My son was a Columbine shooter. This is my story | Sue Klebold | TED

Çeviri: Gülsüm Öztürk Gözden geçirme: Ramazan Şen

The last time I heard my son's voice

Oğlumun sesini son duyuşum,

was when he walked out the front door

okula gitmek için

on his way to school.

ön kapıdan çıkarkendi.

He called out one word in the darkness:

Karanlıkta tek bir kelime söyledi:

"Bye."

"Hoşçakal."

It was April 20, 1999.

Tarih 20 Nisan 1999 idi.

Later that morning, at Columbine High School,

Sabahın ilerleyen saatlerinde, Columbine Lisesinde,

my son Dylan and his friend Eric

oğlum Dylan ve arkadaşı Eric intihar etmeden önce,

killed 12 students and a teacher

12 öğrenci ve 1 öğretmeni öldürdüler

and wounded more than 20 others before taking their own lives.

ve 20'den fazla insanı yaraladılar.

Thirteen innocent people were killed,

13 masum insan öldürülmüştü,

leaving their loved ones in a state of grief and trauma.

sevdiklerini keder ve travma içinde bırakarak.

Others sustained injuries,

Diğerleri kalıcı özür ve şekil bozukluğu ile sonuçlanan

some resulting in disfigurement and permanent disability.

hasarlar aldı.

But the enormity of the tragedy

Ama trajedinin büyüklüğü sadece

can't be measured only by the number of deaths and injuries that took place.

ölü ve yaralıların sayısıyla ölçülemez.

There's no way to quantify the psychological damage

Okulda olanların,

kurtarmaya yardım edenlerin ya da temizleyenlerin

of those who were in the school,

or who took part in rescue or cleanup efforts.

yaşadığı psikolojik hasar ölçülemez.

There's no way to assess the magnitude of a tragedy like Columbine,

Columbine'deki trajedinin büyüklüğünü belirlemenin hiç bir yolu yok,

especially when it can be a blueprint

for other shooters who go on to commit atrocities of their own.

yapacak nişancılar için bir kılavuz olabildiğinde.

Columbine was a tidal wave,

Columbine bir gelgit dalgasıydı,

and when the crash ended,

ve çarpma gerçekleşince

it would take years for the community and for society

halkın ve toplumun olayın etkisini anlaması

to comprehend its impact.

yıllar aldı.

It has taken me years to try to accept my son's legacy.

Oğlumun mirasını kabul etmek yıllarımı aldı.

The cruel behavior that defined the end of his life

Hayatının sonunu belirleyen acımasız davranışı,

showed me that he was a completely different person from the one I knew.

bana onun tanıdığım kişiden tamamen farklı biri olduğunu gösterdi.

Afterwards people asked,

Sonraları, insanlar sordu,

"How could you not know?

''Nasıl bilemedin?''

What kind of a mother were you?"

''Nasıl bir annesin sen?''

I still ask myself those same questions.

Aynı soruları ben de kendime soruyorum.

Before the shootings, I thought of myself as a good mom.

Vurulmalardan önce, kendimi iyi bir anne sanıyordum.

Helping my children become caring,

Çocuklarımın, sempatik,

healthy, responsible adults

sağlıklı ve sorumlu yetişkinler olmalarına yardım etmek

was the most important role of my life.

hayatımın en önemli rolüydü.

But the tragedy convinced me that I failed as a parent,

Ancak trajedi beni, bir ebeveyn olarak başarısız olduğuma ikna etti

and it's partially this sense of failure that brings me here today.

ve bugün beni buraya getiren şey kısmen bu başarısızlık duygusu.

Aside from his father,

Babası bir yana,

I was the one person who knew and loved Dylan the most.

Dylan'ı tanıyan ve en çok seven tek kişi bendim.

If anyone could have known what was happening,

Eğer biri neler olacağını bilebilseydi,

it should have been me, right?

o ben olmalıydım, değil mi?

But I didn't know.

Ancak, bilemedim.

Today, I'm here to share the experience

Bugün, öldüren ve yaralayan birinin

of what it's like to be the mother of someone who kills and hurts.

annesi olmanın nasıl bir şey olduğunu paylaşmak için buradayım.

For years after the tragedy, I combed through memories,

Bu trajediden sonra, yıllarca, geçmişi detaylıca düşündüm,

trying to figure out exactly where I failed as a parent.

bir ebeveyn olarak nerede başarısız olduğumu anlamaya çalıştım.

But there are no simple answers.

Ancak basit cevaplar yok.

I can't give you any solutions.

Size herhangi bir çözüm sunamam.

All I can do

Tüm yapabileceğim

is share what I have learned.

öğrendiğim şeyleri paylaşmak.

When I talk to people who didn't know me before the shootings,

Katliamdan önce beni tanımayan insanlarla konuştuğumda,

I have three challenges to meet.

üç zorlukla başa çıkmam gerekiyor.

First, when I walk into a room like this,

Birincisi, bunun gibi bir odaya girdiğimde

I never know if someone there has experienced loss

içeride oğlumun yaptıkları yüzünden bir kayıp yaşayan birinin

because of what my son did.

olup olmadığını bilmiyorum.

I feel a need to acknowledge the suffering caused by a member of my family

Bunu kendisi yapmak için burada olmayan bir aile üyemin neden olduğu acıyı,

who isn't here to do it for himself.

itiraf etme ihtiyacı hissediyorum.

So first, with all of my heart,

Bu yüzden öncelikle, eğer oğlum size acı verdiyse,

I'm sorry if my son has caused you pain.

bütün kalbimle özür dilerim.

The second challenge I have

Baş etmem gereken ikinci zorluk ise,

is that I must ask for understanding and even compassion

oğlumun ölümünden bir intihar olarak bahsettiğimde,

when I talk about my son's death as a suicide.

anlayış ve hatta merhamet istemeliyim.

Two years before he died,

Ölümünden iki yıl önce,

he wrote on a piece of paper in a notebook

bir not defterinde bir sayfaya

that he was cutting himself.

kendini kestiğini yazmıştı.

He said that he was in agony

Acı içinde olduğunu

and wanted to get a gun so he could end his life.

ve hayatını sonlandırmak için silah almak istediğini söylüyordu.

I didn't know about any of this until months after his death.

Bunların hiçbirinden ölümünden aylar sonraya kadar haberim olmadı.

When I talk about his death as a suicide,

Onun ölümünden bir intihar olarak bahsettiğimde,

I'm not trying to downplay the viciousness he showed at the end of his life.

hayatının sonunda sergilediği korkunçluğu önemsizleştirmeye çalışmıyorum.

I'm trying to understand

Onun intihar düşüncesinin nasıl

how his suicidal thinking

adam öldürmeye sebep olduğunu

led to murder.

anlamaya çalışıyorum.

After a lot of reading and talking with experts,

Pek çok okumadan ve uzmanla konuşmadan sonra,

I have come to believe

onun katliama başvurma sebebinin, öldürme isteğinden değil,

that his involvement in the shootings was rooted not in his desire to kill

ölme arzusundan kaynaklandığına

but in his desire to die.

inanmaya başladım.

The third challenge I have when I talk about my son's murder-suicide

Oğlumun cinayeti ve intiharı hakkında konuştuğumda karşılaştığım üçüncü zorluk,

is that I'm talking about mental health --

akıl sağlığı hakkında konuşmam ya da --

excuse me --

- affedersiniz -

is that I'm talking about mental health,

akıl sağlığı hakkında konuşmam,

or brain health, as I prefer to call it, because it's more concrete.

aslında beyin sağlığı demeyi tercih ediyorum, çünkü daha somut.

And in the same breath, I'm talking about violence.

Ve aynı zamanda, şiddet hakkında konuşuyorum.

The last thing I want to do is to contribute to the misunderstanding

Son yapmak istediğim ise, zihinsel hastalıklar etrafında var olan

that already exists around mental illness.

yanlış anlamalar için katkıda bulunmak.

Only a very small percent of those who have a mental illness

Akıl hastalığı olanların yalnızca küçük bir kısmı

are violent toward other people,

başka insanlara karşı şiddetlidir,

but of those who die by suicide,

fakat bunlardan intihar yoluyla ölenlerin,

it's estimated that about 75 to maybe more than 90 percent

%75, belki %90'ından fazlasının

have a diagnosable mental health condition of some kind.

bir çeşit teşhis edilebilir bir akıl hastalığı var.

As you all know very well,

Hepinizin çok iyi bildiği gibi,

our mental health care system is not equipped to help everyone,

akıl sağlığı sistemimiz, herkese yardım etmek için donatılmamış

and not everyone with destructive thoughts

ve yıkıcı düşünceleri olan herkes

fits the criteria

özel bir tanı için

for a specific diagnosis.

kritere uymaz.

Many who have ongoing feelings

Devam eden korku, öfke ya da ümitsizlik

of fear or anger or hopelessness

duyguları olan hastaların çoğu

are never assessed or treated.

asla değerlendirilmez veya tedavi edilmezler.

Too often, they get our attention only if they reach a behavioral crisis.

Yalnızca bir davranışsal krize girerlerse, dikkatimizi çekerler.

If estimates are correct

Eğer tahminler doğruysa,

that about one to two percent of all suicides

intiharların yüzde ikisi

involves the murder of another person,

başka bir kişinin öldürülmesini de içeriyor.

when suicide rates rise, as they are rising for some populations,

İntihar oranları artarsa ki bazı kitlelerde artmakta,

the murder-suicide rates will rise as well.

cinayet içeren intiharlar da artacak.

I wanted to understand what was going on in Dylan's mind prior to his death,

Dylan'ın aklında ölümünden önce neler olduğunu anlamak istedim.

so I looked for answers from other survivors of suicide loss.

Bu yüzden, yakınları intihara teşebbüs etmiş kimselerden cevaplar aradım.

I did research and volunteered to help with fund-raising events,

Araştırmalar yaptım ve her fırsatta bağış toplama kampanyalarında

and whenever I could,

gönüllü oldum.

I talked with those who had survived their own suicidal crisis

İntihar teşebbüs edip kurtulan

or attempt.

kişilerle konuştum.

One of the most helpful conversations I had

En faydalı sohbetlerimden biri,

was with a coworker

ofisimde başkasıyla konuşurken

who overheard me talking to someone else

kulak misafiri olan

bir iş arkadaşımla olan konuşmaydı.

in my office cubicle.

She heard me say that Dylan could not have loved me

Dylan bu kadar korkunç bir şey yaptıysa

if he could do something as horrible as he did.

beni sevmiş olamaz dediğimi duymuş.

Later, when she found me alone,

Sonra, beni yalnız bulduğunda,

she apologized for overhearing that conversation,

kulak misafiri olduğu için özür dilediğini

but told me that I was wrong.

fakat yanıldığımı söyledi.

She said that when she was a young, single mother

O, üç küçük çocukla

with three small children,

bekar ve genç bir anne iken,

she became severely depressed and was hospitalized to keep her safe.

bunalıma girmiş ve güvende olması için hastaneye yatırılmış.

At the time, she was certain

O dönemlerde, eğer ölürse,

that her children would be better off if she died,

çocuklarının daha iyi durumda olacaklarına eminmiş.

so she had made a plan to end her life.

Bu yüzden, hayatını sonlandırmak için bir plan yapmış.

She assured me that a mother's love was the strongest bond on Earth,

Anne sevgisinin dünyadaki en güçlü bağ olduğuna

and that she loved her children more than anything in the world,

ve çocuklarını dünyadaki her şeyden daha çok sevdiğine beni ikna etti,

but because of her illness,

fakat hastalığı yüzünden,

she was sure that they would be better off without her.

çocuklarının onsuz daha iyi olacağına emindi.

What she said and what I've learned from others

Onun söylediklerinden ve diğerlerinden öğrendiğim;

is that we do not make the so-called decision or choice

intihar yoluyla ölmek için sözde kararlar vermiyor ya da

to die by suicide

seçimler yapmıyoruz,

in the same way that we choose what car to drive

tıpkı hangi arabayı kullanacağımız

or where to go on a Saturday night.

ya da cumartesi gecesi nereye gideceğimiz gibi.

When someone is in an extremely suicidal state,

Biri, yoğun olarak intihar durumundaysa,

they are in a stage four medical health emergency.

dördüncü derece acil sağlık hizmeti alacak durumdadır.

Their thinking is impaired and they've lost access to tools of self-governance.

Düşünceleri bozulur ve öz yönetim araçlarına erişimlerini kaybederler.

Even though they can make a plan and act with logic,

Plan yapabilseler ve mantıklı hareket edebilseler bile,

their sense of truth is distorted by a filter of pain

gerçeklik algıları, gerçekleri yorumlayan

through which they interpret their reality.

ıstırapları tarafından saptırılır.

Some people can be very good at hiding this state,

Bazıları bu durumlarını saklamakta çok iyi olabilir

and they often have good reasons for doing that.

ve genellikle bunu yapmak için iyi nedenleri var.

Many of us have suicidal thoughts at some point,

Çoğumuzun belli dönemlerde, intihar düşünceleri vardır,

but persistent, ongoing thoughts of suicide

fakat, sürekli intihar düşüncesi ve

and devising a means to die

intihar yöntemleri planlama

are symptoms of pathology,

patolojik belirtilerdir

and like many illnesses,

ve pek çok hastalık gibi

the condition has to be recognized and treated

sağlık durumu tespit edilmeli ve tedavi yapılmalı,

before a life is lost.

bir hayat kaybedilmeden önce.

But my son's death was not purely a suicide.

Fakat, oğlumun ölümü sadece bir intihar değildi.

It involved mass murder.

Toplu bir katliamı içeriyordu.

I wanted to know how his suicidal thinking became homicidal.

Ben onun intihar düşüncesinin nasıl cinayet halini aldığını bilmek istedim.

But research is sparse and there are no simple answers.

Fakat araştırmalar az ve basit cevaplar yok.

Yes, he probably had ongoing depression.

Evet, muhtemelen devamlı bir depresyondaydı.

He had a personality that was perfectionistic and self-reliant,

Mükemmeliyetçi ve kendine yeten bir kişiliği vardı

and that made him less likely to seek help from others.

ve bu onun diğerlerinden yardım talebinde bulunma ihtimalini azalttı.

He had experienced triggering events at the school

Okulda küçük düşürülmüş, alçaltılmış ve öfkeli hissetmesine neden olan

that left him feeling debased and humiliated and mad.

tetikleyici olaylar yaşamıştı.

And he had a complicated friendship

Bir çocukla karmaşık bir arkadaşlığı vardı.

with a boy who shared his feelings of rage and alienation,

Çocuk, oğlumla öfke ve yabancılaşma duygularını paylaşıyordu

and who was seriously disturbed,

ve ciddi olarak aklen dengesiz,

controlling and homicidal.

yönlendirici ve adam öldürmeye meyilliydi.

And on top of this period in his life

Ve üstelik, hayatının aşırı hassas ve

of extreme vulnerability and fragility,

kırılgan döneminde,

Dylan found access to guns

Dylan silaha erişim yolunu buldu,

even though we'd never owned any in our home.

evimizde asla silah olmadığı halde.

It was appallingly easy for a 17-year-old boy to buy guns,

17 yaşında bir çocuk için yasal olarak ya da yasa dışı silah satın almak,

both legally and illegally, without my permission or knowledge.

- benim bilgim ya da iznim olmadan - dehşete düşürecek kadar kolaydı.

And somehow, 17 years and many school shootings later,

Ve her nasılsa, 17 yıl ve pek çok okul katliamından sonra

it's still appallingly easy.

hala dehşete düşürecek kadar kolay.

What Dylan did that day broke my heart,

Dylan'ın o gün yaptığı şey, kalbimi kırdı

and as trauma so often does,

ve bir travmanın çok sık yaptığı gibi,

it took a toll on my body and on my mind.

bedenime ve zihnime büyük zararlar verdi.

Two years after the shootings, I got breast cancer,

Katliamdan iki yıl sonra, meme kanseri oldum

and two years after that, I began to have mental health problems.

ve bundan iki yıl sonra, akıl sağlığı sorunlarım başladı.

On top of the constant, perpetual grief

Dinmek bilmeyen acım yetmezmiş gibi,

I was terrified that I would run into a family member

Dylan'ın öldürdüğü birisinin ailesiyle

of someone Dylan had killed,

karşılaşmaktan

or be accosted by the press

veya basın ya da öfkeli bir vatandaş tarafından

or by an angry citizen.

sıkıştırılmaktan ödüm kopuyordu.

I was afraid to turn on the news,

Haberleri açıp dinlemekten,

afraid to hear myself being called a terrible parent or a disgusting person.

korkunç ebeveyn ya da iğrenç insan diye seslenildiğimi duymaktan korkuyordum.

I started having panic attacks.

Panik ataklar geçirmeye başladım.

The first bout started four years after the shootings,

İlk kriz katliamdan dört yıl sonra başladı.

when I was getting ready for the depositions

Atak anında, yazılı ifade vermeye ve kurbanların aileleriyle

and would have to meet the victims' families face to face.

yüz yüze tanışmaya gitmek için hazırlanıyordum.

The second round started six years after the shootings,

İkinci kriz katliamdan 6 yıl sonra oldu.

when I was preparing to speak publicly about murder-suicide

İlk defa bir konferansta cinayetler ve intihar hakkında

for the first time at a conference.

konuşmak için hazırlanıyordum.

Both episodes lasted several weeks.

İki kriz de birkaç hafta sürdü.

The attacks happened everywhere:

Ataklar her yerde oluyordu:

in the hardware store, in my office,

hırdavatçıda, ofisimde

or even while reading a book in bed.

ve hatta yatakta kitap okurken.

My mind would suddenly lock into this spinning cycle of terror

Zihnim birdenbire dönüp duran korku döngüsüne kilitlenirdi

and no matter how I hard I tried

ve kendimi sakinleştirmek

to calm myself down or reason my way out of it,

ve bir çözüm yolu bulmak için ne kadar uğraşsam da

I couldn't do it.

yapamadım.

It felt as if my brain was trying to kill me,

Sanki beynim beni öldürmeye çalışıyordu.

and then, being afraid of being afraid

Ve sonra, korkmaktan korkmak

consumed all of my thoughts.

tüm düşüncelerimi tüketti.

O an, hatalı işleyen bir zihne sahip olmanın neler hissettirdiğini

That's when I learned firsthand

what it feels like to have a malfunctioning mind,

ilk öğrendiğim andı.

and that's when I truly became a brain health advocate.

Ve gerçekten zihin sağlığı savunucusu olduğum zamandı.

With therapy and medication and self-care,

Terapi, ilaç tedavisi ve kişisel bakımla,

life eventually returned

hayat, zamanla mevcut şartlar altında

to whatever could be thought of as normal under the circumstances.

normal olarak düşünülebilecek şeye döndü.

When I looked back on all that had happened,

Geriye dönüp neler olduğuna baktığımda,

I could see that my son's spiral into dysfunction

oğlumun sarmalının işlev bozukluğuna dönmesinin,

probably occurred over a period of about two years,

muhtemelen yaklaşık iki yıllık bir dönemde olduğunu görebiliyordum,

plenty of time to get him help,

yardım alabilmesi için bol bir zaman,

şayet, birisi onun yardıma ihtiyacı olduğunu ve ne yapılması gerektiğini

if only someone had known that he needed help

and known what to do.

bilmiş olsaydı.

Every time someone asks me,

Birisi bana ne zaman:

"How could you not have known?",

"Sen nasıl bilemedin?" diye sorsa,

it feels like a punch in the gut.

mideme yumruk yemiş gibi hissediyorum.

It carries accusation and taps into my feelings of guilt

Bu soru itham taşıyor ve suçluluk duygumu kamçılıyor.

that no matter how much therapy I've had

Ne kadar çok terapi almış olursam olayım,

I will never fully eradicate.

asla tamamen kökünü kurutamayacağım.

But here's something I've learned:

Ancak öğrendiğim bir şey var:

if love were enough

sevgi, intihara meyilli birini,

to stop someone who is suicidal

kendini yaralamasını engellemek için

from hurting themselves,

yeterli olsaydı,

suicides would hardly ever happen.

intiharlar çok nadir olurdu.

But love is not enough,

Ancak, sevgi yeterli değil

and suicide is prevalent.

ve intihar yaygın bir şey.

It's the second leading cause of death

10 ila 34 yaş arası insanlarda

for people age 10 to 34,

ikinci en önemli ölüm sebebi.

and 15 percent of American youth

ve Amerikan gençliğinin yüzde 15'i

report having made a suicide plan

geçen yıl, intihar planı

in the last year.

yaptıklarını bildirdi.

I've learned that no matter how much we want to believe we can,

Öğrendim ki, her ne kadar yapabileceğimize inanmak istesek bile,

we cannot know or control

sevdiklerimizin düşündüğü ve hissettiği her şeyi

everything our loved ones think and feel,

bilemeyiz ve kontrol edemeyiz

and the stubborn belief that we are somehow different,

ve bir şekilde farklı olduğumuza olan dik başlı inancımız,

that someone we love would never think of hurting themselves

sevdiklerimizin kendilerini veya bir başkasını asla

or someone else,

incitmeyi düşünmeyeceklerine inanmamız

can cause us to miss

gözümüzün önündeki şeyi

what's hidden in plain sight.

görmemize engel olabilir.

And if worst case scenarios do come to pass,

Ve eğer en kötü senaryo gerçekleşirse,

we'll have to learn to forgive ourselves for not knowing

kendimizi, doğru soruları bilmediğimiz,

veya doğru soruları sormadığımız

or for not asking the right questions

veya doğru tedaviyi bulmadığımız için bağışlamayı öğrenmek zorundayız.

or not finding the right treatment.

We should always assume

Sevdiğimiz birilerinin,

that someone we love may be suffering,

söylediklerinin veya davranışlarının aksine

regardless of what they say

acı çekebiliyor olduklarını

or how they act.

daima farz etmeliyiz.

We should listen with our whole being,

Tüm benliğimizle

without judgments,

yargılamadan

and without offering solutions.

ve çözüm sunmadan dinlemeliyiz.

I know that I will live with this tragedy,

Hayatımın kalan kısmında, bu trajediyle

with these multiple tragedies,

ve bu trajedilerle

for the rest of my life.

yaşayacağımı biliyorum.

I know that in the minds of many,

Pek çoklarının zihninde, kaybettiğim şeyin

what I lost can't compare to what the other families lost.

diğer ailelerin kaybettikleri ile karşılaştırılamayacağını biliyorum.

I know my struggle doesn't make theirs any easier.

Çabamın, diğerlerininkini daha kolaylaştırmayacağını biliyorum.

I know there are even some who think I don't have the right to any pain,

Benim acıya bile hakkım olmadığını düşünenlerin olduğunu da biliyorum,

but only to a life of permanent penance.

ama sadece kalıcı cezalı bir hayata.

In the end what I know comes down to this:

Sonunda bildiğim şey şu noktaya geldi:

the tragic fact is that even the most vigilant and responsible of us

trajik gerçek şu ki, aramızdaki en açıkgöz ve sorumlu olanlarımız bile

may not be able to help,

yardım edemeyebilir,

but for love's sake,

ancak sevginin hatırına,

we must never stop trying

bilinemeyeni bilmek için

to know the unknowable.

denemeyi asla bırakmamalıyız.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)