Sarah Bergbreiter: Why I make robots the size of a grain of rice

Translator: Dejvi Azis Reviewer: Besnik Bleta

My students and I work on very tiny robots.

Unë dhe nxënësit e mi merremi me robotë shumë të vegjël.

Now, you can think of these as robotic versions

Mund t’i mendoni si versionin robot

of something that you're all very familiar with: an ant.

të diçkaje shumë të njohur për ne të gjithë: milingonat

We all know that ants and other insects at this size scale

Të gjithë e dimë që milingonat, ashtu si insektet e tjera të kësaj madhësie

can do some pretty incredible things.

mund të bëjnë gjëra krejt të pabesueshme.

We've all seen a group of ants, or some version of that,

Të gjithë kemi parë një grup milingonash ose diçka të ngjashme,

carting off your potato chip at a picnic, for example.

të mbartin thërrimet që ju bien në piknik, për shembull.

Por cilat janë sfidat e vërteta të projektimit të milingonave të tilla?

But what are the real challenges of engineering these ants?

Well, first of all, how do we get the capabilities of an ant

Pikësëpari, si t’i përfshijmë të gjitha aftësitë e milingonës

in a robot at the same size scale?

në një robot me po atë përmasa?

Well, first we need to figure out how to make them move

Fillimisht, na duhet të gjejmë si t’i bëjmë të lëvizin

when they're so small.

kur janë kaq të vegjël.

We need mechanisms like legs and efficient motors

Na duhen mekanizma të tillë, si këmbë dhe motorë efikasë

in order to support that locomotion,

mbi të cilët të bazohet lëvizja

and we need the sensors, power and control

dhe na duhen sensorë, energji dhe kontroll

in order to pull everything together in a semi-intelligent ant robot.

për të montuar gjithçka në një robot milingonë gjysmë-inteligjent.

And finally, to make these things really functional,

Dhe së fundi, për t’i bërë këto sende vërtet funksionale

we want a lot of them working together in order to do bigger things.

duam që krejt kjo të punojë si një e tërë, që të mund të bëjmë gjëra më të mëdha.

So I'll start with mobility.

Pra, le t’ia nisim me lëvizshmërinë.

Insects move around amazingly well.

Insektet lëvizin në mënyrë të mahnitshme.

This video is from UC Berkeley.

Kjo video është marrë nga University of California, Berkeley

It shows a cockroach moving over incredibly rough terrain

Ajo tregon një kacabu që lëviz në një terren vërtet të vështirë,

without tipping over,

por pa u rrokullisur,

and it's able to do this because its legs are a combination of rigid materials,

dhe arrin ta bëjë këtë ngaqë këmbët e tij janë një ndërthurje materialesh të ngurta,

which is what we traditionally use to make robots,

që janë çka kemi përdorur tradicionalisht në robotët

and soft materials.

dhe materialesh të buta.

Jumping is another really interesting way to get around when you're very small.

Kërcimi është tjetër mënyrë interesante për të lëvizur kur jeni i vogël

Këto insekte depozitojnë energji elastike dhe e çlirojnë atë shumë shpejt

So these insects store energy in a spring and release that really quickly

kur iu duhet shumë forcë, si në rastin e kërcimit nga uji, për shembull.

to get the high power they need to jump out of water, for example.

Një nga kontributet më të mëdha prej laboratorit tim

So one of the big contributions from my lab

ka qenë kombinimi i materialeve të ngurta me ato të buta

has been to combine rigid and soft materials

në mekanizma shumë, shumë të vegjël

in very, very small mechanisms.

Ky mekanizëm kërcyes i ka brinjët rreth katër milimetra,

So this jumping mechanism is about four millimeters on a side,

so really tiny.

pra përnjëmend i vogël

The hard material here is silicon, and the soft material is silicone rubber.

Materiali i fortë këtu është silikoni ndërsa ai i buti gomë silikoni

And the basic idea is that we're going to compress this,

Dhe ideja bazë është që do ta ngjeshim,

store energy in the springs, and then release it to jump.

do të depozitojmë energji elastike dhe ta çlirojmë të kërcejë

So there's no motors on board this right now, no power.

Pra, hëpërhë s’ka as motorë, as energji.

This is actuated with a method that we call in my lab

Në lëvizje vihet me anë të një metode që e quajmë

"graduate student with tweezers." (Laughter)

"Studentë diplome me piskatore"

So what you'll see in the next video

Pra, ajo që do të shihni në videon e radhës

is this guy doing amazingly well for its jumps.

është ky djalë që po ia del mbanë shumë mirë me kërcimet.

So this is Aaron, the graduate student in question, with the tweezers,

Ky është Aaroni, student diplome me piskatore,

and what you see is this four-millimeter-sized mechanism

dhe ajo që shikoni është ky mekanizëm me brinjë 4 mm

jumping almost 40 centimeters high.

që kërcen rreth 40 cm lart.

That's almost 100 times its own length.

Pra, rreth 100 herë më shumë se lartësia e vetë objektit.

And it survives, bounces on the table,

Dhe mbijeton, hidhet mbi tryezë,

it's incredibly robust, and of course survives quite well until we lose it

është shumë i fortë, dhe mbijeton mirë, derisa na humb nga sytë

because it's very tiny.

sepse është shumë i vogël.

Ultimately, though, we want to add motors to this too,

Së fundi, duam t’i shtojmë kësaj motorë

and we have students in the lab working on millimeter-sized motors

dhe kemi studentë në laboratorë që merren me motorë milimetrikë

to eventually integrate onto small, autonomous robots.

që të mund t’i integrojmë në robotë të vegjël, të pavarur.

But in order to look at mobility and locomotion at this size scale to start,

Por që të mund të vëzhgojmë lëvizjen në këtë shkallë

we're cheating and using magnets.

po bëjmë me hile, po përdorim magnete.

So this shows what would eventually be part of a micro-robot leg,

Këtu tregohet ajo që do të ishte pjesë e këmbës së mikro-robotit

and you can see the silicone rubber joints

dhe mund të shikoni kyçet prej gome silikoni

and there's an embedded magnet that's being moved around

me një magnet të trupëzuar që vihet në lëvizje

by an external magnetic field.

nga një fushë e jashtme magnetike

So this leads to the robot that I showed you earlier.

Kjo na shpie tek roboti që ju tregova më parë.

The really interesting thing that this robot can help us figure out

Gjëja më interesante që ky robot na ndihmon ta kuptojmë

is how insects move at this scale.

është mënyra se si lëvizin insektet e kësaj madhësie.

We have a really good model for how everything

Ne kemi një model shumë të mirë për mënyrën si

from a cockroach up to an elephant moves.

lëviz gjithçka, nga kacabujtë tek elefantët.

We all move in this kind of bouncy way when we run.

Të gjithë lëvizim me kërcime kur jemi duke vrapuar.

But when I'm really small, the forces between my feet and the ground

Por po qe se jam vërtet i vogël, forcat mes këmbëve dhe truallit

are going to affect my locomotion a lot more than my mass,

do të ndikojnë lëvizjen time shumë më tepër se masa ime,

which is what causes that bouncy motion.

ky është shkaku i lëvizjes me kërcime.

So this guy doesn't work quite yet,

Pra ky ende nuk punon dhe aq,

but we do have slightly larger versions that do run around.

por kemi versione pak më të mëdha, që vijnë rrotull.

So this is about a centimeter cubed, a centimeter on a side, so very tiny,

Ky është rreth një centimetër kub, një centimetër brinja, pra shumë i vogël

and we've gotten this to run about 10 body lengths per second,

dhe kemi arritur të vrapojë me rreth 10 gjatësi trupore për sekondë,

so 10 centimeters per second.

pra 10 centimetra në sekondë.

It's pretty quick for a little, small guy,

Goxha i shpejtë, për një gjë të vogël,

and that's really only limited by our test setup.

dhe kufizohet vetëm nga kushtet tona për provën.

But this gives you some idea of how it works right now.

Por kjo ju jep një ide për mënyrën si funksionon.

Mund të krijojmë versione 3D të tij, që mund të ngjiten mbi pengesa,

We can also make 3D-printed versions of this that can climb over obstacles,

a lot like the cockroach that you saw earlier.

pak a shumë si kacabuja që ju tregova më parë.

But ultimately we want to add everything onboard the robot.

Së fundi, duam t’i shtojmë çdo gjë robotit.

We want sensing, power, control, actuation all together,

Duam që ndijimi, energjia, dhe kontrolli të punojnë së bashku,

and not everything needs to be bio-inspired.

dhe s’ka pse të jetë çdo gjë e frymëzuar nga natyra.

So this robot's about the size of a Tic Tac.

Ky robot është afërsisht në rendin e një karameleje Tic Tac

And in this case, instead of magnets or muscles to move this around,

Dhe në këtë rast, në vend të magnetit ose muskujve për ta lëvizur,

we use rockets.

kemi përdorur raketa.

So this is a micro-fabricated energetic material,

Ky është një material energjetik i mikro-fabrikuar

and we can create tiny pixels of this,

dhe mund të prodhojmë pikselë të vegjël të tij

and we can put one of these pixels on the belly of this robot,

dhe mund t’i vendosim këto pikselë në barkun e këtij roboti,

and this robot, then, is going to jump when it senses an increase in light.

dhe ky robot, atëherë, do të kërcejë sa herë që ndjen një shtim të dritës.

So the next video is one of my favorites.

Videoja e radhës, është nga të preferuarat e mia.

So you have this 300-milligram robot

Kemi këtë robotin prej 300 miligramësh

jumping about eight centimeters in the air.

i cili kërcen rreth 8 centimetra në ajër

It's only four by four by seven millimeters in size.

Përmasat e tij janë vetëm 4x4x7 mm.

And you'll see a big flash at the beginning

Në fillim do të shihni një ndriçim të madh,

when the energetic is set off,

kur çlirohet energjia

and the robot tumbling through the air.

dhe roboti që bën akrobaci në ajër.

So there was that big flash,

Pra, pamë një ndriçimi të madh,

and you can see the robot jumping up through the air.

dhe ja ku duket roboti që kërcen në ajër.

So there's no tethers on this, no wires connecting to this.

Pa asnjë pengore ose tela të lidhur me të.

Everything is onboard, and it jumped in response

Çdo gjë e ka brenda dhe kërcen si kundërpërgjigje

to the student just flicking on a desk lamp next to it.

të goditjes së lehtë që studenti i bëri ndriçuesit ngjitur me të.

So I think you can imagine all the cool things that we could do

Besoj se mund t’i përfytyroni të gjitha gjërat e mrekullueshme që mund të bëjmë

with robots that can run and crawl and jump and roll at this size scale.

me robotë të kësaj shkalle që mund të turren, zvarriten, hidhen dhe rrotullohen.

Imagine the rubble that you get after a natural disaster like an earthquake.

Mendoni për rrënojat që mbeten pas një katastrofe natyrore, si tërmeti.

Imagine these small robots running through that rubble

Përfytyroni këta robotë të vegjël që lëvizin mes atyre rrënojave,

to look for survivors.

në kërkim të të mbijetuarve.

Or imagine a lot of small robots running around a bridge

Ose, përfytyroni shumë robotë që lëvizin rreth një ure

in order to inspect it and make sure it's safe

për ta inspektuar dhe për t’u siguruar se është e parrezik,

so you don't get collapses like this,

që të mos kemi vithisje si kjo,

which happened outside of Minneapolis in 2007.

që ndodhi në Mineapolis më 2007-n.

Or just imagine what you could do

Ose thjesht përfytyroni ç'mund të bënit

if you had robots that could swim through your blood.

po të kishit robotë që mund të notonin në gjakun tuaj.

Right? "Fantastic Voyage," Isaac Asimov.

Apo jo? "Udhëtimi Fantastik" i Isaac Asimov-it.

Or they could operate without having to cut you open in the first place.

Që mund t’ju operonin pa pasur nevojë për t’ju prerë paraprakisht.

Or we could radically change the way we build things

Ose mund të ndryshonim rrënjësisht mënyrën si ndërtojmë

if we have our tiny robots work the same way that termites do,

nëse i bëjmë robotët tanë të veckël të veprojnë njësoj si termitet,

and they build these incredible eight-meter-high mounds,

që ndërtojnë këta pirgje të pabesueshëm tetë metra të lartësh

effectively well ventilated apartment buildings for other termites

banesa të ajrosura shumë mirë, për termite të tjera

in Africa and Australia.

në Afrikë dhe Australi.

So I think I've given you some of the possibilities

Mendoj se ju dhashë disa nga mundësitë

of what we can do with these small robots.

se ç’mund të bëjmë me këta robotë të vegjël.

And we've made some advances so far, but there's still a long way to go,

Deri tani kemi bërë ca përparime, por ende ka goxha rrugë për të bërë

and hopefully some of you can contribute to that destination.

dhe shpresojmë që disa prej jush të mund të kontribuojnë për këtë.

Thanks very much.

Shumë faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)