The difference between healthy and unhealthy love | Katie Hood | TED

Translator: Erona Mjekiqi Reviewer: elza babatinca

So when you think about a child, a close friend, or a romantic partner,

Kur mendoni për një fëmijë, një mik të ngushtë ose një partner romatik

the word "love" probably comes to mind,

Fjala ''dashuri'' ndoshta të vjen në mendje,

and instantly other emotions rush in:

dhe menjëherë emocione të tjera të kaplojnë

joy and hope,

gëzim dhe shpresë,

excitement, trust and security,

entuziazëm, besim dhe siguri,

and yes, sometimes sadness and disappointment.

dhe po, nganjëherë pikëllim dhe dëshpërim.

There might not be a word in the dictionary

Mund të mos ketë ndonjë fjalë në fjalor

that more of us are connected to than love.

që përshkruan dashurinë.

Yet, given its central importance in our lives,

Ende, i japim rëndësi qendrore në jetën tonë,

isn't it interesting that we're never explicitly taught how to love?

Është interesante që ende s'kemi mësuar si të duam?

We build friendships,

Ne ndërtojmë miqësi,

ndërtojmë lidhje të reja

navigate early romantic relationships,

get married and bring babies home from the hospital

martohemi dhe i sjellim bebet nga spitali në shtëpi

with the expectation that we'll figure it out.

me pritshmërinë që do ta kuptojmë.

But the truth is, we often harm and disrespect the ones we love.

E vërteta është, ne lëndojmë dhe nuk respektojmë ata.

Mund të jenë gjëra delikate

It can be subtle things

like guilting a friend into spending time with you

fajësojmë një mik për shpenzimin e kohës me ne

or sneaking a peak at your partner's texts

ose shikojmë tekstet e partnerit

or shaming a child for their lack of effort at school.

ose turpërojmë një shok për mundin në shkollë.

100 percent of us will be on the receiving end

100 për qind prej nesh do t'i japin fund

of unhealthy relationship behaviors

sjelljeve të këqija në mardhënie.

and 100 percent of us will do unhealthy things.

100 për qind prej nesh do të bëjmë gjëra të këqia

It's part of being human.

Është njerëzore.

In its worst form, the harm we inflict on loved ones

Në formën më të keqe, dëmi që shkaktojmë

shows up as abuse and violence,

është dhuna dhe abuzimi,

and relationship abuse

dhe abuzimi në mardhënie

is something that one in three women and one in four men

një në tre gra, dhe një në katër burra

will experience in their lifetime.

do ta përjetojnë në jetë.

Now, if you're like most people, when you hear those stats,

Tani, nëse jeni si shumica, kur i dëgjoni këto statistika,

you'll go, "Oh, no, no, no, that would never happen to me."

do thoni, Jo kjo nuk më ndodh mua.

Është instinkt të largoheni nga fjalët ''abuzim'' ''dhunë'',

It's instinctual to move away from the words "abuse" and "violence,"

to think that they happen to someone else somewhere else.

mendoni se këto ndodhin te dikush tjetër, diku tjetër.

But the truth is, unhealthy relationships and abuse are all around us.

Lidhjet jo të shëndetshme dhe abuzive janë rreth nesh.

We just call them different things and ignore the connection.

Ne i quajmë ndryshe, dhe e injorojmë lidhshmërinë.

Abuse sneaks up on us disguised in unhealthy love.

Abuzimi sjellë dashuri jo të shëndetshme.

I work for an organization called One Love

Unë punoj për organizatën ''Një dashuri''

started by a family whose daughter Yeardley was killed by her ex-boyfriend.

po filloj me një familje, vajza e tyre u vra nga ish i dashuri.

This was a tragedy no one saw coming,

Kjo ishte një tragjedi e papritur,

but when they looked back, they realized the warning signs were there

Kur shikuan prapa, kuptuan se shenjat paralajmëruese ishin aty

just no one understood what they were seeing.

Askush nuk e kuptoi atë që po e shihnin.

Called crazy or drama or too much drinking,

Quaje Çmenduri, dramë ose pije e tepërt,

his actions weren't understood to be what they really were,

veprimet e tij nuk u kuptuan, siç ishin,

which was clear signs of danger.

të cilat ishin shenja të rrezikshme.

Her family realized that if anyone had been educated about these signs,

Famija e kuptuan se nëse ndonjëri, do të dinte për ato shenja

her death could have been prevented.

vdekja e saj mund të ishte parandaluar.

So today we're on a mission to make sure

Sot jemi me një mision për t'u siguruar

that others have the information that Yeardley and her friends didn't.

që ju keni informata të cilat Yeardley dhe shokët i saj nuk i patën.

We have three main goals:

Ne i kemi tri qëllime:

give all of us a language for talking about a subject

Të mësojmë fjalë për një temë

that's quite awkward and uncomfortable to discuss;

është e vështirë dhe e pakëndëshme për tu diskutuar.

Bëhuni bashkë për ndihmë, veçanërisht me shokët,

empower a whole front line, namely friends, to help;

and, in the process, improve all of our ability to love better.

dhe, gjatë procesit, të përmirësojmë aftësitë për të dashuruar.

To do this, it's always important to start by illuminating

Për të e bërë këtë, është e rëndësishme të fillojmë duke analizuar

the unhealthy signs that we frequently miss,

shenjat jo të mira, që shpesh nuk i shohim,

and our work really focuses on creating content

puna jonë fokusohet në krijimin e përmbajtjes

to start conversations with young people.

për të filluar bisedën me të rinjtë.

As you'd expect, most of our content is pretty serious,

Sic po e prisni, përmbajtja jonë është goxha serioze,

given the subject at hand,

duke pasur parasysh temën në fjalë,

but today I'm going to use one of our more light-hearted

Sot do të flasim, për temën më të rëndësishme

yet still thought-provoking pieces,

që është ende provokuese,

"The Couplets,"

''The couplets''

to illuminate five markers of unhealthy love.

për t'i vënë në pah pese shenjat e një dashurie jo të shëndetshme.

The first is intensity.

E para është intensiteti,

(Video) Blue: Nuk të kam parë ca ditë. Më mungon.

(Video) Blue: I haven't seen you in a couple days. I've missed you.

Orange: I've missed you too. (#thatslove)

Orange: Më mungon edhe ti (#kjoështëdashuri)

Blue: I haven't seen you in five minutes. It feels like a lifetime.

Blue: Nuk të kam parë që pesë minuta. Më duket si një jetë.

What have you been doing without me for five whole minutes?

Çfarë ke bërë pa mua këto pesë minuta?

Orange: It's been three minutes. (#thatsnotlove)

Orange: Janë bërë vetëm tre minuta. (#kjonukështëdashuri)

Katie Hood: Anybody recognize that? I don't know. I do.

Katie Hood: Kush e dalloi? Nuk e di. Unë.

Abusive relationships don't start out abusive.

Mardhëniet abuzive nuk fillojnë me abuzim.

They start out exciting and exhilarating.

Fillojnë me entuziazëm dhe gjallëri.

There's an intensity of affection and emotion, a rush.

Ka një intesitet të afeksionit dhe emocioneve, nxitim.

It feels really good.

Duket bukur.

You feel so lucky, like you've hit the jackpot.

Ndihesh me fat, si të kishe fituar çmimin e parë.

But in unhealthy love, these feelings shift over time

Në një dashuri jo të shëndetshme, këto ndjenja largohen shpejt.

from exciting to overwhelming and maybe a little bit suffocating.

Nga entuziazmi në mbingarkesë dhe ndoshta pak ngulfatëse.

You feel it in your gut.

E ndjeni në zorrët tuaja.

Maybe it's when your new boyfriend or girlfriend

Ndoshta njëjtë sikur i dashuri ose e dashura e re

says "I love you" faster than you were ready for

të thotë ''Të dua'' më shpejt nga sa ishit gati

or starts showing up everywhere, texting and calling a lot.

ose të bezdis kurdo, duke të thirrur dhe shkruajtur.

Maybe they're impatient when you're slow to respond,

Ndoshta nuk durojnë kur nuk përgjigjeni shpejt,

even though they know you had other things going on that day.

edhe pse e dijnë se ke pasur gjëra të tjera për të bërë.

It's important to remember that it's not how a relationship starts that matters,

Rikujtim, nuk është e rëndësishme si fillon një lidhje,

it's how it evolves.

është si evulon.

It's important in the early days of a new relationship

Eshtë e rëndësishme në ditët e para të mardhënies së re

to pay attention to how you're feeling.

t'i kushtoni rëndësi si po ndiheni.

Are you comfortable with the pace of intimacy?

A po ndiheni rehat në këtë mardhënie?

Do you feel like you have space and room to breathe?

A po ndiheni sikur jeni të lirë për të marrë frymë?

It's also really important to start practicing using your voice

Është e rëndësishme të ngrini zërin

to talk about your own needs.

të flisni për nevojat e juaja.

Are your requests respected?

A po respektohen kërkesat e tua?

A second marker is isolation.

Shënuesi i dytë është izolimi.

(Video) Orange 2: Want to hang out?

(Video) Orange 2: Dëshironi të dilni?

Orange 1: Me and my boyfriend always have Monday Funday.

Orange 1: Unë dhe i dashuri im dalim të hënave dhe të premteve.

Orange 2: Want to hang out?

Orange 2: Dëshironi të dilni?

Orange 1: Me and my boyfriend always have Monday Funday.

Orange 1: Dalim të hënave dhe të premteve.

Orange 2: Tomorrow? Orange 1: It's our Tuesday Snooze Day.

Orange 2: Nesër? Orange 1: E martë dita e gjumit.

Orange 2: E mërkurë? Orange 1: Nuk është dita e shokëve.

Orange 2: Wednesday? Orange 1: No Friends Day.

KH: If you ask me, isolation is one of the most frequently missed

KH: Nëse më pyesni mua, izolimi është një shenjë e pa njohur

and misunderstood signs of unhealthy love.

dhe e keqkuptuar e nje dashuri jo të shëndetshme.

Why?

Pse?

Because every new relationship starts out with this intense desire

Sepse çdo lidhje e re fillon me një intensitet të dëshirës

to spend time together,

për të kaluar kohë bashkë,

it's easy to miss when something shifts.

kur nuk e ke afër të mungon.

Isolation creeps in when your new boyfriend or girlfriend

Izolimi fillon kur i dashuri ose e dashura e re

starts pulling you away from your friends and family,

fillon të të largoj nga shokët dhe familja jote,

your support system,

nga sistemi yt mbështetës,

and tethering you more tightly to them.

dhe fillon të afron më afër vetës.

They might say things like,

Mund të thonë fjalë sikur,

"Why do you hang out with them? They're such losers"

''Pse po del me ta? Ata janë dështak''

about your best friends,

për shokët tuaj,

or, "They want us to break up. They're totally against us"

ose ''Ata duan që ne të ndahemi Ata janë kundër nesh''

about your family.

për familjën tënde.

Isolation is about sowing seeds of doubt

Izolimi ka të bëj me dyshim

about everyone from your prerelationship life.

për të gjithë nga mardhëniet e mëhershme.

Dashuria e shëndetshme përfshin lirinë,

Healthy love includes independence,

two people who love spending time together

dy njerëz që dua të kalojnë kohë bashkë

but who stay connected to the people and activities they cared about before.

por që vazhdojnë të jenë të lidhur me njerëzit dhe aktivitetet e mëhershme.

While at first you might spend every waking minute together,

Në fillim ju mund të shpenzoni çdo minut bashkë,

over time maintaining independence is key.

por arritja e lirisë është çelësi.

You do this by making plans with friends and sticking to them

Këtë mund të e bëni duke bërë plane me miqtë dhe duke i mbajtur ato.

and encouraging your partner to do the same.

inkurajoni edhe partnerin të bëj të njëjtën.

A third marker of unhealthy love is extreme jealousy.

Shënuesi i tretë i dashurisë jo të shëndetshme është xhelozia.

(Video) Blue 2: What are you so happy about?

(Video) Blue 2: Për çfarë je aq i lumtur?

Blue 1: She just started following me on Instagram!

Blue 1: Ajo filloi të më ndjek në instagram!

Blue 2: What are you so nervous about?

Blue 2: Pse je me nerva?

Blue 1: She, she just started following me, like, everywhere.

Blue 1: Ajo, ajo filloi të më ndjek, kudo.

(#thatsnotlove)

(#kjonukështëdashuri)

KH: Kur muaji i mijaltit fillon të zbehet,

KH: As the honeymoon period begins to fade,

extreme jealousy can creep in.

xhelozia ekstreme mund të filloj.

Partneri fillon të bëhet kërkues,

Your partner might become more demanding,

i duhet të dijë ku je dhe me kë je tërë kohës,

needing to know where you are and who you're with all the time,

fillon të shikoj kur je e kyçur dhe kur jo.

or they might start following you everywhere, online and off.

Extreme jealousy also brings with it possessiveness and mistrust,

Xhelozia ekstreme sjell kontroll dhe mosbesim,

frequent accusations of flirting with other people or cheating,

akuza të shpeshta të flirtimit me njerëz të tjerë ose mashtrim,

and refusal to listen to you when you tell them

dhe refuzon për të dëgjuar ty kur i tregoni atyre

they have nothing to worry about and that you only love them.

se nuk kanë pse të shqetësohen dhe ju i doni vetëm ata.

Xhelozia është pjesë e çdo mardhënie

Jealousy is a part of any human relationship,

but extreme jealousy is different.

por xhelozia ekstreme është ndryshe.

Është një skaj kërcënues i zemëruar, që i ndanë ato.

There's a threatening, desperate and angry edge to it.

Love shouldn't feel like this.

Dashuria nuk duhet të jetë e tillë.

A fourth marker is belittling.

Shenuesi i katërt është nënçmimi.

(Video) Blue: Wanna hang out? Orange: I gotta study.

(Video) Blue: Dëshiron të dalim? Orange: Kam për të mësuar.

Blue: You'll get an A anyway, A for amazing. (#thatslove)

Blue: Do të marrësh A gjithsesi, A për të mahnitshmen. (#kjoështëdashuri)

Blue: Wanna hang out? Orange: I gotta study.

Blue: Dëshiron të dalim? Orange: Kam për të mësuar.

Blue: You'll get an F anyway,

Blue: Gjithsesi, do ta marrësh F,

F for, F for... stupid. (#thatsnotlove)

F, për, F për... budallaqen. (#kjonukështëdashuri)

KH: Yeah, hmm.

KH: Po, hmm.

In unhealthy love, words are used as weapons.

Në një mardhënie jo të shëndetshme, fjalët janë si armë.

Conversations that used to be fun and lighthearted

Bisedat që dikur ishin argëtuese dhe të mira

turn mean and embarrassing.

kthehen në të sikletshme.

Maybe your partner makes fun of you in a way that hurts,

Ndoshta partneri juaj bënë shaka dhe kjo ty të lëndon,

or maybe they tell stories and jokes for laughs at your expense.

ose tregon ngjarje që ty të mërzisin.

When you try to explain that your feelings have been hurt,

Kur fillon të ia shpjegosh se të ka lënduar

they shut you down and accuse you of overreacting.

ata të akuzojnë ty për reagime të shpejta.

"Why are you so sensitive? What's your problem. Give me a break."

''Pse je kaq shumë e ndjeshme? Cili është problemi yt. Sqaroje.''

Këto fjalë të bëjnë të heshtësh.

You are silenced by these words.

It seems pretty obvious, but your partner should have your back.

Është goxha e dukshme, por partneri yt duhet të të mbroj.

Their words should build you up, not break you down.

Fjalët e tyre duhet ty të forcojnë jo të të thyejnë.

They should keep your secrets and be loyal.

Ata duhet të jenë besnik dhe të mbajnë sekretet e tua.

They should make you feel more confident,

Ata duhet të bëjnë ty të ndihesh më rehat

not less.

jo më pak.

Në fund, shënuesi i pestë: paqëndrueshmëria.

Finally, a fifth marker: volatility.

(Video) Orange 1: Unë do të mërzitem nëse ndahemi.

(Video) Orange 1: I'd be sad if we broke up.

Orange 2: Unë mërzitem gjithashtu. (#kjoështëdashuri)

Orange 2: I'd be sad too. (#thatslove)

Orange 1: Unë do kisha depresion nëse ndahemi.

Orange 1: I'd so depressed if we ever broke up.

I'd throw myself off this step.

Unë do bie nga kjo shkallë.

I would! Don't try to stop me!

Do e bëj! Mos më ndalo!

(#thatsnotlove)

(#kjonukështëdashuri)

KH: Ndarjet e shpeshta dhe rikthimet, të ngjiturat dhe të ulurat:

KH: Frequent breakups and makeups, high highs and low lows:

as tension rises, so does volatility.

kur rritet tensioni, rritet paqëndrueshmëria.

Tearful, frustrated fights followed by emotional makeups,

Zënkat që përmbajnë emocione, frustrim, lot,

komentet urryese dhe të dhimbshme,

hateful and hurtful comments like,

"You're worthless, I'm not even sure why I'm with you!"

''Ti nuk vlen, Nuk e di pse jam me ty!''

followed quickly by apologies and promises it will never happen again.

të cilat pasohen me kërkim falje dhe premtime që nuk përsëriten më.

Deri në këtë pikë, ti ke qenë në një lidhje rrotulluese.

By this point, you've been so conditioned to this relationship roller coaster

Nuk e ke analizuar sa e pashëndetshme dhe e rrezikshme

that you may not realize how unhealthy and maybe even dangerous

your relationship has become.

mardhënia jote është bërë.

It can be really hard to see

Është e vështirë kur e shikon

when unhealthy love turns towards abuse,

që dashuria e pashëndetshme është kthyer në abuzuese,

but it's fair to say that the more of these markers

Sa më shumë shënues

your relationship might have,

lidhja jote ka,

the more unhealthy and maybe dangerous your relationship could be.

aq më shumë e pashëndetshme dhe e rrezikshme është.

And if your instinct is to break up and leave,

Nëse instiktet janë për tu ndarë dhe larguar,

which is advice so many of us give our friends

cila është këshilla që shumica i japim shokëve tanë

when they're in unhealthy relationships,

kur janë në një lidhje jo të shëndoshë,

that's not always the best advice.

nuk është këshilla më e mirë.

Time of breakup can be a real trigger for violence.

Periudha e ndarjes mund të jetë e dhunshme.

If you fear you might be headed towards abuse or in abuse,

Nëse frikësohesh nga dhuna,

you need to consult with experts to get the advice on how to leave safely.

duhet të konsultohesh me ekspert si të ndahesh pa u lënduar.

But it's not just about romantic relationships

Nuk është vetëm për mardhëniet romantike

and it's not just about violence.

nuk është vetëm për dhunë.

Understanding the signs of unhealthy love

Të kuptuarit e shenjave të një lidhje jo të shëndoshë

can help you audit and understand nearly every relationship in your life.

mund të ndihmojnë për të kuptuar çdo mardhënie në jetën tënde.

For the first time, you might understand why you're disappointed in a friendship

Për herë të parë, mund të kuptoni pse jeni të zhgenjyer nga shoqëria

or why every interaction with a certain family member

ose pse çdo fjalim me pjesëtarët e familjes

të le të dekurajuar dhe me ankth.

leaves you discouraged and anxious.

You might even begin to see how your own intensity and jealousy

Mund të filloni të shihni si intensiteti dhe xhelozia yte

is causing problems with colleagues at work.

po të shkakton probleme me kolegët në punë.

Të kuptuarit është hapi i parë i përmirësimit,

Understanding is the first step to improving,

and while you can't make every unhealthy relationship healthy --

dhe pse nuk mund të i bëni mardhëniet e pashëndetshme të shëndetshme

some you're going to have to leave behind --

disa duhet t'i lësh prapa

you can do your part every day to do relationships better.

duhet të e bësh pjesën tënde për t'i bërë mardhëniet më të mira.

And here's the exciting news:

Dhe këtu është lajmi emocionues:

it's actually not rocket science.

Nuk është shkencë raketash.

Open communication, mutual respect,

Komunikim i hapur, respekt reciprok,

kindness, patience --

mirësi, durim--

we can practice these things every day.

mund t'i praktikojmë këto gjëra çdo ditë.

And while practice will definitely make you better,

Praktikimi do të bëjë ty më të mirë,

I have to promise you it's also not going to make you perfect.

Duhet të premtoj që nuk do të bëjë përfekt.

I do this for a living

Unë e bëj këtë për mbijetesë

and every day I think and talk about healthy relationships,

çdo ditë mendoj dhe flas për mardhëniet e shëndetshme,

and still I do unhealthy things.

dhe prap bëj gjëra jo të shëndetshme.

Një ditë kur po mundohesha t'i qetësoj katër fëmijët e mi

Just the other day as I was trying to shuttle my four kids out the door

amidst quarreling, squabbling and complaints about breakfast,

kishte grindje, zënka dhe ankesa për mëngjesin,

I completely lost it.

Nuk munda t'ia dal.

With an intentionally angry edge,

Me një intonacion të lartë,

I screamed,

bërtita,

"Everybody just shut up and do what I say!

''Të gjithë mbylleni gojën dhe bëni çfarë u thash''

You are the worst!

Ju jeni më të këqinjt!

I am going to take away screen time and dessert

Unë do të heq ekranin dhe ëmbëlsirat

and anything else you could possibly ever enjoy in life!"

dhe çdo gjë tjetër që e shijoni në jetë!''

(Laughter)

(Qeshje)

Anybody been there?

A është ndokush këtu?

(Applause)

(Duartrokitje)

Volatility, belittling.

Paqëndrueshmëria, nënçmimi.

My oldest son turned around and looked at me, and said,

Djali im i madh u kthye nga unë dhe tha

"Mom, that's not love."

''Nënë, kjo nuk është dashuri''

(Laughter)

(Qeshje)

For a minute, I really wanted to kill him for calling me out.

Për një moment, doja ta vrisja atë sepse më shpërqëndroi.

Trust me.

Më besoni.

But then I gathered myself

Por pastaj mblodha vetën

and I thought, you know what, I'm actually proud.

dhe mendova, e dini, po ndihem krenare.

I'm proud that he has a language to make me pause.

Ndihem krenare që ai e ka gjet gjuhën për të më ndaluar mua.

I want all of my kids to understand what the bar should be

Dua që të gjithë fëmijët e mi të kuptojnë kufirin

for how they're treated

and to have a language and a voice to use when that bar is not met

për mënyrën se si po trajtohen

dhe të gjejnë gjuhën, të ngrisin zërin kur kalon kufiri

versus just accepting it.

përkundër pranimit.

For too long, we've treated relationships as a soft topic,

Për një kohë të gjatë I kemi trajtuar mardhëniet si një temë e ndishme

shkathtësitë në mardhënie janë më të rëndësishmet

when relationship skills are one of the most important

and hard to build things in life.

dhe të vështira për tu bërë.

Not only can understanding unhealthy signs

Jo vetëm për të kuptuar shenjat jo të shëndetshme

help you avoid the rabbit hole that leads to unhealthy love,

Të ndihmon të largosh vrimën e lënë nga një mardhënie e pashëndetshme

but understanding and practicing the art of being healthy

Të kuptosh dhe praktikosh artin e të qenurit i shëndetshëm

can improve nearly every aspect of your life.

Të ndihmon në çdo aspekt të jetës.

I'm completely convinced

Jam plotësisht e bindur

that while love is an instinct and an emotion,

perderisa dashuria është instinkt dhe emocion,

the ability to love better is a skill we can all build

aftësia për të dashur më mirë është shkathtësi që ndërtohet

and improve on over time.

dhe përmirësohet me kohën.

Thank you.

Faleminderit

(Applause)

(Duartrokitje)