War,

Birinci dünya savaşını,

the Great Depression,

Büyük Krizi,

the Second World War

İkinci dünya savaşını,

and the rise of the communist nations.

ve kominist ulusların yükselişini gördük.

And each one of these forces

Ve bu zorlukların her biri

split the world, tore the world apart,

dünyayı parçalara ayırıp

divided the world.

bölmüştür.

And they threw up walls --

Ve duvarlar diktiler birden,

political walls, trade walls,

politik duvarlar, ticari duvarlar,

transportation walls,

ulaşım duvarları,

communication walls, iron curtains --

iletişim duvarları, demir perdeler

which divided peoples and nations.

ki bunlar insanları ve ulusları bölmüştür.

It was only in the second half of the 20th century

Yirminci yüzyılın ikinci yarısıydı sadece,

that we slowly began to pull ourselves

kendimizi bu çukurun içinden yavaşça

out of this abyss.

çekmeye başladığımızda.

Trade walls began to come tumbling down.

Ticari duvarlar yıkılmaya başladı.

Here are some data on tariffs:

İşte, gümrük vergileriyle ilgili birkaç veri:

starting at 40 percent, coming down to less than 5 percent.

% 40 ile başlayıp, % 5 ten daha aşağılara kadar düşüyor.

We globalized the world. And what does that mean?

Dünyayı küreselleştirdik. Peki, ne demek bu?

It means that we extended cooperation

Şu demek ki ortaklık sahalarımızı

across national boundaries;

ulusal sınırların ötesine taşıdık.

we made the world more cooperative.

Dünyayı işbirliğine daha açık hale getirdik.

Transportation walls came tumbling down.

Ulaşım duvarları yıkılmaya başladı.

You know in 1950 the typical ship carried

Bildiğiniz gibi 1950 de tipik bir gemi

5,000 to 10,000 tons worth of goods.

5,000 ila 10,000 ton arası mal taşırdı.

Today a container ship can carry 150,000 tons;

Bugün ise bir konteyner gemisi 150,000 ton yük taşıyabiliyor.

it can be manned with a smaller crew;

Daha az sayıda bir mürettebatla,

and unloaded faster than ever before.

öncekinden daha hızlı boşaltılabiliyor.

Communication walls, I don't have to tell you -- the Internet --

İletişim duvarları da, söylememe gerek bile yok, internetle,

have come tumbling down.

yıkılmaya başladı.

And of course the iron curtains,

Ve tabiki demir perdeler,

political walls have come tumbling down.

politik duvarlar yıkılmaya başladı.

Now all of this has been tremendous for the world.

Günümüzde, tüm bunlar dünya için aşırı büyük durumlar.

Trade has increased.

Ticaret arttı.

Here is just a little bit of data.

Buyurun küçük bir veri:

In 1990, exports from China to the United States:

1990 yılında, Çin'in Birleşik Devletlere olan ihracatı

15 billion dollars.

15 milyar dolardı.

By 2007: over 300 billion dollars.

2007 de ise, 300 milyar doların üstünde.

And perhaps most remarkably,

Ve belki de en önemlisi,

at the beginning of the 21st century,

21. yüzyılın başında,

really for the first time in modern history,

modern tarihte gerçekten bir ilk olarak,

growth extended to almost all parts of the world.

büyüme, neredeyse dünyanın tüm bölgelerine yayıldı.

So China, I've already mentioned,

Dolayısıyla Çin, önce de belirtmiştim,

beginning around 1978, around the time of the death of Mao,

1978 de Mao'nun öldüğü zaman diliminden başlayarak,

growth -- ten percent a year.

yılda % 10 büyüme göstermiştir.

Year after year after year,

Geçen her yıl ise,

absolutely incredible.

inanılmaz bir hal almıştır.

Never before in human history

İnsanlık tarihinin hiç bir döneminde,

have so many people been raised out of

bu kadar çok sayıda insan, Çin'de olduğu gibi,

such great poverty as happened in China.

aşırı fakirlikten böylesine kurtulamamıştır.

China is the world's greatest anti-poverty program

Çin, geçtiğimiz 30 yıldan bu yana,

over the last three decades.

dünyanın en büyük fakirlik karşıtı duruşunu sergilemiştir.

India, starting a little bit later,

Biraz geç başlamasına rağmen, Hindistan

but in 1990, begetting tremendous growth.

1990 yılında olağanüstü büyüme göstermiştir.

Incomes at that time

O zamanki gelirler

less than $1,000 per year.

yıllık 1.000 dolardan azdı.

And over the next 18 years

Son 18 yılda ise,

have almost tripled.

yaklaşık 3 katı oldu.

Growth of six percent a year. Absolutely incredible.

Yıllık % 6 oranında bir büyüme. Kesinlikle inanılmaz.

Now Africa, Sub-Saharan Africa --

Afrika'nın Sahra Çölü altındaki kısmı,

Sub-Saharan Africa

Sahara Çölü altı Afrika'sı

has been the area of the world

dünyanın büyümeye karşı

most resistant to growth.

en dirençli bölgesi olageldi.

And we can see the tragedy of Africa

Afrika'da yaşanan trajediyi

in the first few bars here.

buradaki ilk birkaç sütunda görebiliyoruz.

Growth was negative.

Büyüme oranı eksilerdeydi.

People were actually getting poorer than their parents,

İnsanlar, anne babalarından da fakir bir hale geliyorlardı.

and sometimes even poorer than their grandparents had been.

Ve bazen büyükbabalarından da fakir olabiliyorlardı.

But at the end of the 20th century,

Ama, 20. yüzyılın sonunda,

the beginning of the 21st century,

21. yüzyılın başlangıcında,

we saw growth in Africa.

Afrika'da bir büyüme gördük.

And I think, as you'll see, there's reasons for optimism,

Bence, sizin de göreceğiniz gibi, iyimser olmak için nedenler var.

because I believe that the best is yet to come.

Çünkü, en iyisini daha görmedik diye düşünüyorum.

Now why.

Şimdi, neden böyle?

On the cutting edge today

Bugünkü keskin çizgilerle beraber

it's new ideas which are driving growth.

büyümeyi yönlendiren şey aslında yeni fikirlerdir.

And by that I mean it's

Bununla kastettiğim ise;

products for which the research and development costs

araştırma geliştirme maliyetleri oldukça yüksek iken,

are really high, and the manufacturing costs are low.

üretim maliyetlerinin düşük olduğu ürünlerdir.

More than ever before it is these types of ideas

Keskin çizgilerde büyümeyi idare eden olgu ise

which are driving growth on the cutting edge.

bu tür fikirlerdir, hem de hiç görülmedik bir oranda.

Now ideas have this amazing property.

Fikirlerin böyle harika bir özelliği vardır.

Thomas Jefferson, I think, really expressed this quite well.

Sanırım, Thomas Jefferson bunu gayet güzel ifade etti.

He said, "He who receives an idea from me

Dedi ki " Benden bir fikir isteyen kimse,

receives instruction himself, without lessening mine.

bendekileri azaltmadan alır bu bilgiyi.

As he who lights his candle at mine

Mumunu benim mumumdan yakan biri olarak,

receives light without darkening me."

beni karanlıkta bırakmadan alır ışığını.

Or to put it slightly differently:

Veya, biraz daha farklı ifade etmek gerekirse,

one apple feeds one man,

bir elma bir kişiyi besler,

but an idea can feed the world.

ama bir fikir tüm dünyayı doyurabilir.

Now this is not new. This is practically not new to TEDsters.

Bu aslında yeni değil. Pratikte TEDciler için de yeni değil.

This is practically the model of TED.

Esasında bu TED in modelidir.

But what is new is that the greater function of ideas

Yeni olan şudur ki fikirlerin en büyük işlevi,

is going to drive growth even more than ever before.

büyümeyi bilinenden daha ileri seviyelere çıkarmalarıdır.

This provides a reason why

Bu da ticaretin ve küreselleşmenin

trade and globalization

niçin daha da önem kazandığını,

are even more important, more powerful than ever before,

her zamankinden daha da güçlü olduğunu

and are going to increase growth more than ever before.

ve büyümeyi daha da ileri seviyelere taşıyacağını gösterir.

And to explain why this is so, I have a question.

Niçin böyle olduğunu açıklamak için bir sorum var.

Suppose that there are two diseases:

Varsayın ki iki hastalık ortaya çıktı.

one of them is rare, the other one is common,

Biri az görünen türden, diğeri de bilindik bir hastalık.

but if they are not treated they are equally severe.

Ama tedavi edilmezlerse, ikisi de aynı düzeyde şiddetli olurlar.

If you had to choose, which would you rather have:

Bir seçim yapmanız gerekirse, hangisini istersiniz?

the common disease or the rare disease?

Bilindik olan mı yoksa nadir görünen mi?

Common, the common -- I think that's absolutely right,

Bilindik olan. Sanırım, çok haklısınız.

and why? Because there are more drugs to treat common diseases

Niçin peki? Çünkü bilindik hastalıkları tedavi edebilecek ilaçlar

than there are to treat rare diseases.

nadir görünenleri tedavi edebileceklerden daha çoktur.

The reason for this is incentives.

Bunun nedeni ise teşviklerdir.

It costs about the same to produce a new drug

Yeni bir ilaç ister 1.000, ister 100.000 , isterse de

whether that drug treats 1,000 people,

bir milyon kişiyi tedavi etsin;

100,000 people, or a million people.

üretimi için yapılan harcama neredeyse aynıdır.

But the revenues are much greater if the drug treats a million people.

Ama bir milyon kişiyi tedavi ettiğinde sağlanan gelir, çok daha fazladır.

So the incentives are much larger

Dolayısıyla, daha fazla insanı iyileştiren ilaçlar üretmeye

to produce drugs which treat more people.

yönelik teşvikler daha çoktur.

To put this differently: larger markets save lives.

Bir başka ifadeyle, daha büyük pazarlar hayat kurtarır.

In this case misery truly does love company.

Bu durumda, mutsuzluk gerçekten de sevinç getirir.

Now think about the following:

Şimdi biraz kafa yoalım:

if China and India were as rich as the United States is today,

Çin ve Hindistan bugün Birleşik Devletler kadar zengin olsalardı,

the market for cancer drugs would be eight times larger than it is now.

kanser tedavisinde kullanılan ilaç piyasası şimdikinden 8 kat daha büyük olurdu.

Now we are not there yet, but it is happening.

Şuanki durum bu doğrultuda değil ama olacak.

As other countries become richer

Diğer ülkeler zenginleştikçe,

the demand for these pharmaceuticals

ilaç kullanımına dair bu talep

is going to increase tremendously.

büyük oranda artacaktır.

And that means an increase incentive to do research and development,

Bu da dünyada herkesin yararına olan araştırma geliştirme faaliyetlerine

which benefits everyone in the world.

yönelik bir artış demektir.

Larger markets increase the incentive

Büyük piyasalar her türlü fikri geliştirmek için

to produce all kinds of ideas,

teşvikleri artırırlar.

whether it's software, whether it's a computer chip,

Bu bir yazılım da olabilir, bir bilgisayar çipi de,

whether it's a new design.

yeni bir tasarım da.

For the Hollywood people in the audience,

Seyirciler arasında Holywood’dan olanlar için,

this even explains why action movies

bu aksiyon filmlerinin neden komedilerden daha fazla bütçeye

have larger budgets than comedies:

sahip olduğunu da açıklamaktadır.

it's because action movies translate easier

Bunun sebebi, aksiyon filmlerinin diğer dil ve kültürlere

into other languages and other cultures,

çevrilmesinin daha kolay olmasıdır.

so the market for those movies is larger.

Dolayısıyla, bu filmlerin piyasası daha büyüktür.

People are willing to invest more,

İnsanlar daha fazla yatırım yapmak istedikleri için,

and the budgets are larger.

bütçeler de büyük olur.

Alright. Well if larger markets increase the incentive

Pekala. eğer büyük piyasalar, yeni fikirler üretmek için

to produce new ideas,

teşvikleri artırırlarsa,

how do we maximize that incentive?

bu teşvikleri en yükseğe nasıl çıkartırız?

It's by having one world market, by globalizing the world.

Bunun yolu da tüm dünyayı kapsayan global bir pazar oluşturmaktır.

The way I like to put this is:

Bunu şöyle ifade etmek isterim;

one idea. Ideas are meant to be shared,

fikirler paylaşmak için olduğundan,

so one idea can serve one world, one market.

bir fikir bütün dünyaya yani piyasaya hizmet edebilir.

One idea, one world, one market.

Bir fikir, bir dünya, bir piyasa.

Well how else can we create new ideas?

Peki, yeni fikirleri başka nasıl üretebiliriz?

That's one reason.

Bu, sebeplerden biri.

Globalize trade.

Küreselleş, ve ticaret yap.

How else can we create new ideas?

Başka nasıl üretebiliriz yeni fikirleri?

Well, more idea creators.

Daha fazla fikir sahibine ulaşarak.

Now idea creators, they come from all walks of life.

Bu fikir sahipleri de hayatın her kesiminden olacak.

Artists and innovators -- many of the people you've seen on this stage.

Sanatçılar ve yenilikçiler, şu sahnede gördüğünüz insanların çoğu.

I'm going to focus on scientists and engineers

Ben bilimadamları ve mühendisler üzerinde odaklanacağım

because I have some data on that, and I'm a data person.

çünkü elimde bunlara dair veri var ve bu verileri kullanacağım.

Now, today, less than one-tenth of one percent

Günümüzde, dünya nüfusunun % 1 inin 10 da 1 inden

of the world's population are scientists and engineers.

daha az bir miktarı bilim adamı ve mühendistir.

(Laughter)

(Kahkaha)

The United States has been an idea leader.

Birleşik Devletler bir fikir önderi olmuştur.

A large fraction of those people are in the United States.

Bu insanların büyük bir bölümü Birleşik Devletler'dedir.

But the U.S. is losing its idea leadership.

Fakat, Amerika fikir önderliği konumunu yitirmektedir.

And for that I am very grateful.

Ve bunun için çok minnettarım.

That is a good thing.

Bu iyi bir şey.

It is fortunate that we are becoming less of an idea leader

Fikir liderliğini kaybediyor olmamız bir şanstır

because for too long the United States,

çünkü Amerika çok uzun bir süredir,

and a handful of other developed countries,

beraberindeki diğer gelişmiş ülkelerle birlikte,

have shouldered the entire burden

araştırma-geliştirmeye dair tüm yükü

of research and development.

omuzlamış durumdadır.

But consider the following:

Ama şunlara da bakacak olursak:

if the world as a whole were as wealthy as the United States is now

eğer tüm dünya, Birleşik Devletlerin şuanda olduğu kadar zengin olsaydı,

there would be more than five times as many scientists and engineers

herkesin yararına olan ve herkesçe paylaşılan

contributing to ideas which benefit everyone,

fikirleri destekleyecek bilim adamı ve mühendislerin sayısı

which are shared by everyone.

beş katından daha fazla olabilirdi.

I think of the great Indian mathematician, Ramanujan.

Aklıma, Hintli büyük matematikçi Ramanujan geliyor.

How many Ramanujans are there in India today

Bugün Hindistan'da, dünyayı besliyor olabilecekken,

toiling in the fields, barely able to feed themselves,

karınlarını güçlükle doyuran, kendi alanlarında emek veren

when they could be feeding the world?

kaç tane Ramanujan vardır?

Now we're not there yet.

Daha o kadar olamadık.

But it is going to happen in this century.

Ama bu yüzyılda olacak.

The real tragedy of the last century is this:

Geçen yüzyıl yaşanan asıl üzücü olay şudur:

if you think about the world's population

dünya nüfusunu kocaman bir bilgisayar, tek parça paralel işlemci

as a giant computer, a massively parallel processor,

olarak düşünecek olursanız,

then the great tragedy has been

bu üzücü olayı da

that billions of our processors have been off line.

milyarlarca işlemcimizin çevrimdışı olması diye düşünebilirsiniz.

But in this century China is coming on line.

Fakat bu yüzyılda Çin çevrimiçi olmaya başladı.

India is coming on line.

Hindistan da aynı şekilde.

Africa is coming on line.

Afrika da öyle.

We will see an Einstein in Africa in this century.

Bu yüzyılda Afrika'dan bir Einstein çıkacak, göreceğiz.

Here is just some data. This is China.

Elimizdeki Çin'e dair verilere bakalım.

1996: less than one million

1996 da, Çin'de üniversiteye yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı

new university students in China per year;

yıllık 1 milyondan daha azdı.

2006: over five million.

2006 da ise, 5 milyonun üzerinde.

Now think what this means.

Peki, bu ne demek oluyor?

This means we all benefit when another country gets rich.

Bu demek oluyor ki başka bir ülke zenginleştikçe bundan biz de kâr ederiz.

We should not fear other countries becoming wealthy.

Diğer ülkelerin de zenginleşmesinden korkmamalıyız.

That is something that we should embrace --

Bu hoşnutluk verici bir durumdur--

a wealthy China, a wealthy India, a wealthy Africa.

Refaha erişmiş bir Çin, bir Hindistan ve Afrika.

We need a greater demand for ideas --

Fikir için daha fazla talep olmalıdır,

those larger markets I was talking about earlier --

hani az evvel bahsettiğim büyük piyasalar,

and a greater supply of ideas for the world.

ve tüm dünya için daha büyük bir fikir kaynağı.

Now you can see some of the reasons why I'm optimistic.

Şimdi, niçin bu kadar iyimser olduğumun nedenlerinden bazılarını görebilirsiniz.

Globalization is increasing the demand

Küreselleşme, yeni fikirler üretmeye dair teşvikleri

for ideas, the incentive to create new ideas.

ve talepleri artırmaktadır.

Investments in education are increasing the supply of new ideas.

Eğitim yatırımları, yeni fikir kaynaklarının artışını sağlamaktadır.

In fact if you look at world history

Aslında, dünya tarihine bakacak olursanız,

you can see some reasons for optimism.

iyimserlik için bazı sebepler görebilirsiniz.

From about the beginnings of humanity

Insaligin baslangicindan

to 1500: zero economic growth, nothing.

1500 yilina kadar hiçbir ekonomik büyüme yok, sıfır.

1500 to 1800: maybe a little bit of economic growth,

1500 den 1800 lere gelindiğinde, belki çok az bir ekonomik büyüme.

but less in a century

Ama koca bir yüzyıl içinde,

than you expect to see in a year today.

bir yılda görmek istediğinizden daha az.

1900s: maybe one percent.

1900 lerde belki % 1.

Twentieth century: a little bit over two percent.

20. yüzyılda % 2 den biraz fazla.

Twenty-first century could easily be 3.3, even higher percent.

21. yüzyıl ise 3.3 ten daha fazla olabilir.

Even at that rate,

Bu oranda bile olsa,

by 2100 average GDP per capita

2100 lere gelindiğinde, kişi başına düşen ortalama GSMH

in the world will be $200,000.

dünyada 200.000 dolar olacaktır.

That's not U.S. GDP per capita, which will be over a million,

Bu rakam Amerika için değil, zira orada 1 milyonun üzerinde olacak.

but world GDP per capita -- $200,000.

Ama dünya için kişi başı GSMH 200.000 dolar.

That's not that far.

O kadar da uzak değiliz buna.

We won't make it.

Bizler göremeyebiliriz.

But some of our grandchildren probably will.

Ama torunlarımız bunu görebilecekler.

And I should say,

Ve bunun oldukça makul bir tahmin

I think this is a rather modest prediction.

olduğunu söyleyebilirim diye düşünüyorum.

In Kurzweilian terms this is gloomy.

Kurzweilian ifadesiyle bu ümitsiz bir durum.

In Kurzweilian terms I'm like the Eeyore of economic growth.

Kurzweilian deyişiyle ekonomik büyümenin depresif eşeği gibiyim.

(Laughter)

(Kahkaha)

Alright what about problems?

Pekala, ya problemler?

What about a great depression?

Mesela, Büyük Kriz?

Well let's take a look. Let's take a look at the Great Depression.

Büyük Krize şöyle bir göz atalım.

Here is GDP per capita

İşte 1900 den 1929 a kadarki

from 1900 to 1929.

kişi başına düşen GSMH.

Now let's imagine that you were an economist in 1929,

1929 yılında bir ekonomist olduğunuzu hayal edelim.

trying to forecast future growth for the United States,

Amerikanın gelecekteki büyüme oranını tahmin etmeye çalışıyorsunuz

not knowing that the economy was about to go off a cliff,

ve ekonominin uçurumdan düşeceğinden hiç haberiniz yok.

not knowing that we were about to enter

20. yüzyılda görülecek en büyük ekonomik felakete

the greatest economic disaster certainly in the 20th century.

doğru sürüklendiğimizin farkında değilsiniz.

What would you have predicted, not knowing this?

Tüm bunları bilmeden ne olacağını sanmıştınız ki?

If you had based your prediction, your forecast

Eğer 1900 den 1929 a kadar olan tahmininizi

on 1900 to 1929

bir temele dayandırsaydınız,

you'd have predicted something like this.

bu tür şeyler tahmin etmiş olurdunuz.

If you'd been a little more optimistic --

Eğer 20 lerdeki yükseliş gibi bir

say, based upon the Roaring Twenties -- you'd have said this.

iyimserlik duymuş olsanız, bunları söylerdiniz.

So what actually happened?

Peki olup biten nedir?

We went off a cliff but we recovered.

Uçurumdan düştük ama iyileştik.

In fact in the second half of the 20th century

Aslında, 20. yüzyılın ikinci yarısında,

growth was even higher than anything you would have predicted

büyüme oranı ,ilk yarısına nazaran, tahmin edebileceğiniz

based upon the first half of the 20th century.

her şeyden çok daha fazlaydı.

So growth can wash away

Bu yüzden büyüme, Büyük Kriz diye bilinen

even what appears to be a great depression.

olayı bile ortadan kaldırabilir.

Alright. What else?

Peki, başka ne var?

Oil. Oil. This was a big topic.

Petrol. Petrol önemli bir konuydu.

When I was writing up my notes oil was $140 per barrel.

Notlarımı yazdığım dönemde, petrolün varili 140 dolardı.

So people were asking a question. They were saying,

İnsanlar kendilerine soruyorlardı. Diyorlardı ki

"Is China drinking our milkshake?"

" Bizim milkshake imizi Çin mi içiyor ? "

(Laughter)

(Kahkaha)

And there is some truth to this,

Ve, sınırlı bir kaynaktan beslenen bir şeyimiz

in the sense that we have something of a finite resource,

olduğuna dair bir gerçek var ortada.

and increased growth is going to push up demand for that.

Artan büyüme oranları da buna olan talebi tetikleyecektir.

But I think I don't have to tell this audience

Seyircilere bunun söylememem gerektiğini sanıyorum ama

that a higher price of oil is not necessarily a bad thing.

yüksek petrol fiyatları o kadar da kötü bir şey değildir.

Moreover, as everyone knows,

Dahası, herkesin bildiği gibi,

look -- it's energy, not oil, which counts.

asıl işe yarayan enerjidir, petrol değil.

And higher oil prices mean

Petrol fiyatlarının yüksek olması demek

a greater incentive to invest in energy R&D.

enerji R&d sine yatırım için daha büyük teşvik demektir.

You can see this in the data.

Bunu verilerde de görebilirsiniz.

As oil prices go up, energy patents go up.

Petrol fiyatları arttıkça, enerji patentleri de artar.

The world is much better equipped

Günümüz dünyası, artan petrol fiyatlarıyla

to overcome an increase in the price of oil

baş edebilmek için, anlattıklarımdan ötürü,

today, than ever in the past,

eskiye nazaran

because of what I'm talking about.

çok daha iyi donanımlıdır.

One idea, one world, one market.

Bir fikir, bir dünya, bir piyasa.

So I'm optimistic

O yüzden şu iki fikire sahip

so long as we hew to these two ideas:

olduğumuz sürece ben de iyimser olurum:

to keep globalizing world markets,

dünya piyasalarını küreselleştirmek,

keep extending cooperation across national boundaries,

iş birliğini ulusal sınırların ötesine çıkarmak,

and keep investing in education.

ve eğitime yatırım yapmak.

Now the United States has a particularly important role

Birleşik Devletlerin burada oynayabileceği oldukça

to play in this:

önemli bir rolü vardır :

to keep our education system globalized,

eğitim sistemimizi dünya geneline yaymak,

to keep our education system open to students from all over the world,

eğitim sistemimizi dünyanın her tarafından gelen öğrencilere açmak,

because our education system

çünkü eğitim sistemimiz

is the candle

diğer öğrencilerin kendi mumlarını yakmaya

that other students come to light their own candles.

geldikleri bir mumdur.

Now remember here what Jefferson said.

Burada, Jefferson'un dediklerini hatırlayalım.

Jefferson said, "When they come

Jefferson dedi ki, " Ne vakit gelip mumlarını

and light their candles at ours,

bizimkinden tutuştururlarsa,

they gain light, and we are not darkened."

onlar aydınlanırken, biz karanlıkta kalmayız."

But Jefferson wasn't quite right, was he?

Ama Jefferson o kadar da haklı değilmiş, değil mi?

Because the truth is,

Çünkü gerçek şu ki,

when they light their candles at ours,

mumlarını bizimkinden tutuşturdukları vakit,

there is twice as much light available for everyone.

herkes için gereken ışığın iki katı olacaktır.

So my view is: Be optimistic.

O yüzden, benim görüşüm iyimser olmaktan yana.

Spread the ideas. Spread the light.

Fikirleri yayın. Işığı yayın.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

( Alkış )