This scientist makes ears out of apples | Andrew Pelling

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I've got a confession.

ကျွန်တော့မှာ ဝန်ခံစရာတစ်ခု ရှိတယ်။

I love looking through people's garbage.

အမှိုက်တွေမှ တစ်ဆင့် လူတွေကို ကြည့်ရတာ နှစ်သက်ပါတယ်။

Now, it's not some creepy thing.

ကဲ ဒါက ကျောချမ်းစရာ မဟုတ်ပါဘူး။

I'm usually just looking for old electronics,

ကျွန်တော်က အမြဲ အီလက်တရွန်နစ် ဟောင်းတွေရှာတယ်၊

stuff I can take to my workshop and hack.

အလုပ်ရုံကို ယူပြီး ဟက်လုပ်နိုင်တဲ့ ပစ္စည်းတွေပေါ့။

I do have a fetish for CD-ROM drives.

CD-ROM စက်တွေဆို အသည်းစွဲပေါ့။

Each one's got three different motors,

တစ်ခုစီမှာ မတူတဲ့ မော်တာ သုံးခုပါတယ်။

so now you can build things that move.

ဒီတော့ ရွေ့ရှားတဲအရာတွေ ဆောက်နိုင်တယ်။

There's switches so you can turn things on and off.

ခလုတ်တွေပါတော့ အဖွင့်၊အပိတ် လုပ်နိုင်တာပေါ့။

There's even a freaking laser,

ထူးဆန်းတဲ့ လေဆာတောင်ပါတယ်၊

so you can make a cool robot into an awesome robot.

ဒီတော့ သားနားတဲ့ စက်ရုပ်ကို အံဩ ဖွယ် စက်ရုပ်အဖြစ် လုပ်နိုင်တာပေါ့။

Now, I've built a lot of stuff out of garbage,

ကဲ အမှိုက်ကနေ ပစ္စည်းတွေ အများကြီး ဆောက်ထားပြီး

and some of these things have even been kind of useful.

တစ်ချို့အရာတွေက အသုံးဝင် သလိုမျိုးတောင် ဖြစ်နေတယ်။

But here's the thing,

ဒါပေမဲ့ ဆိုချင်တာက၊

for me, garbage is just a chance to play,

ကျွန်တော့အတွက် အမှိုက်ဟာ ကစားဖို့ အခွင့်အလမ်းနဲ့

to be creative and build things to amuse myself.

ဆန်းသစ်ပြီး ကိုယ့်ဘာသာ ရွင်မြူးဖို့ပါ။

This is what I love doing, so I just made it part of my day job.

ကျွန်တော် ကြိုက်တာဆိုတော့ ကိုယ်ရဲ့ တစ်နေ့တာ လုပ်စရာ တစ်ပိုင်း လုပ်လိုက်တယ်။

I lead a university-based biological research lab,

အားလုံးထက် သိလိုမှုနဲ့ စူစမ်းမှုကို တန်ဖိုးထားတဲ့

where we value curiosity and exploration above all else.

တက္ကသိုလ် အခြေပြု ဇီဝ သုသေသန လက်တွေ့ခန်းကို ဦးဆောင်ပါတယ်။

We aren't focused on any particular problem,

ထွေထွေထူးထူး ပြဿနာကို အာရုံမစိုက်ဘူး၊

and we're not trying to solve any particular disease.

ထွေထွေထူးထူး ရောဂါကို အဖြေရှာဖို့ မကြိုးပမ်းပါဘူး။

This is just a place where people can come

ဒါက လူတွေလာကြ၊ စိတ်ဝင်စားစရာ မေးခွန်းတွေမေးပြီး

and ask fascinating questions and find answers.

အဖြေတွေရှာတဲ့ နေရာသက်သက်ပါ။

And I realized a long time ago

အတော်ကြာက ကျွန်တော် သဘောပေါက်ခဲ့တာက

that if I challenge people to build the equipment they need

လူတွေကို ကျွန်တော်တွေ့တဲ့ အမှိုက်ကနေ သူတို့လိုတဲ့ ကရိယာဆောက်ဖို့

out of the garbage I find,

စိန်ခေါ်လိုက်ရင်

it's a great way to foster creativity.

ဒါဟာ ဖန်တီးမှုကို မြှင့်တင်ဖို့ နည်းလမ်းကြီးတစ်ခု လို့ပါ။

And what happened

ဖြစ်သွားခဲ့တာက

was that artists and scientists from around the world

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အနုပညာရှင်တွေနဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ

started coming to my lab.

ကျွန်တော့ လက်တွေ့ခန်းကို ရောက်ချလာတာပါ။

And it's not just because we value unconventional ideas,

ဒါက သမားရိုးကျမဟုတ်တဲ့ စိတ်ကူးတွေကို တန်ဘိုးထားတာကြောင့် မဟုတ်ပဲ​

it's because we test and validate them

ဒါတွေကို စမ်းသပ်ပြီး သိပ္ပံဆိုင်ရာ

with scientific rigor.

တင်းကျပ်မှုနဲ့ သက်သေပြလို့ပါ။

So one day I was hacking something, I was taking it apart,

ဒါနဲ့ တစ်နေ့မှာ တစ်ခုခုကို ခုတ်ထစ်ပြီး၊ ခွဲထုတ်နေတုန်း

and I had this sudden idea:

ရုတ်တရက် စိတ်ကူးရခဲ့တယ်။

Could I treat biology like hardware?

ငါ ဇီဝဗေဒကို ကုန်ပစ္စည်းလို ပြုပြင်နိုင်မလားပေါ့။

Could I dismantle a biological system,

ဇီဝဆိုင်ရာ စနစ်တစ်ခုကို တစ်စစီဖြုတ်ပြီး

mix and match the parts

အပိုင်းတွေကို ရောစပ်၊

and then put it back together in some new and creative way?

ယှဉ်တွဲကာ ဆန်းသစ်တဲ့ နည်းတစ်ခုမှာ ပြန်ဆင်နိုင်မလားပေါ့။

My lab started working on this,

ကျွန်တော့ လက်တွေ့ခန်းက ဒါကို စလုပ်ခဲ့ပြီး

and I want to show you the result.

ရလဒ်ကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြသချင်ပါတယ်။

Can any of you guys tell me what fruit this is?

ဒါ ဘာအသီးများလဲဆိုတာ ကိုယ့်လူတို့ ပြောနိုင်လား။

Audience: Apple!

ပရိတ်သတ်။ ပန်းသီးပါ။

Andrew Pelling: That's right -- it's an apple.

Andrew Pelling: မှန်ပါတယ်၊ ပန်းသီးတစ်လုံးပါ။

Now, I actually want you to notice as well

ကဲ ခင်ဗျားတို့ကို သတိလည်း ထားစေချင်တာက

that this is a lot redder than most apples.

ဒါက ပန်းသီးအများစုထက် အများကြီး ပိုနီတာပါ။

And that's because we grew human cells into it.

အကြောင်းက အထဲမှာ လူသားဆဲလ်တွေ ပျိုးထားလို့ပါ။

We took a totally innocent Macintosh apple,

အကြွင်းမဲ့ ရိုးစင်းတဲ့ မိုး​ရေခံ ပန်းသီးတစ်လုံးကို ယူပါတယ်၊

removed all the apple cells and DNA

ပြီးတော့ ပန်းသီးဆဲလ်တွေတဲ့ DNA ကိုဖယ်လိုက်ပြီး

and then implanted human cells.

လူသားဆဲလ်တွေ ထည့်သွင်းပါတယ်။

And what we're left with after removing all the apple cells

ပန်းသီးဆဲလ်တွေ အကုန်ထုတ်ပြီးတော့ ကျန်ခဲ့တာက

is this cellulose scaffold.

ဒီသစ်စေးငြမ်းပါပဲ။

This is the stuff that gives plants their shape and texture.

ဒါက အပင်တွေကို ၎င်းတို့ရဲ့ ပုံစံနဲ့ အသားကို ပေးတဲ့ ပစ္စည်းပါ။

And these little holes that you can see,

ဒီီမှာ ​မြင်ကြရတဲ့ အပေါက်လေးတွေက

this is where all the apple cells used to be.

ပန်းသီးဆဲလ်တွေ ရှိခဲ့ဖူးတဲ့ နေရာပါ။

So then we come along,

ဒါနဲ့ ရှေ့ဆက်လိုက်တယ်၊

we implant some mammalian cells that you can see in blue.

အပြာထဲမှာ မြင်ရတဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါ ဆဲလ်တွေ ထည့်လိုက်တယ်။

What happens is, these guys start multiplying

ဖြစ်သွားတာက ဒီကောင်တွေ စပြီး ပွားလာပြီး

and they fill up this entire scaffold.

ငြမ်းတစ်ခုလုံး ပြည့်သွားတာပါ။

As weird as this is,

ဒါက ဆန်းနေတာက

it's actually really reminiscent of how our own tissues are organized.

ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်ပိုင် တစ်ရှူး ဖွဲ့စည်းထားပုံနဲ့ တကယ် ဆင်တူတာပါ။

And we found in our pre-clinical work

မစမ်းသပ်ခင် လက်ရာမှာ တွေ့ရှိတာက

that you can implant these scaffolds into the body,

ဒီငြမ်းတွေကို ကိုယ်ခန္ဓာထဲကို ထည့်သွင်းနိုင်ပြီး

and the body will send in cells and a blood supply

ကိုယ်ခန္ဓာက ဆဲလ်တွေနဲ့ သွေးပံ့ပိုးမှုကို ပို့ပေးပြီး

and actually keep these things alive.

ဒီအရာတွေကို တကယ်ပဲ အသက်ဆက် စေတာပါ။

This is the point when people started asking me,

လူတွေ ကျွန်တော့ကို စမေးတာက ဒီအချက်ပါ။

"Andrew, can you make body parts out of apples?"

"Andrew မင်းက ပန်းသီးတွေကနေ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်းတွေ လုပ်နိုင်လို့လား။"

And I'm like, "You've come to the right place."

ကျွန်တော်က "ခင်ဗျား နေရာမှန် ရောက်လာပြီဗျ။"

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I actually brought this up with my wife.

ဒါကကျွန်တော့ ဇနီးနဲ့ တင်ပြခဲ့တာပါ။

She's a musical instrument maker,

သူမက တူရိယာပစ္စည်း လုပ်သူပါ။

and she does a lot of wood carving for a living.

အသက်မွေးမှုအတွက် သစ်သား ပန်းပုတွေ အတော်လုပ်တယ်။

So I asked her,

ဒီတော့ သူမကို မေးလိုက်တယ်၊

"Could you, like, literally carve some ears

"မင်း ငါတို့အတွက် ပြောရရင်ကွာ ပန်းသီးတစ်လုံးကနေ

out of an apple for us?"

နားရွက်တစ်ခု ထွင်းပေးနိုင်မလား။"

And she did.

သူမ လုပ်ပေးခဲ့တယ်။

So I took her ears to the lab.

ဒါနဲ့ သူမလုပ်တဲ့ နားရွက်တွေကို လက်တွေ့ခန်းကို ယူခဲ့တယ်။

We then started preparing them.

နောက် ဒါတွေကို စပြင်ဆင်တယ်၊

Yeah, I know.

ဟုတ်တယ်၊ သိပါတယ်ဗျ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It's a good lab, man.

ကောင်းလိုက်တဲ့ လက်တွေ့ခန်းနော်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And then we grew cells on them.

နောက် ဒါတွေပေါ်မှာ ဆဲလ်တွေပျိုးတယ်၊

And this is the result.

ဒါကတော့ ရလဒ်ပါ။

Listen, my lab is not in the ear-manufacturing business.

ဒါနဲ့ ကျွန်တော့ လက်တွေ့ခန်းက နားရွက် ထုတ်တဲ့ လုပ်ငန်းတော့ မဟုတ်ဘူးနော်။

People have actually been working on this for decades.

တကယ်တော့ လူတွေ ဒါကိုလုပ်နေတာ ဆယ်စုနှစ်ချီနေပါပြီ။

Here's the issue:

ဟောဒီမှာ တစ်ရှူးပါ။

commercial scaffolds can be really expensive and problematic,

စီးပွားရေးဆန်တဲ့ ငြမ်းတွေက တကယ် စျေးကြီးပြီး ခက်ရာခဲဆစ်နိုင်ပါတယ်၊

because they're sourced from proprietary products,

အကြောင်းက ၎င်းတို့ဟာ သင့်တင့်တဲ့ ထုတ်ကုန်တွေ၊

animals or cadavers.

တိရိစ္ဆာန်တွေ၊ လူသေ ကောင်တွေက အရင်းခံလို့ပါ။

We used an apple and it cost pennies.

ကျွန်တော်တို့က ပန်းသီးကိုသုံးပြီး စျေးပေါပါတယ်။

What's also really cool here

ဒီမှာ မိုက်သေးတာက

is it's not that hard to make these things.

ဒီအရာတွေလုပ်ဖို့ ဒီလောက် မခက်ခဲတာပါ။

The equipment you need can be built from garbage,

လိုအပ်တဲ့ ကိရိယာကို အမှိုက်ကနေ တည်ဆောက်နိုင်ပြီး

and the key processing step only requires soap and water.

အဓိက လုပ်ဆောင်တဲ့ အဆင့်က ဆပ်ပြာနဲ့ ရေပဲလိုတာပါ။

So what we did was put all the instructions online as open source.

ကျွန်တော်တို့ လုပ်တာက လမ်းညွှန်အားလုံးကို အခမဲ့ ရင်းမြစ်အဖြစ် အွန်လိုင်းတင်တာပါ။

And then we founded a mission-driven company,

နောက် တာဝန် အရင်းခံတဲ့ ကုမ္ပဏီတစ်ခု ထောင်ကာ

and we're developing kits to make it easier

လက်ဆေးကန်နဲ့ ဂေါက်တံရှိသူ ဘယ်သူမဆို

for anyone with a sink and a soldering iron

ဒီအရာတွေကို အိမ်မှာ လုပ်ဖို့ လုပ်ရ ပိုလွယ်အောင်

to make these things at home.

ကိရိယာတွေ တည်ဆောက်နေပါတယ်။

What I'm really curious about is if one day,

ကျွန်တော် တကယ့်ကို သိချင်တာက တစ်နေ့မှာ မီးဖိုချောင်က လုပ်တဲ့

it will be possible to repair, rebuild and augment our own bodies

ပစ္စည်းတွေနဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ် အပိုင်းတွေကို ပြင်ဆင်ဖို့၊ ပြန်ဆောက်ဖို့

with stuff we make in the kitchen.

တိုးပွားအောင်လုပ်ဖို့ ဖြစ်နိုင်မလားလို့ပါ။

Speaking of kitchens,

မီးဖိုချောင်ဆိုလို့

here's some asparagus.

ဒီမှာ ကညွှတ်တွေပါ။

They're tasty, and they make your pee smell funny.

ဒါတွေက အရသာရှိပြီး ဆီးနံ့ကို မအီမသာဖြစ်စေတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Now, I was in my kitchen, and I was noticing

အခု ကျွန်တော် မီးဖိုချောင်ထဲမှာပါ၊ ဘာမှတော့ မဟုတ်ပါဘူး၊

that when you look down the stalks of these asparagus,

ဒီကညွှတ်ရိုးတဲတွေကို ငုံ့ကြည့်လိုက်ရင်

what you can see are all these tiny little vessels.

ခင်ဗျားတို့ မြင်ရမှာက ဒီ သွေးကြောလေးတွေပါ။

And when we image them in the lab,

လက်တွေ့ခန်းမှာ ပုံဖော်ကြည့်တော့

you can see how the cellulose forms these structures.

သစ်စေးက ဒီဖွဲ့စည်းမှုတွေကို ပုံသွင်းပုံကို မြင်နိုင်ပါတယ်။

This image reminds me of two things:

ဒီရုပ်ပုံက အရာနှစ်ခုကို သတိပေးပါတယ်။

our blood vessels

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သွေးကြောတွေနဲ့

and the structure and organization of our nerves and spinal cord.

အာရုံကြောနဲ့ ကျောရိုး နာ့ဗ်ကြောရဲ့ တည်ဆောက်ပုံနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံပါ။

So here's the question:

ဒီတော့ မေးခွန်းရှိတာက

Can we grow axons and neurons down these channels?

ကျွန်တော်တို့ နာ့ဗ်ဆဲလ်မျှင်နဲ့ နာ့ဗ်ဆဲလ် တွေကို ဒီမြောင်းတွေမှာ ပျိုးလို့ရလားပေါ့။

Because if we can,

အကြောင်းက ပျိုးနိုင်တယ်ဆိုရင်

then maybe we can use asparagus to form new connections

ဖြစ်နိုင်တာက ကညွှတ်ကို ပျက်စီး၊ ပြတ်တောက်နေတဲ့ အာရုံကြောတွေ

between the ends of damaged and severed nerves.

အစွန်းတွေကြားမှာ ဆက်သွယ်မှု အသစ်တွေ ဖြစ်ဖို့ သုံးနိုင်ပါတယ်။

Or maybe even a spinal cord.

(သို့) ကျောရိုးနဗ်ကြောတစ်ခုပေါ့။

Don't get me wrong --

တလွဲ မထင်လိုက်ပါနဲဦး၊

this is exceptionally challenging

ဒါက ထူးထူးခြားခြား စိန်ခေါ်ခြင်းဖြစ်ပြီး

and really hard work to do,

လုပ်ဖို့ တကယ် ခက်ခဲပါတယ်၊

and we are not the only ones working on this.

ပြီးတော့ ဒါလုပ်နေတာ ကျွန်တော်တို့ချည်း မဟုတ်ပါဘူး။

But we are the only ones using asparagus.

ဒါပေမဲ့ ကညွှတ်နဲ့လုပ်တာက ကျွန်တော်တို့ပဲ ရှိတာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Right now, we've got really promising pilot data.

အခုတော့၊ တကယ့်ကို အလားအလာရှိတဲ့ ရှေ့ပြေး ဒေတာတွေ ရထားပါတယ်။

And we're working with tissue engineers

တကယ့် ဖြစ်နိုင်ခြေကို သိရဖို့

and neurosurgeons

တစ်ရှူး အင်ဂျင်နီယာတွေ၊

to find out what's actually possible.

အာရုံကြော အထူးကုတွေနဲ့ တွဲလုပ်နေပါတယ်။

So listen, all of the work I've shown you,

ဒီတော့ နားထောင်ပါ၊ ခင်ဗျားတို့ကို ပြခဲ့တာအားလုံး

the stuff that I've built that's all around me on this stage

ဒီစင်ပေါ်က ကျွန်တော့နားက ဆောက်ထားတဲ့ ပစ္စည်းတွေနဲ့

and the other projects my lab is involved in

လက်တွေ့ခန်းက အခြား ပရော ဂျက်တွေဟာ အမှိုက်တွေနဲ့

are all a direct result of me playing with your garbage.

ကျွန်တော် ကစားတဲ့တာ အားလုံးရဲ့ တိုက်ရိုက်ရလဒ်နဲ့ ပတ်သက်ပါတယ်။

Play -- play is a key part of my scientific practice.

ကစားတာ..ကစားတာဟာ ကျွန်တော့ရဲ့ သိပ္ပံ ဆိုင်ရာ လက်တွေ့မှုမှာ အဓိက အပိုင်းပါ။

It's how I train my mind to be unconventional and to be creative

ဒါက ကျွန်တော့ ဦးနှောက်ကို သမရိုးကျ မဟုတ်ပဲ ဆန်းသစ်အောင်နဲ့

and to decide to make human apple ears.

လူသား ပန်းသီး နားရွက်တွေလုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ဖို့ လေ့ကျင့်ပုံပါ။

So, the next time any of you are looking at some old,

ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ ခင်ဗျားတို့ တစ်ဦးဦး ဟောင်းနွမ်း ကျိုးပျက်ပြီး

broken-down, malfunctioning, piece-of-crap technology,

အလုပ်မလုပ်တဲ့ နည်းပညာ အစုတ် ပလုတ်တစ်ခုကို ကြည်နေမိတဲ့အခါ

I want you to think of me.

ကျွန်တော့ကို တွေးမိစေချင်ပါတယ်။

Because I want it.

ကျွန်တော် လိုချင်လို့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Seriously, please find any way to get in touch with me,

တကယ်ပါ၊ ကျွန်တော်နဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ တစ်နည်းနည်းရှာပြီး

and let's see what we can build.

ကျွန်တော်တို့ လုပ်ယူနိုင်တာ ကြည့်ရအောင်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)