My Inner Life with Asperger's | Alix Generous | TED Talks

Tłumaczenie: Agata Szczytnicka Korekta: Małgorzata Ciborska

Today, I want to talk to you about dreams.

Chcę dziś opowiedzieć o marzeniach.

I have been a lucid dreamer my whole life,

Przez całe życie śnię świadomie,

and it's cooler than in the movies.

to lepsze niż filmy.

(Laughter)

(Śmiech)

Beyond flying, breathing fire,

Poza lataniem, zianiem ogniem

and making hot men spontaneously appear ...

i wyczarowywaniem seksownych facetów...

(Laughter)

(Śmiech)

I can do things like read and write music.

...umiem też czytać i tworzyć muzykę.

Fun fact is that I wrote my personal statement to college

Zabawne, że list motywacyjny do szkoły

in a dream.

też napisałam we śnie.

And I did accepted. So, yeah.

I zostałam przyjęta.

I am a very visual thinker.

Jestem przede wszystkim wzrokowcem.

I think in pictures, not words.

Myślę obrazami, nie słowami.

To me, words are more like instincts and language.

Dla mnie słowa są bardziej jak instynkt i język.

There are many people like me;

Takich ludzi jak ja jest wielu.

Nikola Tesla, for example,

Nikola Tesla, na przykład.

who could visualize, design, test, and troubleshoot everything --

Umiał bezbłędnie wyobrazić sobie, projektować, badać i rozwiązywać problemy

all of his inventions -- in his mind, accurately.

dotyczące wszystkich swoich wynalazków.

Language is kind of exclusive to our species, anyway.

Język to wyjątkowa cecha naszego gatunku.

I am a bit more primitive,

Ja jestem bardziej pierwotna.

like a beta version of Google Translate.

Jak wersja beta Tłumacza Google.

(Laughter)

(Śmiech)

My brain has the ability to hyper-focus on things that interest me.

Mój mózg ma umiejętność nadzwyczajnej koncentracji na rzeczach dla mnie ważnych.

For example, once I had an affair with calculus

Na przykład, kiedyś miałam romans z rachunkiem różniczkowym,

that lasted longer than some celebrity marriages.

który trwał dłużej, niż niektóre małżeństwa celebrytów.

(Laughter)

(Śmiech)

There are some other unusual things about me.

Mam jeszcze kilka niezwykłych cech.

You may have noticed that I don't have much inflection

Pewnie zauważyliście,

in my voice.

że słabo intonuję zdania.

That's why people often confuse me with a GPS.

Dlatego często jestem mylona z nawigacją.

(Laughter)

(Śmiech)

This can make basic communication a challenge, unless you need directions.

To utrudnia podstawową komunikację, chyba że ktoś potrzebuje wskazówek.

(Laughter)

(Śmiech)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

A few years ago, when I started doing presentations,

Parę lat temu, kiedy zaczęłam wykłady,

I went to get head shots done for the first time.

poszłam pierwszy raz zrobić sobie zdjęcie profilowe.

The photographer told me to look flirty.

Fotografka poprosiła, żebym spojrzała zalotnie.

(Laughter)

(Śmiech)

And I had no idea what she was talking about.

Nie miałam pojęcia, o czym mówi.

(Laughter)

(Śmiech)

She said, "Do that thing, you know, with your eyes,

Powiedziała "Zrób tak z oczami,

when you're flirting with guys."

jak kiedy flirtujesz z facetami".

"What thing?" I asked.

"Czyli co?" zapytałam.

"You know, squint."

"No wiesz, zmruż oczy".

And so I tried, really.

No to spróbowałam.

It looked something like this.

Wyglądało to mniej więcej tak.

(Laughter)

(Śmiech)

I looked like I was searching for Waldo.

Wyglądałam, jakbym wypatrywała Waldo.

(Laughter)

(Śmiech)

There's a reason for this,

Jest tego przyczyna,

as there is a reason that Waldo is hiding.

tak jak jest przyczyna, dlaczego Waldo się ukrywa.

(Laughter)

(Śmiech)

I have Asperger's,

Mam Aspergera,

a high-functioning form of autism

łagodniejszą formę autyzmu,

that impairs the basic social skills one is expected to display.

upośledzenie podstawowych dla ludzi umiejętności społecznych.

It's made life difficult in many ways,

Utrudnia życie na wiele sposobów.

and growing up, I struggled to fit in socially.

Dorastając, było mi naprawdę trudno dopasować się do grupy.

My friends would tell jokes, but I didn't understand them.

Przyjaciele opowiadali dowcipy, ale ja ich nie rozumiałam.

My personal heroes were George Carlin and Stephen Colbert --

Moimi bohaterami byli George Carlin i Stephen Colbert

and they taught me humor.

i to oni nauczyli mnie poczucia humoru.

My personality switched from being shy and awkward

Gwałtownie zmieniłam osobowość, z nieśmiałej i dziwnej

to being defiant and cursing out a storm.

stałam się zbuntowana i wulgarna.

Needless to say, I did not have many friends.

Nie trzeba dodawać, że nie miałam zbyt wielu przyjaciół.

I was also hypersensitive to texture.

Miałam też nadwrażliwość zmysłową.

The feel of water on my skin was like pins and needles,

Woda na skórze wydawała się niczym szpilki,

and so for years, I refused to shower.

więc latami odmawiałam prysznica.

I can assure you that my hygiene routine is up to standards now, though.

Teraz mogę was zapewnić, że już odpowiednio dbam o higienę.

(Laughter)

(Śmiech)

I had to do a lot to get here, and my parents --

Żeby znaleźć się tutaj musiałam napracować się, a moi rodzice...

things kind of got out of control when I was sexually assaulted by a peer,

Sprawy wymknęły się spod kontroli, gdy rówieśnik wykorzystał mnie seksualnie,

and on top of everything, it made a difficult situation worse.

co zmieniło trudną sytuację w jeszcze trudniejszą.

And I had to travel 2,000 miles across the country to get treatment,

Pojechałam ponad 3000 km po leczenie,

but within days of them prescribing a new medication,

a tam w ciągu kilku dni od przepisana nowych leków

my life turned into an episode of the Walking Dead.

moje życie zmieniło się w rozdział o zombi.

I became paranoid, and began to hallucinate

Miałam paranoiczne myśli i zaczęłam mieć wizje,

that rotting corpses were coming towards me.

że ścigają mnie trupy w stanie rozkładu.

My family finally rescued me,

W końcu uratowała mnie rodzina,

but by that time, I had lost 19 pounds in those three weeks,

ale przez trzy tygodnie schudłam prawie 9 kilo,

as well as developing severe anemia,

dorobiłam się poważnej anemii

and was on the verge of suicide.

i byłam bliska samobójstwa.

I transferred to a new treatment center that understood my aversions,

Przeniesiono mnie do nowego ośrodka, gdzie zrozumiano moje lęki,

my trauma, and my social anxiety,

traumy i społeczne fobie,

and they knew how to treat it, and I got the help I finally needed.

gdzie wiedzieli, jak mnie leczyć, i w końcu otrzymałam pomoc.

And after 18 months of hard work,

Po 18 miesiącach ciężkiej pracy

I went on to do incredible things.

zaczęłam robić rzeczy niezwykłe.

One of the things with Asperger's is that oftentimes,

Jedną z częstych cech Aspergera

these people have a very complex inner life,

jest bogate życie wewnętrzne.

and I know for myself, I have a very colorful personality,

Wiem po sobie, mam barwną osobowość.

rich ideas, and just a lot going on in my mind.

Bogactwo pomysłów, mnóstwo się dzieje w mojej głowie.

But there's a gap between where that stands,

Ale jest przepaść między moim umysłem,

and how I communicate it with the rest of the world.

a komunikacją z resztą świata.

And this can make basic communication a challenge.

Podstawowa komunikacja jest dlatego wyzwaniem.

Not many places would hire me, due to my lack of social skills,

Przez moje społeczne kłopoty niewiele firm chciałoby mnie zatrudnić.

which is why I applied to Waffle House.

Dlatego złożyłam podanie do Waffle House.

(Laughter)

(Śmiech)

Waffle House is an exceptional 24-hour diner --

Waffle House jest niezwykłym, otwartym całą dobę, barem.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

thank you --

Dziękuję.

where you can order your hash browns

Można tam zamówić placki ziemniaczane

the many ways that someone would dispose of a human corpse ...

na tak wiele sposobów, na ile można się pozbyć zwłok.

(Laughter)

(Śmiech)

Sliced, diced, peppered, chunked, topped, capped, and covered.

W plastrach lub w kostkę, poćwiartowane, polane, posypane lub przykryte.

(Laughter)

(Śmiech)

As social norms would have it,

Zgodnie z normami społecznymi

you should only go to Waffle House at an ungodly hour in the night.

powinno się tam chodzić wyłącznie ciemną nocą.

(Laughter)

(Śmiech)

So one time, at 2 am, I was chatting with a waitress, and I asked her,

Pewnego razu, o 2 w nocy, zapytałam kelnerkę:

"What's the most ridiculous thing that's happened to you on the job?"

"Co cię spotkało w pracy najdziwaczniejszego?".

And she told me that one time, a man walked in completely naked.

Opowiedziała, jak kiedyś przyszedł zupełnie nagi facet.

(Laughter)

(Śmiech)

I said, "Great! Sign me up for the graveyard shift!"

Powiedziałam: "Świetnie! Zapisz mnie na nocną zmianę!".

(Laughter)

(Śmiech)

Needless to say, Waffle House did not hire me.

Nie potrzeba dodawać, że Waffle House nie dało mi pracy.

So in terms of having Asperger's, it can be viewed as a disadvantage,

Posiadanie Aspergera może być postrzegane jako problem.

and sometimes it is a real pain in the butt,

I czasem jest naprawdę upierdliwe,

but it's also the opposite.

ale czasem też odwrotnie.

It's a gift, and it allows me to think innovatively.

To dar, który pozwala mi myśleć po wizjonersku.

At 19, I won a research competition for my research on coral reefs,

W wieku 19 lat wygrałam konkurs za badania nad rafami koralowymi.

and I ended up speaking

Dzięki czemu miałam wykład

at the UN Convention of Biological Diversity,

o zróżnicowaniu biologicznym na zjeździe ONZ,

presenting this research.

gdzie przedstawiłam swoją pracę.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

And at 22, I'm getting ready to graduate college,

Mam 22 lata, niedługo kończę studia

and I am a co-founder of a biotech company called AutismSees.

i jestem współfundatorką firmy biotechnologicznej AutismSees.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

But consider what I had to do to get here:

Weźcie pod uwagę, ile mnie to kosztowało.

25 therapists, 11 misdiagnoses, and years of pain and trauma.

25 terapeutów, 11 błędnych diagnoz, lata bólu i traumy.

I spent a lot of time thinking if there's a better way,

Spędziłam mnóstwo czasu, zastanawiając się, czy nie da się inaczej.

and I think there is: autism-assistive technology.

Odpowiedzią jest technologia wspierająca autyków.

This technology could play an integral role

Technologia, która mogłaby

in helping people with autistic spectrum disorder,

pomóc osobom z szerokiego spektrum autyzmu,

or ASD.

w skrócie ASD.

The app Podium, released by my company, AutismSees,

Aplikacja Podium stworzona przez moją firmę, AutismSees,

has the ability to independently assess and help develop communication skills.

pomaga oszacować i rozwijać umiejętności komunikacyjne.

In addition to this, it tracks eye contact through camera

Dodatkowo dzięki kamerze nadzoruje kontakt wzrokowy,

and simulates a public-speaking and job-interview experience.

symulując wystąpienia publiczne lub rozmowy o pracę.

And so maybe one day, Waffle House will hire me,

Może pewnego dnia dostanę pracę w Waffle House,

after practicing on it some more.

jak jeszcze trochę poćwiczę.

(Laughter)

(Śmiech)

And one of the great things is that I've used Podium

Co wspaniałe, użyłam Podium,

to help me prepare for today, and it's been a great help.

żeby przygotować się na dzisiaj i bardzo mi to pomogło.

But it's more than that.

Ale jest coś więcej.

There's more that can be done.

Można zrobić więcej

For people with ASD --

dla osób ze spektrum autyzmu.

it has been speculated that many innovative scientists,

Podejrzewa się, że wielu naukowców,

researchers, artists, and engineers have it;

wynalazców, artystów i inżynierów ma takie zaburzenia.

like, for example, Emily Dickinson, Jane Austen, Isaac Newton, and Bill Gates

Emily Dickinson, Jane Austen, Isaac Newton i Bill Gates

are some examples.

to tylko niektórzy.

But the problem that's encountered

Problem polega na tym,

is that these brilliant ideas often can't be shared

że genialne pomysły często nie zostają przekazane dalej

if there are communication roadblocks.

przez bariery komunikacyjne.

And so, many people with autism are being overlooked every day,

Dlatego wiele osób z autyzmem jest często przeoczanych

and they're being taken advantage of.

i wykorzystywanych.

So my dream for people with autism is to change that,

Marzę o zmianie sytuacji osób z autyzmem,

usunięciu barier komunikacyjnych uniemożliwiających powodzenie.

to remove the roadblocks that prevent them from succeeding.

One of the reasons I love lucid dreaming

Uwielbiam przejrzyste sny,

is because it allows me to be free,

bo to mnie wyzwala,

without judgment of social and physical consequences.

bez społecznego osądzenia i materialnych skutków.

When I'm flying over scenes that I create in my mind,

Kiedy unoszę się nad obrazami stworzonymi w mojej głowie,

I am at peace.

jestem spokojna.

I am free from judgment,

Wolna od osądów,

and so I can do whatever I want, you know?

mogę robić to, co chcę, rozumiecie?

I'm making out with Brad Pitt, and Angelina is totally cool with it.

Mogę obściskiwać się z Bradem Pittem, a Angelinie to zupełnie nie przeszkadza.

(Laughter)

(Śmiech)

But the goal of autism-assistive technology is bigger than that,

Cele technologii asystującej autystykom są szersze

and more important.

i znacznie ważniejsze.

My goal is to shift people's perspective

Moim celem jest zmiana postrzegania

of autism and people with higher-functioning Asperger's

autyzmu i ludzi z lżejszym zespołem Aspergera,

because there is a lot they can do.

bo mogą mnóstwo zdziałać.

I mean, look at Temple Grandin, for example.

Na przykład Temple Grandin.

And by doing so, we allow people to share their talents with this world

Dzięki temu umożliwiamy ludziom dzielenie się swoim talentem ze światem

and move this world forward.

i postęp dla świata.

In addition, we give them the courage to pursue their dreams

Dodatkowo dajemy im odwagę do realizacji swoich marzeń

in the real world, in real time.

w prawdziwym świecie i czasie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)