Gabriel Barcia-Colombo: My DNA vending machine

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

This is a vending machine in Los Angeles.

ဒါကတော့ လော့(စ်)အင်ဂျယ်လီး(စ်)မှာရှိတဲ့ အရောင်းစက်တစ်ခုပါ။

It's in a shopping mall, and it sells fish eggs.

ဒါက shopping mall ကြီးတစ်ခုထဲမှာရှိပြီးတော့ ငါးဥတွေရောင်းပါတယ်။

It's a caviar-vending machine.

ငါးဥဆားနယ် ရောင်းတဲ့စက်တစ်ခုပေါ့။

This is the Art-o-mat, an art-vending machine

ဒါကိုတော့ Art-o-mat လို့ခေါ်ပါတယ်။

အမျိုးမျိုးသော အနုပညာရှင်တွေရဲ့ အသေးစား အနုပညာ

that sells small artistic creations by different artists,

ဖန်တီးမှုလေးတွေ ရောင်းတဲ့ အနုပညာရောင်းစက်ပါ။

usually on small wood blocks or matchboxes, in limited edition.

များသောအားဖြင့် သစ်သားတုံးကလေးတွေ အပေါ်မှာ၊ ဒါမှမဟုတ် မီခြစ်ဆံဘူးတွေ ပေါ်မှာ ဖန်တီးထားကြပြီး၊

အရေအတွက် နည်းနည်းနဲ့ ထုတ်လုပ်တာပါ။

This is Oliver Medvedik.

ဟောဒီဟာကတော့ Oliver Medvedik လို့ခေါ်ပါတယ်။ သူကတော့ အရောင်းစက် မဟုတ်ပါဘူး။

He is not a vending machine, but he is one of the founders of Genspace,

ဒါပေမယ့် သူကတော့ နယူးယောက်မြို့တော်ရဲ့ စီရင်စုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဘရွတ်ကလင်းက

ဂင်းစပေ့(စ်)ဆိုတဲ့ ဇီဝဓါတ်ခွဲခန်း အသင်းကို တည်ထောင်သူတွေထဲက တစ်ယောက်ပါ။

a community biolab in Brooklyn, New York,

အဲဒီမှာ ဘယ်သူမဆို သွားရောက်၊ သင်တန်းတက်ပြီး

where anybody can go and take classes

အမှောင်ထဲမှာတောက်ပတဲ့ E. coli (အီး ကိုလီ) အပင်ကို ဘယ်လိုစိုက်ပျိုးတယ် ဆိုတာမျိုးကို လေ့လာသင်ယူနိူင်တယ်။

and learn how to do things like grow E. coli that glows in the dark

ဒါမှမှမဟုတ်လည်း စတော်ဘယ်ရီရဲ့ DNAကို ဘယ်လိုထုတ်ယူရမယ် ဆိုတာ သင်ယူနိူင်ပါတယ်။

or learn how to take strawberry DNA.

In fact, I saw Oliver do one of these strawberry DNA extractions

တကယ်တော့ လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်လောက်တုန်း အော်လီဗာက ဒီစတော်ဘယ်ရီ DNA (ဗီဇလက္ခဏာဆောင် ဓါတုပစ္စည်း) ထုတ်ယူနေတာတွေကို တွေ့ခဲ့ဘူးပါတယ်။

about a year ago, and this is what led me into this bizarre path

ဒီအကြောင်းတရားက ကျွန်တော့ကို ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်မဟုတ်တဲ့

လမ်းကြောင်းတစ်ခုပေါ်ကို ကျွန်တော့်အား ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့လို့ အဲဒီအကြောင်းကို အခု ကျွန်တော်ပြောပြတော့မလို့ပါ။

that I'm going to talk to you right now.

ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ စတော်ဘယ်ရီ DNA ဆိုတာ အင်မတန်ကို စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး၊ အရမ်းကို လှလို့ပါ။

Strawberry DNA is really fascinating, because it's so beautiful.

အရင်တုန်းက DNA ဆိုတာ လှပမှန်း ဘယ်တုန်းကမှ မစဉ်းစားမိခဲ့ဖူးဘူး။

I'd never thought about DNA being a beautiful thing before,

ဒီလိုပုံစံမျိုးဖြင့် မတွေ့မိခင်တုန်းကဆိုပါတော့။

before I saw it in this form.

လူတွေအများကြီး အထူးသဖြင့် အနုပညာအသိုင်းအဝိုင်းကလူတွေပေါ့

A lot of people, especially in the art community,

ဒီလိုနည်းနဲ့ သိပ္ပံပညာထဲမှာ သိပ်ပြီးတော့ ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိကြဘူး။

don't necessarily engage in science in this way.

ဒီနောက်မှာတော့ ချက်ချင်းဆိုသလို ဂင်းစပေ(စ်)ထဲ ကျွန်တော် ဝင်လိုက်ပြီး

I instantly joined Genspace after this,

အော်လီဗာကို မေးမိတာက "ကောင်းပြီဗျာ။ တကယ်လို့ စတော်ဘယ်ရီသီးတွေနဲ့ ဒါကိုလုပ်လို့ ရရင်၊

and asked Oliver, "If we can do this with strawberries,

လူတွေနဲ့ရော ဒါကိုလုပ်လို့မရဘူလား"လို့ပေါ့။

ဒီလိုနဲ့ နောက်(၁၀)မိနစ်လောက် အကြာမှာတော့ ကျွန်တော်တို့ နှစ်ယောက်စလုံး

can we do this with people?"

About 10 minutes later, we were both spitting in vials,

ဒါကို ဖန်ပုလင်းကလေးထဲမှာထည့် ပြီး လှည့်မွေနေလိုက်တော့

လူသားတွေအတွက် DNA ထုတ်တာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပုံစံကြီးနဲ့ ရလာတာပေါ့။

coming up with a protocol for human DNA extraction.

နောက်ပြီး ဒါကို ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင် လုပျ္ဖစ်ခဲ့တယ်။

I started doing this on my own.

ဒါကတော့ ကျွန်တော့ရဲ့ DNA တကယ်မြင်ရပုံပဲပေါ့။

This is what my DNA actually looks like.

ဒါနဲ့ ကျွန်တော့ အနုပညာမိတ်ဆွေတွေနဲ့ ညစာစားပွဲတစ်ခုမှာပေါ့။

And I was at a dinner party with some artist friends,

ကျွန်တော့ရဲ့ ဒီပရောဂျက် အကြောင်းကို သူတို့ကိုပြောပြတော့

and I was telling them about this project,

သူတို့က DNA ကိုတကယ်ပဲ မြင်နိူင်တယ်ဆိုတာကို မယုံနိူင်ဘူးဖြစ်နေတယ်။

and they couldn't believe that you could actually see DNA.

So I said, all right, let's get out some supplies right now.

ဒါကြောင့် " ကောင်ပြီလေ၊ လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းလေးတွေ အခုကို ရှာကြတာပေါ့"လို့ ကျွန်တော်ပြောလိုက်တယ်။

နောက်တော့ သောကြာနေ့ညတိုင်း ကျွန်တော့ အိမ်မှာ ဒီထူးထူးဆန်းဆန်း ညစာစားပွဲတွေ စလုပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

And I started having these bizarre dinner parties on Friday nights,

အဲဒီမှာ လူတွေ ကြုံကြိုက်တဲ့အခါ ဝင်ဝင်လာကြပြီး၊

where people would come over and we'd do DNA extractions,

ကျွန်တော်တို့တွေ DNA ထုတ်ယူခြင်းကို လုပ်လုပ်နေကြတာပေါ့ဗျာ။

and I would capture them on video,

နောက်ပြီး ကျွန်တော်က သူတို့ကို ဗွီဒီယိုနဲ့ပါ ရိုက်ထားလိုက်တယ်ပေါ့။

ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒါက ဒီလိုရယ်စရာကောင်းတဲ့ ပုံတူတွေကိုလည်း ဖန်တီးပေးလို့ပါ။

because it created this kind of funny portrait as well.

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

ဒီလူတွေဟာ သိပ္ပံပညာရပ်နဲ့

These are people who don't necessarily regularly engage with science.

ဘယ်လိုမှ ပုံမှန် ဆက်ဆံမှုရှိတဲ့သူတွေ မဟုတ်ကြပါဘူး။

You can kind of tell from their reactions.

သူတို့ရဲ့ တုန့် ပြန်ပုံတွေကို ကြည့်ပြီး ခင်ဗျားတို့ ခန့်မှန်းနိူင်မှာပါ။

(Laughter)

But they became fascinated by it,

ဒါပေမယ့် သူတို့က ဒါကို စိတ်ဝင်စားသွားကြပြီးတော့

and it was really exciting for me to see them get excited about science.

ကျွန်တော့အတွက်လည်း သူတို့တွေ သိပ္ပံပညာရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး

စိတ်လှုပ်ရှားနေတာ မြင်ရတော့ တကယ်ကို စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်။

And so I started doing this regularly.

ဒီလိုနဲ့ပဲ ဒါကိုကျွန်တော်ပုံမှန် စလုပျ္ဖစ်ခဲ့ပါတယ်။

(Laughter)

ဒါက သောကြာနေ့ညတွေမှာ လုပ်တဲ့ခပ်ကြောင်ကြောင် အလုပ်တစ်ခုပေါ့။

It's an odd thing to do with your Friday nights,

ဒါပေမယ့် ဒါက ကျွန်တော်စလုပ်ခဲ့တဲဟာပါ။

but this is what I started doing.

နောက်ပြီး ကျွန်တော့ မိတ်ဆွေတွေအားလုံးရဲ့ DNA ကို

I started collecting a whole group of my friends' DNA in small vials

ဖန်ပြွန်ကလေးတွေထဲမှာ စုဆောင်းပြီး

ဒါတွေကို အမျိုးအစားခွဲတာကိုစတင်ခဲ့ တာပေါ့။

and categorizing them.

ဒီလိုပုံစံမျိုး ရလာတာပေါ့။

This is what that looked like.

ဒီအကြောင်းအရာက ကျွန်တော့ ကို အချက် နှစ်ချက်လောက်ကို တွေးဖြစ်သွားစေခဲ့ တာပေါ့။

And it started to make me think about a couple of things.

ပထမ တစ်ချက်က ဒါက ကျွန်တော့ရဲ့ Facebook wall နဲ့ တော်တော်ကြီးကို ဆင်တယ်။

First, this looked a lot like my Facebook wall.

ဒါကြောင့် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ကွန်ယက်လိုမျိုး ဖန်တီးလိုက်သလို ဖြစ်လာတယ်။

So in a way, I created sort of a genetic social network.

တကယ်တော့ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ လူမှုရေး ကွန်ယက်တစ်ခုပါ။

And the second thing was,

နောက် ဒုတိယတစ်ချက်ကတော့ မိတ်ဆွေတစ်ယောက် အိမ်ကိုလာလည်တုန်းက

one time a friend came over and looked at this on my table

ကျွန်တော့ စားပွဲပေါ်က ဒီဥစ္စာမျိုးလေးကို တွေ့သွားတော့ မေးတာက

and was like, "Uh ... why are they numbered?

" အိုး ဘာဖြစ်လို့ ဒါတွေကို နံပါတ်တွေ တပ်ထားတာတုန်း။ ဒီလူက ဟိုလူထက်ပိုပြီးရှားလို့လား" စသည်ဖြင့် ပေါ့။

Is this person more rare than the other one?"

ကျွန်တော့ အနေနဲ့ ဒီအကြောင်းကို စဉ်းတောင် မစဉ်းစားမိပါဘူး။

And I hadn't even thought about that.

ဒါတွေကို နံပါတ်တပ်ထားတာက ကျွန်တော် DNA ထုတ်ယူတဲ့ အစဉ်အတိုင်း တပ်ထာတားပါ။

They were just numbered

because that was the order that I extracted the DNA in.

ဒါပေမယ့် ဒီအကြောင်းကနေပြီး ကျွန်တော့ကို ကစားစရာတွေ စုဆောင်းတဲ့အကြောင်းကို တွေးမိသွားတာပေါ့။

But that made me think about collecting toys,

ပြီးတော့ ဒါကလေးက ကစားစရာလောကထဲကို အလုံပိတ်ထားတဲ့ ဘူးထဲက

and what's going on right now in the toy world with blind box toys,

ကစားစရာတွေနဲ့အတူ အခုရောက်ရှိသွားတော့မှာဖြစ်ပြီး

ဒီရှားပါးတဲ့ကစားစရာကလေးတွေကို စုဆောင်းနေကြတော့မှာပါ။

and being able to collect these rare toys.

ခင်ဗျားတို့ ဒီဘူးတွေတွေကို ဝယ်တဲ့ အခါမှာ အတွင်းမှာ ဘာတွေထည့်ထားတာကို သေချာမသိပါဘူး။

You buy these boxes, but aren't sure what's going to be inside.

ဒါပေမယ့်လည်း ဒါတွေကိုဖွင်ကြည့်လိုက်တဲ့အခါကျတော့မှ

But when you open them, you have different rarities of the toys.

ကြုံတောင့် ကြုံခဲ ကစားစရာအမျိုမျိုးကို ရရှိတာပေါ့။

ဒီလိုဆိုတော့ ဒါဟာ စိတ်ဝင်စားစရာ အကောင်းသားလို့ ကျွန်တာ်ထင်လိုက်မိတယ်။

I thought that was interesting; I thought about this

ဒီဥစ္စာရယ်၊ ငါးဥဆားနယ် ရောင်းတဲ့စက်ရယ်၊ Art-o-mat လို့ခေါ်တဲ့စက်ရယ်ကို အတူတူပေါင်းစပ်ထားတဲ့ အကြောင်းကို ကျွန်တော်စတင်ပြီးတွေးမိလာခဲ့တယ်။

and the caviar vending machine and the Art-o-mat all together.

တစ်ညမှာတော့ အကြောင်းတစ်ခုခုနဲ့ အရောင်းစက်တစ်ခုပုံကို ဆွဲနေမိတယ်ပေါ့။

And for some reason, I was one night drawing a vending machine,

အရောင်းစက်ပုံတွေ ဆေးချယ်သတဲ့အကြောင်းကို စဉ်းစားနေရင်းပေါ့။

thinking of doing paintings of a vending machine.

ကျွန်တော့DNA ထည့်ထားတဲ့ဖန်ပြွန်သေးသေးလေး အဲဒီမှာ နေရာယူလျက်နဲ့ပေါ့။

ကျွန်တော်မြင်လ်ိုက်ရတာကတော့ DNA ကလာပ်စည်းအမျှင်တွေနဲ့ အရောင်းစက်တစ်ခုရဲ့

The vial of my DNA was sitting there,

အခွေအလိပ်တွေ ွအကြားမှာရှိနေတဲ့ ဒီလိုလှပတဲ့ ပူပေါင်းဟပ်စပ်မှုကိုပါ။

and I saw a beautiful collaboration between the strands of DNA

and the coils of a vending machine.

တကယ်ပါပဲဗျာ။ ကျွန်တော် DNA အရောင်းစက်လို့ခေါ်မယ့်

So I decided to create an art installation called the DNA Vending Machine.

အနုပညာ တပ်ဆင်တင်ဆက်မှု တစ်ရပ်ကို ဖန်တီးဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတော့တယ်။

ဟောဒီမှာပါ။

Here it is.

(ဂီတသံ)

(Music)

[DNA Vending Machine is an art installation

DNA အရောင်းစက်ဆိုတာ ဇီဝနည်းပညာဆိုင်ရာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တိုးပွားလာနေတဲ့ အခွင့်အလမ်းများကို တင်ဆက်ထားတဲ့ အနုပညာ တပ်ဆင်မှု တစ်ခုပါ။

about our increasing access to biotechnology.]

(Music)

[For a reasonable cost, you can purchase a sample of human DNA

["သင့်တင့်တဲ့ဈေးနဲ့ လူသားဆိုင်ရာ DNA နမူနာတစ်ခုကို

from a traditional vending machine.]

သမရိုးကျ အရောင်းစက်တစ်ခုနေ သင်ဝယ်ယူရရှိနိူင်ပါတယ်။"]

(Music)

["နမူနာတစ်ခုဆီထဲတွင် ကန့်သတ် ထုတ်လုပ်ထားခြင်း ဖြစ်သော

[Each sample comes packaged

with a collectible limited edition portrait of the human specimen.]

စုဆောင်းရနိုင်တဲ့ လူသားဗီဇမျိုးနွယ်ဆိုင်ရာ နမူနာပုံတူတွေ အစုံလိုက်ပါဝင်ပါတယ်။"]

(Music)

["DNA အရောင်းစက်က DNA ကို စုဆာင်းနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခုအဖြစ် ပြုပြင်စီရင်ထားပြီး၊

[DNA Vending Machine treats DNA as a collectible material

DNA ပိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဥပဒေဆိုင်ရာ သိရှိရမည့်

and brings to light legal issues over the ownership of DNA.]

အချက်အလက်များရှိကြောင်း ထောက်ပြလိုပါတယ်။"]

(Music ends)

ဂါဘီရယ် ဘာဆီယာ ကိုလွန်ဘို : ဒါကြောင့် လောလောဆယ်မှာတော့ နယူးယော.(ခ်)မှာရှိတဲ့

Gabriel Barcia-Colombo:

The DNA Vending Machine is currently in a couple of galleries in New York,

ပန်းချီပြခန်းတစ်ခု၊ နှစ်ခုမှာတော့ DNA အရောင်းစက်ရှိနေပါပြီ။

တကယ်တော့ တော်တော်လေး ရောင်းကောင်းပါတယ်။

and it's selling out pretty well.

ကျွန်တော်တို့တွေ ပထမအကြိမ်ထုတ်ရာမှာ နမူနာ (၁၀၀) ပါပါတယ်။

We're in the first edition of 100 pieces,

မကြာခင်မှာ နောက်တစ်ကြိမ် ထုတ်တ်လုပ်ဖို့လည်း မျှော်လင့်နေပါတယ်။

hoping to do another edition pretty soon.

တကယ်တော့ ကျွန်တော့အနေနဲ့ Grand Central လို Penn Station လို

I'd like to get it into more of a metro hub,

မြေအောက်ရထား အချက်အချာကျတဲ့ နေရာတွေမှာ ရှိနေကြတဲ့ အရောင်းစက်တွေနဲ့ ကပ်လျက်

like Grand Central or Penn Station,

တကယ့် အရောင်းစက်တွေကို ချထားချင်တာပါ။

next to some of the other vending machines in that location.

ဒါပေမယ့်ပေါ့ဗျာကျွန်တော့ရဲ့ ဒီပရောဂျက်ရယ်၊ နောက်ပြီးတော့ ကျွန်တော့ရဲ့များစွာသော

But really, with this and a lot of my art projects,

အနုပညာ ပရောဂျက်တွေအတွက်ပါ ပရိတ်သတ်ကြီးကို မေးခွန်းတစ်ခု မေးချင်ပါတယ်။

I want to ask the audience a question:

အဲဒါကတော့ "ဇီဝနည်းပညာနဲ့ DNA အစဉ်အတန်း ဟာ

When biotechnology and DNA sequencing becomes as cheap as, say, laser cutting

ဆိုပါစို့ လေဆာနဲ့ခွဲစိတ်ဖြတ်တောက်တာတို့ ၊ 3D ပုံနှိပ်ခြင်း ဒါမှမဟုတ်

or 3D printing or buying caviar from a vending machine,

ငါးဥဆားနယ်ကို အရောင်းစက်ကနေ ရောင်းတာတွေလို

will you submit your sample of DNA to be part of the vending machine?

ဈေးပေါလာတဲ့အချိန်မှာ၊ ခင်ဗျားတို့ရဲ့ DNA နမူနာတွေကို အရောင်းစက်ထဲ ရောင်းမယ့် နမူနာ တစ်ခုအနေနဲ့ ခင်ဗျားတို့ ပေးအပ်လိုကြဦးမှာလား။"ဆိုတာပါ။

နောက်ပြီးတော့ "ဒီနမူနာတွေဟာ ဈေး ဘယ်လောက်ရှိနိုင်မလဲ။"

How much will these samples be worth?

နောက်ပြီး "တခြားသူတစ်ယောက်ယောက်ရဲ ႕နမူနာကိုရော ခင်ဗျားတို့ ဝယ်မှာလား။

Will you buy someone else's sample?

And what will you be able to do with that sample?

အဲဒီနမူနာနဲ့ ဘာများလုပ်နိူင်လိမ့် မလဲ။"ဆိုတာကိုရောပဲပေါ့။

(ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ဗျာ။)

Thank you.

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)