Glenn Greenwald: Why privacy matters

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Dejvi Azis

There is an entire genre of YouTube videos

Ka një zhanër të tërë videosh YouTube

devoted to an experience which

kushtuar rasteve të cilat,

I am certain that everyone in this room has had.

jam i sigurt se kushdo në këtë sallë i ka provuar.

It entails an individual who,

Bëhet fjalë për rastet kur dikush,

thinking they're alone,

duke menduar që është vetëm,

engages in some expressive behavior —

fillon e sillet paksa haptazi —

wild singing, gyrating dancing,

të kënduar të tërbuar, kërcim tërë tundje,

some mild sexual activity —

ndonjë veprim të butë seksual —

për të zbuluar më pas që, në fakt, s’është vetëm,

only to discover that, in fact, they are not alone,

that there is a person watching and lurking,

që dikush po e vëzhgon dhe përgjon,

the discovery of which causes them

zbulim që e bën

to immediately cease what they were doing

të ndalë në vend çka po bënte,

in horror.

i tmerruar.

The sense of shame and humiliation

Në fytyrën e tij, ndjesia e turpit

in their face is palpable.

dhe poshtërimit është e prekshme.

It's the sense of,

Është ndjesia e,

"This is something I'm willing to do

“Kjo është diçka që dua ta bëj

only if no one else is watching."

vetëm kur nuk më sheh njeri.”

This is the crux of the work

Ky është thelbi i punës

on which I have been singularly focused

mbi të cilën jam përqendruar tërësisht

for the last 16 months,

në 16 muajt e fundit,

the question of why privacy matters,

pyetja pse ka rëndësi privatësia,

a question that has arisen

pyetje që ka lindur

in the context of a global debate,

në kontekstin e një debati global,

enabled by the revelations of Edward Snowden

shkaktuar nga zbulimet e Edward Snowden-it

that the United States and its partners,

sipas të cilave ShBA-të dhe partnerët e tij,

unbeknownst to the entire world,

fshehurazi krejt botës,

has converted the Internet,

e kanë shndërruar Internetin,

once heralded as an unprecedented tool

dikur të mbajtur si një mjet të paparë

of liberation and democratization,

çlirimi dhe demokratizimi,

into an unprecedented zone

në një zonë të paparë survejimi

of mass, indiscriminate surveillance.

masiv dhe pa dallim.

Ka një ndjesi të rëndomtë

There is a very common sentiment

that arises in this debate,

që lind nga ky debat,

even among people who are uncomfortable

madje edhe mes personave që s’ndihen rehat

with mass surveillance, which says

me survejimin në masë, sipas të cilës

that there is no real harm

nuk ka rrezik të njëmendtë

that comes from this large-scale invasion

që vjen prej kësaj mësymjeje në shkallë të gjerë,

because only people who are engaged in bad acts

ngaqë vetëm ata që merren me punë të mbrapshta

have a reason to want to hide

kanë arsye për të dashur të fshihen

and to care about their privacy.

dhe të merakosen për privatësinë e tyre.

This worldview is implicitly grounded

Ky botëkuptim bazohet heshtur

in the proposition that there are two kinds of people in the world,

në tezën se në botë ka dy lloje njerëzish,

good people and bad people.

njerëz të mirë dhe të këqij.

Bad people are those who plot terrorist attacks

Të këqij janë ata që thurin sulme terroriste

or who engage in violent criminality

ose që kryejnë krime të dhunshme,

and therefore have reasons to want to hide what they're doing,

ndaj ka arsye të duan të fshehin sa bëjnë,

have reasons to care about their privacy.

kanë arsye të merakosen për privatësinë e tyre.

But by contrast, good people

Përkundrazi, njerëzit e mirë

are people who go to work,

janë ata që shkojnë në punë,

come home, raise their children, watch television.

kthehen në shtëpi, rritin kalamaj, shohin televizor.

They use the Internet not to plot bombing attacks

Internetin e përdorin jo për të thurur sulme me bomba

but to read the news or exchange recipes

por për të lexuar lajmet dhe shkëmbyer receta gatimesh

or to plan their kids' Little League games,

apo për të planifikuar lojërat e kalamajve,

and those people are doing nothing wrong

dhe këta nuk bëjnë asgjë të dëmshme

and therefore have nothing to hide

ndaj nuk kanë se ç’të fshehin,

and no reason to fear

as arsye për të pasur frikë

the government monitoring them.

se mos i mbikëqyr qeveria.

The people who are actually saying that

Njerëzit që shprehen kështu

are engaged in a very extreme act

i kanë hyrë një valleje tejet të skajshme

of self-deprecation.

vetë-nënvlerësimi.

What they're really saying is,

Që faktikisht duhet kuptuar kështu,

"I have agreed to make myself

“Kam rënë dakord ta bëj veten

such a harmless and unthreatening

një person kaq të padëmshëm dhe për

and uninteresting person that I actually don't fear

të mos u pasur frikë, sa në fakt nuk trembem

having the government know what it is that I'm doing."

se mos qeveria e merr vesh se ç’po bëj.”

This mindset has found what I think

Kjo mendësi, sipas meje,

is its purest expression

gjeti shprehjen e saj më të kulluar,

in a 2009 interview with

në një intervistë të 2009-s me

the longtime CEO of Google, Eric Schmidt, who,

CEO-n e Google-it, Eric Schmidt, i cili,

when asked about all the different ways his company

i pyetur mbi tërë ato rrugë me të cilat kompania e tij

is causing invasions of privacy

po shkakton mësymjen ndaj privatësisë

for hundreds of millions of people around the world,

së qindra milionë njerëzve anembanë botës,

said this: He said,

u shpreh:

"If you're doing something that you don't want

“Nëse bëni diçka që s’doni

other people to know,

ta marrin vesh të tjerët,

maybe you shouldn't be doing it in the first place."

ndoshta më mirë s’duhet ta bënit fare.”

Now, there's all kinds of things to say about

Për këtë mendësi mund

that mentality,

të thuhen plot gjëra,

the first of which is that the people who say that,

e para, njerëzit që thonë se,

who say that privacy isn't really important,

privatësia s’është kushedi e rëndësishme,

they don't actually believe it,

nuk e besojnë këtë,

dhe rruga se si ta dini që s’e besojnë me tërë mend

and the way you know that they don't actually believe it

is that while they say with their words that privacy doesn't matter,

është se, teksa me fjalë thonë se privatësia nuk ka rëndësi,

with their actions, they take all kinds of steps

me vepra bëjnë çmos të ruajnë

to safeguard their privacy.

privatësinë e tyre të paprekur .

They put passwords on their email

Email-in dhe llogaritë e mediave shoqërore

and their social media accounts,

i mbrojnë me fjalëkalime,

they put locks on their bedroom

dhomat e gjumit dhe banjat

and bathroom doors,

me brava dhe çelësa, hapa

all steps designed to prevent other people

të konceptuar që të gjithë për t’u penguar të tjerëve

from entering what they consider their private realm

hyrjen në çka e konsiderojnë si zonë private

and knowing what it is that they don't want other people to know.

dhe të dinë ato çka këta nuk duan t’i marrin vesh të tjerët.

The very same Eric Schmidt, the CEO of Google,

Po i njëjti Eric Schmidt, CEO i Google-it,

ordered his employees at Google

i urdhëroi të punësuarit në Google

to cease speaking with the online

të ndalnin së komunikuari me revistën

Internet magazine CNET

internet CNET,

after CNET published an article

pasi CNET-i botoi një artikull

full of personal, private information

plot të dhëna personale, private

about Eric Schmidt,

mbi Eric Schmidt-in,

which it obtained exclusively through Google searches

të cilat i patën vetëm përmes kërkimesh me Google

and using other Google products. (Laughter)

dhe duke përdorur produkte të tjera Google. (Të qeshura)

This same division can be seen

E njëjta mospërputhje mund të shihet

with the CEO of Facebook, Mark Zuckerberg,

edhe me CEO-n e Facebook-ut, Mark Zuckerberg, i cili

who in an infamous interview in 2010

në një intervistë famëkeqe të 2010-s

pronounced that privacy is no longer

njoftoi se privatësia nuk është më

a "social norm."

një “normë sociale”.

Last year, Mark Zuckerberg and his new wife

Vjet, Mark Zuckerberg dhe e bashkëshortja e tij e re,

purchased not only their own house

blenë në Palo Alto jo vetëm shtëpinë e tyre,

but also all four adjacent houses in Palo Alto

por që të katra shtëpitë ngjitur,

for a total of 30 million dollars

me një vlerë prej 30 milionë dollarësh gjithsej,

in order to ensure that they enjoyed a zone of privacy

që të jenë të sigurt se gëzojnë një zonë privatësie

that prevented other people from monitoring

që i pengon njerëzit të mbikëqyrin

what they do in their personal lives.

se ç’bëjnë ata në jetën e tyre private.

Over the last 16 months, as I've debated this issue around the world,

Këto 16 muajt e fundit, teksa e kam diskutuar këtë temë nëpër botë,

every single time somebody has said to me,

sa herë që dikush më thoshte,

"I don't really worry about invasions of privacy

“Nuk merakosem për mësymjet ndaj privatësisë

because I don't have anything to hide."

ngaqë nuk kam se ç’të fsheh.”

I always say the same thing to them.

U them gjithnjë të njëjtën gjë.

I get out a pen, I write down my email address.

Marr një laps, shkruaj adresën time të email-it.

I say, "Here's my email address.

Dhe u them, “Ja adresa ime email.

What I want you to do when you get home

Dua që kur të shkoni në shtëpi

is email me the passwords

dërgomëni me email fjalëkalimet

to all of your email accounts,

e krejt llogarive tuaja email,

not just the nice, respectable work one in your name,

jo të të mirit, të respektueshmit të punës, me emrin tuaj,

but all of them,

por të krejt llogarive,

because I want to be able to just troll through

dua thjesht të mundem të hedh një sy

what it is you're doing online,

se ç’bëni në Internet,

read what I want to read and publish whatever I find interesting.

të lexoj ç’të kem qejf dhe të botoj ç’më duket me interes.

After all, if you're not a bad person,

Tek e fundit, nëse s’jeni njeri i keq,

if you're doing nothing wrong,

nëse nuk bëni gjëra të mbrapshta,

you should have nothing to hide."

s’keni se ç’të fshihni.”

Not a single person has taken me up on that offer.

Ofertën time nuk e shfrytëzoi as edhe një i vetëm.

I check and — (Applause)

E kontrolloj — (Duartrokitje)

I check that email account religiously all the time.

gjithë kohën atë llogari email, me devotshmëri prej fetari.

It's a very desolate place.

Atë vend të shkretë.

And there's a reason for that,

Kjo e ka një arsye, që është

which is that we as human beings,

se ne, si qenie njerëzore,

even those of us who in words

madje edhe ata prej nesh, që me fjalë

disclaim the importance of our own privacy,

e shfuqizojnë rëndësinë e privatësisë së secilit,

instinctively understand

e kuptojmë instinktivisht

the profound importance of it.

rëndësinë e thellë të saj.

It is true that as human beings, we're social animals,

Është e vërtetë se ne, si qenie njerëzore, jemi kafshë shoqërore,

which means we have a need for other people

që do të thotë se kemi nevojë që të tjerët

to know what we're doing and saying and thinking,

të dinë se ç’bëjmë, ç’themi, ç’mendojmë,

which is why we voluntarily publish information about ourselves online.

dhe kjo është arsyeja pse publikojmë me dashje në Internet të dhëna rreth vetes.

But equally essential to what it means

Por, po njësoj thelbësore për të qenët

to be a free and fulfilled human being

qenie njerëzore e lirë dhe e plotësuar

is to have a place that we can go

është të kemi një vend ku mund të shkojmë

and be free of the judgmental eyes of other people.

dhe të jemi të lirë nga sytë gjykues të njerëzve të tjerë.

There's a reason why we seek that out,

Ka një arsye pse kërkojmë ta arrijmë këtë.

and our reason is that all of us —

Dhe arsyeja jonë është se të gjithë ne —

not just terrorists and criminals, all of us —

jo thjesht terroristët dhe keqbërësit, krejt ne —

have things to hide.

kemi gjëra për të fshehur.

There are all sorts of things that we do and think

Bëjmë dhe mendojmë lloj-lloj gjërash

that we're willing to tell our physician

që pranojmë t’ia tregojmë mjekut,

or our lawyer or our psychologist or our spouse

avokatit, psikologut, apo bashkëshortes,

or our best friend that we would be mortified

apo shokut të ngushtë, por që do të na poshtëronte

for the rest of the world to learn.

po t’i marrë vesh bota.

We make judgments every single day

Ne japim gjykime çdo ditë

about the kinds of things that we say and think and do

mbi gjërat që themi, mendojmë dhe bëjmë,

that we're willing to have other people know,

të cilat jemi të gatshëm t’ua bëjmë të ditura të tjerëve,

and the kinds of things that we say and think and do

por dhe mbi gjëra që themi, mendojmë dhe bëjmë

that we don't want anyone else to know about.

dhe që nuk duam t’i dijë tjetërkush.

People can very easily in words claim

Njerëzit, me fjalë, mund të pretendojnë fare kollaj

that they don't value their privacy,

se nuk i japin vlerë privatësisë së tyre,

but their actions negate the authenticity of that belief.

por veprimet e tyre e mohojnë mirëfilltësinë e këtij besimi.

Now, there's a reason why privacy is so craved

Ka një arsye pse privatësia dëshirohet me kaq zjarr

universally and instinctively.

gjithkund dhe instinktivisht.

It isn't just a reflexive movement

Nuk është thjesht një veprim refleksiv

like breathing air or drinking water.

si thithja e ajrit apo pirja e ujit.

The reason is that when we're in a state

Arsyeja është se, kur gjendemi në rrethana

where we can be monitored, where we can be watched,

prej ku mund të vëzhgohemi, prej ku mund të mbikëqyremi,

our behavior changes dramatically.

sjellja jonë ndryshon në mënyrë dramatike.

The range of behavioral options that we consider

Gama e sjelljeve të mundshme që bluajmë me veten,

when we think we're being watched

kur mendojmë se po mbikëqyremi,

severely reduce.

zvogëlohet rreptësisht.

This is just a fact of human nature

Ky është thjesht fakt i natyrës njerëzore

that has been recognized in social science

që është mirëpranuar nga shkenca shoqërore

and in literature and in religion

letërsia dhe feja

and in virtually every field of discipline.

dhe praktikisht nga çdo fushë e llojit.

There are dozens of psychological studies

Ka me dhjetëra studime psikologjike

that prove that when somebody knows

që provojnë se kur dikush e di

that they might be watched,

se mund të jetë duke u mbikëqyrur,

the behavior they engage in

sjellja që shfaq

is vastly more conformist and compliant.

është shumë më konformiste dhe në pajtim me normat.

Human shame is a very powerful motivator,

Turpërimi është motivues shumë i fuqishëm,

as is the desire to avoid it,

siç është edhe dëshira për ta shmangur,

and that's the reason why people,

dhe kjo është arsyeja pse njerëzit,

when they're in a state of being watched, make decisions

kur gjenden nën vëzhgim, marrin vendime

not that are the byproduct of their own agency

që nuk janë fryt i vullnetit të tyre,

but that are about the expectations

por janë ajo çka presin

that others have of them

të tjerët prej tyre,

or the mandates of societal orthodoxy.

ose ato që dikton ortodoksia shoqërore.

This realization was exploited most powerfully

Kjo nuhatje, për qëllime pragmatike

for pragmatic ends by the 18th- century philosopher Jeremy Bentham,

u shfrytëzua më fort nga filozofi i shekullit të 18-të, Jeremy Bentham,

who set out to resolve an important problem

i cili iu vu zgjidhjes së një problemi të rëndësishëm

ushered in by the industrial age,

të prurë nga epoka industriale, kur

where, for the first time, institutions had become

për herë të parë, institucionet u bënë

so large and centralized

kaq të mëdha dhe të centralizuara

that they were no longer able to monitor

sa që s’qenë më në gjendje të mbikëqyrnin,

and therefore control each one of their individual members,

ndaj edhe të kontrollonin, secilin prej anëtarëve të saj individualë,

and the solution that he devised

dhe zgjidhja që hartoi

was an architectural design

qe një koncept arkitekturor

originally intended to be implemented in prisons

i menduar fillimisht për burgjet

that he called the panopticon,

të cilin e pat quajtur panoptikon

the primary attribute of which was the construction

atributi parësor i të cilit ishte ngritja e

of an enormous tower in the center of the institution

një kulle të stërmadhe në qendër të institucionit,

where whoever controlled the institution

ku, cilido që kontrollonte institucionin,

could at any moment watch any of the inmates,

mundej në çfarëdo çasti të vëzhgonte këdo nga të dënuarit,

although they couldn't watch all of them at all times.

edhe pse nuk i vëzhgonin dot të gjithë dhe tërë kohën.

And crucial to this design

Thelbësore për këtë konceptim

was that the inmates could not actually

qe fakti që të dënuarit s’mund

see into the panopticon, into the tower,

të shihnin dot në panoptikon, në kullë,

and so they never knew

ndaj s’kish nga ta dinin

if they were being watched or even when.

nëse vëzhgoheshin, ose kur.

And what made him so excited about this discovery

Ajo që e ngazëlleu më shumë te ky zbulim

was that that would mean that the prisoners

qe se kjo do të thoshte që të burgosurve

would have to assume that they were being watched

do t’u duhej të supozonin se vëzhgoheshin

at any given moment,

në çfarëdo çasti,

which would be the ultimate enforcer

çka do të qe mjeti i përsosur shtrëngues

for obedience and compliance.

për bindje dhe konformizëm.

The 20th-century French philosopher Michel Foucault

Filozofi frëng i shekullit të 20-të, Michel Foucault

realized that that model could be used

kuptoi që ky model mund të përdorej

not just for prisons but for every institution

jo thjesht për burgjet, por për çdo institucion

that seeks to control human behavior:

që përpiqet të kontrollojë sjelljen njerëzore:

schools, hospitals, factories, workplaces.

shkolla, spitale, fabrika, vende pune.

And what he said was that this mindset,

Dhe, sipas tij, kjo mendësi,

this framework discovered by Bentham,

kjo strukturë e zbuluar nga Bentham,

was the key means of societal control

qe mjeti kyç i kontrollit mbi shoqërinë

for modern, Western societies,

për shoqëritë moderne, perëndimore

which no longer need

të cilat nuk kanë më nevojë

the overt weapons of tyranny —

për armët e tiranisë së hapët —

punishing or imprisoning or killing dissidents,

ndëshkim, burgosje ose vrasje të disidentëve,

or legally compelling loyalty to a particular party —

apo besnikëri të detyruar ligjërisht ndaj një partie të dhënë —

because mass surveillance creates

ngaqë survejimi në masë krijon

a prison in the mind

brenda mendjes një burg

that is a much more subtle

që është shumë më i hollë

though much more effective means

por shumë më i efektshëm për

of fostering compliance with social norms

farkëtimin e pajtueshmërisë me normat shoqërore

or with social orthodoxy,

apo me ortodoksinë sociale,

much more effective

shumë më i efektshëm

than brute force could ever be.

se sa mund të jetë dhuna e pastër.

The most iconic work of literature about surveillance

Vepra letrare më përfaqësuese mbi survejimin

and privacy is the George Orwell novel "1984,"

dhe privatësinë është romani i George Orwell-it "1984",

which we all learn in school, and therefore it's almost become a cliche.

studiuar nga tërë ne në shkollë, ndaj edhe është bërë si një lloj klisheje.

In fact, whenever you bring it up in a debate about surveillance,

Në fakt, sa herë që e përmendni në ndonjë debat mbi survejimin,

people instantaneously dismiss it

njerëzit ta hedhin poshtë menjëherë

as inapplicable, and what they say is,

si diçka që nuk ka vend, duke të thënë,

"Oh, well in '1984,' there were monitors in people's homes,

“Te "1984" në shtëpitë e miletit kishte monitorë,

they were being watched at every given moment,

vëzhgoheshin në çdo çast,

and that has nothing to do with the surveillance state that we face."

por kjo nuk hyn gjëkundi te gjendja e survejimit me të cilën përballemi.”

That is an actual fundamental misapprehension

Ka një keqkuptim themelor

of the warnings that Orwell issued in "1984."

të alarmeve të dhëna nga Orwell-i tek "1984".

The warning that he was issuing

Alarmi që ai dha,

was about a surveillance state

lidhej me shtetin e survejimit,

not that monitored everybody at all times,

jo se ky mbikëqyrte këdo gjithë kohën,

but where people were aware that they could

por ngaqë njerëzit e dinin se mund

be monitored at any given moment.

mbikëqyreshin në çdo çast.

Here is how Orwell's narrator, Winston Smith,

Ja si e përshkruan sistemin e survejimit

described the surveillance system

me të cilin përballeshin,

that they faced:

rrëfimtari i Orwell-it, Winston Smith:

"There was, of course, no way of knowing

“Sigurisht që s’kish mundësi të dihej

whether you were being watched at any given moment."

nëse po vëzhgoheshit apo jo në një çast të dhënë.”

He went on to say,

Për të vazhduar më tej,

"At any rate, they could plug in your wire

“Sido që të ishte, fishën tuaj

whenever they wanted to.

mund ta lidhnin kur të donin.

You had to live, did live,

Duhej të jetonit, në fakt jetonit,

from habit that became instinct,

me zakonin që u bë instinkt,

in the assumption that every sound you made

me hamendjen se çdo tingull i juaji

was overheard and except in darkness

kapej dhe analizohej nga dikush në errësirë,

every movement scrutinized."

çdo lëvizje merrej në shqyrtim.”

The Abrahamic religions similarly posit

Në mënyrë të ngjashme, fetë abrahamike postulojnë

that there's an invisible, all-knowing authority

se ka një autoritet të padukshëm, të gjithëditur

who, because of its omniscience,

i cili, ngaqë di gjithçka,

always watches whatever you're doing,

mbikëqyr gjithë kohën çfarëdo që bëni,

which means you never have a private moment,

që do të thotë se nuk ju mbetet kurrë një çast privat,

the ultimate enforcer

mjeti i përsosur shtrëngues

for obedience to its dictates.

për bindje ndaj diktatit të tij.

What all of these seemingly disparate works

Ato çka këto vepra, në dukje pa lidhje me njëra-tjetrën,

recognize, the conclusion that they all reach,

lejojnë të shihet, përfundimi që del nga krejt ato,

is that a society in which people

është se një shoqëri në të cilën njerëzit

can be monitored at all times

mund të mbikëqyren gjithë kohën

is a society that breeds conformity

është një shoqëri që pjell konformizëm

and obedience and submission,

bindje pa kushte dhe nënshtrim,

which is why every tyrant,

prandaj çdo tiran,

the most overt to the most subtle,

nga më i paskrupulli te më i stërholluari,

craves that system.

kanë uri për atë sistem.

Conversely, even more importantly,

Në të kundërt, madje më me rëndësi,

it is a realm of privacy,

aftësia për t’u tërhequr diku

the ability to go somewhere where we can think

ku mund të mendojmë,

and reason and interact and speak

arsyetojmë, ndërveprojmë dhe flasim

without the judgmental eyes of others being cast upon us,

pa pasur mbi kurriz sytë e botës,

in which creativity and exploration

diku ku fryma krijuese, zhbiruese

and dissent exclusively reside,

dhe mospajtimi kanë vatrën e tyre,

and that is the reason why,

hyn te sfera e privatësisë.

when we allow a society to exist

Kur lejojmë ekzistencën e një shoqërie

in which we're subject to constant monitoring,

te e cila jemi subjekt mbikëqyrjeje

we allow the essence of human freedom

konstante, lejojmë gjymtimin e rëndë

to be severely crippled.

të thelbit të lirisë njerëzore.

The last point I want to observe about this mindset,

Pika e fundit që dua të prek lidhur me këtë mendësi,

the idea that only people who are doing something wrong

idenë se vetëm personat që bëjnë diçka të mbrapshtë

have things to hide and therefore reasons to care about privacy,

kanë se ç’të fshehin, pra edhe arsye për t’u kujdesur për privatësinë,

is that it entrenches two very destructive messages,

është ngulitja prej saj e dy mesazheve shumë rrënuese,

two destructive lessons,

e dy mësimeve rrënuese.

the first of which is that

I pari është se të vetmit

the only people who care about privacy,

që merakosen për privatësinë,

the only people who will seek out privacy,

të vetmit që kërkojnë privatësi,

are by definition bad people.

janë, me përkufizim, të ligjtë.

This is a conclusion that we should have

Ky është një përfundim për të cilin i kemi

all kinds of reasons for avoiding,

të gjitha arsyet pse duhet shmangur,

the most important of which is that when you say,

më e rëndësishmja prej tyre është se kur thoni,

"somebody who is doing bad things,"

“dikush po bën diçka të mbrapshtë”,

you probably mean things like plotting a terrorist attack

ka gjasa që e keni fjalën për gjëra të tilla si plani për një sulm terrorist

or engaging in violent criminality,

apo pjesëmarrja në krime të dhunshme,

a much narrower conception

një kuptim shumë i ngushtë

of what people who wield power mean

i asaj që njerëzit që kanë pushtetin nënkuptojnë

when they say, "doing bad things."

kur thonë, “po bën gjëra të mbrapshta”.

For them, "doing bad things" typically means

Për ta, “të bësh gjëra të mbrapshta” zakonisht nënkupton

doing something that poses meaningful challenges

të bërit e diçkaje që paraqet sfida kuptimplote

to the exercise of our own power.

ndaj ushtrimit të pushtetit që u japim.

The other really destructive

Mësimi tjetër vërtet rrënues

and, I think, even more insidious lesson

dhe, mendoj, edhe më tinëzar,

that comes from accepting this mindset

që vjen prej pranimit të kësaj mendësie,

is there's an implicit bargain

është se ka një përfitim të pashprehur,

that people who accept this mindset have accepted,

të pranuar nga njerëzit që pranojnë këtë mendësi,

and that bargain is this:

dhe ky përfitim është:

If you're willing to render yourself

Nëse pranoni ta bëni vetveten

sufficiently harmless,

mjaftueshëm të parrezik,

sufficiently unthreatening

mjaftueshëm jo kërcënues

to those who wield political power,

për ata që kanë pushtet politik,

then and only then can you be free

atëherë dhe vetëm atëherë mund të jeni të lirë

of the dangers of surveillance.

nga rreziqet e survejimit.

It's only those who are dissidents,

Vetëm ata që janë mospajtues,

who challenge power,

që sfidojnë pushtetet,

who have something to worry about.

paskan pse të shqetësohen.

There are all kinds of reasons why we should want to avoid that lesson as well.

I kemi të gjitha arsyet pse duhet t’i shmangim këto mësime.

You may be a person who, right now,

Mund të jeni një person që, tani për tani,

doesn't want to engage in that behavior,

nuk dëshiron të merret me diçka me spec,

but at some point in the future you might.

por mund të dojë në të ardhmen.

Even if you're somebody who decides

Edhe nëse jeni dikush që vendos

that you never want to,

vetë se rasti s’do të vijë kurrë,

the fact that there are other people

fakti që ka të tjerë persona

who are willing to and able to resist

që duan dhe janë në gjendje të bëjnë qëndresë

and be adversarial to those in power —

dhe të jenë kundërshtarë të atyre në pushtet —

dissidents and journalists

disidentë, gazetarë

and activists and a whole range of others —

veprimtarë, dhe një gamë e tërë rastesh të tjera —

is something that brings us all collective good

është diçka që na sjell krejt neve një të mirë kolektive

that we should want to preserve.

që do të ishte mirë ta ruanim.

Equally critical is that the measure

Po njësoj jetik është fakti që kuti

of how free a society is

se sa e lirë është një shoqëri,

is not how it treats its good,

s’është mënyra si i trajton ajo shtetasit

obedient, compliant citizens,

e mirë, të bindurit, ata në rregull me normat,

but how it treats its dissidents

por se si trajton mospajtuesit

and those who resist orthodoxy.

dhe ata që i bëjnë qëndresë ortodoksisë sociale.

But the most important reason

Por arsyeja më e rëndësishme

is that a system of mass surveillance

është se një sistem i survejimit masiv

suppresses our own freedom in all sorts of ways.

shtyp lirinë tonë në të gjitha drejtimet.

It renders off-limits

Na i bën të ndaluara krejt

all kinds of behavioral choices

zgjedhjet mbi mundësitë e sjelljeve

without our even knowing that it's happened.

pa e ditur ne hiç se ka ndodhur.

The renowned socialist activist Rosa Luxemburg

Veprimtarja e njohur socialiste, Rosa Luxemburg

once said, "He who does not move

dikur tha, “Ai që nuk luan vendit

does not notice his chains."

nuk i vë re vargonjtë e tij.”

We can try and render the chains

Mund të orvatemi për t’i bërë të padukshëm

of mass surveillance invisible or undetectable,

ose të pakapshëm vargonjtë e survejimit në masë,

but the constraints that it imposes on us

por kufizimet që imponojnë mbi ne

do not become any less potent.

nuk bëhen më pak të fuqishme.

Thank you very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)

Bruno Giussani: Glenn, thank you.

Bruno Giussani: Faleminderit, Glen.

The case is rather convincing, I have to say,

Më duhet të them që shtjellimi është jo pak bindës,

but I want to bring you back

por dua që t’u kthehemi

to the last 16 months and to Edward Snowden

16 muajve të fundit dhe Edward Snowden-it

for a few questions, if you don't mind.

për pak pyetje, nëse s’prish punë.

The first one is personal to you.

E para është personale për ju.

We have all read about the arrest of your partner,

Të gjithë kemi lexuar për arrestimin e partnerit tuaj,

David Miranda in London, and other difficulties,

David Miranda, në Londër, dhe vështirësi të tjera,

but I assume that

por them se lidhur me

in terms of personal engagement and risk,

angazhimin dhe rreziqet personale,

that the pressure on you is not that easy

atë trysni mbi ju, s’është edhe aq e lehtë

to take on the biggest sovereign organizations in the world.

të merresh me organizmat më të mëdhenj sovranë të botës.

Tell us a little bit about that.

Na tregoni pak mbi këtë anë.

Glenn Greenwald: You know, I think one of the things that happens

Glenn Greenwald: Mendoj se një nga gjërat që ndodh

is that people's courage in this regard

është se kuraja e njerëzve në këtë

gets contagious,

drejtim bëhet ngjitëse,

and so although I and the other journalists with whom I was working

ndaj, edhe pse unë dhe gazetarë të tjerë me të cilët punoja

were certainly aware of the risk —

ishim të ndërgjegjshëm për rrezikun —

the United States continues to be the most powerful country in the world

ShBA-të vazhdojnë të jenë vendi më i fuqishëm në botë

and doesn't appreciate it when you

dhe nuk gëzohen kur ju

disclose thousands of their secrets

botoni në Internet, sipas qejfit,

on the Internet at will —

mijëra të fshehta të tyre —

seeing somebody who is a 29-year-old

kur sheh dikë që është 29 vjeç

ordinary person who grew up in

njeri i rëndomtë që u rrit në

a very ordinary environment

në një mjedis më se të rëndomtë,

exercise the degree of principled courage that Edward Snowden risked,

të shfaqë atë shkallë kuraje të parimtë, siç rrezikoi Edward Snowden-i,

knowing that he was going to go to prison for the rest of his life

duke e ditur se e priste burgu për gjithë jetën nga këtej e tutje

or that his life would unravel,

ose jeta e tij do të shkërmoqej,

inspired me and inspired other journalists

më frymëzoi mua dhe gazetarë të tjerë

and inspired, I think, people around the world,

dhe frymëzoi, mendoj, njerëz kudo në botë,

including future whistleblowers,

përfshi sekretnxjerrës të ardhshëm,

to realize that they can engage in that kind of behavior as well.

të kuptojnë se mund t’i hyjnë edhe ata kësaj valleje.

BG: I'm curious about your relationship with Ed Snowden,

BG: Jam kureshtar të di mbi marrëdhëniet tuaja me Ed Snowden-in,

because you have spoken with him a lot,

ngaqë ju keni folur mjaft me të,

and you certainly continue doing so,

dhe sigurisht që vazhdoni ende,

but in your book, you never call him Edward,

por në librin tuaj, s’e thërrisni kurrë Eduard,

nor Ed, you say "Snowden." How come?

as Ed; ju thoni "Snowden". Pse?

GG: You know, I'm sure that's something

GG: Jam i sigurt se kjo është diçka

for a team of psychologists to examine. (Laughter)

që duhet parë nga ndonjë ekip psikologësh (Të qeshura)

I don't really know. The reason I think that,

Vërtet nuk e di. Arsyeja, mendoj, është se

one of the important objectives that he actually had,

një nga objektivat e rëndësishëm që ai pati,

one of his, I think, most important tactics,

një nga taktikat e tij më të rëndësishme, mendoj,

was that he knew that one of the ways

qe që e dinte se një nga rrugët

to distract attention from the substance of the revelations

për të shmangur vëmendjen nga thelbi i zbulimeve do të ish

would be to try and personalize the focus on him,

orvatja për personalizim të vëmendjes mbi të,

and for that reason, he stayed out of the media.

dhe për këtë arsye ai ndenji jashtë medias.

He tried not to ever have his personal life

U përpoq që jeta e tij personale të mos qe kurrë

subject to examination,

subjekt ekzaminimi,

and so I think calling him Snowden

ndaj mendoj që ta thërrasësh Snowden

is a way of just identifying him as this important historical actor

është një rrugë për identifikimin e tij si një aktor të rëndësishëm historik

rather than trying to personalize him in a way

në vend se të orvatesh ta personalizosh në një mënyrë

that might distract attention from the substance.

që mund të shmangë vëmendjen prej thelbit.

Moderator: So his revelations, your analysis,

Moderatori: Zbulimet e tij, analiza juaj,

the work of other journalists,

puna e gazetarëve të tjerë,

have really developed the debate,

i dha vërtet jetë debatit,

and many governments, for example, have reacted,

dhe mjaft qeveri, bie fjala, kanë reaguar,

including in Brazil, with projects and programs

përfshi Brazilin, me projekte dhe programe

to reshape a little bit the design of the Internet, etc.

për ta ripunuar paksa formën e Internetit, etj.

There are a lot of things going on in that sense.

Ka plot gjëra që po bëhen në atë drejtim.

But I'm wondering, for you personally,

Pyes veten, për ju personalisht,

what is the endgame?

cila është mbyllja e gjithë kësaj?

At what point will you think,

Në ç’pikë do të mendoni se,

well, actually, we've succeeded in moving the dial?

më në fund ia dolëm ta rregullojmë me sukses?

GG: Well, I mean, the endgame for me as a journalist

GG: Për mua si gazetar, mbyllja

is very simple, which is to make sure

është shumë e thjeshtë, të sigurohemi

that every single document that's newsworthy

se çdo dokument që ia vlen

and that ought to be disclosed

dhe që duhet të publikohet

ends up being disclosed,

të përfundojë i publikuar,

and that secrets that should never have been kept in the first place

dhe të fshehtat që nuk duhej të ishin ruajtur fare të fshehta,

end up uncovered.

të dalin sheshit.

To me, that's the essence of journalism

Për mua, ky është thelbi i gazetarisë

and that's what I'm committed to doing.

dhe këtij i jam përkushtuar.

As somebody who finds mass surveillance odious

Si dikush të cilit survejimi në masë i duket i urryer,

for all the reasons I just talked about and a lot more,

për krejt arsyet që sapo preka dhe mjaft të tjera,

I mean, I look at this as work that will never end

këtë punë e shoh si një që nuk mbaron kurrë,

until governments around the world

deri sa qeveri anembanë botës

are no longer able to subject entire populations

të mos jenë më në gjendje t’ia nënshtrojnë

to monitoring and surveillance

popullsi të tëra mbikëqyrjes dhe survejimit,

unless they convince some court or some entity

veç kur bindin një gjykatë apo ent tjetër

that the person they've targeted

se personi që kanë në shënjestër

has actually done something wrong.

ka bërë vërtet diçka të mbrapshtë.

To me, that's the way that privacy can be rejuvenated.

Për mua, kjo është rruga me të cilën mund të ripërtërihet privatësia.

BG: So Snowden is very, as we've seen at TED,

BG: Snowden-i siç e kemi parë në TED, është shumë,

is very articulate in presenting and portraying himself

shumë elokuent në paraqitjen dhe portretizimin

as a defender of democratic values

e vetes si mbrojtës i vlerave

and democratic principles.

dhe parimeve demokratike.

But then, many people really find it difficult to believe

Por shumë njerëz e kanë vërtet të vështirë të besojnë

that those are his only motivations.

se ky është motivacioni i tij i vetëm.

They find it difficult to believe

E kanë të vështirë të besojnë

that there was no money involved,

se paraja nuk hyn gjëkundi,

that he didn't sell some of those secrets,

se nuk ka shitur ndonjë të fshehtë,

even to China and to Russia,

te Kina apo Rusia,

which are clearly not the best friends

që dihet se nuk janë miqtë më të mirë

of the United States right now.

të Shteteve të Bashkuara sot për sot.

And I'm sure many people in the room

Dhe jam i sigurt se shumë vetë në këtë sallë

are wondering the same question.

bëjnë të njëjtën pyetje.

Do you consider it possible there is

Mendoni se mundet të ketë edhe

that part of Snowden we've not seen yet?

një anë të tillë të Snowden-it që s’e kemi parë ende?

GG: No, I consider that absurd and idiotic.

GG: Jo, mua kjo më duket absurde dhe idiote.

(Laughter) If you wanted to,

(Të qeshura) Nëse do të donit,

and I know you're just playing devil's advocate,

e di që thjesht po bëni avokatin e djallit,

but if you wanted to sell

por nëse do të donit t’i shisni

secrets to another country,

të fshehta një vendi tjetër,

which he could have done and become

çka mund ta kish bërë, dhe të gdhihej

extremely rich doing so,

tejet i pasur nga kjo,

the last thing you would do is take those secrets

gjëja e fundit që do të bënit është t’ua jepnit këto të fshehta

and give them to journalists and ask journalists to publish them,

gazetarëve dhe t’u kërkonit t’i botojnë,

because it makes those secrets worthless.

pasi kjo i bën të pavlera të fshehtat.

People who want to enrich themselves

Njerëzit që duan të pasurojnë veten

do it secretly by selling secrets to the government,

e bëjnë këtë fshehtas, duke ia shitur të fshehtat qeverisë,

but I think there's one important point worth making,

por mendoj se ka një gjë të rëndësishme për të thënë,

which is, that accusation comes from

faktin se këto akuza vijnë nga

people in the U.S. government,

persona në qeverinë e ShBA-ve,

from people in the media who are loyalists

nga persona në media që janë

to these various governments,

besnikë qeverish të ndryshme,

and I think a lot of times when people make accusations like that about other people —

dhe mendoj se, shpesh, kur dikush bën akuza si kjo kundër të tjerëve —

"Oh, he can't really be doing this

“Oh, vërtet, s’mund ta bëjë dot

for principled reasons,

nisur nga parimet,

he must have some corrupt, nefarious reason" —

do ketë ndonjë arsye të korruptuari, të poshtër” —

they're saying a lot more about themselves

tregon më shumë mbi vetveten,

than they are the target of their accusations,

se sa mbi objektivin e akuzave të tyre,

because — (Applause) —

ngaqë — (Duartrokitje) —

those people, the ones who make that accusation,

këta njerëz, këta që bëjnë akuza të tilla,

they themselves never act

këta vetë nuk veprojnë kurrë

for any reason other than corrupt reasons,

për tjetër motiv veç motivesh të korruptuarish,

so they assume

ndaj besojnë se

that everybody else is plagued by the same disease

këdo tjetër e ka pllakosur po ajo sëmundje

of soullessness as they are,

e pashpirtësisë, si ata vetë,

and so that's the assumption.

dhe ky është thelbi i gjithë kësaj.

(Applause)

(Duartrokitje)

BG: Glenn, thank you very much. GG: Thank you very much.

BG: Glen, shumë faleminderit. GG: Faleminderit juve.

BG: Glenn Greenwald.

BG: Glenn Greenwald.

(Applause)

(Duartrokitje)