Jay Walker: A library of human imagination

Tłumaczenie: Kornelia Korzec Korekta: Seweryn Jakubiec

These rocks have been hitting our earth for about three billion years,

Te kamienie uderzały w naszą ziemię przez około trzy miliardy lat,

and are responsible for much of what’s gone on on our planet.

i odpowiadają za wiele rzeczy, które się wydarzyły na naszej planecie.

This is an example of a real meteorite,

To jest przykład prawdziwego meteorytu

and you can see all the melting of the iron

i możecie zauważyć żelazo stopione

from the speed and the heat when a meteorite hits the earth,

od prędkości i od ciepła, kiedy meteoryt uderza w ziemię,

and just how much of it survives and melts.

i ile z niego zostaje i topi się.

From a meteorite from space,

Od kosmicznego meteorytu

we’re over here with an original Sputnik.

przejdźmy do oryginalnego Sputnika.

This is one of the seven surviving Sputniks that was not launched into space.

To jest jeden z siedmiu istniejących Sputników, który nie został wysłany w kosmos.

This is not a copy.

To nie jest kopia.

The space age began 50 years ago in October,

Era kosmiczna rozpoczęła się 50 lat temu w październiku,

and that’s exactly what Sputnik looked like.

a tak właśnie wyglądał Sputnik.

And it wouldn’t be fun to talk about the space age

A nie byłoby mowy o erze podboju kosmosu

without seeing a flag that was carried

bez flagi, którą zabrano

to the moon and back, on Apollo 11.

na księżyc i z powrotem na pokładzie Apollo 11.

The astronauts each got to carry

Każdy z astronautów trzymał

about ten silk flags in their personal kits.

dziesięć jedwabnych flag w osobistym wyposażeniu.

They would bring them back and mount them.

Przywozili je z powrotem i oprawiali.

So this has actually been carried to the moon

Więc to naprawdę zostało zabrane na księżyc

and back.

i z powrotem.

So that’s for fun.

To tak dla zabawy.

The dawn of books is, of course, important.

Zmierzch książek jest ważny.

And it wouldn’t be interesting to talk about the dawn of books

Ale nie mogłoby być o nim mowy

without having a copy of a Guttenberg Bible.

bez kopii Biblii Gutenberga.

You can see how portable and handy it was to have your own Guttenberg

Widać jak zgrabny i poręczny był własny Gutenberg

in 1455.

w 1455.

But what’s interesting about the Guttenberg Bible, and the dawn of this technology,

Ale to co interesujące w historii Biblii Gutenberga i zmierzchu tej technologii

is not the book.

to nie książka.

You see, the book was not driven by reading.

Książka nie rozwijała się dzięki czytaniu.

In 1455, nobody could read.

W 1455 nikt nie umiał czytać.

So why did the printing press succeed?

Dlaczego prasa drukarska odniosła sukces?

This is an original page of a Guttenberg Bible.

To jest oryginalna karta z Biblii Gutenberga.

So you’re looking here at one of the first printed books

Mamy tu jedną z pierwszych w historii ludzkości książek

using movable type in the history of man,

wydrukowanych z użyciem ruchomych czcionek

550 years ago.

550 lat temu.

We are living at the age here at the end of the book,

My żyjemy w epoce kresu książki,

where electronic paper will undoubtedly replace it.

zastąpi ją pewnie wkrótce papier elektroniczny.

But why is this so interesting? Here’s the quick story.

Dlaczego to takie interesujące? Oto krótka historia.

It turns out that in the 1450s,

Okazuje się, że w latach 50. XV wieku,

the Catholic Church needed money,

kościół katolicki potrzebował pieniędzy,

and so they

więc produkowano odpusty --

actually hand-wrote these things called indulgences,

wypisywano je ręcznie,

which were forgiveness’s on pieces of paper.

były odkupieniem na kartce papieru.

They traveled all around Europe

Wożono je po całej Europie,

and sold by the hundreds or by the thousands.

i sprzedawano setkami albo i tysiącami.

They got you out of purgatory faster.

Pomagały prędzej wydostać się z czyśćca.

And when the printing press was invented

A kiedy powstała prasa drukarska

what they found was they could print indulgences,

odkryto, że odpusty można drukować,

which was the equivalent of printing money.

co było właściwie drukowaniem pieniędzy.

And so all of Western Europe started buying printing presses in 1455 --

Więc w 1455 wszędzie w Zachodniej Europie kupowano prasy drukarskie

to print out thousands,

żeby drukować tysiące,

and then hundreds of thousands,

dziesiątki tysięcy,

and then ultimately millions

a wreszcie i miliony

of single, small pieces of paper

pojedynczych karteczek

that got you out of middle hell and into heaven.

które miały wydostać cię z czyścica wprost do nieba.

That is why the printing press succeeded,

Dlatego właśnie prasa odniosła sukces,

and that is why Martin Luther

i dlatego Martin Luter

nailed his 90 theses to the door:

przybił swoje 90 tez do drzwi:

because he was complaining that the Catholic Church had gone amok

odruchu protestu przeciwko szaleństwu kościoła katolickiego,

in printing out indulgences and selling them

drukowaniu odpustów i sprzedawaniu ich

in every town and village and city in all of Western Europe.

w każdym mieście i wiosce w całej Zachodniej Europie.

So the printing press, ladies and gentlemen,

Tak więc szanowni państwo, prasa drukarska

was driven entirely by the printing of forgivenesses

była napędzana drukiem odkupień za grzechy

and had nothing to do with reading.

i nie miała nic wspólnego z czytaniem.

More tomorrow. I also have pictures coming of the library

Więcej jutro. Będę miał zdjęcia z biblioteki

for those of you that have asked for pictures.

dla tych, którzy prosili mnie o nie.

We’re going to have some tomorrow.

Będziemy mieć trochę jutro.

(Applause)

(Oklaski)

Instead of showing an object from the stage

Zamiast pokazywać obiekt ze sceny

I’m going to do something special for the first time.

zamierzam teraz zrobić coś specjalnego.

We are going to show, actually, what the library looks like, OK?

Pokażemy jak właściwie wygląda biblioteka, OK?

So, I am married to the most wonderful woman in the world.

Jestem mężem najwspanialszej kobiety na świecie.

You’re going to find out why in a minute,

Zaraz dowiecie się dlaczego.

because when I went to see Eileen,

Kiedy widywałem się z Eileen,

this is what I said I wanted to build.

powiedziałem, że chcę zbudować coś takiego.

This is the Library of Human Imagination.

To jest biblioteka ludzkiej wyobraźni.

The room itself is three stories tall.

Sam pokój jest wysoki na trzy piętra.

In the glass panels are 5,000 years of human imagination

W tych szklanych panelach spoczywa 5 tysięcy lat ludzkiej wyobraźni -

that are computer controlled.

kontrolowanych przez komputer.

The room is a theatre. It changes colors.

Ten pokój to teatr. Zmienia kolory.

And all throughout the library are different objects, different spaces.

I cała biblioteka pełna jest rozmaitych obiektów, różnych przestrzeni.

It’s designed like an Escher print.

Jest zaprojektowana jak grafika Eschera.

Here is some of the lower level of the library,

Oto fragment niższego poziomu biblioteki,

where the exhibits constantly change.

w którym wystawa wciąż się zmienia.

You can walk through. You can touch.

Można przechodzić przez. Można dotykać.

You can see exactly how many of these types of items would fit in a room.

Można zobaczyć dokładnie ile takich rzeczy zmieści się w pokoju.

There’s my very own Saturn V.

Tutaj jest mój własny Saturn V.

Everybody should have one, OK? (Laughter)

Każdy powinien takiego mieć.

So you can see here in the lower level of the library

Widać tu na niższym poziomie

the books and the objects.

książki i przedmioty.

In the glass panels all along is sort of the history of imagination.

W szklanych panelach zamknięta jest swoista historia wyobraźni.

There is a glass bridge that you walk across

Tu szklany most, po którym można przejść,

that’s suspended in space.

zawieszony w przestrzeni.

So it’s a leap of imagination.

Krok w krainę wyobraźni.

How do we create?

A więc - jak tworzymy?

Part of the question that I have answered is,

Część odpowiedzi na to pytanie już udzieliłem:

is we create by surrounding ourselves with stimuli:

tworzymy dzięki otaczaniu się bodźcami,

with human achievement, with history,

osiągnięciami ludzkości, historią,

with the things that drive us and make us human --

rzeczami, które nas napędzają i czynią nas ludźmi.

the passionate discovery, the bones of dinosaurs long gone,

Pasjonującym odkryciem, kośćmi dawno nieżyjącego dinozaura,

the maps of space that we’ve experienced,

mapami przestrzeni, których doświadczyliśmy,

and ultimately the hallways that stimulate our mind and our imagination.

osiągając korytarze stymulujące umysł i wyobraźnię.

So hopefully tomorrow I’ll show

Mam nadzieję pokazać jutro

one or two more objects from the stage,

jeden lub dwa kolejne przedmioty ze sceny,

but for today I just wanted to say thank you

ale dziś chcę już tylko podziękować

for all the people that came and talked to us about it.

tym wszystkim, którzy przyszli z nami o tym porozmawiać.

And Eileen and I are thrilled to open our home

Eileen i ja z radością otwieramy nasz dom,

and share it with the TED community.

żeby dzielić go ze społecznością TED.

(Applause)

(Oklaski)

TED is all about patterns in the clouds.

TED cały jest o obrazach w obłokach.

It’s all about connections.

O połączeniach.

It’s all about seeing things

O widzeniu rzeczy,

that everybody else has seen before

które wszyscy widzieli przedtem,

but thinking about them in ways that nobody has thought of them before.

ale myśląc o nich w sposób, w który nikt o nich wcześniej nie pomyślał.

And that’s really what discovery and imagination is all about.

O to właśnie chodzi w odkrywaniu i w wyobraźni.

For example, we can look

Na przykład możemy popatrzeć

at a DNA molecule model here.

na ten model DNA.

None of us really have ever seen one,

Nikt z nas nigdy nie widział go naprawdę,

but we know it exists because we’ve been taught

ale wiemy, że ono istnieje, bo zostaliśmy nauczeni

to understand this molecule.

rozumieć o takich cząsteczkach.

But we can also look at an Enigma machine

Ale możemy też patrzeć na maszynę Enigma

from the Nazis in World War II

nazistów z drugiej wojny światowej

that was a coding and decoding machine.

którą szyfrowano i odszyfrowywano.

Now, you might say, what does this have to do with this?

A teraz może zapytacie, co to ma wspólnego?

Well, this is the code for life,

Więc tu mamy kod życia,

and this is a code for death.

a tu mamy kod śmierci.

These two molecules

Te dwie cząsteczki

code and decode.

kodują i odkodowują.

And yet, looking at them, you would see a machine and a molecule.

A patrząc na nie, widzimy cząsteczkę i maszynę.

But once you’ve seen them in a new way,

Ale kiedy zobaczy się je raz w nowy sposób,

you realize that both of these things really are connected.

okazuje się, że te rzeczy są ze sobą połączone.

And they’re connected primarily because of this here.

A są połączone głównie dzięki temu przedmiotowi.

You see, this is a human brain model, OK?

Widzicie, to jest model ludzkiego mózgu, tak?

And it’s rare, because we never really get to see a brain.

Rzadko widzimy ludzki mózg.

We get to see a skull. But there it is.

Widujemy czaszkę. Ale oto i on.

All of imagination -- everything that we think,

Cała wyobraźnia, wszystkie myśli,

we feel, we sense -- comes through the human brain.

uczucia, zmysły, pochodzą z ludzkiego mózgu.

And once we create new patterns in this brain,

I kiedy raz stworzymy nowy wzór w mózgu,

once we shape the brain in a new way,

kiedy ukształtujemy go w nowy sposób,

it never returns to its original shape.

on nigdy już nie wraca do poprzedniego kształtu.

And I’ll give you a quick example.

Dam szybki przykład.

We think about the Internet;

Myślimy o Internecie.

we think about information that goes across the Internet.

Myślimy o informacjach, które płyną Internetem.

And we never think about the hidden connection.

A nigdy nie myślimy o ukrytym połączeniu.

But I brought along here a lump of coal --

Ale przyniosłem tu dzisiaj bryłę węgla --

right here, one lump of coal.

o tutaj, jedna bryła węgla.

And what does a lump of coal have to do with the Internet?

I co ma ona wspólnego z Internetem?

You see, it takes the energy in one lump of coal

Widzicie, potrzeba energii zmagazynowanej w jednej bryle węgla,

to move one megabyte of information across the net.

żeby przesłać megabajt informacji przez Internet.

So every time you download a file,

Więc za każdym razem kiedy ściągasz plik,

each megabyte is a lump of coal.

każdy megabajt jest taką bryłą..

What that means is, a 200-megabyte file

To oznacza, że 200-megabajtowy plik

looks like this, ladies and gentlemen. OK?

wygląda tak, panie i panowie. OK?

So the next time you download a gigabyte,

Więc następnym razem, jak ściągacie gigabajt,

or two gigabytes, it’s not for free, OK?

albo dwa gigabajty - to nie jest za darmo. OK?

The connection is the energy it takes to run the web ,

Połączenie jest energią potrzebną dla sieci

and to make everything we think possible, possible.

i żeby uczynić wszystko, co uważamy za możliwe, możliwym.

Thanks, Chris.

Dziękuję Chris.

(Applause)

(Oklaski)