Alex Tabarrok on how ideas trump crises

Tłumaczenie: Marta Janik Korekta: Artur Sawosko

The first half of the 20th century

Pierwsza połowa dwudziestego wieku...

was an absolute disaster in human affairs,

...była absolutną katastrofą w sprawach ludzkich...

a cataclysm.

...kataklizmem.

We had the First World War,

Pierwsza Wojna Światowa...

the Great Depression,

Wielki Kryzys...

the Second World War

...Druga Wojna Światowa...

and the rise of the communist nations.

...powstanie nacji komunistycznych.

And each one of these forces

I każde z tych wydarzeń...

split the world, tore the world apart,

...podzieliło świat, rozerwało świat na strzępy...

divided the world.

spowodowało podział świata.

And they threw up walls --

Powstały mury...

political walls, trade walls,

...mury polityczne, handlowe...

transportation walls,

...mury w transporcie...

communication walls, iron curtains --

...mury w komunikacji, żelazne kurtyny...

which divided peoples and nations.

...które podzieliły nacje i narody.

It was only in the second half of the 20th century

Dopiero w drugiej połowie dwudziestego wieku...

that we slowly began to pull ourselves

...zaczęliśmy wydostawać się..

out of this abyss.

...z tej otchłani.

Trade walls began to come tumbling down.

Otworzyły się granice dla handlu.

Here are some data on tariffs:

Tu są dane dla taryf celnych...

starting at 40 percent, coming down to less than 5 percent.

...zaczynają się od 40 procent i spadają do poniżej 5 procent.

We globalized the world. And what does that mean?

Zglobalizowaliśmy świat. A co to oznacza?

It means that we extended cooperation

Oznacza to, że rozszerzyliśmy współpracę...

across national boundaries;

...na inne państwa.

we made the world more cooperative.

Sprawiliśmy, że świat zaczął chętniej współpracować.

Transportation walls came tumbling down.

Zniknęły bariery transportowe.

You know in 1950 the typical ship carried

Wiecie, że w 1950 typowy statek...

5,000 to 10,000 tons worth of goods.

...przewoził od 5,000 do 10,000 ton towaru.

Today a container ship can carry 150,000 tons;

Dzisiaj kontenerowiec może przewieźć 150,000 ton towaru.

it can be manned with a smaller crew;

Załoga nie musi być tak liczna jak kiedyś...

and unloaded faster than ever before.

...a statek może być rozładowany szybciej niż kiedykolwiek.

Communication walls, I don't have to tell you -- the Internet --

Granice komunikacyjne, nie muszę mówić, internet...

have come tumbling down.

...otworzyły się.

And of course the iron curtains,

I oczywiście żelazne kurtyny...

political walls have come tumbling down.

...granice polityczne otworzyły się.

Now all of this has been tremendous for the world.

To wszystko miało ogromne znaczenie dla świata.

Trade has increased.

Handel się zwiększył.

Here is just a little bit of data.

Tu jest kilka danych.

In 1990, exports from China to the United States:

W 1990 eksport z Chin do Stanów Zjednoczonych...

15 billion dollars.

...15 miliardów dolarów.

By 2007: over 300 billion dollars.

Do 2007 roku ponad 300 miliardów dolarów.

And perhaps most remarkably,

Niesamowite jest to...

at the beginning of the 21st century,

...że na początku dwudziestego pierwszego wieku...

really for the first time in modern history,

...po raz pierwszy we współczesnej historii...

growth extended to almost all parts of the world.

...zauważono wzrost w prawie każdym zakątku świata.

So China, I've already mentioned,

Wspomniane wcześniej Chiny...

beginning around 1978, around the time of the death of Mao,

...zacznając od 1978 roku, mniej więcej kiedy umarł Mao...

growth -- ten percent a year.

wzrost - 10 procent rocznie.

Year after year after year,

Rok po roku...

absolutely incredible.

...niesamowite.

Never before in human history

Nigdy wcześniej w historii ludzkości...

have so many people been raised out of

...tylu ludzi nie wydostało się...

such great poverty as happened in China.

...z ubóstwa, jak stało się to w Chinach.

China is the world's greatest anti-poverty program

Chiny są objęte największym na świecie programem przeciwko biedzie...

over the last three decades.

...juz przez ponad trzy dekady.

India, starting a little bit later,

Indie zaczęły trochę później...

but in 1990, begetting tremendous growth.

...ale w 1990 roku zanotowały ogromny wzrost.

Incomes at that time

Przychody w tym czasie...

less than $1,000 per year.

...wynosiły mniej niż 1,000 dolarów na rok.

And over the next 18 years

A przez ostatnie 18 lat...

have almost tripled.

...prawie się potroiły.

Growth of six percent a year. Absolutely incredible.

Roczny wzrost o sześć procent. Niesamowite.

Now Africa, Sub-Saharan Africa --

Teraz Afryka, Afryka Subsaharyjska ...

Sub-Saharan Africa

...Afryka Subsaharyjska ...

has been the area of the world

...była obszarem świata...

most resistant to growth.

najbardziej opornym na wzrost.

And we can see the tragedy of Africa

Możemy zobaczyć tragedię Afryki...

in the first few bars here.

...na kilku pierwszych słupkach wykresu.

Growth was negative.

Wzrost jest negatywny.

People were actually getting poorer than their parents,

Ludzie stawali się biedniejsi niż ich rodzice.

and sometimes even poorer than their grandparents had been.

Czasami nawet biedniejsi niż ich dziadkowie.

But at the end of the 20th century,

Ale pod koniec dwudziestego wieku...

the beginning of the 21st century,

...na początku dwudziestego pierwszego wieku...

we saw growth in Africa.

...zanotowano wzrost w Afryce.

And I think, as you'll see, there's reasons for optimism,

I wydaje mi się, że mamy powód do optymizmu.

because I believe that the best is yet to come.

Uważam,że najlepsze dopiero nadejdzie.

Now why.

A teraz dlaczego.

On the cutting edge today

Przy dzisiejszym rozwoju...

it's new ideas which are driving growth.

...to właśnie nowe pomysły przyspieszają wzrost.

And by that I mean it's

Mam na myśli...

products for which the research and development costs

...produkty, których koszty badania i udoskonalania...

are really high, and the manufacturing costs are low.

...są bardzo wysokie, natomiast koszty produkcji niskie.

More than ever before it is these types of ideas

Bardziej niż kiedykolwiek, to właśnie te pomysły...

which are driving growth on the cutting edge.

...które napędzają wzrost, wyznaczają dziś kierunki rozwoju.

Now ideas have this amazing property.

Dzisiaj pomysły mają właśnie tą niesamowitą właściwość...

Thomas Jefferson, I think, really expressed this quite well.

Thomas Jefferson ujął to bardzo dobrze.

He said, "He who receives an idea from me

Powiedział: "Ten, kto przejmie ideę ode mnie...

receives instruction himself, without lessening mine.

...zyskuje ją nie umniejszając mojej...

As he who lights his candle at mine

...jak ten, kto zapala swoją świeczkę od mojej...

receives light without darkening me."

...zyskuje światło nie pogrążając mnie w mroku."

Or to put it slightly differently:

Innymi słowy...

one apple feeds one man,

...jedno jabłko nakarmi jednego człowieka...

but an idea can feed the world.

ale jeden pomysł może nakarmić cały świat.

Now this is not new. This is practically not new to TEDsters.

To nie jest nowe odkrycie. To nie jest nowe dla TEDowiczów.

This is practically the model of TED.

To jest, praktycznie modelowe dla TED.

But what is new is that the greater function of ideas

Nowe jest to, że ważniejsza rola pomysłów...

is going to drive growth even more than ever before.

...spowoduje, że wzrost będzie większy niż kiedykolwiek.

This provides a reason why

To nasuwa nam powód,dla którego...

trade and globalization

...handel i globalizacja...

are even more important, more powerful than ever before,

...są ważniejsze i silniejsze niż kiedykolwiek wcześniej...

and are going to increase growth more than ever before.

...i zwiększą wzrost bardziej niż kiedykolwiek wcześniej.

And to explain why this is so, I have a question.

Żeby wyjaśnić dlaczego tak się dzieje, zadam pytanie.

Suppose that there are two diseases:

Przypuśćmy, że istnieją dwie choroby.

one of them is rare, the other one is common,

Jedna z nich jest rzadka, a druga popularna.

but if they are not treated they are equally severe.

Jeśli nie są leczone, obie są równie groźne.

If you had to choose, which would you rather have:

Jeśli mielibyście wybierać, którą wolelibyście mieć?

the common disease or the rare disease?

Popularną czy rzadką chorobę?

Common, the common -- I think that's absolutely right,

Popularną. Zgadzam się z tym.

and why? Because there are more drugs to treat common diseases

Dlaczego? Ponieważ istnieje więcej lekarstw na leczenie popularnych chorób...

than there are to treat rare diseases.

...niż na leczenie chorób rzadkich.

The reason for this is incentives.

Powodem tego jest dofinansowanie.

It costs about the same to produce a new drug

Mniej więcej tyle samo kosztuje wyprodukowanie leku...

whether that drug treats 1,000 people,

...który leczy 1,000 osób...

100,000 people, or a million people.

...jak i tego,który leczy 100,000 albo milion osób.

But the revenues are much greater if the drug treats a million people.

Ale dochody są znacznie większe, jeśli lek leczy milion osób.

So the incentives are much larger

Więc bardziej opłaca się...

to produce drugs which treat more people.

produkować leki, które leczą więcej ludzi.

To put this differently: larger markets save lives.

Innymi słowy, większe rynki ratują życie.

In this case misery truly does love company.

W tym wypadku , nieszczęścia na prawdę chodzą parami.

Now think about the following:

A teraz wyobraźcie sobie, że

if China and India were as rich as the United States is today,

...gdyby Chiny i Indie były tak bogate jak Stany Zjednoczone są dzisiaj...

the market for cancer drugs would be eight times larger than it is now.

...rynek leków na raka byłby osiem razy większy niż jest teraz.

Now we are not there yet, but it is happening.

Jeszcze do tego nie doszło, ale wszystko idzie w dobrym kierunku.

As other countries become richer

Wraz z bogaceniem się innych krajów...

the demand for these pharmaceuticals

...potrzeba na tego typu farmaceutyki...

is going to increase tremendously.

...rośnie w ogromnym tempie.

And that means an increase incentive to do research and development,

A to oznacza wzrost difinansowania na badania...

which benefits everyone in the world.

...co jest z pożytkiem dla całego świata.

Larger markets increase the incentive

Większe rynki zwiekszają dofinansowanie...

to produce all kinds of ideas,

...na powstawanie różnych rodzajów pomysłów.

whether it's software, whether it's a computer chip,

Czy to programy czy czipy komputerowe...

whether it's a new design.

...czy nowe projekty.

For the Hollywood people in the audience,

Dla widowni z Hollywood...

this even explains why action movies

...to nawet wyjaśnia dlaczego filmy akcji...

have larger budgets than comedies:

...mają większe budżety niż komedie.

it's because action movies translate easier

Tak się dzieje, ponieważ filmy akcji jest łatwiej przetłumaczyć...

into other languages and other cultures,

na inne języki także w kontekście kulturowym.

so the market for those movies is larger.

Więc rynek na te filmy jest większy.

People are willing to invest more,

Ludzie zawsze chętnie inwestują w filmy...

and the budgets are larger.

...i ich budżety są większe.

Alright. Well if larger markets increase the incentive

Więc, jeśli większe rynki zwiększają dofinansowanie...

to produce new ideas,

...na powstawanie nowych pomysłów...

how do we maximize that incentive?

...w jaki sposób można zmaksymalizować dofinansowanie?

It's by having one world market, by globalizing the world.

Poprzez stworzenie jednego rynku, poprzez globalizację.

The way I like to put this is:

Lubię o tym mówić w taki sposób...

one idea. Ideas are meant to be shared,

...jeden pomysł, powinniśmy dzielić się pomysłami...

so one idea can serve one world, one market.

...więc jeden pomysł może służyć jednemu światu, jednemu rynkowi.

One idea, one world, one market.

Jeden pomysł, jeden świat, jeden rynek.

Well how else can we create new ideas?

W jaki jeszcze sposób możemy tworzyć nowe pomysły?

That's one reason.

To jest tylko jeden ze sposobów.

Globalize trade.

Globalizacja, handel.

How else can we create new ideas?

W jaki jeszcze sposób możemy stworzyć nowe pomysły?

Well, more idea creators.

Potrzeba więcej kreatywnych ludzi.

Now idea creators, they come from all walks of life.

Ludzi z różnych warstw społecznych.

Artists and innovators -- many of the people you've seen on this stage.

Artyści i innowatorzy, wielu z nich widzieliśmy na tej scenie.

I'm going to focus on scientists and engineers

Ja skupię się na naukowcach i inżynierach...

because I have some data on that, and I'm a data person.

...ponieważ mam trochę danych na ten temat, a ja lubię dane.

Now, today, less than one-tenth of one percent

Dzisiaj mniej niż 0,1% ...

of the world's population are scientists and engineers.

...populacji świata to naukowcy i inżynierowie.

(Laughter)

(Śmiech)

The United States has been an idea leader.

Stany Zjednoczone są liderem w pomysłach.

A large fraction of those people are in the United States.

Duży odsetek tych ludzi żyje w Stanach Zjednoczonych.

But the U.S. is losing its idea leadership.

Ale USA traci pozycje lidera.

And for that I am very grateful.

I za to jestem bardzo wdzięczny.

That is a good thing.

Bardzo dobrze się dzieje.

It is fortunate that we are becoming less of an idea leader

To bardzo dobrze,że przestajemy być liderem w powstawaniu pomysłów....

because for too long the United States,

...ponieważ zbyt długo Stany Zjednoczone...

and a handful of other developed countries,

...i garstka innych krajów rozwiniętych...

have shouldered the entire burden

...miała na swoich barkach cały ciężar...

of research and development.

...badań i rozwoju.

But consider the following:

Ale zastanówmy się nad następującą rzeczą...

if the world as a whole were as wealthy as the United States is now

...gdyby świat był tak bogaty jak Stany Zjednoczone są dzisiaj...

there would be more than five times as many scientists and engineers

...mielibyśmy pięć razy więcej naukowców i inżynierów...

contributing to ideas which benefit everyone,

...przyczyniających się do rozwoju pomysłów z pożytkiem dla każdego...

which are shared by everyone.

...pomysłów, którymi moglibyśmy się dzielić.

I think of the great Indian mathematician, Ramanujan.

Myślę o wiekim hinduskim matematyku, Ramanujan.

How many Ramanujans are there in India today

Ilu jeszcze Ramanujan'ów żyje w Indiach...

toiling in the fields, barely able to feed themselves,

...uprawiając pola, ledwo będących w stanie się wyżywić...

when they could be feeding the world?

...kiedy mogliby ulepszać świat?

Now we're not there yet.

Musimy jeszcze trochę poczekać.

But it is going to happen in this century.

Ale dojdzie do tego jeszcze w tym stuleciu.

The real tragedy of the last century is this:

To prawdziwa tragedia poprzedniego wieku, że...

if you think about the world's population

...jeśli wyobrazimy sobie populację świata...

as a giant computer, a massively parallel processor,

...jako gigantyczny komputer, jako procesor przetwarzania równoległego...

then the great tragedy has been

...wtedy tą wielką tragedią jest to...

that billions of our processors have been off line.

...że miliardy naszych procesorów nie działają.

But in this century China is coming on line.

Ale w tym wieku do gry włączają się Chiny.

India is coming on line.

Włączają się Indie.

Africa is coming on line.

Włącza się Afryka.

We will see an Einstein in Africa in this century.

Już w tym wieku w Afryce urodzi się Einstein.

Here is just some data. This is China.

Oto kilka danych z Chin.

1996: less than one million

W 1996 roku mniej niż milion...

new university students in China per year;

...studentów rocznie w Chinach.

2006: over five million.

Rok 2006, ponad pięć milionów.

Now think what this means.

Teraz pomyślmy co to oznacza.

This means we all benefit when another country gets rich.

Oznacza to, że wszyscy odnosimy korzyści na bogaceniu się innych państw.

We should not fear other countries becoming wealthy.

Nie powinniśmy obawiać się bogacenia się innych krajów.

That is something that we should embrace --

To jest coś, z czego powinniśmy się cieszyć...

a wealthy China, a wealthy India, a wealthy Africa.

...bogate Chiny, bogate Indie, bogata Afryka.

We need a greater demand for ideas --

Potrzebujemy większego zapotrzebowania na pomysły...

those larger markets I was talking about earlier --

...tych większych rynków, o których mówiłem wcześniej...

and a greater supply of ideas for the world.

...i większej ilości pomysłów dla świata.

Now you can see some of the reasons why I'm optimistic.

Teraz rozumiecie dlaczego jestem pełen optymizmu.

Globalization is increasing the demand

Globalizacja zwiększa zapotrzebowanie...

for ideas, the incentive to create new ideas.

...na pomysły, dofinansowanie na tworzenie nowych pomysłów.

Investments in education are increasing the supply of new ideas.

Inwestycje w edukacje zwiększają ilość nowych pomysłów.

In fact if you look at world history

Właściwie jeśli spojrzymy na historie świata...

you can see some reasons for optimism.

...możemy dostrzec kilka powodów do optymizmu.

From about the beginnings of humanity

Od początku ludzkości...

to 1500: zero economic growth, nothing.

...do 1500 roku, wzrost ekonomiczny wynosi zero, nic.

1500 to 1800: maybe a little bit of economic growth,

Od 1500 do 1800, nieznaczny wzrost ekonomiczny.

but less in a century

Mniej w ciągu wieku...

than you expect to see in a year today.

...niż można by się spodziewać dziś w ciągu roku.

1900s: maybe one percent.

W 1900 może jeden procent.

Twentieth century: a little bit over two percent.

Dwudziesty wiek, nieco ponad dwa procent.

Twenty-first century could easily be 3.3, even higher percent.

Dwudziesty pierwszy wiek mógłby z łatwością być wyższy o 3,3 procenta.

Even at that rate,

Nawet przy takim tempie...

by 2100 average GDP per capita

...do 2100, przeciętne PKB per capita...

in the world will be $200,000.

...na świecie będzie wynosić 200,000 dolarów.

That's not U.S. GDP per capita, which will be over a million,

Nie chodzi o PKB per capita USA, które wyniesie ponad milion.

but world GDP per capita -- $200,000.

Ale światowe PKB per capita, 200,000 dolarów.

That's not that far.

Już niedługo to się stanie.

We won't make it.

Ale my tego nie doczekamy.

But some of our grandchildren probably will.

Ale nasze wnuki, prawdopodobnie, tak.

And I should say,

I śmiem twierdzić...

I think this is a rather modest prediction.

...że to jest raczej skromna prognoza.

In Kurzweilian terms this is gloomy.

Kurzweil uznałby to za ponure.

In Kurzweilian terms I'm like the Eeyore of economic growth.

Kurzweil uznałby mnie za Kłapouchego wzrostu ekonomicznego.

(Laughter)

(Śmiech)

Alright what about problems?

A co z problemami?

What about a great depression?

A co z wielkim kryzysem?

Well let's take a look. Let's take a look at the Great Depression.

Przyjrzyjmy się Wielkiemu Kryzysowi.

Here is GDP per capita

Tu jest PKB per capita...

from 1900 to 1929.

...od 1900 do 1929 roku.

Now let's imagine that you were an economist in 1929,

Teraz wyobraźmy sobie, że jesteśmy ekonomistami w 1929...

trying to forecast future growth for the United States,

...próbującymi przewidzieć wzrost dla Stanów Zjednoczonych,

not knowing that the economy was about to go off a cliff,

...nie wiedzącymi, że gospodarka ma właśnie runąć w gruzach.

not knowing that we were about to enter

Nie wiedzącymi, że właśnie jesteśmy świadkami...

the greatest economic disaster certainly in the 20th century.

...największej ekonomicznej katastrofy dwudziestego wieku.

What would you have predicted, not knowing this?

Jake byłyby nasze przewidywania, gdybyśmy o tym nie wiedzieli?

If you had based your prediction, your forecast

Gdybyśmy oparli nasze prognozy, przewidywania...

on 1900 to 1929

...na okresie pomiędzy 1900 a 1929...

you'd have predicted something like this.

...bylibyśmy nieco bardziej optymistyczni.

If you'd been a little more optimistic --

Gdybyśmy byli bardziej optytymistyczni...

say, based upon the Roaring Twenties -- you'd have said this.

...opierając prognozy na "ryczących latach dwudziestych", właśnie tak byśmy postąpili.

So what actually happened?

Więc, co się właściwie stało?

We went off a cliff but we recovered.

Stoczyliśmy się w przepaść, ale i wyszliśmy z niej.

In fact in the second half of the 20th century

Właściwie w drugiej połowie dwudziestego wieku...

growth was even higher than anything you would have predicted

...wzrost był nawet wyższy niż byśmy przewidzieli...

based upon the first half of the 20th century.

na podstawie pierwszej połowy dwudziestego wieku.

So growth can wash away

Więc wzrost może zniwelować...

even what appears to be a great depression.

...nawet wielki kryzys.

Alright. What else?

I co jeszcze?

Oil. Oil. This was a big topic.

Ropa. Ropa. To był gorący temat.

When I was writing up my notes oil was $140 per barrel.

Kiedy robiłem notatki cena oleju wynosiła 140 dolarów za beczkę.

So people were asking a question. They were saying,

Ludzie zadawali pytania. Mówili...

"Is China drinking our milkshake?"

..."Czy Chiny piją nasz koktajl mleczny?"

(Laughter)

(Śmiech)

And there is some truth to this,

Jest w tym trochę prawdy...

in the sense that we have something of a finite resource,

...w tym sensie, że mamy coś na kształt kończących się zasobów.

and increased growth is going to push up demand for that.

I rosnący wzrost napędzi potrzebę na to.

But I think I don't have to tell this audience

Myślę, że nie muszę wyjaśniać widowni...

that a higher price of oil is not necessarily a bad thing.

...że, wyższe ceny ropy nie są złym objawem.

Moreover, as everyone knows,

Ponadto, jak wszyscy wiemy...

look -- it's energy, not oil, which counts.

...to energia ma znaczenie, a nie ropa.

And higher oil prices mean

A wyższe ceny ropy oznaczają...

a greater incentive to invest in energy R&D.

...większe dofinansowanie inwestycji w badania i rozwój energii.

You can see this in the data.

Możemy to zobaczyć na podstawie danych.

As oil prices go up, energy patents go up.

Wraz ze wzrostem cen ropy patenty na energię idą do góry.

The world is much better equipped

Świat jest lepiej przygotowany...

to overcome an increase in the price of oil

...na walkę z wysokimi cenami ropy...

today, than ever in the past,

...niż kiedykolwiek wcześniej...

because of what I'm talking about.

...właśnie z powodów, o których mówię.

One idea, one world, one market.

Jeden pomysł, jeden świat, jeden rynek.

So I'm optimistic

Więc jestem optymistą...

so long as we hew to these two ideas:

...dopóki będziemy trzymać się tych dwóch pomysłów...

to keep globalizing world markets,

...aby globalizować rynki światowe...

keep extending cooperation across national boundaries,

...rozciągać kooperację na inne kraje...

and keep investing in education.

...i inwestować w edukację.

Now the United States has a particularly important role

Stany Zjednoczone mają specjalną rolę...

to play in this:

...do odegrania...

to keep our education system globalized,

...aby utrzymać swoją edukację zglobalizowaną...

to keep our education system open to students from all over the world,

...aby utrzymać edukację otwartą dla studentów z całego świata...

because our education system

...ponieważ ich edukacja...

is the candle

...jest świecą...

that other students come to light their own candles.

...od której inni studenci odpalają swoje świece.

Now remember here what Jefferson said.

Pamiętajmy co powiedział Jefferson.

Jefferson said, "When they come

Jefferson powiedzał: "Kiedy przychodzą...

and light their candles at ours,

...i przejmują ideę od nas...

they gain light, and we are not darkened."

...zyskują ją nie umniejszając naszej i nie pozostawiają nas w mroku".

But Jefferson wasn't quite right, was he?

Ale Jefferson nie miał tak do końca racji.

Because the truth is,

Ponieważ prawdą jest...

when they light their candles at ours,

...że kiedy przejmują od nas światło...

there is twice as much light available for everyone.

...jest dwa razy więcej światła dla każdego."

So my view is: Be optimistic.

Więc bądźmy optymistyczni.

Spread the ideas. Spread the light.

Dzielmy się pomysłami. Dzielmy się światłem.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)