The difference between healthy and unhealthy love | Katie Hood | TED

Tłumaczenie: Magdalena Nowak Korekta: Rysia Wand

So when you think about a child, a close friend, or a romantic partner,

Kiedy myślisz o swoim dziecku, przyjacielu lub ukochanym,

the word "love" probably comes to mind,

pewnie przychodzi ci na myśl słowo "miłość",

and instantly other emotions rush in:

a wraz z nim emocje takie jak

joy and hope,

radość i nadzieja,

excitement, trust and security,

ekscytacja, zaufanie i bezpieczeństwo,

and yes, sometimes sadness and disappointment.

a czasem też smutek i rozczarowanie.

There might not be a word in the dictionary

Pewnie nie ma słowa

that more of us are connected to than love.

bliższego nam niż "miłość".

Yet, given its central importance in our lives,

Skoro to w życiu tak ważne,

isn't it interesting that we're never explicitly taught how to love?

dlaczego nie uczymy się, jak kochać?

We build friendships,

Zawiązujemy przyjaźnie,

navigate early romantic relationships,

budujemy związki,

get married and bring babies home from the hospital

bierzemy ślub i sprowadzamy na świat dzieci

z nadzieją, że jakoś to będzie.

with the expectation that we'll figure it out.

But the truth is, we often harm and disrespect the ones we love.

Często krzywdzimy i nie szanujemy tych, których kochamy.

It can be subtle things

Takie drobnostki

like guilting a friend into spending time with you

jak obwinianie za brak czasu,

or sneaking a peak at your partner's texts

zaglądanie do wiadomości partnera

lub wymyślanie dziecku za lenistwo w szkole.

or shaming a child for their lack of effort at school.

100 percent of us will be on the receiving end

Każdego z nas czeka czasami

of unhealthy relationship behaviors

złe traktowanie

and 100 percent of us will do unhealthy things.

i każdy z nas będzie źle traktował innych.

It's part of being human.

To ludzka rzecz.

In its worst form, the harm we inflict on loved ones

W najgorszym wypadku krzywdzimy ukochanych

shows up as abuse and violence,

przez znęcanie się i przemoc,

and relationship abuse

a przemoc w związku dotyka

is something that one in three women and one in four men

1 na 3 kobiety i 1 na 4 mężczyzn.

will experience in their lifetime.

Now, if you're like most people, when you hear those stats,

Patrząc na statystyki, większość ludzi powie:

you'll go, "Oh, no, no, no, that would never happen to me."

"To mi nigdy się nie przytrafi".

It's instinctual to move away from the words "abuse" and "violence,"

Instynktownie odsuwamy takie słowa jak "znęcanie się" lub "przemoc"

to think that they happen to someone else somewhere else.

i myślimy, że to zdarza się komuś innemu, gdzieś indziej.

But the truth is, unhealthy relationships and abuse are all around us.

Ale tak naprawdę chore relacje i przemoc są wszędzie.

We just call them different things and ignore the connection.

Nazywamy je tylko inaczej i wolimy ignorować.

Abuse sneaks up on us disguised in unhealthy love.

Znęcanie zakrada się do życia w postaci toksycznej miłości.

I work for an organization called One Love

Pracuję dla organizacji One Love

started by a family whose daughter Yeardley was killed by her ex-boyfriend.

założonej przez rodziców Yeardley, którą zabił jej były chłopak.

This was a tragedy no one saw coming,

Tej tragedii nikt nie przewidział.

but when they looked back, they realized the warning signs were there

Po głębszym zastanowieniu zrozumieli,

że chłopak już wcześniej dawał powody do niepokoju,

just no one understood what they were seeing.

ale nikt tego nie rozumiał.

Called crazy or drama or too much drinking,

Mówili, że wariat, że dramatyzuje i pije za dużo.

his actions weren't understood to be what they really were,

Nikt nie rozumiał, co to tak naprawdę oznaczało,

which was clear signs of danger.

a oznaczało prawdziwe zagrożenie.

Her family realized that if anyone had been educated about these signs,

Rodzina Yearley zrozumiała, że gdyby ktoś się na tym znał,

her death could have been prevented.

można było zapobiec tej śmierci.

So today we're on a mission to make sure

Obraliśmy za cel zapewnienie,

that others have the information that Yeardley and her friends didn't.

żeby więcej ludzi umiało identyfikować i rozumieć takie zachowania.

We have three main goals:

Mamy trzy główne cele:

give all of us a language for talking about a subject

znaleźć sposób na rozmawianie o sprawach

that's quite awkward and uncomfortable to discuss;

dość niezręcznych i zawstydzających;

empower a whole front line, namely friends, to help;

włączyć do pomocy najbliższych, czyli przyjaciół;

and, in the process, improve all of our ability to love better.

a przez to nauczyć się kochać lepiej.

To do this, it's always important to start by illuminating

Na początek trzeba naświetlać niezdrowe zachowania,

the unhealthy signs that we frequently miss,

które łatwo przeoczyć.

and our work really focuses on creating content

Skupiamy się na tworzeniu materiałów

to start conversations with young people.

do nawiązywania rozmów z młodzieżą.

As you'd expect, most of our content is pretty serious,

Większość materiałów jest oczywiście poważna,

given the subject at hand,

w końcu na szali stoi życie ludzkie.

but today I'm going to use one of our more light-hearted

ale dziś zaprezentuję jeden z lżejszych,

yet still thought-provoking pieces,

ale dających do myślenia filmików

"The Couplets,"

o "Parkach",

to illuminate five markers of unhealthy love.

naświetlający pięć oznak toksycznej miłości.

The first is intensity.

Pierwszą z nich jest nasilenie.

(Video) Blue: I haven't seen you in a couple days. I've missed you.

(Wideo) On: Nie widziałem cię kilka dni. Stęskniłem się.

Orange: I've missed you too. (#thatslove)

Ona: Ja też! [#tojestmiłość]

Blue: I haven't seen you in five minutes. It feels like a lifetime.

On: Nie widziałem cię 5 minut. To cała wieczność!

What have you been doing without me for five whole minutes?

Co robiłaś beze mnie przez pięć minut?

Orange: It's been three minutes. (#thatsnotlove)

Ona: To były trzy minuty. [#toniejestmiłość]

Katie Hood: Anybody recognize that? I don't know. I do.

Brzmi znajomo? Dla mnie tak.

Abusive relationships don't start out abusive.

Toksyczne związki nie są z początku toksyczne.

They start out exciting and exhilarating.

Są ekscytujące i porywające.

There's an intensity of affection and emotion, a rush.

Mamy duże nasilenie uczuć i emocji

It feels really good.

i są to uczucia bardzo przyjemne.

You feel so lucky, like you've hit the jackpot.

Czujesz się szczęściarzem; trafiłeś w dziesiątkę.

But in unhealthy love, these feelings shift over time

W związku toksycznym te uczucia zmieniają się bardzo szybko.

from exciting to overwhelming and maybe a little bit suffocating.

Od ekscytacji do przytłoczenia i dławienia.

You feel it in your gut.

Czujesz to w kościach.

Maybe it's when your new boyfriend or girlfriend

Kiedy nowy partner

says "I love you" faster than you were ready for

za wcześnie mówi "kocham cię"

or starts showing up everywhere, texting and calling a lot.

albo zaczyna wszędzie się pojawiać, ciągle pisać i dzwonić.

Maybe they're impatient when you're slow to respond,

Może niecierpliwi się, kiedy długo nie odpisujesz

even though they know you had other things going on that day.

chociaż wie, że masz napięty grafik.

It's important to remember that it's not how a relationship starts that matters,

Trzeba pamiętać,

że nie jest istotny początek związku,

it's how it evolves.

ale jego rozwój.

It's important in the early days of a new relationship

Na początku związku należy

to pay attention to how you're feeling.

obserwować swoje samopoczucie.

Are you comfortable with the pace of intimacy?

Czy dobrze ci z tempem jakie przybiera zażyłość?

Do you feel like you have space and room to breathe?

Czujesz, że masz własną przestrzeń?

It's also really important to start practicing using your voice

Trzeba nauczyć się mówić

to talk about your own needs.

o swoich potrzebach.

Are your requests respected?

Czy twoje prośby są spełniane?

A second marker is isolation.

Drugą cechą jest izolacja.

(Video) Orange 2: Want to hang out?

(Wideo) Ona1: Wyskoczymy gdzieś?

Ona2: W poniedziałki bawimy się we dwoje.

Orange 1: Me and my boyfriend always have Monday Funday.

[#tojestmiłość]

Orange 2: Want to hang out?

Ona1: Wyskoczymy gdzieś?

Orange 1: Me and my boyfriend always have Monday Funday.

Ona2: W poniedziałki bawimy się we dwoje.

Ona1: A jutro?

Orange 2: Tomorrow? Orange 1: It's our Tuesday Snooze Day.

Ona1: We wtorki leniuchujemy.

Ona2: A w środę?

Ona1: Dzień bez przyjaciół. [#toniemiłość]

Orange 2: Wednesday? Orange 1: No Friends Day.

KH: If you ask me, isolation is one of the most frequently missed

Uważam, że izolacja jest najmniej zauważalną

and misunderstood signs of unhealthy love.

i zrozumiałą oznaką toksycznej miłości.

Why?

Dlaczego?

Because every new relationship starts out with this intense desire

Każdy nowy związek zaczyna się od ogromnej ochoty

to spend time together,

przebywania razem.

it's easy to miss when something shifts.

Trudno dostrzec małą zmianę.

Izolacja wkrada się, kiedy partner

Isolation creeps in when your new boyfriend or girlfriend

starts pulling you away from your friends and family,

zaczyna odciągać cię od przyjaciół i rodziny,

your support system,

od twojego wsparcia,

i przywiązuje bardziej do siebie.

and tethering you more tightly to them.

They might say things like,

Mówią takie rzeczy jak:

"Why do you hang out with them? They're such losers"

"Czemu się z nimi zadajesz? To frajerzy"

o twoich przyjaciołach

about your best friends,

or, "They want us to break up. They're totally against us"

albo: "Oni chcą zniszczyć nasz związek. Źle nam życzą"

about your family.

o twojej rodzinie.

Isolation is about sowing seeds of doubt

Izolacja to zasianie wątpliwości

about everyone from your prerelationship life.

wobec wszystkich z życia przed związkiem.

Healthy love includes independence,

Zdrowa relacja to niezależność,

two people who love spending time together

para uwielbiająca swoje towarzystwo,

but who stay connected to the people and activities they cared about before.

ale dbająca o wcześniejsze relacje i zajęcia.

While at first you might spend every waking minute together,

Choć z początku możecie spędzać każdą minutę razem,

over time maintaining independence is key.

po jakimś czasie trzeba zadbać o niezależność.

You do this by making plans with friends and sticking to them

Umawiasz się z przyjaciółmi i nie odwołujesz

and encouraging your partner to do the same.

i zachęcasz partnera do tego samego.

A third marker of unhealthy love is extreme jealousy.

Kolejny przykład to chorobliwa zazdrość.

(Video) Blue 2: What are you so happy about?

(Wideo) On2: Co się tak cieszysz?

Blue 1: She just started following me on Instagram!

On1 Zaczęła mnie obserwować na Instagramie!

[#tojestmiłość]

Blue 2: What are you so nervous about?

On2: Co jesteś taki nerwowy?

Blue 1: She, she just started following me, like, everywhere.

On1: Ona zaczęła mnie obserwować... wszędzie.

(#thatsnotlove)

[#toniemiłość]

KH: As the honeymoon period begins to fade,

W miarę jak okres zachwytu odchodzi,

extreme jealousy can creep in.

może się wkraść chorobliwa zazdrość.

Your partner might become more demanding,

Partner może mieć coraz większe wymagania,

needing to know where you are and who you're with all the time,

dopytywać się, gdzie i z kim jesteś

or they might start following you everywhere, online and off.

albo zacznie śledzić cię online i nie tylko.

Extreme jealousy also brings with it possessiveness and mistrust,

Chorobliwa zazdrość może obudzić instynkt posiadania i braku zaufania,

frequent accusations of flirting with other people or cheating,

zaczynają się oskarżenia o flirt i zdradę,

a twoje zapewnienia, że nic się nie dzieje

and refusal to listen to you when you tell them

they have nothing to worry about and that you only love them.

i kochasz tylko ją czy jego, nie odnoszą skutku.

Zazdrość to rzecz normalna w związku.

Jealousy is a part of any human relationship,

but extreme jealousy is different.

Zazdrość chorobliwa to coś innego.

Jest w niej coś groźnego i desperackiego.

There's a threatening, desperate and angry edge to it.

Love shouldn't feel like this.

Miłość nie powinna taka być.

A fourth marker is belittling.

Czwartym przykładem jest umniejszanie.

(Video) Blue: Wanna hang out? Orange: I gotta study.

(Wideo) On: Wyskoczymy gdzieś?

Ona: Muszę się uczyć.

Blue: You'll get an A anyway, A for amazing. (#thatslove)

On: Dostaniesz 6 na pewno, bo jesteś 6/6.

[#tojestmiłość]

Blue: Wanna hang out? Orange: I gotta study.

On: Wyskoczymy gdzieś?

Ona: Muszę się uczyć.

Blue: You'll get an F anyway,

On: I tak oblejesz,

F for, F for... stupid. (#thatsnotlove)

bo jesteś za głupia.

[#toniemiłość]

KH: Yeah, hmm.

Tak...

In unhealthy love, words are used as weapons.

Słowa to broń w toksycznych związkach.

Rozmowy, które były fajne i beztroskie

Conversations that used to be fun and lighthearted

turn mean and embarrassing.

zaczynają być niemiłe i żenujące.

Maybe your partner makes fun of you in a way that hurts,

Może partner śmieje się z ciebie i to boli

albo opowiada żarty o tobie, żeby wyśmiewali cię inni.

or maybe they tell stories and jokes for laughs at your expense.

When you try to explain that your feelings have been hurt,

Kiedy mówisz, że to wcale nie jest fajne,

they shut you down and accuse you of overreacting.

od razu ucina i oskarża cię o przesadę.

"Why are you so sensitive? What's your problem. Give me a break."

"Co się tak spinasz? Masz problem? Odczep się".

You are silenced by these words.

Te słowa cię uciszają.

It seems pretty obvious, but your partner should have your back.

To przecież jasne, że partnerzy powinni się wspierać.

Their words should build you up, not break you down.

Ich słowa mają budować, nie niszczyć.

They should keep your secrets and be loyal.

Powinni dochowywać tajemnic i okazywać lojalność.

They should make you feel more confident,

Podnosić twoją pewność siebie,

not less.

a nie ją obniżać.

Finally, a fifth marker: volatility.

Ostatnim przykładem jest niestabilność

(Wideo) Ona: Byłoby mi smutno, gdybyśmy zerwały.

(Video) Orange 1: I'd be sad if we broke up.

Ona2: Mnie też. [#tojestmiłość]

Orange 2: I'd be sad too. (#thatslove)

Ona1: Jeśli ze mną zerwiesz, wpadnę w depresję!

Orange 1: I'd so depressed if we ever broke up.

I'd throw myself off this step.

Rzucę się z tego schodka!

I would! Don't try to stop me!

Naprawdę!

Nie zatrzymuj mnie!

(#thatsnotlove)

[#toniemiłość]

KH: Frequent breakups and makeups, high highs and low lows:

Częste zrywanie i godzenie się, gwałtowne wzloty i upadki;

as tension rises, so does volatility.

napięcie wzrasta, niestabilność też.

Tearful, frustrated fights followed by emotional makeups,

Płacz i frustracja podczas kłótni, a potem rozemocjonowane godzenie się,

nienawistne i dokuczliwe komentarze jak:

hateful and hurtful comments like,

"You're worthless, I'm not even sure why I'm with you!"

"Jesteś nikim, nie wiem, czemu z tobą jestem!".

followed quickly by apologies and promises it will never happen again.

Potem przeprosiny i obietnice, że to się nigdy nie powtórzy.

By this point, you've been so conditioned to this relationship roller coaster

Do tego czasu tak przywykasz do tego chaosu w związku,

that you may not realize how unhealthy and maybe even dangerous

że nie zdajesz sobie sprawy,

jaki stał się toksyczny, a nawet niebezpieczny

your relationship has become.

It can be really hard to see

Wtedy łatwo przeoczyć,

when unhealthy love turns towards abuse,

kiedy w związku zaczyna się przemoc.

Im więcej przykładów z naszych "Parek"

but it's fair to say that the more of these markers

zauważasz w swoim związku,

your relationship might have,

the more unhealthy and maybe dangerous your relationship could be.

tym bardziej toksyczny i niebezpieczny może się on okazać.

And if your instinct is to break up and leave,

Czasem instynkt podpowiada, żeby zerwać i odejść,

which is advice so many of us give our friends

co często radzimy przyjaciołom,

when they're in unhealthy relationships,

którzy tkwią w takich związkach,

that's not always the best advice.

ale to nie zawsze najlepsza rada.

Time of breakup can be a real trigger for violence.

Zerwanie może wyzwolić przemoc.

If you fear you might be headed towards abuse or in abuse,

Jeśli obawiasz się przemocy w związku,

you need to consult with experts to get the advice on how to leave safely.

dowiedz się od specjalistów, jak odejść bezpiecznie.

But it's not just about romantic relationships

Nie chodzi tylko o związki romantyczne

and it's not just about violence.

ani tylko o przemoc.

Understanding the signs of unhealthy love

Umiejętność rozpoznawania oznak złego traktowania

can help you audit and understand nearly every relationship in your life.

pomoże ci przemyśleć i zrozumieć prawie wszystkie relacje.

For the first time, you might understand why you're disappointed in a friendship

Zaczniesz rozumieć, dlaczego zawiodła przyjaźń

or why every interaction with a certain family member

albo dlaczego po spotkaniu z kimś

leaves you discouraged and anxious.

czujesz zniechęcenie i lęk.

You might even begin to see how your own intensity and jealousy

Może zauważysz, jak twój własny zapał i zazdrość

is causing problems with colleagues at work.

powodują problemy z kolegami z pracy.

Understanding is the first step to improving,

Zrozumienie to początek poprawy.

and while you can't make every unhealthy relationship healthy --

Nie każdą relację można naprawić,

some you're going to have to leave behind --

niektóre trzeba będzie zerwać,

you can do your part every day to do relationships better.

ale można nad nimi pracować każdego dnia.

And here's the exciting news:

Co więcej,

it's actually not rocket science.

to wcale nie wielka filozofia.

Open communication, mutual respect,

Otwarta komunikacja, wzajemny szacunek,

dobroć, cierpliwość.

kindness, patience --

To można ćwiczyć na co dzień.

we can practice these things every day.

And while practice will definitely make you better,

Chociaż ćwiczenie zapewnia poprawę,

I have to promise you it's also not going to make you perfect.

to jednak na pewno nie obiecuje ideału.

I do this for a living

To mój zawód,

and every day I think and talk about healthy relationships,

codziennie myślę i rozmawiam o tym, jak być dobrym w związku,

and still I do unhealthy things.

a nadal robię czasami coś źle.

Just the other day as I was trying to shuttle my four kids out the door

Pewnego dnia chciałam wygonić swoich czworo dzieci za drzwi

amidst quarreling, squabbling and complaints about breakfast,

podczas przepychanek i narzekań na temat śniadania.

I completely lost it.

Straciłam panowanie nad sobą.

With an intentionally angry edge,

Z zamierzoną złością krzyknęłam:

I screamed,

"Everybody just shut up and do what I say!

"Zamknijcie się i róbcie, co mówię!

You are the worst!

Jesteście okropni!

I am going to take away screen time and dessert

Koniec z graniem, słodyczami

and anything else you could possibly ever enjoy in life!"

i każdą inną przyjemnością!".

(Laughter)

(Śmiech)

Anybody been there?

Mieliście tak?

(Applause)

(Brawa)

Volatility, belittling.

Niestabilność, umniejszanie.

My oldest son turned around and looked at me, and said,

Mój najstarszy syn odwrócił się i powiedział:

"Mom, that's not love."

"To nie miłość".

(Laughter)

(Śmiech)

For a minute, I really wanted to kill him for calling me out.

Przez chwilę chciałam go zabić.

Trust me.

Wierzcie mi.

But then I gathered myself

Potem ogarnęłam się

and I thought, you know what, I'm actually proud.

i pomyślałam: "W sumie to jestem dumna".

I'm proud that he has a language to make me pause.

Dumna, że wiedział, co powiedzieć, żeby mnie zatrzymać.

I want all of my kids to understand what the bar should be

Chcę, żeby moje dzieci wiedziały,

for how they're treated

jak powinno się je traktować

and to have a language and a voice to use when that bar is not met

i by wiedziały, że trzeba mówić, kiedy ktoś je źle traktuje,

versus just accepting it.

a nie to akceptować.

For too long, we've treated relationships as a soft topic,

Za długo lekceważyliśmy znaczenie relacji,

when relationship skills are one of the most important

a umiejętność ich budowania okazuje się najważniejszą

and hard to build things in life.

i najtrudniejszą rzeczą w życiu.

Not only can understanding unhealthy signs

Umiejętność rozpoznawania złego traktowania

help you avoid the rabbit hole that leads to unhealthy love,

pomoże uniknąć pułapki toksycznej miłości.

but understanding and practicing the art of being healthy

Rozumienie i praca nad zdrowymi relacjami

can improve nearly every aspect of your life.

może poprawić każdy aspekt życia.

I'm completely convinced

Jestem przekonana,

that while love is an instinct and an emotion,

że choć miłość to instynkt i emocja,

umiejętność lepszego kochania

the ability to love better is a skill we can all build

można budować codziennie.

and improve on over time.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)