How to truly listen | Evelyn Glennie

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Helena Bedalli

Nuk jam edhe aq e sigurt në dua vërtet të shoh

I'm not quite sure whether I really want to see a snare drum

at nine o'clock or so in the morning.

një tambur që më nëntë të mëngjesit, apo aty afër.

(Laughter)

But anyway, it's just great to see such a full theater,

Sido qoftë, ta ka vërtet ënda të shohësh një sallë plot,

and really, I must thank Herbie Hancock and his colleagues

dhe më duhet vërtet të falënderoj Herbie Hancock-un

dhe kolegët e tij për këtë paraqitje të shkëlqyer.

for such a great presentation.

(Applause)

Një nga gjërat interesante,

One of the interesting things, of course,

pa diskutim, është përzjerja e dorës së zhveshur mbi instrument

is the combination of that raw hand on the instrument and technology,

me teknologjinë, dhe sigurisht ajo çka iu tha të rinjve për dëgjimin.

and what he said about listening to our young people.

Of course, my job is all about listening.

Sigurisht, e gjithë puna ime është e lidhur me dëgjimin,

And my aim, really, is to teach the world to listen.

dhe synimi im, vërtet, është të mësoj botën si të dëgjojë.

That's my only real aim in life.

Ky është synimi im i vetëm i njëmendtë në jetë.

And it sounds quite simple, but actually, it's quite a big, big job.

Dhe duket goxha e thjeshtë, por në fakt është punë e madhe.

Because you know, when you look at a piece of music, for example,

Sepse, kur vështroni një partiturë - për shembull,

if I just open my little motorbike bag --

po të hap çantën time të vogël të motoçikletës - shpresoj të kem,

we have here, hopefully,

a piece of music that is full of little black dots on the page.

një partiturë që është plot pika të zeza mbi letër.

And, you know, we open it up ...

Dhe, e dini, e hapim dhe unë lexoj muzikën.

And I read the music.

So technically, I can actually read this.

Pra teknikisht, jam në gjendje ta lexoj.

I will follow the instructions, the tempo markings, the dynamics.

Do të ndjek udhëzimet, shënimet për tempon, dinamikën.

I will do exactly as I'm told.

Do të bëj saktësisht ç'më thuhet këtu.

And so therefore, because time is short,

E kështu, ngaqë nuk kemi dhe shumë kohë,

if I just played you, literally, the first, maybe, two lines or so --

sikur thjesht t'ju luaja fjalë për fjalë dy rreshtat e para. Është shumë e thjeshtë.

It's very straightforward; there's nothing too difficult about the piece.

Kjo pjesë nuk ka asgjë të vështirë.

Këtu më shpjegohet që pjesa muzikore është shumë e shpejtë.

But here, I'm being told that the piece of music is very quick.

Më tregohet kur duhet t'i bie tamburit.

I'm being told where to play on the drum.

I'm being told which part of the stick to use.

Më tregohet cilën pjesë të shkopit të përdor.

And I'm being told the dynamic.

Më tregohet edhe dinamika.

And I'm also being told that the drum is without snares.

Dhe më tregohet po ashtu që tamburi është pa susta.

Snares on, snares off.

Me susta, pa susta.

So therefore, if I translate this piece of music,

Pra kështu, nëse e përkthej këtë pjesë muzikore, na del kjo ide.

we have this idea.

(Drum sounds)

(Drum sounds end)

And so on.

E me radhë. Kariera ime do të zgjaste ndoshta pesë vjetë.

My career would probably last about five years.

(Laughter)

However, what I have to do as a musician

Megjithatë, detyra ime si muzikante është të bëj çdo gjë tjetër që nuk gjendet në partiturë.

is do everything that is not on the music;

everything that there isn't time to learn from a teacher,

Gjithçka të cilën nuk ka kohë për ta mësuar nga një mësues,

or to talk about, even, from a teacher.

ose qoftë edhe për ta diskutuar me një mësues.

But it's the things you notice when you're not actually with your instrument

Pasi janë gjërat që i vini re kur nuk e keni instrumentin me vete

that, in fact, become so interesting, and that you want to explore

që në fakt bëhen kaq interesante, dhe që doni t'i eksploroni

through this tiny, tiny surface of a drum.

përmes kësaj sipërfaqeje të vockël, të vockël të tamburit.

So there, we experience the translation.

Pra përjetuam përkthimin. Tani do të përjetojmë interpretimin.

Now we'll experience the interpretation.

(Drum sounds)

(Drum sounds end)

(Applause)

Me këtë, kariera ime mund të zgjasë pakëz më tepër!

Now my career may last a little longer.

(Laughter)

Në një farë mënyre, është njësoj sikur unë të hedh sytë drejt jush dhe shoh

But in a way, you know, it's the same if I look at you

and I see a nice, bright young lady with a pink top on.

një zonjushë të re plot dritë me një bluzë rozë.

I see that you're clutching a teddy bear, etc., etc.

Shoh që shtrëngoni në duar një arush kukull, etj, etj.

So I get a basic idea as to what you might be about,

Pra krijoj një ide të përgjithshme se çfarë mund të jeni, ç'mund t'ju pëlqejë,

what you might like, what you might do as a profession, etc., etc.

ç'zanat mund të keni, etj, etj.

However, that's just the initial idea I may have that we all get

Megjithatë, kjo është vetëm ideja fillestare që mund të kem, ajo që mund

when we actually look and we try to interpret.

ta ketë kushdo prej nesh kur vështron. Dhe përpiqemi ta interpretojmë,

But actually it's so unbelievably shallow.

por në të vërtetë është fare e cekët.

In the same way, I look at the music; I get a basic idea;

Në të njëjtën mënyrë, kur shoh partiturën, krijoj një ide fillestare,

I wonder what technically might be hard, or, you know, what I want to do.

Pyes veten çfarë mund të jetë teknikisht e zorshme, ose, çfarë dua të bëj.

Just the basic feeling.

Thjesht një ndjesi të përgjithshme.

However, that is simply not enough.

Sidoqoftë, kjo nuk mjafton.

And I think what Herbie said: please listen, listen.

Dhe mendoj çfarë tha Herbie - ju lutem, dëgjoni, vërjani veshin.

We have to listen to ourselves, first of all.

Na duhet t'i vëmë veshin vetes, para së gjithash.

If I play, for example, holding the stick --

Nëse luaj, për shembull, me shkopin shtrënguar fort - pra pa e lënë të lirë -

where literally I do not let go of the stick --

(Drum sound)

you'll experience quite a lot of shock coming up through the arm.

do të ndjenit goditje të forta që vijnë përmes krahut.

And you feel really quite -- believe it or not --

Dhe ndjeheni jo pak - në daçi besojeni, në daçi jo -

detached from the instrument and from the stick,

i shkëputur prej instrumentit dhe prej shkopit,

even though I'm actually holding the stick quite tightly.

edhe pse në fakt po e shtrëngoj shkopin fort.

(Drum sound)

By holding it tightly, I feel strangely more detached.

Duke e shtrënguar fort, ndjehem çuditërisht më e shkëputur.

If I just simply let go

Nëse thjesht e lë të lirë krahun, dorën, dhe e lejoj të jetë më tepër si mbështetje,

and allow my hand, my arm, to be more of a support system,

suddenly --

papritmas kam më tepër dinamikë me më pak përpjekje. Shumë më tepër.

(Drum sound)

I have more dynamic with less effort.

Much more --

(Drum sound)

and I just feel, at last, one with the stick

Dhe thjesht ndjehem, më në fund, një me shkopin dhe me tamburin.

and one with the drum.

And I'm doing far, far less.

Dhe më kushton shumë më pak përpjekje.

So in the same way that I need time with this instrument,

Kështu pra, ashtu si më duhet kohë me këtë instrument,

I need time with people in order to interpret them.

po ashtu më duhet kohë me njerëzit, që të mund t'i interpretoj.

Not just translate them, but interpret them.

Jo thjesht t'i përkthej, por t'i interpretoj.

If, for example, I play just a few bars of a piece of music

Nëse, për shembull, luaj vetëm disa masa nga një partiturë

for which I think of myself as a technician --

për të cilën e mbaj veten si teknike -

that is, someone who is basically a percussion player --

me një fjalë, dikush që në thelb është instrumentiste perkusionesh...

(Marimba sounds)

(Marimba sounds end)

And so on, if I think of myself as a musician --

e me radhë. Nëse e quaj veten muzikante ...

(Marimba sounds)

(Marimba sounds end)

And so on.

e me radhë. Ka pakëz ndryshim që ia vlen - (Duartrokitje)

There is a little bit of a difference there that is worth just --

(Applause)

thinking about.

- thjesht ta mendosh.

And I remember when I was 12 years old,

Më kujtohet kur isha 12 vjeçe,

and I started playing timpani and percussion,

dhe fillova t'u bie timpanëve dhe perkusioneve, dhe mësuesi më tha,

and my teacher said,

"Well, how are we going to do this? You know, music is about listening."

"Pra, si do t'ia bëjmë? Dihet që muzika ka të bëjë me dëgjimin."

And I said, "Yes, I agree with that, so what's the problem?"

"Po, pajtohem me këtë. Kështu që ku është problemi?"

And he said, "Well, how are you going to hear this?

Dhe ai u përgjigj, "Po ja, si do ta dëgjosh këtë? Si ke për ta dëgjuar atë?"

How are you going to hear that?"

And I said, "Well, how do you hear it?"

Dhe i thashë, "Po ja, ju si e dëgjoni?"

He said, "Well, I think I hear it through here."

Më thotë, "Hmmm, më duket se e dëgjoj përmes këtyre."

And I said, "Well, I think I do too, but I also hear it through my hands,

Unë ia ktheva, "Bukur, kështu më duket edhe mua - por unë dëgjoj gjithashtu përmes duarve,

through my arms, cheekbones, my scalp,

përmes krahëve, faqeve, kafkës, barkut, kraharorit, këmbëve e me radhë."

my tummy, my chest, my legs and so on."

And so we began our lessons every single time

Dhe i fillonim gjithmonë mësimet duke akorduar tamburët -

tuning drums, in particular, the kettle drums, or timpani

veçanërisht, daullet, ose timpanët -

to such a narrow pitch interval, so something like --

me një interval tonal kaq të ngushtë, pra diçka si kjo ...

(Marimba sounds)

me kaq pak ndryshim. Mandej gradualisht ... dhe gradualisht ...

that of a difference.

Then gradually:

(Marimba sounds)

And gradually:

(Marimba sounds)

And it's amazing that when you do open your body up,

dhe është për t'u habitur që kur e hapni trupin,

and open your hand up to allow the vibration to come through,

kur hapni dorën që të lejoni ta përshkojnë dridhjet,

that in fact the tiny, tiny difference --

që në fakt ndryshimi më i vockël, i vockël..

(Marimba sounds)

can be felt with just the tiniest part of your finger, there.

mund të ndihet me pjesën më të vogël të gishtit, këtu.

And so what we would do is that I would put my hands

E kështu unë vija duart në muret

on the wall of the music room,

e dhomës së muzikës, dhe së bashku dëgjonim tingujt e instrumenteve,

and together, we would "listen" to the sounds of the instruments,

and really try to connect with those sounds

dhe përpiqesha vërtet për t'u lidhur me tingujt

far, far more broadly than simply depending on the ear.

shumë, shumë më gjerë se sa thjesht në varësi të veshit.

Because of course, the ear is subject to all sorts of things.

Sepse, dihet, veshi është - dua të them, i ndikueshëm nga një mori faktorësh.

The room we happen to be in, the amplification,

Dhoma ku ndodhemi, amplifikimi, cilësia e instrumentit,

the quality of the instrument, the type of sticks --

lloji i shkopave, e të tjera, e të tjera.

(Marimba sounds)

(Marimba sounds end)

Etc., etc., they're all different.

Ndryshojnë njëri nga tjetri.

(Marimba sounds)

(Marimba sounds end)

Same amount of weight, but different sound colors.

E njëjta peshë, por ngjyresa të ndryshme tingulli.

And that's basically what we are; we're just human beings,

Dhe kjo është ajo çka jemi në thelb. Jemi thjesht qenie njerëzore,

but we all have our own little sound colors, as it were,

por secili prej nesh ka ngjyresat e veta të vockla për tingullin,

that make up these extraordinary personalities and characters

të cilat hijeshojnë këto personalitete

karaktere, interesa dhe gjëra.

and interests and things.

And as I grew older, I then auditioned

Dhe kur u rrita ca, konkurova për në Akademinë Mbretërore të Muzikës në Londër,

for the Royal Academy of Music in London,

and they said, "Well, no, we won't accept you, because we haven't a clue,

ku më thanë, "Hmmm, jo, nuk të pranojmë dot, ngaqë nuk ia kemi idenë,

you know, of the future of a so-called 'deaf musician.'"

të ardhmes së një muzikanteje të ashtuquajtur 'të shurdhër'."

And I just couldn't quite accept that.

Unë thjesht nuk mund ta pranoja këtë.

And so therefore, I said to them, "Well, look, if you refuse --

Ndaj edhe u thashë, "Bukur, dëgjoni, nëse nuk pranoni -

if you refuse me through those reasons,

nëse nuk më pranoni për këto arsye,

as opposed to the ability to perform

dhe jo për shkak të aftësisë për të ekzekutuar, për të kuptuar dhe për të dashuruar

and to understand and love the art of creating sound --

artin e krijimit të tingujve -

then we have to think very, very hard about the people you do actually accept."

atëherë na duhet të mendojmë vërtet seriozisht rreth atyre njerëzve që ju i pranoni."

And as a result, once we got over a little hurdle,

Dhe si përfundim - pasi tejkaluam një pengesë të vockël, dhe pasi dola në provim dy herë -

and having to audition twice,

they accepted me.

më pranuan. Dhe jo vetëm kaq -

And not only that,

what had happened was that it changed the whole role of the music institutions

ajo çka ngjau qe ndryshimi i krejt rolit

të institucioneve muzikore në Mbretërinë e Bashkuar.

throughout the United Kingdom.

Under no circumstances were they to refuse

Në asnjë mënyrë nuk do të hidhnin më poshtë kërkesa për studime, për shkak se

any application whatsoever

on the basis of whether someone had no arms, no legs --

dikush nuk kish krahë, apo këmbë -

they could still perhaps play a wind instrument if it was supported on a stand.

ata prapë mundet të luanin ndoshta një instrument frymor, po t'a mbështesnin në një mbajtëse.

Asnjë rrethanë nuk do të përdorej për të hedhur poshtë një kërkesë për studim.

No circumstances at all were used to refuse any entry.

And every single entry had to be listened to, experienced,

Dhe çdo rast duhej dëgjuar, provuar e mandej

and then, based on the musical ability,

bazuar në aftësitë muzikore - vetëm atëherë ai person mund të fitonte ose jo.

then that person could either enter or not.

And so therefore, this in turn meant

E kështu, kjo pati si pasojë që një dorë tejet interesante studentësh

that there was an extremely interesting bunch of students

mbërritën në institucione të ndryshme muzikore.

who arrived in these various music institutions,

and I have to say, many of them now in the professional orchestras

Dhe mjaft prej tyre zunë vend

edhe në orkestra profesionale në të katër anët e botës.

throughout the world.

The interesting thing about this as well, though --

Por gjëja interesante këtu -

(Applause)

(Duartrokitje) -

is quite simply that not only were people connected with sound --

është që jo vetëm njerëzit u lidhën me tingullin -

which is basically all of us --

çka vlen në fund të fundit për krejt ne, dhe ne e dimë mirë se muzika është ilaçi ynë i përditshëm.

we well know that music really is our daily medicine.

I say "music," but actually I mean "sound."

Them muzika, por faktikisht nënkuptoj tingulli.

Because some of the extraordinary things I've experienced as a musician --

Ngaqë disa prej gjërave të jashtëzakonshme që kam provuar

si muzikante, kur bëhet fjalë për një 15 vjeçar

when you may have a 15-year-old lad

who has got the most incredible challenges,

që i duhet të përballet me sfidat më të pabesueshme,

who may not be able to control his movements,

që mund të mos jetë në gjendje të kontrollojë dot lëvizjet e tij,

who may be deaf, who may be blind, etc., etc. --

që mund të mos dëgjojë dot, mund të jetë i verbër, etj, etj.

suddenly, if that young lad sits close to this instrument,

Papritmas, nëse ky i ri ulet pranë këtij instrumenti,

and perhaps even lies underneath the marimba,

dhe mbase edhe po të shtrihet nën marimba,

and you play something that's so incredibly organ-like, almost --

dhe ju luani diçka që është kaq e ngjashme me një organo, pothuajse -

I don't really have the right sticks, perhaps --

Nuk kam shkopinjtë e duhur, mbase -

but something like this -- let me change --

por diçka si kjo. Dale t'i ndërroj.

(Soft marimba sounds)

(Soft marimba sounds end)

Something that's so unbelievably simple --

Diçka që është aq e thjeshtë sa nuk besohet -

por ai do të provonte diçka që unë nuk e ndiej dot,

but he would be experiencing something that I wouldn't be,

because I'm on top of the sound.

ngaqë jam përsipër tingullit.

I have the sound coming this way.

Mua më vjen tingulli nga kjo anë.

He would have the sound coming through the resonators.

Atij do t'i vinte tingulli nga rezonatorët.

If there were no resonators on here, we would have:

Po të mos kish rezonatorë këtu, do të kishim -

(Marimba sounds)

So he would have a fullness of sound

pra ai do të kishte një plotëri tingulli që ju aty në rreshtat e parë

that those of you in the front few rows wouldn't experience,

nuk do ta provonit dot; as ju në rreshtat e fundit.

those of you in the back few rows wouldn't experience, either.

Every single one of us, depending on where we're sitting,

Secili prej nesh tek e tek, në varësi se ku jemi ulur,

will experience this sound quite, quite differently.

do ta ndjenim këtë tingull goxha ndryshe.

And of course, being the participator of the sound,

Dhe sigurisht, duke qenë pjesëmarrës i tingullit,

and that is, starting from the idea of what type of sound

pra, duke u nisur nga ideja se çfarë lloj tingulli dua të prodhoj -

I want to produce, for example, this sound:

për shembull, këtë tingull.

(No sound)

Can you hear anything?

Dëgjoni dot gjë?

Exactly -- because I'm not even touching it.

Pikërisht. Ngaqë as që po i prek.

(Laughter)

Por prapëseprapë, kemi ndjesinë se diçka po ndodh.

But yet, we get the sensation of something happening.

In the same way that when I see a tree moves,

E njëjta gjë ndodh kur shoh lëvizjet e pemës,

then I imagine that tree making a rustling sound.

e mandej përfytyroj fëshfërimën që krijon.

Do you see what I mean?

E kapni dot se ku e kam fjalën?

Whatever the eye sees, then there's always sound happening.

Për çfarëdo që sytë shohin, ka gjithmonë një tingull që përhapet.

So there's always, always that huge --

Pra ka përherë një numër shumë të madh -

I mean, just this kaleidoscope of things to draw from.

e kam fjalën, pikërisht një mori kaleidoskopike gjërash nga të frymëzohesh.

So all of my performances are based on entirely what I experience,

Pra krejt ekzekutimet e mia bazohen tërësisht te ajo që përjetoj,

and not by learning a piece of music,

dhe jo te mësimi përmendësh i një pjese muzikore, duke i veshur interpretimin e dikujt tjetër,

putting on someone else's interpretation of it,

buying all the CDs possible of that particular piece of music,

duke blerë tërë CD-të e mundshëm për atë pjesë të dhënë muzikore, e kështu me radhë.

and so on and so forth,

because that isn't giving me enough of something that is so raw and so basic,

Sepse kjo nuk më jep aq sa duhet nga ajo që është kaq e thjeshtë dhe e drejtpërdrejtë,

and something that I can fully experience the journey of.

dhe diçka që mund ta përjetoj plotësisht.

So it may be that, in certain halls,

Kështu, ndodh që, në disa salla, kjo dinamikë të funksionojë mirë.

this dynamic may well work.

(Soft marimba sounds)

(Soft marimba sounds end)

It may be that in other halls,

Ndodh që në salla të tjera, dëgjuesit nuk do ta përjetojnë

they're simply not going to experience that at all,

dot fare, ndaj, shkalla ime e të luajturit butë,

and so therefore, my level of soft, gentle playing may have to be --

pupël, mund të dojë përshtatje -

(Marimba sounds)

(Marimba sounds end)

Do you see what I mean?

So, because of this explosion in access to sound,

e kapni se ku e kam fjalën? Pra, për shkak të kësaj përhapjeje të punës

especially through the Deaf community,

me tingullin, veçanërisht në radhët e bashkësisë së të shurdhërve,

this has not only affected how music institutions,

kjo ka ndikuar jo vetëm në mënyrën se si institucionet muzikore,

how schools for the deaf treat sound, and not just as a means of therapy --

se si shkollat për të shurdhrit e trajtojnë tingullin. Dhe jo thjesht si një mjet terapie -

although, of course, being a participator of music,

edhe pse, duke marrë pjesë në muzikë,

that definitely is the case as well --

kjo domosdo vlen si terapi.

but it's meant that acousticians have had to really think

Por kjo do të thotë që teknikëve të akustikës iu është dashur të mendojnë

about the types of halls they put together.

vërtet rreth llojit të sallave që krijojnë. Ka kaq pak salla në këtë botë

There are so few halls in this world

that actually have very good acoustics, dare I say.

që kanë vërtet akustikë shumë të mirë,

marr guximin të them. Por me këtë dua të them salla ku mund të bësh absolutisht çfarëdo që përfytyron.

But by that I mean, where you can absolutely do anything you imagine.

The tiniest, softest, softest sound to something that is so broad,

Nga tingulli më i zbehtë, më i buti i të butëve deri te diçka që është kaq i mbushur,

so huge, so incredible.

kaq i fortë, kaq i pabesueshëm! Gjithmonë ka diçka që mund

There's always something:

it may sound good up there, may not be so good there;

të dëgjohet mirë atje, jo dhe aq mirë atje tej.

it may be great there, but terrible up there;

Mund të jetë i bukur këtu, por i shpifur matanë.

maybe terrible over there, but not too bad there, etc., etc.

Mund të jetë i shpifur atje tej, por jo dhe aq keq andej, etj, etj.

So to find an actual hall is incredible --

Pra është mjaft e zorshme të gjesh një sallë të përshtatshme

for which you can play exactly what you imagine,

- një sallë ku mund të luani saktësisht çfarë përfytyroni,

without it being cosmetically enhanced.

pa u dashur t'i bëni kozmetikë.

So therefore, acousticians are actually in conversation

Prandaj teknikët e akustikës kanë filluar të bashkëpunojnë me njerëz që kanë

with people who are hearing impaired,

probleme me dëgjimin, dhe që janë pjesëmarrës të tingullit.

and who are participators of sound.

And this is quite interesting.

Dhe kjo është mjaft interesante.

I cannot give you any detail

Unë nuk di të jap hollësi se çfarë po ndodh faktikisht

as far as what is actually happening with those halls,

me këto salla, por është fakt që po iu drejtohen një grupi njerëzish

but it's just the fact that they are going to a group of people

for whom so many years, we've been saying,

për të cilët kemi vite që themi,

"Well, how on earth can they experience music? They're deaf."

"E si mund ta shijojnë ata muzikën? Ata janë të shurdhët."

We go like that, and we imagine that's what deafness is about.

Thjesht ia bëni kështu, dhe e marrim me mend se kjo i bie të jetë shurdhëria.

Or we go like that, and we imagine that's what blindness is about.

Ose kështu, dhe e marrim me mend se kjo i bie të jetë verbëria.

Nëse shohim dikë në karrige me rrota, e marrim të mirëqenë që ai nuk ecën dot.

If we see someone in a wheelchair, we assume they cannot walk.

It may be that they can walk three, four, five steps.

Por mundet që ai të bëjë tre, katër, pesë hapa. Kaq, për të, do të thotë që mund të ecë.

That, to them, means they can walk.

In a year's time, it could be two extra steps.

Për ndonjë vit, mund të bëhen dy hapa më tepër.

In another year's time, three extra steps.

Edhe një vit tjetër dhe ja ku u bënë tre hapa shtesë.

Those are hugely important aspects to think about.

Këto janë gjëra shumë të rëndësishme që duhen menduar mirë.

So when we do listen to each other,

Kështu pra, kur dëgjojmë njëri-tjetrin,

it's unbelievably important for us

është tejet e rëndësishme t’i vëmë vërtet në provë aftësitë tona dëgjimore.

to really test our listening skills,

to really use our bodies as a resonating chamber,

Ta përdorim trupin si dhomë rezonance. Dhe të reshtim së gjykuari.

to stop the judgment.

For me, as a musician who deals with 99 percent of new music,

Për mua, si muzikante që 99 përqind merret me muzikë të re,

it's very easy for me to say,

është fare e lehtë të them, "Ah, po, më pëlqen kjo pjesë.

"Oh yes, I like that piece. No, I don't like that piece," and so on.

Ose, jo, nuk më pëlqen kjo pjesë." E me radhë.

And I just find that I have to give those pieces of music real time.

Por, e dini çfarë? E ndjej që duhet t'u jap kohë pjesëve muzikore.

It may be that the chemistry isn't quite right between myself

Ka raste kur nuk ka edhe aq tërheqje mes meje dhe një pjese muzikore të caktuar.

and that particular piece of music,

but that doesn't mean I have the right to say it's a bad piece of music.

Por kjo nuk do të thotë që kam të drejtën të them që nuk ia vlen si muzikë.

And you know, one of the great things about being a musician

Dhe e dini cila është një nga gjërat e forta të të qenit muzikant?

is that it is so unbelievably fluid.

Është të qenët kaq i rrjedhshëm.

So there are no rules, no right, no wrong, this way, that way.

Pra nuk ka rregulla, saktë, gabim, kështu, ashtu.

If I asked you to clap -- maybe I can do this.

Po t'ju kërkoj të përplasni duart - besoj se mund ta bëj këtë.

If I can just say, "Please clap and create the sound of thunder."

Nëse them vetëm "ju lutem, duartrokisni." Dhe krijoni tingullin e gjëmimit.

I'm assuming we've all experienced thunder.

Duke menduar që të gjithë e kemi provuar gjëmimin.

Now, I don't mean just the sound;

Tani, nuk e kam fjalën thjesht te tingulli,

I mean really listen to that thunder within yourselves.

Dua të them, dëgjoni vërtet gjëmimin brenda vetes.

And please try to create that through your clapping.

Dhe përpiquni, ju lutem, ta krijoni atë me përplasjen e duarve. Provojeni. Thjesht - ju lutem, provojeni.

Try, just -- please try.

(Loud clapping sounds)

(Duartrokitje)

(Clapping ends)

Shumë bukur! Borën. Borën. E keni dëgjuar borën ndonjëherë?

Snow.

(Laughter)

Snow.

(Soft clapping sounds)

Have you ever heard snow?

Audience: No.

Salla: Jo.

Evelyn Glennie: Well, then, stop clapping.

Evelin Gleni: Epo atëherë, ndalini duartrokitjet. (Të qeshura) Provoni sërish.

(Laughter)

Try again. Try again: snow.

Provojeni sërish. Borën.

(No sound)

See, you're awake.

E shihni, nuk ju ka zënë gjumi.

Rain.

Shiun. Jo keq. Jo keq.

(Light clapping sounds)

EG: (Laughs)

Not bad. Not bad.

The interesting thing here, though, is that I asked a group of kids

E bukura me këtë është se i bëra, një grupi fëmijësh,

not so long ago

jo shumë kohë më parë, saktësisht të njëjtën pyetje.

exactly the same question.

Now -- great imagination, thank you very much.

Tani - përfytyrim i fuqishëm, faleminderit shumë.

However, not one of you got out of your seats to think,

Sidoqoftë, as edhe një prej jush nuk luajti vendit e të mendohej,

"Right! How can I clap?

"Bukur! Si mund t'i rrah duart? OK, ndoshta...

OK, maybe:

(Clapping sounds)

Maybe I can use my jewelry to create extra sounds.

- ndoshta mund të përdor stolitë për të krijuar tinguj të tjerë.

Maybe I can use the other parts of my body to create extra sounds."

Ndoshta mund të përdor pjesë të tjera të trupit për krijim tingujsh të tjerë."

Not a single one of you thought about clapping in a slightly different way

As edhe një prej jush nuk mendoi se mund t'i përplaste duart paksa ndryshe

other than sitting in your seats there and using two hands.

nga të ndejturit ulur dhe përdorimi i dy duarve.

In the same way, when we listen to music,

Po njësoj si kur dëgjojmë muzikë,

we assume that it's all being fed through here.

e marrim të mirëqenë që gjithçka hyn prej këtej.

This is how we experience music.

Kështu e provojmë muzikën. Ja që jo.

Of course, it's not.

We experience thunder, thunder, thunder.

Ne ndiejmë gjëmimin - gjëmim, gjëmim. Mendojeni, mendojeni, mendojeni.

Think, think, think.

Listen, listen, listen.

Dëgjojeni, dëgjojeni, dëgjojeni. Tani - ç'mund të bëjmë për gjëmimin?

Now, what can we do with thunder?

I remember my teacher, when I first started, my very first lesson,

Më kujtohet mësuesi im. Kur fillova së pari, mësimi i parë fare,

I was all prepared with sticks, ready to go.

isha bërë gati me shkopat, gati për të filluar.

And instead of him saying, "OK, Evelyn, please, feet slightly apart,

Dhe në vend të që të më thoshte, "OK, Evelin, ju lutem. Këmbët paksa hapur,

arms at a more or less 90-degree angle, sticks in a more or less V shape,

krahët pak a shumë në kënd 90 gradë, shkopat pak a shumë në formë V-je,

keep this amount of space here, etc.

mbaj këtë largësi prej këtej, etj.

Please keep your back straight, etc., etc., etc." --

Ju lutem, shpinën drejt, etj, etj, etj."

where I was just probably going to end up absolutely rigid, frozen,

Pas të cilave, kish shumë gjasa, të përfundoja krejtësisht e ngurtësuar, e ngrirë,

and I would not be able to strike the drum

dhe nuk do të isha në gjendje të godisja tamburin,

because I was thinking of so many other things,

ngaqë mendjen do e kisha te gjithë ato gjëra të tjera. Ai tha,

he said, "Evelyn, take this drum away for seven days,

"Evelin, merre këtë tambur me vete për nja shtatë ditë, dhe shihemi javës tjetër."

and I'll see you next week."

So -- heavens! What was I to do?

Mrekullia vetë! Ç'duhet të bëja? Nuk më duheshin më shkopat,

I no longer required the sticks.

I wasn't allowed to have these sticks.

nuk m'u lejua të merresha me shkopat.

I had to basically look at this particular drum,

Thjesht duhej ta shihja këtë tambur të caktuar,

see how it was made,

të shija si ish bërë, çfarë bënin dorezat e vockla, çfarë bënin sustat.

what these little lugs did, what the snares did.

Turned it upside down, experimented with the shell.

Ta ktheja përmbys, të provoja kasën, të provoja syprinën.

(Drum sounds)

Experimented with the head.

(Drum sounds)

Experimented with my body.

Të provoja me trupin tim, të bëja prova me stolitë,

(Drum sounds)

Experimented with jewelry.

Experimented with all sorts of things.

prova me gjithë llojet e gjërave.

(Drum sounds)

(Drum sounds end)

And of course, I returned with all sorts of bruises.

Dhe sigurisht, javës tjetër isha gjithë gërvishtje e gjëra si këto -

(Laughter)

por pavarësisht, qe një përvojë e mrekullueshme,

But nevertheless, it was such an unbelievable experience,

because where on earth are you going to experience that in a piece of music?

sepse ndryshe, ku dreqin do ta provonit këtë në një pjesë muzikore?

Where on earth are you going to experience that in a study book?

Ku dreqin do ta provonit këtë në tekste shkollore?

So we never, ever dealt with actual study books.

E kështu, nuk u morëm fare me tekstet shkollore.

So for example, one of the things that we learn

Kështu, për shembull, një nga gjërat që mësohet

when we are dealing with being a percussion player

kur është fjala për t'u bërë perkusionist, ndryshe nga muzikantët e tjerë,

as opposed to a musician,

is basically, straightforward single-stroke rolls.

është radha e goditjeve njëshe.

(Drum sounds)

Like that, and then we get a little faster --

Si kjo këtu. E mandej pak më shpejt, edhe pak më shpejt, ca më shpejt akoma.

(Drum sounds)

and a little faster --

(Drum sounds)

and a little faster, and so on and so forth.

E me radhë. Ç'kërkon kjo pjesë?

What does this piece require?

Single-stroke rolls.

Radhë goditjesh njëshe. Po pse të mos jem në gjendje ta bëj, kur studioj një partiturë?

(Drum sound)

So why can't I then do that whilst learning a piece of music?

And that's exactly what he did.

Pikërisht këtë bëri ai.

And interestingly, the older I became, and when I became a full-time student

Dhe për çudi, kur u rrita, kur u bëra studente e rregullt

at a so-called "music institution," all of that went out of the window.

në një nga ata që quhen "institucion muzike," m’u desh t’i hidhja të gjitha nga dritarja.

We had to study from study books.

Duhej të studionim me tekstet shkollore.

And constantly, the question, "Well, why? Why? What is this relating to?

Dhe vazhdimisht dilte pyetja: po mirë, pse? Pse? Me çfarë lidhet kjo?

I need to play a piece of music."

Më duhet të luaj një pjesë muzikore. "Ah, po ja, kjo do të të ndihmojë në kontroll!"

"Well, this will help your control."

"Well, how? Why do I need to learn that?

Po mirë, po si? Pse më duhet ta mësoj këtë? Kam nevojë ta lidh këtë me një pjesë muzike.

I need to relate it to a piece of music.

You know, I need to say something.

E dini. Kam nevojë të them diçka.

Why am I practicing paradiddles?

Pse po ushtrohem me "paradiddles"?

(Drum sounds)

Is it just literally for control, for hand-stick control?

A është vërtet për kontroll në mbajtjen e shkopave? Pse po e bëj këtë?

Why am I doing that?

I need to have the reason,

Më duhet një arsye,

and the reason has to be by saying something through the music."

dhe arsyeja duhet të gjendet duke thënë diçka me anë të muzikës.

And by saying something through music, which basically is sound,

Duke thënë diçka me anën e muzikës, që në thelb është tingull,

we then can reach all sorts of things to all sorts of people.

mund të prekim gjithçka te gjithkush.

But I don't want to take responsibility of your emotional baggage.

Megjithatë, unë s’dua të mbaj përgjegjësi për bagazhin tuaj emocional.

That's up to you, when you walk through a hall,

Kjo varet nga ju, kur hyni në një sallë.

because that then determines what and how we listen to certain things.

Sepse kjo mandej përcakton çfarë gjërash dëgjojmë dhe si i dëgjojmë.

I may feel sorrowful, or happy, or exhilarated, or angry

Mund të jem e trishtuar, ose e lumtur, ose e ngazëllyer, ose e zemëruar kur luaj

when I play certain pieces of music,

këtë apo atë pjesë muzikore, por nuk kërkoj

but I'm not necessarily wanting you to feel exactly the same thing.

që edhe ju të ndiheni medoemos njësoj si unë.

So please, the next time you go to a concert,

Ndaj, ju lutem, herës tjetër kur shkoni në një koncert,

just allow your body to open up,

thjesht lëreni trupin të ndjejë, jepini liri trupit të kthehet në një dhomë rezonance.

allow your body to be this resonating chamber.

Be aware that you're not going to experience the same thing

Kini parasysh që nuk do të përjetoni të njëjtën gjë me ekzekutuesin.

as the performer is.

The performer is in the worst possible position for the actual sound,

Ekzekutuesi është në pozicionin më të keq të mundshëm për tingullin faktik,

because they're hearing the contact of the stick --

ai dëgjon prekjen e shkopit në tambur,

(Drum sound)

on the drum, or the mallet on the bit of wood,

ose të çekiçit në një copë dru, ose të harkut mbi tel, etj.

or the bow on the string, etc.,

or the breath that's creating the sound from wind and brass.

Ose frymën që po krijon tingullin prej veglave frymore dhe tunxheve.

They're experiencing that rawness there.

Ata atje provojnë tingullin bruto.

But yet they're experiencing something so unbelievably pure,

Por ama përjetojnë diçka kaq të dlirë sa nuk përfytyrohet,

which is before the sound is actually happening.

ajo çka është përpara se të lindë tingulli.

Please take note of the life of the sound after the actual initial strike,

Ju lutem, ndiqni jetën e tingullit pas lëvizjes fillestare që e prodhon,

ose pasi është nxjerrë fryma. Thjesht përjetoni krejt udhëtimin e tingullit

or breath, is being pulled.

Just experience the whole journey of that sound

in the same way that I wished I'd experienced the whole journey

në të njëjtën mënyrë që do të kisha dashur të kisha provuar krejt udhën

of this particular conference, rather than just arriving last night.

e kësaj konference të veçantë, dhe jo thjesht të mbërrija mbrëmë natën.

But I hope maybe we can share one or two things as the day progresses.

Shpresoj që të arrijmë të shkëmbejmë nja dy gjëra gjatë ditës në vazhdim .

But thank you very much for having me!

Ju faleminderit shumë që më ftuat!

(Applause)

(Duartrokitje) 

(Applause ends)

(Music)

(Music ends)

(Applause)