My son was a Columbine shooter. This is my story | Sue Klebold | TED

Vertaald door: Annika Brouwer Nagekeken door: Peter van de Ven

The last time I heard my son's voice

De laatste keer dat ik de stem van mijn zoon hoorde,

was when he walked out the front door

was toen hij de voordeur uit liep

on his way to school.

op weg naar school.

He called out one word in the darkness:

Hij riep nog één woord in het donker:

"Bye."

"Doei."

It was April 20, 1999.

Het was 20 april 1999.

Later that morning, at Columbine High School,

Later die ochtend, op de Columbine High School,

my son Dylan and his friend Eric

hebben mijn zoon Dylan en zijn vriend Eric

killed 12 students and a teacher

12 studenten en een leraar vermoord

and wounded more than 20 others before taking their own lives.

en hebben ze ruim 20 anderen verwond voor ze zichzelf van het leven beroofden.

Thirteen innocent people were killed,

Dertien onschuldige mensen zijn overleden,

leaving their loved ones in a state of grief and trauma.

hun geliefden bleven achter in een staat van verdriet en trauma.

Others sustained injuries,

Anderen liepen verwondingen op,

some resulting in disfigurement and permanent disability.

sommigen waren voorgoed verminkt of gehandicapt.

But the enormity of the tragedy

Maar hoe afschuwelijk deze tragedie echt was,

can't be measured only by the number of deaths and injuries that took place.

kan niet alleen uitgedrukt worden in het aantal doden en gewonden.

There's no way to quantify the psychological damage

Het is onmogelijk om de psychologische schade te kwantificeren

of those who were in the school,

van de mensen in de school,

or who took part in rescue or cleanup efforts.

of van degenen die betrokken waren bij de hulpverlening en het schoonmaken.

There's no way to assess the magnitude of a tragedy like Columbine,

Het is onmogelijk de omvang van een tragedie als deze vast te stellen,

especially when it can be a blueprint

helemaal als het kan dienen als blauwdruk

for other shooters who go on to commit atrocities of their own.

voor andere schutters die zelf wreedheden willen gaan plegen.

Columbine was a tidal wave,

Columbine was een vloedgolf,

and when the crash ended,

en toen die voorbij was,

it would take years for the community and for society

zou het nog jaren duren voordat de gemeenschap en de maatschappij

to comprehend its impact.

de impact konden bevatten.

It has taken me years to try to accept my son's legacy.

Het heeft mij jaren gekost de nalatenschap van mijn zoon te proberen te accepteren.

The cruel behavior that defined the end of his life

Het wrede gedrag dat het einde van zijn leven heeft gedefiniëerd,

showed me that he was a completely different person from the one I knew.

heeft mij duidelijk gemaakt dat hij een heel ander persoon was dan ik kende.

Afterwards people asked,

Naderhand vroegen mensen:

"How could you not know?

"Hoe kan je dit niet geweten hebben?

What kind of a mother were you?"

Wat was jij nou voor moeder?"

I still ask myself those same questions.

Ik stel mezelf nog steeds diezelfde vragen.

Before the shootings, I thought of myself as a good mom.

Vóór de schietpartijen vond ik mezelf een goede moeder.

Helping my children become caring,

Het opvoeden van mijn kinderen tot meelevende,

healthy, responsible adults

gezonde, verantwoordelijke volwassenen

was the most important role of my life.

was de belangrijkste rol van mijn leven.

But the tragedy convinced me that I failed as a parent,

Maar de tragedie heeft me ervan overtuigd dat ik gefaald heb als ouder

and it's partially this sense of failure that brings me here today.

en dat is gedeeltelijk waarom ik hier vandaag ben.

Aside from his father,

Behalve zijn vader

I was the one person who knew and loved Dylan the most.

was ik degene die Dylan het beste kende en het meest van hem hield.

If anyone could have known what was happening,

Als iemand had kunnen weten wat er aan de hand was,

it should have been me, right?

dan zou ik dat toch zijn?

But I didn't know.

Maar ik wist het niet.

Today, I'm here to share the experience

Ik ben hier vandaag om de ervaring te delen

of what it's like to be the mother of someone who kills and hurts.

van hoe het is om de moeder te zijn van iemand die moordt en pijn veroorzaakt.

For years after the tragedy, I combed through memories,

Na de tragedie heb ik jarenlang mijn geheugen gepijnigd,

trying to figure out exactly where I failed as a parent.

om te begrijpen waar ik als ouder gefaald had.

But there are no simple answers.

Maar er zijn geen eenvoudige antwoorden.

I can't give you any solutions.

Ik kan jullie geen oplossingen bieden.

All I can do

Het enige dat ik kan doen,

is share what I have learned.

is delen wat ik heb geleerd.

When I talk to people who didn't know me before the shootings,

Als ik met mensen spreek die mij niet kenden voor de schietpartij,

I have three challenges to meet.

heb ik drie uitdagingen.

First, when I walk into a room like this,

De eerste, als ik een ruimte als deze binnenkom,

I never know if someone there has experienced loss

weet ik niet of een van de aanwezigen een verlies heeft geleden

because of what my son did.

door wat mijn zoon heeft gedaan.

I feel a need to acknowledge the suffering caused by a member of my family

Ik vind het nodig om het leed te erkennen dat is veroorzaakt

door een familielid dat dat zelf niet meer kan doen.

who isn't here to do it for himself.

So first, with all of my heart,

Dus eerst, vanuit de grond van mijn hart:

I'm sorry if my son has caused you pain.

het spijt me als mijn zoon u verdriet heeft gedaan.

The second challenge I have

De tweede uitdaging die ik heb,

is that I must ask for understanding and even compassion

is dat ik begrip moet vragen, en zelfs medeleven,

when I talk about my son's death as a suicide.

als ik over de dood van mijn zoon praat als zelfmoord.

Two years before he died,

Twee jaar voor zijn dood

he wrote on a piece of paper in a notebook

schreef hij op een blaadje in een kladblok

that he was cutting himself.

dat hij zichzelf sneed.

He said that he was in agony

Hij zei dat hij gekweld was

and wanted to get a gun so he could end his life.

en dat hij een pistool wilde om zijn leven te beëindigen.

I didn't know about any of this until months after his death.

Ik wist hier niets van tot maanden na zijn dood.

When I talk about his death as a suicide,

Als ik over zijn dood praat als zelfmoord,

I'm not trying to downplay the viciousness he showed at the end of his life.

probeer ik de wreedheid aan het eind van zijn leven niet af te zwakken.

I'm trying to understand

Ik probeer te begrijpen

how his suicidal thinking

hoe zijn suïcidale gedachten

led to murder.

geleid hebben tot moord.

After a lot of reading and talking with experts,

Na veel lezen en gesprekken met experts

I have come to believe

ben ik ervan overtuigd

that his involvement in the shootings was rooted not in his desire to kill

dat zijn betrokkenheid bij de schietpartij niet kwam omdat hij wilde moorden,

but in his desire to die.

maar omdat hij zelf dood wilde.

The third challenge I have when I talk about my son's murder-suicide

De derde uitdaging die ik heb als ik praat over de moord/zelfmoord van mijn zoon,

is that I'm talking about mental health --

is dat ik praat over mentale gezondheid --

excuse me --

excuus --

is that I'm talking about mental health,

is dat ik praat over mentale gezondheid,

or brain health, as I prefer to call it, because it's more concrete.

of hersengezondheid zoals ik het zelf liever noem, omdat dat tastbaarder is.

And in the same breath, I'm talking about violence.

En tegelijkertijd heb ik het over geweld.

The last thing I want to do is to contribute to the misunderstanding

Het laatste wat ik wil doen is bijdragen aan de misverstanden

that already exists around mental illness.

die er al zijn rondom mentale aandoeningen.

Only a very small percent of those who have a mental illness

Slechts een heel klein percentage van de mensen met mentale problemen

are violent toward other people,

zijn gewelddadig naar andere mensen.

but of those who die by suicide,

Maar van degenen die door zelfmoord om het leven komen,

it's estimated that about 75 to maybe more than 90 percent

wordt geschat dat ongeveer 75 tot misschien meer dan 90 procent

have a diagnosable mental health condition of some kind.

een mentale aandoening hebben die te diagnostiseren is.

As you all know very well,

Zoals jullie goed weten,

our mental health care system is not equipped to help everyone,

is ons mentaal zorgsysteem niet in staat om iedereen te helpen,

and not everyone with destructive thoughts

en niet iedereen met destructieve gedachten

fits the criteria

voldoet aan de criteria

for a specific diagnosis.

voor een specifieke diagnose.

Many who have ongoing feelings

Veel mensen met constante gevoelens

of fear or anger or hopelessness

van angst of boosheid of hopeloosheid

are never assessed or treated.

worden nooit onderzocht of behandeld.

Too often, they get our attention only if they reach a behavioral crisis.

Te vaak krijgen ze pas onze aandacht als ze een gedragscrisis krijgen.

If estimates are correct

Als de schattingen kloppen

that about one to two percent of all suicides

dat een á twee procent van alle zelfmoorden

involves the murder of another person,

gepaard gaan met de moord op een ander,

when suicide rates rise, as they are rising for some populations,

dan zal als de zelfmoorden toenemen, zoals bij meerdere groepen het geval is,

the murder-suicide rates will rise as well.

ook het aantal moord/zelfmoorden toenemen.

I wanted to understand what was going on in Dylan's mind prior to his death,

Ik wilde begrijpen wat er voor zijn dood gebeurde in het hoofd van Dylan,

so I looked for answers from other survivors of suicide loss.

dus ik zocht naar antwoorden bij andere nabestaanden van zelfmoordenaars.

I did research and volunteered to help with fund-raising events,

Ik heb onderzoek gedaan en hielp bij inzamelingsacties,

and whenever I could,

en waar ik kon,

I talked with those who had survived their own suicidal crisis

heb ik gesproken met mensen die een zelfmoordcrisis hebben overleefd,

or attempt.

of een poging daartoe.

One of the most helpful conversations I had

Een gesprek wat me erg heeft geholpen,

was with a coworker

was met een collega

who overheard me talking to someone else

die me met iemand anders hoorde praten

in my office cubicle.

op mijn werkplek.

She heard me say that Dylan could not have loved me

Ze hoorde me zeggen dat het niet kon dat Dylan van me had gehouden

if he could do something as horrible as he did.

als hij zoiets wreeds kon doen.

Later, when she found me alone,

Toen ze me later alleen trof,

she apologized for overhearing that conversation,

verontschuldigde ze zich omdat ze had geluisterd,

but told me that I was wrong.

maar ze zei dat ik fout zat.

She said that when she was a young, single mother

Ze zei dat toen zij een jonge, alleenstaande moeder was

with three small children,

met drie kleine kinderen,

she became severely depressed and was hospitalized to keep her safe.

ze erg depressief was en werd opgenomen voor haar eigen veiligheid.

At the time, she was certain

Ze was er op dat moment van overtuigd

that her children would be better off if she died,

dat haar kinderen beter af zouden zijn als zij dood zou zijn,

so she had made a plan to end her life.

dus ze maakte een plan om haar leven te beëindigen.

She assured me that a mother's love was the strongest bond on Earth,

Ze verzekerde me dat moederliefde de sterkste band op aarde was

and that she loved her children more than anything in the world,

en dat ze meer van haar kinderen hield dan van wat dan ook,

but because of her illness,

maar dat ze door haar ziekte

she was sure that they would be better off without her.

er zeker van was dat ze beter af waren zonder haar.

What she said and what I've learned from others

Wat zij vertelde en wat ik van anderen heb geleerd,

is that we do not make the so-called decision or choice

is dat we de zogenaamde beslissing of keuze

to die by suicide

om door suïcide te sterven

in the same way that we choose what car to drive

niet maken op de manier waarop we een auto kiezen,

or where to go on a Saturday night.

of waar we naartoe gaan op een zaterdagavond.

When someone is in an extremely suicidal state,

Mensen die extreem suïcidaal zijn,

they are in a stage four medical health emergency.

zijn een medisch noodgeval 'fase vier'.

Their thinking is impaired and they've lost access to tools of self-governance.

Ze denken niet helder en zijn hun zelfbeheersing kwijt.

Even though they can make a plan and act with logic,

En ondanks dat ze een plan kunnen maken en zich logisch gedragen,

their sense of truth is distorted by a filter of pain

is hun waarheidsbesef vervormd door een filter van pijn

through which they interpret their reality.

dat hun interpretatie van de realiteit dicteert.

Some people can be very good at hiding this state,

Sommige mensen zijn erg goed in het verbergen van deze toestand

and they often have good reasons for doing that.

en vaak hebben ze daar een goede reden voor.

Many of us have suicidal thoughts at some point,

Velen van ons hebben op enig moment suïcidale gedachten gehad,

but persistent, ongoing thoughts of suicide

maar hardnekkige, voortdurende, suïcidale gedachten

and devising a means to die

en het verzinnen van manieren om te sterven

are symptoms of pathology,

zijn symptomen van een ziekte,

and like many illnesses,

en zoals vele ziekten,

the condition has to be recognized and treated

moet deze toestand onderkend en behandeld worden

before a life is lost.

voordat het een leven kost.

But my son's death was not purely a suicide.

Maar mijn zoon's dood was niet alleen een zelfmoord.

It involved mass murder.

Het was een massamoord.

I wanted to know how his suicidal thinking became homicidal.

Ik wilde weten hoe zijn suïcidale gedachten moorddadig werden.

But research is sparse and there are no simple answers.

Maar er is weinig onderzoek en er zijn geen eenvoudige antwoorden.

Yes, he probably had ongoing depression.

Ja, hij was waarschijnlijk depressief.

He had a personality that was perfectionistic and self-reliant,

Zijn persoonlijkheid was perfectionistisch en hij vertrouwde alleen op zichzelf,

and that made him less likely to seek help from others.

en dat maakte dat hij niet snel om hulp van anderen zou vragen.

He had experienced triggering events at the school

Hij had een aantal dingen meegemaakt op school

that left him feeling debased and humiliated and mad.

waardoor hij zich minderwaardig, vernederd en boos voelde.

And he had a complicated friendship

En hij had een ingewikkelde vriendschap

with a boy who shared his feelings of rage and alienation,

met een jongen die zijn gevoelens van woede en vervreemding deelde,

and who was seriously disturbed,

en die ernstig gestoord,

controlling and homicidal.

controlerend en moorddadig was.

And on top of this period in his life

En in deze periode in zijn leven

of extreme vulnerability and fragility,

waarin hij uiterst kwetsbaar en breekbaar was,

Dylan found access to guns

had Dylan toegang tot wapens,

even though we'd never owned any in our home.

ook al hebben we ze nooit in huis gehad.

It was appallingly easy for a 17-year-old boy to buy guns,

Het was verbazingwekkend eenvoudig voor een 17-jarige om wapens te kopen,

both legally and illegally, without my permission or knowledge.

zowel legaal als illegaal, of ik het nu wist of goedvond of niet.

And somehow, 17 years and many school shootings later,

En op een of andere manier, 17 jaar en vele schietincidenten op scholen later,

it's still appallingly easy.

is het nog steeds zo makkelijk.

What Dylan did that day broke my heart,

Wat Dylan die dag heeft gedaan, heeft mijn hart gebroken,

and as trauma so often does,

en -- zoals zo vaak na een trauma --

it took a toll on my body and on my mind.

heeft zijn sporen nagelaten op mijn lichaam en geest.

Two years after the shootings, I got breast cancer,

Twee jaar na de schietpartij kreeg ik borstkanker

and two years after that, I began to have mental health problems.

en nog twee jaar later begon ik mentale problemen te krijgen.

On top of the constant, perpetual grief

Bovenop het constante, oneindige verdriet,

I was terrified that I would run into a family member

was ik doodsbenauwd dat ik een familielid zou tegenkomen

of someone Dylan had killed,

van iemand die door Dylan vermoord was,

or be accosted by the press

of dat ik overvallen zou worden door de pers

or by an angry citizen.

of door een boze burger.

I was afraid to turn on the news,

Ik durfde het nieuws niet aan te zetten,

afraid to hear myself being called a terrible parent or a disgusting person.

omdat ik bang was om een slechte ouder of walgelijk persoon te worden genoemd.

I started having panic attacks.

Ik kreeg paniek-aanvallen.

The first bout started four years after the shootings,

De eerste kwamen vier jaar na de schietpartij,

when I was getting ready for the depositions

tijdens de voorbereidingen op de getuigenverklaringen,

and would have to meet the victims' families face to face.

waar ik de nabestaanden onder ogen zou moeten komen.

The second round started six years after the shootings,

De tweede serie kwam zes jaar na de schietpartij,

when I was preparing to speak publicly about murder-suicide

toen ik me voorbereidde om voor het eerst openbaar te spreken

for the first time at a conference.

over moord/zelfmoord op een congres.

Both episodes lasted several weeks.

Beide series duurden een aantal weken.

The attacks happened everywhere:

Ze gebeurden overal:

in the hardware store, in my office,

bij de bouwmarkt, op kantoor,

or even while reading a book in bed.

of zelfs als ik in bed een boek las.

My mind would suddenly lock into this spinning cycle of terror

Mijn gedachten zaten plotseling vast in een neerwaardse spiraal van angst

and no matter how I hard I tried

en hoe hard ik ook probeerde

to calm myself down or reason my way out of it,

om mijzelf te kalmeren of mezelf eruit te redeneren,

I couldn't do it.

het lukte me niet.

It felt as if my brain was trying to kill me,

Het voelde alsof mijn brein me probeerde te vermoorden.

and then, being afraid of being afraid

De angst voor de angst werd toen het enige

consumed all of my thoughts.

waar ik nog aan kon denken.

That's when I learned firsthand

Toen heb ik persoonlijk ondervonden

what it feels like to have a malfunctioning mind,

hoe het was om een storing in de hersenen te hebben

and that's when I truly became a brain health advocate.

en toen ben ik een echte pleitbezorger geworden voor hersen-gezondheid.

With therapy and medication and self-care,

Door therapie en medicatie en door voor mezelf te zorgen,

life eventually returned

kreeg ik mijn gewone leven weer terug,

to whatever could be thought of as normal under the circumstances.

zo gewoon als kon onder de omstandigheden.

When I looked back on all that had happened,

Toen ik terugkeek op alles wat er gebeurd was,

I could see that my son's spiral into dysfunction

zag ik hoe de neerwaartse spiraal waarin mijn zoon terecht kwam

probably occurred over a period of about two years,

waarschijnlijk twee jaar heeft geduurd,

plenty of time to get him help,

genoeg tijd om hulp voor hem te krijgen,

if only someone had known that he needed help

als iemand maar had geweten dat hij hulp nodig had

en wist wat er moest gebeuren.

and known what to do.

Every time someone asks me,

Telkens als iemand me vraagt:

"How could you not have known?",

"Hoe kan je dit niet geweten hebben?",

it feels like a punch in the gut.

voelt het als een stomp in mijn maag.

It carries accusation and taps into my feelings of guilt

Het voelt als een beschuldiging en voedt mijn schuldgevoelens,

that no matter how much therapy I've had

die ik ondanks alle therapie die ik heb gehad

I will never fully eradicate.

altijd met me mee zal dragen.

But here's something I've learned:

Maar wat ik wel heb geleerd:

if love were enough

als liefde genoeg zou zijn

to stop someone who is suicidal

om iemand met suïcidale gedachten te stoppen

from hurting themselves,

zichzelf pijn te doen,

suicides would hardly ever happen.

zouden er bijna nooit zelfmoorden zijn.

But love is not enough,

Maar liefde is niet genoeg

and suicide is prevalent.

en er zijn voortdurend zelfmoorden.

It's the second leading cause of death

Het is de op één na meest voorkomende doodsoorzaak

for people age 10 to 34,

onder mensen tussen de 10 en 34,

and 15 percent of American youth

en 15 procent van de Amerikaanse jeugd

report having made a suicide plan

heeft een zelfmoordplan gemaakt

in the last year.

in het afgelopen jaar.

I've learned that no matter how much we want to believe we can,

Ik heb geleerd dat, hoe graag we het ook willen geloven,

we cannot know or control

we niet alles kunnen weten of controleren

everything our loved ones think and feel,

wat onze geliefden denken en voelen.

and the stubborn belief that we are somehow different,

En het koppige geloof dat wij op de een of andere manier anders zijn,

that someone we love would never think of hurting themselves

dat een geliefde er nooit aan zou denken zichzelf te kwetsen,

or someone else,

of iemand anders,

can cause us to miss

kan ervoor zorgen dat we niet zien

what's hidden in plain sight.

wat ons in het gezicht staart.

And if worst case scenarios do come to pass,

En als de allerslechtste scenarios daadwerkelijk gebeuren,

we'll have to learn to forgive ourselves for not knowing

moeten we ervan leren en onszelf vergeven dat we er niet van wisten

or for not asking the right questions

of dat we niet de juiste vragen hebben gesteld

or not finding the right treatment.

of niet de juiste behandeling hebben gevonden.

We should always assume

We moeten altijd aannemen

that someone we love may be suffering,

dat iemand van wie we houden, misschien lijdt,

regardless of what they say

zelfs als ze iets anders zeggen

or how they act.

of zich niet zo gedragen.

We should listen with our whole being,

We moeten met ons hele wezen luisteren,

without judgments,

zonder te oordelen

and without offering solutions.

of oplossingen te bieden.

I know that I will live with this tragedy,

Ik weet dat ik met deze tragedie,

with these multiple tragedies,

met al deze tragedies, moet leven,

for the rest of my life.

voor de rest van mijn leven.

I know that in the minds of many,

Ik weet dat veel mensen zullen denken

what I lost can't compare to what the other families lost.

dat mijn verlies niet te vergelijken is met het verlies van andere families.

I know my struggle doesn't make theirs any easier.

Ik weet dat mijn strijd de hunne niet vergemakkelijkt.

I know there are even some who think I don't have the right to any pain,

Ik weet ook dat er mensen zijn die vinden dat ik geen recht heb om te lijden,

but only to a life of permanent penance.

maar alleen levenslang berouw mag hebben.

In the end what I know comes down to this:

Uiteindelijk komt het op het volgende neer:

the tragic fact is that even the most vigilant and responsible of us

het tragische feit is

dat zelfs de meest oplettenden en verantwoordelijken onder ons

may not be able to help,

soms niet kunnen helpen,

but for love's sake,

maar in de naam van liefde,

we must never stop trying

moeten we altijd blijven proberen

to know the unknowable.

het onbekende te weten.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)