The hidden ways stairs shape your life | Small Thing Big Idea, a TED series

Translator: Krystian Aparta Reviewer: Camille Martínez

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

လှေကားတွေဟာ ဗိသုကာပညာရှင်တစ်ယောက်နဲ့

တွဲလုပ်ဖို့လိုတဲ့ စိတ်ပိုင်းအရ ပုံသွင်းနိုင်တဲ့ ရုပ်ပိုင်းအစိတ်အပိုင်းတွေ

ဖြစ်လောက်တယ်လို့ ထင်တယ်။

[အသေးအဖွဲ၊ ဧရာမ စိတ်ကူး.]

I think stairs may be

[David Rockwell on the Stairs]

one of the most emotionally malleable physical elements

အခြေခံအကျဆုံးကတော့ လှေကားတစ်စင်းဟာ မတူညီသောအမြင့်တွေမှာ တစ်နေရာက တစ်နေရာကို

that an architect has to work with.

ရောက်ဖို့နည်းလမ်တစ်ခုပါ။

လှေကားတွေမှာ ဘုံ ဘာသာစကားတစ်ခုရှိတယ်။

[Small thing. Big idea.]

လှေကားဆန်တွေ၊ ဒါက သင်လျှောက်လှမ်းတဲ့အရာပါ။

[David Rockwell on the Stairs]

ထုပိတ်၊ ဒါက လှေကားဆန် နှစ်ခုကို ခြားထားတဲ့ ဒေါင်လိုက် အစိတ်အပိုင်းပါ။

At its most basic, a stair is a way to get from point A to point B

လှေကားအများအပြားမှာ အစွန်းတစ်ခုကို ဖန်တီးပေးတဲ့ လှေကားစွန်းတွေရှိတယ်။

at different elevations.

Stairs have a common language.

ဒီနောက်မှာ ဆက်သွယ်ပေးတဲ့ အစိတ်အပိုင်းက လှေကားထုပ်ပါ။

Treads, which is the thing that you walk on.

ဒီအစိတ်အပိုင်းတွေက ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ လှေကားအားလုံးကို ဖွဲ့စည်းပေးတယ်။

Riser, which is the vertical element that separates the two treads.

တစ်ယောက်က ပထမဆုံး ဒီလိုပြောရာက လှေကားတွေဖြစ်လာတယ်လို့ယူဆတယ်။

A lot of stairs have nosings that create a kind of edge.

“အောက်ကျောက်တုံးကနေ အပေါ်ကျောက်တုံးကို ငါရောက်ချင်တယ်။”

And then, the connected piece is a stringer.

လူတွေက ရှိတဲ့ဟာတစ်ခုခုကို သုံးရင်း တက်ခဲ့တယ်။

Those pieces, in different forms, make up all stairs.

ဆင့်ထားတဲ့ သစ်လုံးတွေ၊ လှေကားတွေနဲ့

အချိန်ကြာတော့ ပွန်းသွားတဲ့ သဘာဝ လမ်းကြောင်းတွေပေါ့။

I assume stairs came to be from the first time someone said,

အစောဆုံး လှေကားအုံတချို့က Chichén Itzá က ပိရမစ်တွေလို ဒါမှမဟုတ်

"I want to get to this higher rock from the lower rock."

တရုတ်ပြည်က Mount Tai ကို သွားတဲ့ လမ်းတွေလို

People climbed using whatever was available:

ကိုးကွယ်မှု (သို့) အကာအကွယ်အတွက် လူတွေ ရှာဖွေခဲ့ကြတဲ့

stepped logs, ladders

ပိုမြင့်တဲ့ အမြင့်တစ်ခုဆီ ရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။

and natural pathways that were worn over time.

Some of the earliest staircases, like the pyramids in Chichén Itzá

အင်ဂျင်နီယာအတတ်က ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာတော့ လက်တွေ့ကျတာ ရှိလာတယ်။

or the roads to Mount Tai in China,

လှေကားတွေကို ပစ္စည်းမျိုးစုံကနေေ လုပ််နိုင်တယ်။

were a means of getting to a higher elevation,

အလျားလိုက် လှေကားတွေ၊ ကြောင်လိမ်လှေကားတွေရှိတယ်။

which people sought for worship or for protection.

လှေကားတွေက အိမ်တွင်းမှာရော အိမ်ပြင်မှာပါ ဖြစ်နိုင်တယ်။

As engineering has evolved, so has what's practical.

ဒါတွေက အရေးပေါ်ဆို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ကူညီပေးတယ်။

ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ကိုယ်၌ကလည်း အနုပညာပုံစံတစ်ခုဖြစ်နေတာပါ။

Stairs can be made from all kinds of material.

There are linear stairs, there are spiraled stairs.

Stairs can be indoors, they can be outdoors.

လှေကားထစ်ကို ဖြတ်သွားခိုက်မှာ

They clearly help us in an emergency.

ပုံစံက ကျွန််တော်တို့ရဲ့ သွားနှုန်း၊ ခံစားချက်၊လုံခြုံမှု၊

But they're also a form of art in and of themselves.

ကျွန််တော်တို့အနီးက နေရာနဲ့ ဆက်စပ်၊ပတ်သက်မှုကို ပြဌာန်းပေးတယ်။

ဒီတော့ New York Public Library ရှေ့ကတစ်ခု လို ပြေလျော ခမ်းနားတဲ့ လှေကားအိမ်တစ်ခုမှာ

As we move across a stairway,

the form dictates our pacing, our feeling, our safety

ဆင်းသွားတာကို ခဏလောက် တွေးကြည့်ပါ။

and our relationship and engagement with the space around us.

လှေကားထစ်တွေကနေ

လမ်းနဲ့ သင့်ဝန်းကျင်က လူတွေရဲ့ မြင်ကွင်းကို မြင်ရပြီး

So for a second, think about stepping down a gradual, monumental staircase

လှေကားဆန်က ကျယ်တာကြောင့် သင်က ဖြည်းဖြည်းနဲ့ မှန်မှန်လေး လျှောက်တာလေ။

ဒါက အခန်းထဲကို သင် ဝင်တဲ့ ပြောရရင်

like the one in front of the New York Public Library.

အရက်ဆိုင်အို ဝင်ပေါက်ဆီ လှေကားအိမ်ကျဥ်းကျဥ်းကနေ ဆင်းတာနဲ့

From those steps,

you have a view of the street and all the people around you,

လုံးဝကွာခြားတဲ့ အတွေ့အကြုံတစ်ခုပါ။

အဲဒီမှာ လှေကားထုပိတ် အမြင့်တွေကို ကြုံရတော့ သင် ပိုမြန်မြန် ရွေ့လျားတယ်။

and your walk is slow and steady because the tread is so wide.

လှေကားတွေက ဧရာမ ခံစားမှုကို ထပ်ပေါင်းတယ်။

That's a totally different experience

လှေကားတွေက ဝင်ပေါက်ကြိးတစ်ခုကို အချက်ပြပုံကို တွေးကြည့်ပါ။

than going down the narrow staircase to, say, an old pub,

ဒီအခိုက်မှာတော့ မင်းသားပဲလေ။

where you spill into the room.

သူရဲကောင်းတောင်ဆန်နိုင်တယ်။

There, you encounter tall risers, so you move more quickly.

စက်တင်ဘာ ၁၁ နဲ့ World Trade Center တိုက်ခိုက်မှုနောက်ပိုင်းမှာ

Stairs add enormous drama.

ဆက်လက် ကျန်ရှိနေတဲ့ လှေကားအိမ်ကို

Think about how stairs signaled a grand entrance

“Survivors’ Staircase” လို့ အမည်ပေးတယ်။

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရာချီတဲ့ လူတွေကို ဘေးကင်း စေရာမှာ အဓိက အခန်းက ပါဝင်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။

and were the star of that moment.

Stairs can even be heroic.

The staircase that remained standing after September 11th

လှေကားလေးတွေလည်း ဧရာမ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တယ်။

ဆင်ဝင်လှေကားက အိမ်နီးချင်းတွေကို စုဖို့ ဖိတ်တဲ့၊ ကျယ်လောင်တဲ့

and the attack on the World Trade Center

was dubbed the "Survivors' Staircase,"

ဂီတ၊ အသက်ဝင်နေတဲ့ မြို့ကို စောင့်ကြည့်တဲ့ နေရာပါ၊

because it played such a central role in leading hundreds of people to safety.

လှေကားတွေပေါ်မှာ အချိန်ဖြုန်းနေတဲ့ လူတွေကို ကြည့်ရတာ စိတ်ဝင်စားစရာပါ။

But small stairs can have a huge impact, too.

သူတို့က မြေပြင်ညီထက် ပိုတဲ့နေရာလပ်တစ်ခုမှာ ကျွန်တော်တို့ နေထိုင်ဖို့ လိုတယ်ဆိုတဲ့

The stoop is a place that invites neighbors to gather,

blast music, and watch the city in motion.

လူသား လိုအပ်ချက်တစ်ခုကို ဖြည့်ဆည်းပေးတာလို့ ထင်တယ်။

It's fascinating to me that you see people wanting to hang out on the stairs.

ဒါကြောင့် အဲဒီမှာ တစ်ထောက်တစ်နား ထိုင်နိုင်တယ်ဆိုရင် သင်ဟာ

I think they fill a deeply human need we have

မှော်ဆန်တဲ့ နေရာမျိုးမှာရှိနေတာပါ။

to inhabit a space more than just on the ground plane.

And so if you're able to sit halfway up there,

you're in a kind of magical place.