Tim Berners-Lee: The year open data went worldwide

Translator: Taulant Gashi Reviewer: Helena Bedalli

Last year here at TED

Vitin e kaluar këtu në TED

I asked you to give me your data,

ju kerkova që të mi jepni të dhënat e juaja

to put your data on the web, on the basis

që ti vendos ato në internet, duke supozuar

that if people put data onto the web --

se nëse njerëzit vendosin të dhënat në faqe --

government data, scientific data, community data,

të dhënat e qeverisë, të dhënat shkencore, të dhëna të komunitetit,

whatever it is -- it will be used by other people

çfarëdo qoftë ajo - do të përdoren nga njerëz të tjerë

to do wonderful things, in ways

për të bërë gjëra të mrekullueshme, në mënyra

that they never could have imagined.

që ata kurr nuk i kan imagjinuar.

So, today I'm back just to show you a few things,

Pra, sot unë jam kthyer për t'ju treguar disa gjëra,

to show you, in fact, there is

për të treguar se, në fakt, është

an open data movement afoot,

një lëvizje e hapur e të dhënave

now, around the world.

tani, rreth botës.

The cry of "Raw data now!"

Britma e "Të dhënave të papërpunuara "

which I made people make in the auditorium,

që ju thash njerëzve të bëjnë në sallë

was heard around the world.

u dëgjua në gjithë botën.

So, let's roll the video.

Pra, le ta ndjekim videon.

A classic story, the first one which lots of people picked up,

Një histori klasike, e para që shumë njerëz kuptuan,

was when in March -- on March 10th in fact, soon after TED --

ishte kur në Mars -- më 10 Mars në fakt, pak kohë pas TED --

Paul Clarke, in the U.K. government,

Paul Clarke, në qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar,

blogged, "Oh, I've just got some raw data. Here it is,

shënoi "Oh, unë kam disa të dhëna të papërpunuara. Ja ku është,

it's about bicycle accidents."

është rreth aksidenteve me biçikleta."

Two days it took the Times Online

Iu deshtën dy ditë Times Online

to make a map, a mashable map --

për të bërë një hartë, një hartë Mashable --

we call these things mash-ups --

ne i quajmë këto gjëra "mash-up",

a mashed-up user interface that allows you to go in there

një "mash-up" e ndërfaqjes së përdoruesit që ju lejon që të shkoni atje

and have a look and find out whether your bicycle

të hidhni një vështrim dhe të zbuloni nëse

route to work was affected.

rruga e biçikletës për në punë ka problem.

Here's more data, traffic survey data,

Këtu ka më shumë të dhëna, të dhënat e studimit të trafikut,

again, put out by the U.K. government,

përsëri, të vendosuara nga qeveria e M.B

and because they put it up using the Linked Data standards,

dhe për shkak se ata vendosën atë duke përdorur standardet e Të dhënave të Lidhura,

then a user could just make a map,

një përdorues mund të bëjë një hartë,

just by clicking.

vetëm duke klikuar.

Does this data affect things? Well, let's get back to 2008.

A ndikojnë këto të dhëna në gjëra? E pra, të kthehemi prapa në vitin 2008

Look at Zanesville, Ohio.

Shikoni te Zanesville, Ohio

Here's a map a lawyer made. He put on it the water plant,

Këtu është një hartë e bërë nga një avokat. Ai vuri në atë fabrikën e ujit,

and which houses are there,

dhe cilat shtëpi janë atje,

which houses have been connected to the water.

dhe cilat shtëpi janë lidhur me ujin.

And he got, from other data sources,

Dhe ai mori, nga burime të tjera të të dhënave ,

information to show

informacione për të treguar

which houses are occupied by white people.

cilat shtëpi banohen nga njerëzit e bardhë.

Well, there was too much of a correlation, he felt,

Ai vuri re, se atje kishte nje cik si shumë lidhje,

between which houses were occupied by white people

mes shtëpive të cilat banohen nga njerëzit e bardhë

and which houses had water, and the judge was not impressed either.

dhe shtëpitë që kishin ujë, dhe për më tepër gjyqtarit nuk i la përshtypje.

The judge was not impressed to the tune of 10.9 million dollars.

Gjyqtarit nuk i la përshtypje shuma prej 10.9 milion dollarë.

That's the power of taking one piece of data,

Kjo është fuqia e marrjes së një pjese të të dhënave,

another piece of data, putting it together,

me një pjesë tjetër e të dhënave, duke e vënë atë së bashku,

and showing the result.

dhe duke treguar rezultatin.

Let's look at some data from the U.K. now.

Të shikojmë disa të dhëna nga M.B. tani.

This is U.K. government data, a completely independent site,

Këto janë të dhënat e qeverisë së M.B., një faqe tërësisht e pavarur,

Where Does My Money Go.

Ku shkojnë Parate e Mia.

It allows anybody to go there and burrow down.

I lejon çdokujt të shkoje atje dhe të gerrmojë.

You can burrow down by a particular type of spending,

Ju mund të kerkoni nga lloji i veçantë i shpenzimeve,

or you can go through all the different regions and compare them.

ose ju mund të shkoni nëpër të gjitha rajonet e ndryshme dhe ti krahasoni ato.

So, that's happening in the U.K. with U.K. government data.

Pra, kjo po ndodh në Britani të Madhe me të dhënat e qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar.

Yes, certainly you can do it over here.

Po, me siguri ju mund ta bëni atë këtu

Here's a site which allows you to look at recovery spending

Këtu është një faqe e cila ju lejon të shikoni shpenzimet e shërimit

in California.

në Kalifornia.

Take an arbitrary example, Long Beach, California,

Merrni një shembull arbitrar, Long Beach, Kaliforni,

you can go and have a look at what recovery money they've been spending

ju mund të shkoni dhe të vështroni se ku i kanë shpenzuar parat e shërimit

on different things such as energy.

në gjëra të ndryshme si përshembull në energji.

In fact, this is the graph of the number of data sets

Në fakt, ky është grafiku i numrit të grupeve të të dhënave

in the repositories of data.gov,

në depot e data.gov,

and data.gov.uk.

dhe data.gov.uk.

And I'm delighted to see a great competition

Dhe unë jam i kënaqur të shoh një garë kaq të madhe

between the U.K. in blue, and the U.S. in red.

në mes Mbretërisë së Bashkuar në të kaltër, dhe Shteteve të Bashkuara në të kuqe.

How can you use this stuff?

Si mund t'i përdorni këto gjëra?

Well, for example, if you have lots of data about places

Mirë, për shembull, nëse ju keni shumë të dhëna rreth vendeve

you can take, from a postcode --

ju mund të merrni, prej një kodi postal

which is like a zip plus four --

që është një zip plus katër --

for a specific group of houses, you can make paper,

për një grup shtëpish specifike, ju mund të bëni letër,

print off a paper which has got very, very

printoni një letër e cila ka shumë, shumë

specific things about the bus stops,

gjëra specifike rreth ndalesa të autobusit,

the things specifically near you.

gjërave që janë në veçanti afër jush.

On a larger scale, this is a mash-up

Në një shkallë më të lartë, kjo është një mash-up

of the data which was released about the Afghan elections.

e të dhënave të cilat janë lëshuar rreth zgjedhjeve Afgane.

It allows you to set your own criteria

Ju lejon juve që të përcaktoni kriteret e juaja

for what sort of things you want to look at.

për çfarë lloj gjërash ju dëshironi të shikoni.

The red circles are polling stations,

Rrethet e kuqe janë stacionet e vendvotimeve,

selected by your criteria.

të zgjedhura nga kriteri juaj.

And then you can select also other things on the map

Dhe pastaj ju mund të zgjedhni gjëra tjera në hartë

to see what other factors, like the threat level.

të shihni faktorë tjerë, si nivelin e kërcënimit.

So, that was government data.

Pra, këto ishin të dhënat e qeverisë.

I also talked about community-generated data -- in fact I edited some.

Unë po ashtu fola rreth komunitetit- të dhënat e gjeneruara -- në fakt unë i ndryshova disa.

This is the wiki map, this is the Open Street Map.

Kjo është harta wiki, kjo është Harta e Rrugëve të Hapura.

"Terrace Theater" I actually put

"Teatri Terrace" unë në të vërtetë e vendosa

on the map because it wasn't on the map before TED last year.

në hartë sepse nuk ishte në hartë para TED vitin e kaluar.

I was not the only person editing the open street map.

Unë nuk isha personi i vetëm duke edituar hartën e rrugëve të hapura.

Each flash on this visualization --

Çdo shkëlqim në këtë vizualizim --

put together by ITO World --

e vendosur nga ITO World --

shows an edit in 2009

tregon një ndryshim në 2009

made to the Open Street Map.

i bërë tek Harta e Rrugëve të Hapura.

Let's now spin the world during the same year.

Ta rrotullojmë botën gjatë vitit të njejtë.

Every flash is an edit. Somebody somewhere

Çdo shkëlqim është një ndryshim. Dikush dikund

looking at the Open Street Map, and realizing it could be better.

po shikon Hartën e Rrugëve të Hapura, dhe po e kuptojnë se ajo mund të ishte bërë më mirë.

You can see Europe is ablaze with updates.

Ju mund ta shihni se Evropa është ndezur prej përditësimeve.

Some places, perhaps not as much as they should be.

Disa vende, ndoshta jo aq shumë sa ato duhej.

Here focusing in on Haiti.

Këtu po fokusohemi në Haiti.

The map of Port au-Prince at the end

Harta e Port au-Prince në fund

of 2009 was not all it could be,

të 2009 nuk ishte e gjitha që mund të ishte,

not as good as the map of California.

jo aq mirë si në hartën e Kalifornisë.

Fortunately, just after the earthquake,

Për fat të mirë, vetëm pas tërmetit,

GeoEye, a commercial company,

GeoEye, një kompani komerciale,

released satellite imagery

lëshoi fotografitë satelitore

with a license, which allowed

me një liçensë, që lejoi

the open-source community to use it.

komunitetit të burimeve të hapura t'a përdorin atë.

This is January, in time lapse,

Ky është Janari, në intervalin kohor,

of people editing ... that's the earthquake.

të redaktimeve të njerzve ... ky është tërmeti.

After the earthquake, immediately,

Pas tërmetit, menjëherë,

people all over the world, mappers

njerëzit nga e gjithë bota, hartuesit

who wanted to help, and could,

të cilët donin të ndihmonin, dhe mundën,

looked at that imagery, built the map, quickly building it up.

shikuan tek ajo figurë, ndërtuan hartën, shpejt e bënë ndërtimin e saj.

We're focusing now on Port-au-Prince.

Tani ne po fokusohemi në Port-au-Prince.

The light blue is refugee camps these volunteers had spotted from the [satellite images].

Drita e kaltër tregon kampet refugjate këta vullnetar kanë bërë me njollë nga figurat satelitore.

So, now we have, immediately, a real-time map

Pra, tani menjëher ne kemi, një hartë reale

showing where there are refugee camps --

që tregon ku janë kampet refugjate --

rapidly became the best map

shumë shpejt u bë harta më e mirë

to use if you're doing relief work in Port-au-Prince.

për tu përdorur nëse po bëni ndonjë punë në lidhje me relievin në Porto-au-Prince.

Witness the fact that it's here on this Garmin device

Dëshmon faktin se është këtu në këtë pajisje të Garmin

being used by rescue team in Haiti.

e cila përdoret nga ekipi i shpëtimit në Haiti.

There's the map showing,

Këtu është harta që tregon,

on the left-hand side,

në anën e majtë,

that hospital -- actually that's a hospital ship.

që spitali -- në të vërtetë ai është një spital anije.

This is a real-time map that shows blocked roads,

Kjo është një hartë e vërtetë që paraqet rrugët e bllokuara,

damaged buildings, refugee camps --

ndërtesat e dëmtuara, kampet refugjate --

it shows things that are needed [for rescue and relief work].

tregon gjërat që nevojiten [ për shpëtim dhe punë relievore]

So, if you've been involved in that at all,

Pra, nëse jeni të përfshirë në të në përgjithësi,

I just wanted to say: Whatever you've been doing,

deshta të them se: Çfarëdo që ju keni bërë,

whether you've just been chanting, "Raw data now!"

nëse ju vetëm keni thirrur, "Të dhënat e grumbulluara tani!"

or you've been putting government or scientific data online,

ose ju keni vendosur në internet të dhëna qeveritare ose shkencore,

I just wanted to take this opportunity to say: Thank you very much,

Unë deshta t'a shfrytëzoj rastin që t'ju them: Faleminderit shumë,

and we have only just started!

dhe ne vetëm sa kemi filluar!

(Applause)

(Duartrokitje)