Jay Walker: A library of human imagination

Jay Walker'ın insani hayalgücü kütüphanesi

Çeviri: osman oguz ahsen Gözden geçirme: Isil Arican

These rocks have been hitting our earth for about three billion years,

Bu kayalar dünyamıza 3 milyar yıldır çarpıyor

and are responsible for much of what’s gone on on our planet.

ve gezenimizde olan bitenin çoğundan sorumludurlar.

This is an example of a real meteorite,

Bu gerçek bir meteor örneği,

and you can see all the melting of the iron

erimiş demiri görebilirsiniz,

from the speed and the heat when a meteorite hits the earth,

meteorun dünyaya şarpa hızı ve ortaya çıkan ısıdan

and just how much of it survives and melts.

na kadarının eridiğini ve ne kadarının geriye kaldığını da.

From a meteorite from space,

Uzaydan gelen meteordan

we’re over here with an original Sputnik.

burada, orjinal bir Sputnik'e geçelim.

This is one of the seven surviving Sputniks that was not launched into space.

Bu gördüğünüz uzaya fırlatılmadan kalan kalan yedi Sputnik'ten biri.

This is not a copy.

Bu bir kopya değil.

The space age began 50 years ago in October,

Uzay çağı 50 yıl önce Ekim ayında başladı,

and that’s exactly what Sputnik looked like.

ve bu tam olarak Sputnik'in aynısı.

And it wouldn’t be fun to talk about the space age

Apollo 11 üzerinde aya taşınan ve geri getirilen

without seeing a flag that was carried

bayrağı görmeksizin uzay çağı hakkında

to the moon and back, on Apollo 11.

konuşmak pek de eğlenceli olmazdı.

The astronauts each got to carry

Her bir astronot, kişisel eşyalarının arasında

about ten silk flags in their personal kits.

yaklaşık on tane ipek bayrak taşıdı.

They would bring them back and mount them.

Amaçları geri gelince onları bir yerlere asmaktı.

So this has actually been carried to the moon

Bu yüzden bu bayrak da aya taşındı ve

and back.

geri getirildi.

So that’s for fun.

Sırf eğlence olsun diye.

The dawn of books is, of course, important.

Kitapların ortaya çıkışı elbette ki, önemlidir.

And it wouldn’t be interesting to talk about the dawn of books

Gutterberg İncil'inin bir kopyasına sahip olmadan

without having a copy of a Guttenberg Bible.

kitaplar hakkında konuşmak çok da ilgi çekici olmaz.

You can see how portable and handy it was to have your own Guttenberg

1455 yılında kendi Guttenberg'inize sahip olmuş olsaydınız,

in 1455.

onun ne kadar hafif ve taşınabilir olduğunu görebilirdiniz.

But what’s interesting about the Guttenberg Bible, and the dawn of this technology,

Fakat Gutteberg İncil'i ve bu teknolojinin doğuşu hakkında ilginç olan,

is not the book.

kitabın kendisi değil.

You see, the book was not driven by reading.

Bakın, kitabın ortaya çıkmasındaki neden okuma değil.

In 1455, nobody could read.

1455'te kimse okuyamazdı.

So why did the printing press succeed?

Peki o zaman baskı teknolojisi neden başarılı oldu?

This is an original page of a Guttenberg Bible.

Bu Guttenberg İncil'inin orjinal bir sayfası.

So you’re looking here at one of the first printed books

Şu anda, burada 550 yıl önce, insanlık tarihinde

using movable type in the history of man,

ilk defa hareketli harflerle basılan

550 years ago.

kitaplardan birine bakıyorsunuz.

We are living at the age here at the end of the book,

Kitapların son günlerinin yaklaştığı bir çağda yaşıyoruz,

where electronic paper will undoubtedly replace it.

şüphesiz ki elektronik kağıt yakında onların yerini alacak.

But why is this so interesting? Here’s the quick story.

Fakat bu neden bu kadar ilginç? Alın size kısa bir hikaye.

It turns out that in the 1450s,

1450'lerde geçiyor,

the Catholic Church needed money,

Katolik kilisesinin paraya ihtiyacı vardı,

and so they

ve bu yüzden günahlar için bağışlama kağıdı bastılar --

actually hand-wrote these things called indulgences,

bunlar, "bağışlayıcı" olarak isimlendirilen ve bir parça kağıt üzerinde

which were forgiveness’s on pieces of paper.

elleriyle yazdıkları şeylerdi.

They traveled all around Europe

Bütün Avrupa'yı gezdiler ve

and sold by the hundreds or by the thousands.

bunlardan yüzlerce veya binlercesini sattılar.

They got you out of purgatory faster.

Bu bağışlayıcılar insanı Araf'tan daha hızlı kurtarmaya yarıyordu.

And when the printing press was invented

Baskı makinesi keşfedildiğinde ise

what they found was they could print indulgences,

bu bağışlayıcılardan bol bol basabileceklerini fark ettiler,

which was the equivalent of printing money.

onlar için para basmakla aynı şeydi bu.

And so all of Western Europe started buying printing presses in 1455 --

Ve bu yüzden 1455 yılında bütün Batı Avrupa

to print out thousands,

binlerce, hatta yüzbinlerce bağışlayıcı

and then hundreds of thousands,

basabilmek iin baskı makinesi

and then ultimately millions

satın almaya başladı,

of single, small pieces of paper

sizi cehenemin ortasından çıkarıp

that got you out of middle hell and into heaven.

cennete sokmaya yarayacak bağışlayıcıları basmak için.

That is why the printing press succeeded,

Baskı teknolojisinin başarılı olma nedeni bu,

and that is why Martin Luther

bu, aynı zamanda Martin Luther'in 90 tane tezini

nailed his 90 theses to the door:

duvara çivilemesinin de sebebidir:

because he was complaining that the Catholic Church had gone amok

çünkü Katolilk Kilisesi'nin Batı Avrupa'nın her bir köşesindeki

in printing out indulgences and selling them

köy ve kasabalarda bu başılşayıcıları satmak için

in every town and village and city in all of Western Europe.

çılgına dönmesinden oldukça şikayetçi idi.

So the printing press, ladies and gentlemen,

Bu yüzden, matbaa, baylar ve bayanlar,

was driven entirely by the printing of forgivenesses

tamamen affedilme baskısı tarafından ortaya çıkmıştır

and had nothing to do with reading.

ve okuma ile hiç bir ilgisi yoktur.

More tomorrow. I also have pictures coming of the library

Daha fazlası yarın. Resimleri isteyenler için

for those of you that have asked for pictures.

kütüphaneden gelen resimler de var.

We’re going to have some tomorrow.

Yarın devam edeceğiz.

(Applause)

(Alkış)

Instead of showing an object from the stage

Sahneden bir nesne göstermek yerine

I’m going to do something special for the first time.

Bu defa size özel bir şey yapacağım, bu ilk defa oluyor.

We are going to show, actually, what the library looks like, OK?

Kütüphanenin nasıl göründüğünü göstereceğim, tamam mı ?

So, I am married to the most wonderful woman in the world.

Ben, dünyadaki en muhteşem kadınla evliyim.

You’re going to find out why in a minute,

Bir dakika içinde nedenini anlayacaksınız,

because when I went to see Eileen,

çünkü Eileen'e görmeye gittiğim zaman,

this is what I said I wanted to build.

inşa etmek istediğimi söylediğim şeydi bu.

This is the Library of Human Imagination.

Bu insanlığın hayalgücünün kütüphanesi.

The room itself is three stories tall.

Odanın kendisi 3 kat yüksekliğinde.

In the glass panels are 5,000 years of human imagination

Cam panellerde insan hayal gücünün 5.000 yılı mevcut

that are computer controlled.

ve bilgisayar tarafından kontrol ediliyorlar.

The room is a theatre. It changes colors.

Oda bir sahne aynı zamanda, renkleri değişebiliyor.

And all throughout the library are different objects, different spaces.

Kütüphane boyunca etrafta farklı nesneler ve alanlar mevcut.

It’s designed like an Escher print.

Escher baskısı gibi tasarlanmış.

Here is some of the lower level of the library,

Bu gördüğünüz kütüphanenin alt kademesi

where the exhibits constantly change.

burada sergilenenler sürekli değişiyor.

You can walk through. You can touch.

Aralarında yürüyebilirsinizç Dokunabilirsiniz.

You can see exactly how many of these types of items would fit in a room.

Bu tip nesnelerden kaçının bir odaya sığabileceğinii görebilirsiniz.

There’s my very own Saturn V.

Burada bana ait bir Saturn V. var.

Everybody should have one, OK? (Laughter)

Herkes bir tane edinmeli, tamam mı?

So you can see here in the lower level of the library

Kütüphanenin alt seviyesini burada görebilirsiniz

the books and the objects.

kitapları ve nesneleri.

In the glass panels all along is sort of the history of imagination.

Cam paneller boyunca gördükleriniz hayalgücünün bir nevi tarihidir.

There is a glass bridge that you walk across

Boşlukta asılı duran yürüyebileceğini

that’s suspended in space.

cam bir köprü var.

So it’s a leap of imagination.

Bu da hayal gücünün bir sıçramasıdır.

How do we create?

Peki nasıl yaratıyoruz?

Part of the question that I have answered is,

Sorunun bir parçasını cevapladım aslında

is we create by surrounding ourselves with stimuli:

biz, kendimizi uyaranlarla, insanlığın gösterdiği gelişmelerle,

with human achievement, with history,

insanlık tarihi ile sarıp sarmalayarak

with the things that drive us and make us human --

yaratabiliyoruz.

the passionate discovery, the bones of dinosaurs long gone,

Tutku dolu keşif, üzün süre önce kaybolan dinazorların kemikleri,

the maps of space that we’ve experienced,

deneyimlediğimiz uzay haritası,

and ultimately the hallways that stimulate our mind and our imagination.

ve son olarak aklımızı ve hayal gücümüzü tetikleyen koridorlar.

So hopefully tomorrow I’ll show

Ümit ediyorum ki yarın buradan size

one or two more objects from the stage,

bir veya daha fazla nesne göstereceğim,

but for today I just wanted to say thank you

fakat bu günlük buraya gelen ve onun hakkında konuşan

for all the people that came and talked to us about it.

herkese teşekkür etmek istiyorum

And Eileen and I are thrilled to open our home

Ve Eileen ve ben evimizi TED topluluğuna açtığımız için

and share it with the TED community.

ve paylaştığımız için çok heyecanlıyız.

(Applause)

(Alkış)

TED is all about patterns in the clouds.

TED bulutların içindeki bütün şekillerle ilgili bir şey,

It’s all about connections.

Bağlantılarla ilgili.

It’s all about seeing things

Daha önce herkesin gördüğü

that everybody else has seen before

şeyleri görmek, ama sadece görmekle kalmayıp

but thinking about them in ways that nobody has thought of them before.

bunlar hakkında daha önce kimsenin düşünmediği şekilde düşünmekle ilgili.

And that’s really what discovery and imagination is all about.

Ve keşfin ve hayal gücünün aslında ne olduğu ile ilgilidir.

For example, we can look

Örneğin, burada

at a DNA molecule model here.

bir DNA molekül modeline bakabiliriz.

None of us really have ever seen one,

Daha önce hiçbirimiz gerçeğini görmemiştir,

but we know it exists because we’ve been taught

fakat onun var olduğunu biliyoruz,

to understand this molecule.

çünkü bize bu molükülü anlamamış öğretildi.

But we can also look at an Enigma machine

Fakat aynı zamanda Nazilerin

from the Nazis in World War II

ikinci dünya savaşında şifreleme

that was a coding and decoding machine.

yapmak için kullandıkları Enigma makinasına da bakabiliriz.

Now, you might say, what does this have to do with this?

Şimdi diyebilirsiniz ki bunun bütün bunlarla ilişkisi ne?

Well, this is the code for life,

İşte bu, yaşamın şifresi,

and this is a code for death.

bu da ölümün şifresi.

These two molecules

Bu iki molekül

code and decode.

şifreliyor ve şifre çözüyor.

And yet, looking at them, you would see a machine and a molecule.

Yine de bunlara bakınca bir makina ve molekül görüyorsunuz.

But once you’ve seen them in a new way,

Fakat bunları farklı bir yönden görünce

you realize that both of these things really are connected.

bu ikisinin aslında bağlantılı olduğunun farkına varıyorsunuz.

And they’re connected primarily because of this here.

Esasen buradaki şey yüzünden bağlantılılar.

You see, this is a human brain model, OK?

Bu gördüğünüz bir insan beyni modeli, değil mi?

And it’s rare, because we never really get to see a brain.

Bu nadir bulunan bir şey çünkü genelde beynin içini göremeyiz.

We get to see a skull. But there it is.

Genelde kafatasını görürüz. Fakat işte burada.

All of imagination -- everything that we think,

Bütün hayal gücümüz, düşündüğümüz,

we feel, we sense -- comes through the human brain.

hissettiğimiz her şey insan beyninden geliyor.

And once we create new patterns in this brain,

Ve eğer beyini kullanarak yeni paternler yaratırsak,

once we shape the brain in a new way,

beyni yeniden biçimlendirirsek

it never returns to its original shape.

beyin ilk haline hiç bir zaman geri dönmüyor.

And I’ll give you a quick example.

Size hızlıca bir örnek vereceğim.

We think about the Internet;

Interneti düşünürüz.

we think about information that goes across the Internet.

Internet sayesinde taşınan bilgileri düşünürüz.

And we never think about the hidden connection.

Fakat hiç bir zaman arkasındaki bağlantıları düşünmeyiz.

But I brought along here a lump of coal --

Burada size bir avuç kömür getirdim --

right here, one lump of coal.

işte burada, bir avuç kömür.

And what does a lump of coal have to do with the Internet?

Peki bir avuç kömürün internetle ilgisi ne?

You see, it takes the energy in one lump of coal

Internette bir megabyte bilgiyi bir yerden bir yere aktarmak

to move one megabyte of information across the net.

için bir avuç kömürdeki enerjiye ihtiyaç var.

So every time you download a file,

Bu yüzden dosya indirdiğiniz her seferde

each megabyte is a lump of coal.

her megabyte aslında bir parça kömürdür.

What that means is, a 200-megabyte file

Yani, 200 megabyte büyüklüğündeki dosya

looks like this, ladies and gentlemen. OK?

bunun gibi birşey baylar ve bayanlar. Tamam mı?

So the next time you download a gigabyte,

Bu yüzden bir dahaki sefer, bir gigabyte veya

or two gigabytes, it’s not for free, OK?

iki gigabyte indirirken anımsayın, bu bedava değil, tamam mı?

The connection is the energy it takes to run the web ,

Bağlantı enerjidir. Web'in çalışmasını sağlayan da

and to make everything we think possible, possible.

herşeyi mümkün hale getiren enerjidir.

Thanks, Chris.

Teşekkürler, Chris.

(Applause)

(Alkış)