Susan Lim: Transplant cells, not organs

Prevodilac: Jelena Nedjic Lektor: Ivana Korom

So I was privileged to train in transplantation

Imala sam privilegiju da me metodama transplantacije podučavaju

under two great surgical pioneers:

dva fantastična pionira u hirurgiji

Thomas Starzl,

Tomas Štarzl,

who performed the world's first successful liver transplant

čovek koji je obavio prvu uspešnu transplantaciju jetre na svetu,

in 1967,

1967. godine,

and Sir Roy Calne,

i Gospodin Roj Kaln,

who performed the first liver transplant in the U.K.

koji je odradio prvu transplantaciju jetre u Velikoj Britaniji

in the following year.

godinu dana nakon toga.

I returned to Singapore

Potom sam se vratila u Singapur,

and, in 1990,

i 1990. godine

performed Asia's first successful

odradila u Aziji prvu uspešnu

cadaveric liver transplant procedure,

kompleksnu transplantaciju jetre,

but against all odds.

nasuprot svim očekivanjima.

Now when I look back,

Kada pogledam sada u nazad,

the transplant was actually the easiest part.

transplantacija je u principu bila najlakši deo posla.

Next, raising the money to fund the procedure.

Sledeće, doći do para kako bismo finansirali tu proceduru.

But perhaps the most challenging part

Ali je verovatno najzahtevniji deo

was to convince the regulators --

bio da ubedimo ljude na vrhu --

a matter which was debated in the parliament --

u nešto o čemu se raspravljalo i u parlamentu --

that a young female surgeon

a to je da mladoj ženi hirurgu

be allowed the opportunity

bude ukazana prilika

to pioneer for her country.

da uspostavi nešto novo u svojoj zemlji.

But 20 years on,

Ali 20 godina kasnije,

my patient, Surinder,

moja pacijentkinja, Surinder,

is Asia's longest surviving

je osoba iz Azije koja je

cadaveric liver transplant to date.

do danas preživela najduži period nakon transplantacije.

(Applause)

(Aplauz)

And perhaps more important,

I verovatno je još značajnije to

I am the proud godmother

što sam ja ponosna kuma

to her 14 year-old son.

njenog četrnaestogodišnjeg sina.

(Applause)

(Aplauz)

But not all patients on the transplant wait list

Ali ne dele svi pacijenti koji se nađu na listi

are so fortunate.

čekanja organa takvu sreću.

The truth is,

Isitna je da,

there are just simply not enough donor organs

jednostavno ne postoji dovoljno donora organa

to go around.

za sve neophodne transplantacije.

As the demand for donor organs

A zahtev za organima donora

continues to rise,

nastavlja da raste,

in large part due to the aging population,

velikim delom usled starenja populacije,

the supply has remained relatively constant.

dok su resursi za dobijanje istih nepromenjeni.

In the United States alone,

Samo u Sjedinjenim Američkim Državama,

100,000 men, women and children

100.000 muškaraca, žena i dece

are on the waiting list for donor organs,

se nalaze na listi čekanja organa,

and more than a dozen die each day

i više od desetine ljudi umre svakog dana

because of a lack of donor organs.

jer nema dovoljno donora.

The transplant community

Zajednica ljudi koja se bavi transplantacijom

has actively campaigned in organ donation.

je aktivno promovisala ideju o davanju organa.

And the gift of life

I lista davaoca organa

has been extended

je proširena

from brain-dead donors

od osoba kojima je mozak nefunkcionalan

to living, related donors --

do živih donora koji su u srodstvu sa vama --

relatives who might donate an organ

rođaci mogu donirati svoje organe,

or a part of an organ,

ili deo organa,

like a split liver graft,

na primer deo jetre,

to a relative or loved one.

rođacima ili voljenoj osobi.

But as there was still a dire shortage of donor organs,

Ali obzirom da je i dalje postojala velika nestašica organa,

the gift of life was then extended

lista davaoca je opet proširena

from living, related donors

od živih donora koji su u srodstvu sa vama

to now living, unrelated donors.

do osoba koje to nisu.

And this then has given rise

A to je dovelo do

to unprecedented and unexpected

nezampaćene i neočekivane

moral controversy.

moralne kontroverze.

How can one distinguish

Kako možemo da napravimo razliku između

a donation that is voluntary and altruistic

dobrovoljne, altruističke donacije organa

from one that is forced or coerced

i one koja je nametnuta i prisiljena

from, for example,

na primer,

a submissive spouse, an in-law,

od pokornog supružnika, rodbine,

a servant, a slave,

sluge, roba,

an employee?

zaposlenog?

Where and how can we draw the line?

Gde i kako možemo da povučemo tu crtu?

In my part of the world,

U delu sveta odakle ja dolazim,

too many people live below the poverty line.

previše ljudi živi ispod granice siromaštva.

And in some areas,

I u nekim regionima je

the commercial gifting of an organ

komercijalno davanje organa

in exchange for monetary reward

u zamenu za novčanu nagradu

has led to a flourishing trade

dovelo do procvata trgovine organima

in living, unrelated donors.

među ljudima koji nisu u srodstvu.

Shortly after I performed the first liver transplant,

Ubrzo nakon što sam odradila prvu transplantaciju jetre,

I received my next assignment,

dobila sam sledeći zadatak,

and that was to go to the prisons

da idem u zatvore

to harvest organs

i izolujem organe

from executed prisoners.

iz pogubljenih zatvorenika.

I was also pregnant at the time.

U to vreme sam takođe bila trudna.

Pregnancies are meant

Trudnoća bi trebalo da bude period

to be happy and fulfilling moments

prepun srećnih i ispunjavajućih momenata

in any woman's life.

u životu svake žene.

But my joyful period

Ali moj srećni period

was marred by solemn and morbid thoughts --

je bio uništen veoma ozbiljnim i morbidnim mislima --

thoughts of walking through

razmišljanjima o prolaženju

the prison's high-security death row,

kroz redove zatvorenika osuđenih na smrtnu kaznu,

as this was the only route

a to je bila jedina putanja kojom sam mogla

to take me to the makeshift operating room.

da dođem do improvizovane operacione sale.

And at each time,

I svakog puta,

I would feel the chilling stares

bih se osetila uznemireno

of condemned prisoners' eyes follow me.

kada bih osetila poglede osuđenika koji me prate.

And for two years,

I tokom dve godine,

I struggled with the dilemma

sam se borila sa dilemom

of waking up at 4:30 am

o ustajanju u 4:30 ujutru

on a Friday morning,

svakog petka,

driving to the prison,

vozila bih do zatvora,

getting down, gloved and scrubbed,

stizala do tamo, stavljala rukavice i dezinfikovala se,

ready to receive the body

spremna da preuzmem telo

of an executed prisoner,

pogubljenog zatvorenika,

remove the organs

izolovala bih organe

and then transport these organs

i transportovala bih ih

to the recipient hospital

do odgovarajuće bolnice

and then graft the gift of life

i onda bih poklonila život

to a recipient the same afternoon.

osobi kojoj je potreban organ tog istog popodneva.

No doubt, I was informed,

Bez ikakve sumnje, bila sam informisana

the consent had been obtained.

da je prethodno dobijena saglasnost za proceduru.

But, in my life,

Ali u mom životu,

the one fulfilling skill that I had

umeće koje me je uvek ispunjavalo

was now invoking feelings of conflict --

je sada budilo konfliktna osećanja --

conflict ranging

a to je konflikt koji je imao raspon

from extreme sorrow and doubt at dawn

od ekstremne tuge i nedoumice u zoru

to celebratory joy

do vanredne radosti

at engrafting the gift of life at dusk.

usled spašavanja života u svitanje.

In my team,

U mom timu,

the lives of one or two of my colleagues

životi jednog ili dvojice mojih kolega

were tainted by this experience.

bili su pometeni ovim iskustvom.

Some of us may have been sublimated,

Neki od nas su sublimirali te osećaje,

but really none of us remained the same.

ali zaista niko nije ostao nepromenjen.

I was troubled

Mučila me je činjenica

that the retrieval of organs from executed prisoners

da je izolovanje organa iz pogubljenih zatvorenika

was at least as morally controversial

barem onoliko moralno kontroverzno

as the harvesting of stem cells

koliko i izolovanje matičnih ćelija

from human embryos.

ih ljudskih embriona.

And in my mind,

I po mom mišljenju,

I realized as a surgical pioneer

shvatila sam da je moja uloga kao pionira u hirurgiji

that the purpose of my position of influence

kao osobe koja ima uticajnu poziciju

was surely to speak up

sigurno u tome da progovorim u

for those who have no influence.

ime onih koji nisu imali nikakav uticaj.

It made me wonder

Počela sam da se pitam

if there could be a better way --

da li postoji bolji način --

a way to circumvent death

da zaobiđemo smrt

and yet deliver the gift of life

a opet poklonimo život ljudima

that might exponentially impact

na način koji bi mogao da ima eksponencijalni uticaj

millions of patients worldwide.

na milione pacijenata širom sveta.

Now just about that time,

Upravo u to vreme,

the practice of surgery evolved

hirurgija je evoluirala

from big to small,

od velikih ka malim dimenzijama,

from wide open incisions

od širokih, otvorenih rezova pri operacijama

to keyhole procedures,

do procedura koje su se obavljale na rezu

tiny incisions.

veličine ključaonice, majušnih rezova.

And in transplantation, concepts shifted

I u transplantaciji je došlo do promene koncepta

from whole organs to cells.

od upotrebe organa do korišćenja ćelija.

In 1988, at the University of Minnesota,

1988. na Univerzitetu u Minesoti,

I participated in a small series

učestvovala sam u maloj seriji

of whole organ pancreas transplants.

transplantacija čitavog pankreasa.

I witnessed the technical difficulty.

I bila očevidac tehničkih poteškoća.

And this inspired in my mind

To je inspirisalo promenu u mom načinu razmišljanja

a shift from transplanting whole organs

da umesto transplantacija celih organa

to perhaps transplanting cells.

treba možda transplantirati ćelije.

I thought to myself,

Pomislila sam tada,

why not take the individual cells

zašto ne bismo izolovali indvidualne ćelije

out of the pancreas --

iz pankreasa --

the cells that secrete insulin to cure diabetes --

ćelije koje sintetišu insulin kako bismo izlečili dijabetes

and transplant these cells? --

i transplantirali te ćelije? --

technically a much simpler procedure

to je tehnički mnogo jednostavnija procedura

than having to grapple with the complexities

u poređenju sa borbom koju vodimo

of transplanting a whole organ.

da bismo transplantirali ceo organ.

And at that time,

I u to doba

stem cell research

je istraživanje matičnih ćelija

had gained momentum,

postalo veoma popularno,

following the isolation of the world's first

a potom je usledila prva u svetu izolacija

human embryonic stem cells

humanih embrionalnih matičnih ćelija

in the 1990s.

u devedesetim.

The observation that stem cells, as master cells,

Zapažanje da matične ćelije, kao master-ćelije,

could give rise

imaju potencijal da se razviju

to a whole variety of different cell types --

u različite tipove ćelija --

heart cells, liver cells,

ćelije srca, ćelije jetre,

pancreatic islet cells --

ćelije ostrvaca u pankreasu --

captured the attention of the media

je privuklo pažnju medija

and the imagination of the public.

i maštu javnosti.

I too was fascinated

Ja sam takođe bila fascinirana

by this new and disruptive cell technology,

ovom novom tehnologijom kojom se mogu izolovati ćelije,

and this inspired a shift in my mindset,

što je inspirisalo promenu u mom načinu razmišljanja,

from transplanting whole organs

od transplantiranja celih organa

to transplanting cells.

do transplantiranja ćelija.

And I focused my research on stem cells

Tako da sam se ja tada fokusirala na istraživanje matičnih ćelija

as a possible source

kao novih mogućih izvora

for cell transplants.

za ćelijske transplantacije.

Today we realize

Danas shvatamo

that there are many different types of stem cells.

da postoje različiti tipovi matičnih ćelija.

Embryonic stem cells

Matične ćelije embriona

have occupied center stage,

su zauzele centalno mesto na pozornici,

chiefly because of their pluripotency --

uglavnom zbog toga što su to pluripotentne ćelije --

that is their ease in differentiating

što znači da od njih mogu da nastanu

into a variety of different cell types.

različiti tipovi ćelija.

But the moral controversy

Ali postoji moralna kontroverza

surrounding embryonic stem cells --

povezana sa matičnim ćelijama embriona --

the fact that these cells are derived

a koja leži u činjenici da te ćelije izolujemo

from five-day old human embryos --

iz humanih embriona koji su stari 5 dana

has encouraged research

što je dovelo do istraživanja

into other types of stem cells.

različitih tipova matičnih ćelija.

Now to the ridicule of my colleagues,

Potom sam, iako su me kolege podsmešljivo gledale,

I inspired my lab

inspirisala svoju laboratoriju

to focus on what I thought

da fokusiramo naše istraživanje na - kako sam ja mislila-

was the most non-controversial source of stem cells,

najnekotroverzniji izvor matičnih ćelija,

adipose tissue, or fat, yes fat --

a to je masno tkivo ili masne naslage - da baš mast --

nowadays available in abundant supply --

u današnjem vremenu nam je dostupno u ogromnim količinama --

you and I, I think, would be very happy to get rid of anyway.

i vi i ja, ja mislim, bismo bili srećni da ga se otarasimo.

Fat-derived stem cells

Matične ćelije koje potiču od masnog tkiva

are adult stem cells.

su matične ćelije odraslih osoba.

And adult stem cells

I te zrele matične ćelije

are found in you and me --

u vama i meni -- možemo pronaći

in our blood, in our bone marrow,

u našoj krvi, u našoj koštanoj srži,

in our fat, our skin and other organs.

u našem masnom tkivu, koži i drugim organima.

And as it turns out,

I ispostavilo se,

fat is one of the best sources

da je masno tkivo najbolji izvor

of adult stem cells.

matičnih ćelija odraslih osoba.

But adult stem cells

Ali zrele matične ćelije

are not embryonic stem cells.

nisu embrionalne matične ćelije.

And here is the limitation:

U tome leži ograničenje:

adult stem cells are mature cells,

matične ćelije odraslih osoba su zrele ćelije,

and, like mature human beings,

i kao i odrasle osobe,

these cells are more restricted in their thought

one su malo više ograničene u načinu razmišljanja

and more restricted in their behavior

i malo više ograničene u svom ponašanju

and are unable to give rise

i nisu u mogućnosti da proizvedu

to the wide variety of specialized cell types,

širok spektar različitih, specifičnih tipova ćelija,

as embryonic stem cells [can].

kao što to mogu embrionalne matične ćelije.

But in 2007,

Ali u 2007. godini,

two remarkable individuals,

dve izvanredne osobe,

Shinya Yamanaka of Japan

Šinija Jamanaka iz Japana

and Jamie Thomson of the United States,

i Džejmi Tompson iz Sjedinjenih Američkih Država,

made an astounding discovery.

su došli do neverovatnog otkrića.

They discovered

Otkrili su

that adult cells, taken from you and me,

da ćelije odraslih osoba, izolovane iz vas i mene,

could be reprogrammed

mogu biti reprogramirane

back into embryonic-like cells,

u stupanj koji je sličan matičnim ćelijama embriona,

which they termed IPS cells,

koji su nazvali IPM ćelija,

or induced pluripotent stem cells.

ili indukovane pluripotentne matične ćelije.

And so guess what,

I da li možda znate da se sada,

scientists around the world and in the labs

naučnici širom sveta u svojim laboratorijama

are racing

takmiče

to convert aging adult cells --

da pretvore odrasle ćelije koje stare --

aging adult cells from you and me --

odrasle ćelije u procesu starenja u vama i meni --

they are racing to reprogram these cells

takmiče se da ih re-programiraju

back into more useful IPS cells.

u IPM stanje koje je daleko korisnije.

And in our lab,

U našoj laboratoriji,

we are focused on taking fat

mi smo fokusirani na izolovanje masnog tkiva

and reprogramming

i re-programiranje

mounds of fat

tone masnog tkiva

into fountains of youthful cells --

u reke mladih ćelija

cells that we may use

ćelija koje bismo potom mogli da koristimo

to then form other,

da proizvedu druge,

more specialized, cells,

viče specijalizovane tipove ćelija,

which one day may be used as cell transplants.

koje bismo jednog dana mogli da koristimo za transplantiranje.

If this research is successful,

Ukoliko budemo uspešni u ovim istraživanjima,

it may then reduce the need

to može smanjiti potrebu

to research and sacrifice

za istraživanjem i žrtvovanjem

human embryos.

ljudskih embriona.

Indeed, there is a lot of hype, but also hope

I zaista, diže se puno prašine, ali ima i puno nade

that the promise of stem cells

da matične ćelije imaju potencijal

will one day provide cures

da se koriste rutinski u lečenju

for a whole range of conditions.

različitih tipova bolesti.

Heart disease, stroke, diabetes,

Srčana bolest, šlog, dijabetes,

spinal cord injury, muscular dystrophy,

povrede kičmene moždine, muskularna distrofija,

retinal eye diseases --

bolesti retine --

are any of these conditions

i mnoge druge bolesti

relevant, personally, to you?

da li patite od nekih od ovih bolesti?

In May 2006,

U maju 2006. godine,

something horrible happened to me.

se meni desilo nešto zaista strašno.

I was about to start a robotic operation,

Trebalo je da počnem robotizovanu operaciju,

but stepping out of the elevator

ali kada sam izašla iz lifta

into the bright and glaring lights of the operating room,

u operacionu salu koja je bila svetla i blistava

I realized

shvatila sam

that my left visual field

da se moje levo polje vida

was fast collapsing into darkness.

veoma brzo gubi u potpunoj tami.

Earlier that week,

Ranije te nedelje

I had taken a rather hard knock

sam se poprilično jako udarila

during late spring skiing -- yes, I fell.

tokom skijanja u kasno proleće -- da, pala sam.

And I started to see floaters and stars,

I videla sam svetlace i zvezde,

which I casually dismissed

koje sam opušteno objasnila

as too much high-altitude sun exposure.

preteranom izlaganju suncu na velikim nadmorskim visinama.

What happened to me

Ono što se meni desilo

might have been catastrophic,

moglo je imati katastrofalne posledice,

if not for the fact

da nisam bila u mogućnosti da

that I was in reach of good surgical access.

dobijem dobru hiruršku intervenciju.

And I had my vision restored,

Ponovo sam mogla dobro da vidim,

but not before a prolonged period of convalescence --

ali nakon produženog perioda oporavka --

three months --

tri meseca --

in a head down position.

u mirovanju.

This experience

Ovo iskustvo me je naučilo

taught me to empathize more with my patients,

da bolje sagledam muku svojih pacijenata,

and especially those with retinal diseases.

naročito onih koji pate od bolesti retine.

37 million people worldwide

37 miliona ljudi širom sveta

are blind,

je slepo,

and 127 million more

i još 127 miliona ljudi

suffer from impaired vision.

pati od lošeg vida.

Stem cell-derived retinal transplants,

Postoji mogućnost da transplantacije retine matičnim ćelijama,

now in a research phase,

koje su danas u fazi istraživanja,

may one day restore vision,

jednog dana uspešno u potpunosti povrate vid,

or part vision,

ili delimično povrate vid,

to millions of patients with retinal diseases worldwide.

milionima pacijenata koji pate od bolesti retine širom sveta.

Indeed, we live

I zaista, mi živimo u vremenu

in both challenging

koje je istovremeno i izazovno

as well as exciting times.

i uzbudljivo.

As the world population ages,

I paralelno sa starenjem svetske populacije,

scientists are racing

naučnici se takmiče da

to discover new ways

pronađu nove načine

to enhance the power of the body

kako bi poboljšali snagu tela

to heal itself through stem cells.

kako bi ono moglo samo sebe da izleči uz pomoć matičnih ćelija.

It is a fact

Činjenica je da

that when our organs or tissues are injured,

kada dođe do povrede naših organa ili tkiva

our bone marrow

koštana srž

releases stem cells

oslobađa matične čelije

into our circulation.

u naš krvotok.

And these stem cells

I ove matične ćelije

then float in the bloodstream

plutaju krvotokom

and hone in to damaged organs

i pronalaze oštećene organe u koje

to release growth factors

oslobađaju faktore rasta

to repair the damaged tissue.

kako bi zalečile oštećeno tkivo.

Stem cells may be used as building blocks

Matične ćelije se mogu koristiti kao gradivni blokovi

to repair damaged scaffolds within our body,

koji bi popravljali oštećene "skele" u našem telu,

or to provide new liver cells

ili da stvore nove ćelije jetre

to repair damaged liver.

da izleče oštećenu jetru.

As we speak, there are 117 or so clinical trials

U ovom trenutku, postoji oko 117 kliničkih istraživanja

researching the use of stem cells

koja proučavaju mogućnost upotrebe matičnih ćelija

for liver diseases.

u lečenju raznih bolesti jetre.

What lies ahead?

Šta nas još čeka?

Heart disease

Bolesti srca

is the leading cause of death worldwide.

su vodeći uzrok smrti u svetu.

1.1 million Americans

1.1. milion Amerikanaca

suffer heart attacks yearly.

doživi srčani napad svake godine.

4.8 million

4.8 miliona

suffer cardiac failure.

pati od insuficijencija srca.

Stem cells may be used

Matične ćelije bismo mogli koristiti

to deliver growth factors

kao izvore faktora rasta

to repair damaged heart muscle

koji bi popravili oštećeni srčani mišić

or be differentiated

ili bismo ih mogli diferencirati

into heart muscle cells

u ćelije srčanog mišića

to restore heart function.

kako bi uspostavile regularnu funkciju srca.

There are 170 clinical trials

Postoji 170 kliničkih istraživanja koja

investigating the role of stem cells in heart disease.

proučavaju mogućnost korišćenja matičnih ćelija u lečenju srčanih oboljenja.

While still in a research phase,

Iako se i dalje nalazimo u istaživačkoj fazi,

stem cells may one day herald

matične ćeilje mogu jednog dana dovesti do

a quantum leap in the field of cardiology.

kvantnog skoka u polju kardiologije.

Stem cells provide hope for new beginnings --

Matične ćelije nam pružaju nadu za nove početke --

small, incremental steps,

malim, inkrementnim koracima,

cells rather than organs,

ćelije, a ne organi,

repair rather than replacement.

popraviti, a ne zameniti.

Stem cell therapies

Lečenje matičnim ćelijama

may one day reduce the need for donor organs.

može jednog dana smanjiti potrebu za donorima organa.

Powerful new technologies

Ove nove moćne tehnologije

always present enigmas.

uvek predstavljaju nove enigme.

As we speak,

U ovom trenutku,

the world's first human embryonic stem cell trial for spinal cord injury

prvo kliničko istraživanje u oblasti lečenja kičmene moždine

is currently underway

humanim embrionalnim matičnim ćelijama

following the USFDA approval.

čeka na odobrenje USFDA.

And in the U.K.,

A u Velikoj Britaniji mogućnost

neural stem cells to treat stroke

upotrebe nervnih matičnih ćelija u lečenju moždanog

are being investigated in a phase one trial.

udara je u prvoj fazi kliničkih istraživanja.

The research success that we celebrate today

Uspesi do kojih su istražavinja dovela, a koje slavimo danas,

has been made possible

su rezultat

by the curiosity and contribution and commitment

radoznalosti, doprinosa i posvećenosti

of individual scientists

pojedinačnih naučnika

and medical pioneers.

i pionira u polju medicine.

Each one has his story.

Svako od njih ima svoju priču.

My story has been about my journey

Moja priča je priča o mom putu

from organs to cells --

od organa do ćelija --

a journey through controversy,

o putu punom različitih kontroverzi,

inspired by hope --

koji je ispunjen nadom --

hope that, as we age,

nadom, da ćemo dok starimo

you and I may one day celebrate longevity

vi i ja moći jednog dana da slavimo dugovečnost

with an improved quality of life.

karakterisanu poboljšanim kvalitetom života.

Thank you.

Hvala vam.