A garden in my apartment | Britta Riley

Translator: Пүрэвжав Ганбүрнээ Reviewer: Marla Munkh-Achit

Би та бүхний олонхын адил

I, like many of you,

am one of the two billion people on Earth who live in cities.

дэлхийн даяар хотод амьдардаг 2 тэрбум хүний нэг.

And there are days -- I don't know about the rest of you --

Та нарт ямар байдгийг мэдэхгүй ч,

but there are days when I palpably feel

зарим өдрүүдэд би бараг бүх зүйлд

how much I rely on other people

бусдаас асар их хамааралтай байгаагаа

for pretty much everything in my life.

маш ихээр мэдэрдэг.

And some days, that can even be a little scary.

Заримдаа бүр аймар санагдах ч үе бий.

But what I'm here to talk to you about today

Өнөөдөр би энд

is how that same interdependence

харилцан хамааралтай байдал нь

is actually an extremely powerful social infrastructure

нийгмийн маш хүчирхэг тогтолцоо болох талаар ярихаар ирлээ.

that we can actually harness

Хэрэв бид нээлттэй хамтран ажиллаж чадвал

to help heal some of our deepest civic issues,

нийгмийн хурц асуудлыг хамтдаа

if we apply open-source collaboration.

үүгээр дамжуулан шийдэж чадна.

Хэдэн жилийн өмнө би

A couple of years ago,

I read an article by New York Times writer Michael Pollan,

Нью-Йорк Таймесын сэтгүүлч Майкл Полланы бичсэн

in which he argued that growing even some of our own food

хүнсээ өөрсдөө ургуулах нь байгаль орчны төлөө

is one of the best things that we can do for the environment.

бидний хийж чадах хамгийн сайн зүйл гэх нийтлэлийг уншсан юм.

Now at the time that I was reading this,

Үүнийг унших үед

it was the middle of the winter

өвөл дундаа орж байсан бөгөөд

and I definitely did not have room for a lot of dirt

манай Нью-Йоркийн байранд

хөрс багтах зай байсангүй.

in my New York City apartment.

So I was basically just willing to settle

Тэгээд мэргэжилтнүүд ирээдүйд үүнийг яаж шийдэх талаар

for just reading the next Wired magazine

and finding out how the experts were going to figure out

дараагийн WIRED сэтгүүлээс унших нь миний хийж чадах зүйл байсан.

how to solve all these problems for us in the future.

But that was actually exactly the point

Гэтэл яг энэ л Майкл Полланы нийтлэлийн

that Michael Pollan was making in this article --

гол санаа байсан юм.

it's precisely when we hand over

Бид өөрсдөө хоол хүнсний системд тарьсан

the responsibility for all these things to specialists

замбараагүй байдал, үүрэг хариуцлагаа

that we cause the kind of messes that we see with the food system.

мэргэжилтнүүдийн нуруунд үүрүүлж байна.

So, I happen to know a little bit from my own work

Тэгэхээр би ажлынхаа хүрээнд NASA сансарт

about how NASA has been using hydroponics

гидропоник буюу усанд ногоо тарих аргыг

ашиглаж байгааг мэдэж байсан юм.

to explore growing food in space.

And that you can actually get optimal nutritional yield

Ингэснээр ургамлыг хөрсөнд суулгахын оронд

ургамлын үндэс рүү өндөр чанартай шингэн хөрс ашиглан хүрч,

by running a kind of high-quality liquid soil over plants' root systems.

тэжээллэг ургац хураах боломжтой.

Now to a vegetable plant,

Хүнсний ногооны хувьд

my apartment has got to be about as foreign as outer space.

манай гэр огт өөр орчин байх нь мэдээж.

But I can offer some natural light

Гэхдээ би нарны гэрэл болон агаарын хэмийг

and year-round climate control.

жилийн турш зохицуулж чадна.

Fast-forward two years later:

Үүнээс хоёр жилийн дараа

we now have window farms,

босоо усжуулалтын систем бүхий

which are vertical, hydroponic platforms

хүнс ургуулах талбаруудтай, тасалгаан доторх

for food-growing indoors.

цонхон фермтэй болсон.

And the way it works is that there's a pump at the bottom,

Энэ нь ёроолдоо насостой, тогтмол цагт

which periodically sends this liquid nutrient solution up to the top,

шингэнийг дээш түгээж, шавар үрлээр дамжин

which then trickles down through plants' root systems

ургамлын үндсэнд хүрч, доош шүүрэх зарчмаар ажиллана.

that are suspended in clay pellets --

so there's no dirt involved.

Тэгэхээр ямар ч хөрс оролцоогүй.

Now light and temperature vary with each window's microclimate,

Гэрэл болон агаарын хэм нь цонх бүрийн

бичил цаг агаараас хамаарч ялгаатай байна.

so a window farm requires a farmer,

Тэгэхээр цонхны фермд фермэр хэрэгтэй,

and she must decide

ямар төрлийн ногоо тарих,

what kind of crops she is going to put in her window farm,

органик аргаар бордох эсэх нь

and whether she is going to feed her food organically.

фермерийн сонголт.

Back at the time,

Тухайн үед

a window farm was no more than a technically complex idea

цонхон ферм нь маш олон шатны тест бүхий

that was going to require a lot of testing.

түвэгтэй санаа төдий байсан.

And I really wanted it to be an open project,

Би үүнийг нээлттэй төсөл болгохыг хүссэн.

because hydroponics

Яг одоо АНУ-д ургамлыг усанд ургуулах системийн

is one of the fastest growing areas of patenting

патент авах явц

in the United States right now,

and could possibly become another area like Monsanto,

маш эрчимтэй явагдаж байгаа,

магадгүй Монсанто шиг хоол хүнсний

where we have a lot of corporate intellectual property

in the way of people's food.

олон патентын эрхтэй компани болж болно.

So I decided that, instead of creating a product,

Иймээс би бүтээгдэхүүн гаргахын оронд

what I was going to do

бусадтай хамтран хөгжүүлэхээр шийдсэн.

was open this up to a whole bunch of codevelopers.

Бидний бүтээсэн эхний хэдэн систем

The first few systems that we created, they kind of worked.

ерөнхийдөө ажиллаж байсан.

We were actually able to grow about a salad a week

Бид Нью-Йоркын орон сууцанд

in a typical New York City apartment window.

7 хоногт салатны навч ургуулсан.

And we were able to grow cherry tomatoes

Цаашлаад бид үрлэн помидор, өргөст хэмх зэргийг

and cucumbers, all kinds of stuff.

ургуулж чадсан.

But the first few systems

Гэхдээ эхний хэдэн систем

were these leaky, loud power-guzzlers

цахилгаан их зарцуулдаг, чанга дуутай

Марта Стюарт хэзээ ч

that Martha Stewart would definitely never have approved.

хүлээн зөвшөөрөхөөргүй байсан.

(Laughter)

(Инээд)

So to bring on more codevelopers,

Илүү олон хамтран хөгжүүлэгчдийг

what we did was we created a social media site

уриалахын тулд веб хуудас нээж,

системнийхээ талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлаж,

on which we published the designs,

бид юу хийсэн, хэрхэн ажилладаг,

we explained how they worked,

мөн аль хэсэгт ямар алдаа гарч байгааг

and we even went so far

as to point out everything that was wrong with these systems.

дэлгэрэнгүй тайлбарлаж оруулсан.

And then we invited people all over the world

Дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа хүмүүсийг

to build them and experiment with us.

бидэнтэй хамтран туршилт хийхийг урьсан.

So actually now on this website,

Уг веб хуудсанд одоо 1800 хүн нэгдсэн байна.

we have 18,000 people.

Ингээд бид дэлхий даяар

And we have window farms all over the world.

цонхон фермтэй болсон.

What we're doing is what NASA or a large corporation

NASA зэрэг том байгууллагууд үүнийг

СХ буюу судалгаа ба хөгжүүлэлт гэж нэрлэдэг.

would call R&D, or research and development.

But what we call it is R&D-I-Y,

Харин бид С-Х-Ө-Б буюу

or "research and develop it yourself."

Судалж Хөгжүүлж Өөрсдөө Бүтээе гэж нэрлэсэн.

(Laughter)

(Инээд)

So, for example, Jackson came along

Жишээ нь: Жаксон бидэнд

усан насос ашиглахын оронд

and suggested that we use air pumps instead of water pumps.

хийн шахуурга ашиглахыг зөвлөсөн.

It took building a whole bunch of systems to get it right,

Үүнийг зөв хийхийн тулд их ажиллагаа орсон

гэхдээ зөв хийсний дараа бид

but once we did, we were able to cut our carbon footprint nearly in half.

нүүрстөрөгч зарцуулалтыг тал хувиар бууруулсан.

Tony in Chicago has been taking on growing experiments,

Бусад цонхон фермэрүүдийн нэг

Чикаго дахь Тони

like lots of other window farmers,

бүдэг гэрэл ашиглаж,

and he's been able to get his strawberries to fruit

органик бордоогоо тогтмол сольж

for nine months of the year in low-light conditions

жилийн 9 сард нь өөрийн тарьсан

by simply changing out the organic nutrients.

гүзээлзгэнээ хураах боломжтой болсон.

And window farmers in Finland have been customizing their window farms

Финландад өвлийн улиралд цонхон фермдээ

for the dark days of the Finnish winters

LED гэрэл нэмэлтээр суурилуулж

by outfitting them with LED grow lights

төслийн нэг хэсэг болон ажиллаж байна.

that they're now making open source and part of the project.

So window farms have been evolving

Цонхон ферм яг л програм хангамж шиг

through a rapid versioning process similar to software.

маш олон хувилбараар хөгжиж байна.

And with every open source project,

Аливаа нээлттэй төслийн жинхэнэ

ач тус нь төслийг хэрэгжүүлэгчид,

the real benefit is the interplay

between the specific concerns of people customizing their systems

өөрсдийн болон бүх дэлхийн тусын тулд

for their own particular concerns,

зориулж хийж байгаа явдал юм.

and the universal concerns.

So my core team and I

Тиймээс манай үндсэн баг

are able to concentrate on the improvements

бүх хүнд үр өгөөжтэй байлгахын тулд

that really benefit everyone.

илүү сайжруулахаар ажиллаж байна.

And we're able to look out for the needs of newcomers.

Бид шинэ хүмүүсийн хэрэгцээг ч мөн судалж байна.

So for do-it-yourselfers,

Хэн ч, дэлхийн хаана ч

we provide free, very well-tested instructions

өөрөө хийж боломжтой, сайтар нягталж шалгасан

so that anyone, anywhere around the world,

зааварчилгааг бид үнэгүй өгч байна.

can build one of these systems for free.

And there's a patent pending on these systems as well

Мөн бид патентийн эрх авахаар

that's held by the community.

хүлээж байгаа.

And to fund the project,

Төслөө санхүүжүүлэхийн тулд бид

we partner to create products

өөрсдөө энэхүү системийг хийх завгүй

that we then sell to schools and to individuals

хүмүүст зориулж бүтээгдэхүүн хийж

who don't have time to build their own systems.

сургуулиуд болон хувь хүмүүст

борлуулж байна.

Now within our community, a certain culture has appeared.

Бидний дунд шинэ соёл бий болсон.

In our culture, it is better to be a tester

Тухайлбал, зүгээр нэг шинэ санаа гаргагч

who supports someone else's idea

байснаас өөрсдөө хийж, туршиж үзэх нь

than it is to be just the idea guy.

хавьгүй илүү.

What we get out of this project is support for our own work,

Төслөөс олж авч буй зүйл нь

бид дан ганц

as well as an experience of actually contributing

өөрсдийн ажилд дэмжлэг авахаас гадна

гэрлийн чийдэнгээ солихоос өөрөөр

to the environmental movement

in a way other than just screwing in new light bulbs.

байгаль орчноо хамгаалах хөдөлгөөнд

хувь нэмрээ оруулж байгаа юм.

But I think that Eleen expresses best

Гэхдээ Айлийн бидний хамтын ажиллагааны

what we really get out of this,

сайн сайхныг

which is the actual joy of collaboration.

хамгийн сайхнаар илэрхийлсэн.

So she expresses here what it's like

Дэлхийн нөгөө талд байгаа хүн

to see someone halfway across the world

чиний гаргасан санааг авч хэрэгжүүлэн,

having taken your idea, built upon it

чиний оруулсан хувь нэмрийг

and then acknowledging you for contributing.

дурьдах үнэхээр сайхан талаар энд хуваалцсан байна.

If we really want to see the kind of wide consumer behavior change

Байгаль орчин, хүнсний салбарын хүмүүс бид

хэрэглэгчдийн зан төлөвийг өөрчлөгдөхийг хармаар л байвал

that we're all talking about as environmentalists and food people,

"хэрэглэгч" гэх нэр томъёог хасч

maybe we just need to ditch the term "consumer"

and get behind the people who are doing stuff.

хийж бүтээж буй хүмүүсийг дэмжих хэрэгтэй.

Open source projects tend to have a momentum of their own.

Нээлттэй төсөл нь өөрийн гэсэн

хөдөлгөх хүчтэй байдаг.

And what we're seeing is that R&D-I-Y

Бидний харж байгаагаар С-Х-Ө-Б төсөл нь

has moved beyond just window farms and LEDs

цонхон ферм, LED гэрлээс цаашлаад

нарны эрчим хүчний панель,

into solar panels and aquaponic systems.

усан ферм руу шилжиж байна.

And we're building upon innovations of generations who went before us.

Бид өмнө нь хэн нэгний хийсэн нээлтэнд

тулгуурлан үүнийг хийж байна.

And we're looking ahead at generations

Бидний одоогийн амьдралд өөрчлөлт

who really need us to retool our lives now.

авчрах шинэ үеийг хүлээж байна.

So we ask that you join us

Тиймээс би та бүхнийг бидэнтэй нэгдэж

in rediscovering the value of citizens united,

нэгдмэл холбооны үнэ цэнийг дахин нээж

бид одоо ч анхдагч гэдгийг зарлаасай гэж

and to declare that we are all still pioneers.

урьж байна.

(Applause)

(Алга ташилт)