Fighting with non-violence | Scilla Elworthy

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Sanja Gjurova Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

In half a century of trying to help prevent wars,

Иако половина век се обидувам да помогнам во спречувањето на војни,

there's one question that never leaves me:

има едно прашање што секогаш си го поставувам:

How do we deal with extreme violence

Како да се справиме со екстремното насилство

without using force in return?

без да возвратиме со сила?

When you're faced with brutality,

Кога се соочувате со бруталност,

whether it's a child facing a bully on a playground

дали е тоа дете што се соочува со силеџија на игралиштето

or domestic violence --

или домашно насилство

or, on the streets of Syria today,

или денес, на улиците на Сирија,

facing tanks and shrapnel,

соочувањето со тенкови и шрапнели,

what's the most effective thing to do?

што е најдобро да се направи?

Fight back? Give in?

Да возратиме? Да се предадеме?

Use more force?

Да примениме повеќе сила?

This question: "How do I deal with a bully

Прашањето: Како да се справам со силеџија

without becoming a thug in return?"

без притоа да се претворам во насилник?

has been with me ever since I was a child.

ме следи од дете.

I remember I was about 13,

Се сеќавам дека имав околу 13 год.

glued to a grainy black and white television in my parents' living room

бев залепена за црно-белиот телевизор во дневната соба на моите родители

as Soviet tanks rolled into Budapest,

кога советските тенкови влегоа во Будимпешта,

and kids not much older than me

а деца, не многу постари од мене

were throwing themselves at the tanks

се фрлаа пред тенковите

and getting mown down.

за да бидат убиени.

And I rushed upstairs and started packing my suitcase.

Се стрчав по скалите горе и почнав да си го пакувам куферот

And my mother came up and said, "What on Earth are you doing?"

Мајка ми дојде и ми рече: „Што правиш“?

And I said, "I'm going to Budapest."

И реков: „Одам за Будимпешта.“

And she said, "What on Earth for?"

Таа рече: „Зошто?“

And I said, "Kids are getting killed there.

И реков: „Таму убиваат деца.

There's something terrible happening."

Нешто страшно се случува.“

And she said, "Don't be so silly."

А таа ми рече: „Не биди смешна.“

And I started to cry.

Јас заплакав.

And she got it, she said,

Таа разбра и ми рече,

"Okay, I see it's serious.

„Добро, гледам дека си сериозна.

You're much too young to help.

Премлада си за да помогнеш.

You need training. I'll help you.

Ти треба обука. Ќе ти помогнам.

But just unpack your suitcase."

Само отпакувај го куферот.“

And so I got some training

И така, поминав одредена обука

and went and worked in Africa during most of my 20s.

и заминав да работам во Африка поголем дел од моите двесетти години.

But I realized that what I really needed to know

Но, сфатив дека она што навистина сакав да го знам

I couldn't get from training courses.

не можев да го научам на курсеви за обука.

I wanted to understand

Сакав да разберам

how violence, how oppression, works.

како функционираат насилството, опресијата.

And what I've discovered since is this:

Оттогаш открив дека:

Bullies use violence in three ways.

Силеџиите се служат со насилство на три начини.

They use political violence to intimidate,

Користат политичко насилство за да заплашуваат,

physical violence to terrorize

физичко насилство за да тероризираат

and mental or emotional violence to undermine.

и психичко или емоционално насилство за да ве понижат.

And only very rarely in very few cases

И само многу ретко во многу малку случаи

does it work to use more violence.

функционира примената на поголемо насилство за возврат.

Nelson Mandela went to jail believing in violence,

Нелсон Мандела отиде во затвор верувајќи во насилство,

and 27 years later

и 27 години подоцна

he and his colleagues

тој и неговите колеги

had slowly and carefully

бавно и внимателно

honed the skills, the incredible skills, that they needed

ги усовршуваа вештините, неверојатните вештини, кои им беа потребни

to turn one of the most vicious governments the world has known

за да ја претворат една од најбруталните влади познати на светот

into a democracy.

во демократија.

And they did it in a total devotion to non-violence.

Тоа го остварија со целосна посветеност на ненасилство.

They realized that using force against force

Тие сфатија дека возвраќањето на сила со сила

doesn't work.

не функционира.

So what does work?

Но, што функционира?

Over time I've collected about a half-dozen methods

Со текот на времето собрав околу шест методи

that do work -- of course there are many more --

што функционираат --секако има многу повеќе--

that do work and that are effective.

коишто функционираат и коишто се ефикасни.

And the first is

Првиот е

that the change that has to take place

дека промената што треба да се случи

has to take place here, inside me.

треба да се случи тука, во мене.

It's my response, my attitude, to oppression

Тоа е мојата реакција, мојот став кон опресијата

that I've got control over,

врз којшто имам контрола,

and that I can do something about.

и за којшто можам нешто да преземам.

And what I need to develop is self-knowledge to do that.

А за да го направам тоа треба да се спознаам самата себе.

That means I need to know how I tick,

Тоа значи дека треба да знам како функционирам,

when I collapse,

кога ќе паднам,

where my formidable points are,

да знам каде ми се силните точки,

where my weaker points are.

и каде ми се оние послабите.

When do I give in?

Кога да се предадам?

What will I stand up for?

За што ќе се заложам?

And meditation or self-inspection

А медитацијата или самопроверката

is one of the ways -- again it's not the only one --

е еден од начините -- повторно не е единствениот начин --

it's one of the ways

е еден од начините

of gaining this kind of inner power.

за здобивање со ваков вид на внатрешна моќ.

And my heroine here -- like Satish's --

А мојата хероина тука -- како и на Сатиш --

is Aung San Suu Kyi in Burma.

е Аун Сан Су Чи во Бурма.

She was leading a group of students

Таа предводеше група студенти

on a protest in the streets of Rangoon.

на протест по улиците на Рангун.

They came around a corner faced with a row of machine guns.

Во еден ќош, тие се соочија со редица митралези.

And she realized straight away

А таа веднаш сфати

that the soldiers with their fingers shaking on the triggers

дека војниците со нивните прсти кои се тресеа на чкрапалата

were more scared than the student protesters behind her.

се поисплашени од студентите - демонстранти - зад неа.

But she told the students to sit down.

Но таа им кажа на студентите да седнат.

And she walked forward with such calm and such clarity

И таа тргна напред со таква смиреност и јаснотија

and such total lack of fear

и целосно отсуство на страв

that she could walk right up to the first gun,

што успеа да дојде до првата пушка,

put her hand on it and lower it.

да ја стави раката врз неа и да ја спушти.

And no one got killed.

И никој не загина.

So that's what the mastery of fear can do --

Тоа може да се случи кога ќе го совладате стравот --

not only faced with machine guns,

не само кога се соочувате со митралези,

but if you meet a knife fight in the street.

туку и ако наидете на тепачка со ножеви на улица.

But we have to practice.

Но мора да вежбаме.

So what about our fear?

Што со нашиот страв?

I have a little mantra.

Јас имам мала мантра.

My fear grows fat

Мојот страв расте

on the energy I feed it.

од енергијата со која го хранам.

And if it grows very big

И ако порасне многу голем

it probably happens.

веројатно ќе се оствари.

So we all know the three o'clock in the morning syndrome,

Сите ние го знаеме синдромот на три часот наутро

when something you've been worrying about wakes you up --

кога нешто што ве загрижува ќе ве разбуди --

I see a lot of people --

гледам многу луѓе --

and for an hour you toss and turn,

и еден час се вртите и превртувате

it gets worse and worse,

станува сѐ полошо и полошо,

and by four o'clock you're pinned to the pillow

и до четири часот веќе сте врзани за перницата

by a monster this big.

од едно толку големо чудовиште.

The only thing to do

Единственото нешто

is to get up, make a cup of tea

е да станете, да си сварите чај

and sit down with the fear like a child beside you.

и да седнете со стравот како дете покрај вас.

You're the adult.

Вие сте возрасниот.

The fear is the child.

Стравот е детето.

And you talk to the fear

Разговарате со стравот

and you ask it what it wants, what it needs.

и го прашувате што сака, што му треба.

How can this be made better?

Како може ова да се подобри?

How can the child feel stronger?

Како може детето да се чувствува посилно?

And you make a plan.

Правите план.

And you say, "Okay, now we're going back to sleep.

И велите: „Добро, сега ќе се вратиме во кревет.

Half-past seven, we're getting up and that's what we're going to do."

Во седум и триесет, ќе станеме и тоа ќе го направиме.“

I had one of these 3 a.m. episodes on Sunday --

Имав една од тие епизоди во 3 часот наутро во Неделата --

paralyzed with fear at coming to talk to you.

парализирана од страв, поради овој говор.

(Laughter)

(смеа)

So I did the thing.

Го направив тоа.

I got up, made the cup of tea, sat down with it, did it all

Станав, си сварив чај, седнав со него, сѐ завршив

and I'm here -- still partly paralyzed, but I'm here.

и еве сум -- сѐ уште делумно парализирана, но тука сум.

(Applause)

(аплауз)

So that's fear. What about anger?

Тоа е стравот. Што е со гневот?

Wherever there is injustice there's anger.

Секаде каде што има неправда, има гнев.

But anger is like gasoline,

Но, гневот е како бензин,

and if you spray it around and somebody lights a match,

ако со него испрскате наоколу и некој употреби запалка,

you've got an inferno.

тогаш добивате пекол.

But anger as an engine -- in an engine -- is powerful.

Но, гневот како двигател -- во мотор -- е моќен.

If we can put our anger inside an engine,

Ако можеме нашиот гнев да го ставиме во мотор,

it can drive us forward,

може да нѐ движи напред,

it can get us through the dreadful moments

може да ни помогне во тешките моменти

and it can give us real inner power.

и може да ни даде вистинска внатрешна моќ.

And I learned this in my work

Го научив ова преку мојата работа

with nuclear weapon policy-makers.

со креаторите на политиките за нуклеарно оружје.

Because at the beginning I was so outraged

Затоа што на почетокот бев толку бесна

at the dangers they were exposing us to

поради опасностите на кои нè изложуваа

that I just wanted to argue and blame and make them wrong.

што сакав само да се расправам со нив, да ги обвинувам и да ги окривувам.

Totally ineffective.

Крајно неефективно.

In order to develop a dialogue for change

Со цел да изградиме дијалог за промена,

we have to deal with our anger.

треба да се справиме со нашиот гнев.

It's okay to be angry with the thing --

Во ред е да бидете гневни на нештото --

the nuclear weapons in this case --

нуклеарното оружје во овој случај --

but it is hopeless to be angry with the people.

но безнадежно е да бидете гневни на луѓето.

They are human beings just like us.

Тие се човечки суштества исто како и ние.

And they're doing what they think is best.

Го прават она што мислат дека е најдобро.

And that's the basis on which we have to talk with them.

Тоа е основата врз која треба да разговараме со нив.

So that's the third one, anger.

Значи, тоа е третото, гневот.

And it brings me to the crux

А тоа ме води до сржта

of what's going on, or what I perceive as going on,

на она што се случува, она што гледам дека се случува,

in the world today,

во светот денеска,

which is that last century was top-down power.

а тоа е дека изминатиов век моќта доаѓаше од горе- надолу.

It was still governments telling people what to do.

Владите сѐ уште им кажуваа на луѓето што да прават.

This century there's a shift.

Во овој век настапи промена.

It's bottom-up or grassroots power.

Таа е од долу-нагоре или моќ на народот.

It's like mushrooms coming through concrete.

Како печурки кои пробиваат низ бетон.

It's people joining up with people, as Bundy just said, miles away

Тоа се луѓе кои се здружуваат со луѓе, како што рече Банди, оддалечени со километри

to bring about change.

за да донесат промена.

And Peace Direct spotted quite early on

„Пис Дајрект“ многу рано сфатија

that local people in areas of very hot conflict

дека локалното население во области на жесток конфликт

know what to do.

знаат што треба да прават.

They know best what to do.

Тие најдобро знаат што да прават.

So Peace Direct gets behind them to do that.

Затоа, „Пис Дајрект“ застанува зад нив, за да го прават тоа.

And the kind of thing they're doing

Некои од нештата што тие ги прават,

is demobilizing militias,

се демобилизирање на милицијата,

rebuilding economies,

обнова на економиите,

resettling refugees,

повторно населување на бегалци,

even liberating child soldiers.

дури и ослободување на деца-војници.

And they have to risk their lives almost every day

И речиси секој ден треба да го ризикуваат својот живот

to do this.

за да сторат тоа.

And what they've realized

Тие сфатиле

is that using violence in the situations they operate in

дека примената на насилство во такви ситуации

is not only less humane,

не само што е помалку хумано,

but it's less effective

туку е помалку ефективно

than using methods that connect people with people, that rebuild.

отколку користењето на методи кои ги поврзуваат луѓето со луѓе, кои обновуваат.

And I think that the U.S. military

Мислам дека армијата на САД

is finally beginning to get this.

конечно почна да го разбира тоа.

Up to now their counter-terrorism policy

Досега, нивната политика против тероризмот

has been to kill insurgents at almost any cost,

беше убивање на бунтовниците по секоја цена,

and if civilians get in the way,

а ако по пат загинат цивили,

that's written as "collateral damage."

тоа се припишува како „колатерална штета“.

And this is so infuriating and humiliating

Тоа е толку навредливо и понижувачко

for the population of Afghanistan,

за населението на Авганистан,

that it makes the recruitment for al-Qaeda very easy,

и заради тоа регрутирањето од Алкаеда е многу лесно,

when people are so disgusted by, for example,

кога луѓето толку многу ќе се згрозат, на пример,

the burning of the Koran.

од палењето на Куранот.

So the training of the troops has to change.

Затоа, обуката на војската треба да се промени.

And I think there are signs that it is beginning to change.

Јас верувам дека има знаци на промена.

The British military have always been much better at this.

Британската армија отсекогаш била многу подобра во ова.

But there is one magnificent example for them to take their cue from,

Но, има еден извонреден пример на кој тие може да се угледаат,

and that's a brilliant U.S. lieutenant colonel

а тоа е брилијантниот потполковник на САД,

called Chris Hughes.

кој се вика Крис Хјуз.

And he was leading his men down the streets of Najaf --

Тој ги водел своите луѓе низ улиците на Наџаф

in Iraq actually --

поточно во Ирак --

and suddenly people were pouring out of the houses on either side of the road,

и одеднаш луѓето почнале да излегуваат од куќите на двете страни од улицата,

screaming, yelling, furiously angry,

вриштејќи, викајќи, крајно бесни,

and surrounded these very young troops who were completely terrified,

и ги опколиле младите војници кои биле целосно престрашени,

didn't know what was going on, couldn't speak Arabic.

не знаеле што се случува, не зборувале арапски.

And Chris Hughes strode into the middle of the throng

А Крис Хјуз зачекорил среде толпата

with his weapon above his head, pointing at the ground,

со неговото оружје над главата, посочувајќи кон земјата,

and he said, "Kneel."

и рекол, „Клекнете“.

And these huge soldiers

И тие огромни војници

with their backpacks and their body armor,

со нивните ранци и нивното телесно оружје,

wobbled to the ground.

се стресле на земјата.

And complete silence fell.

Завладеала целосна тишина.

And after about two minutes,

И по околу две минути,

everybody moved aside and went home.

сите се повлекле и си заминале дома.

Now that to me is wisdom in action.

За мене, тоа е мудро дејствување.

In the moment, that's what he did.

Во тој момент, тоа го направил.

And it's happening everywhere now.

И тоа сега се случува насекаде.

You don't believe me?

Не ми верувате?

Have you asked yourselves

Дали сте се запрашале

why and how so many dictatorships have collapsed

зошто и како толку многу диктаторства се срушија

over the last 30 years?

во изминатите 30 години?

Dictatorships in Czechoslovakia, East Germany,

Диктаторства во Чехословачка, Источна Германија,

Estonia, Latvia, Lithuania,

Естонија, Латвија, Литванија,

Mali, Madagascar,

Мали, Мадагаскар,

Poland, the Philippines,

Полска и Филипините,

Serbia, Slovenia, I could go on,

Србија, Словенија, има уште,

and now Tunisia and Egypt.

а сега Тунис и Египет.

And this hasn't just happened.

Сето тоа не се случи само од себе.

A lot of it is due to a book

Голем дел од тоа се должи на книга

written by an 80-year-old man in Boston, Gene Sharp.

напишана од еден 80-годишен човек во Бостон, Џин Шарп.

He wrote a book called "From Dictatorship to Democracy"

Тој напиша книга со наслов „Од диктаторство до демократија“

with 81 methodologies for non-violent resistance.

со 81 методологии за ненасилен отпор.

And it's been translated into 26 languages.

Таа е преведена на 26 јазици.

It's flown around the world.

Го прелета светот.

And it's being used by young people and older people everywhere,

Ја користат млади луѓе и постари луѓе насекаде,

because it works and it's effective.

затоа што функционира и е делотворна.

So this is what gives me hope --

Тоа е она што ми дава надеж --

not just hope, this is what makes me feel very positive right now.

и не само надеж, тоа прави да се чувствувам многу позитивно сега.

Because finally human beings are getting it.

Затоа што конечно, луѓето почнаа да разбираат.

We're getting practical, doable methodologies

Доаѓаме до практични, остварливи методологии

to answer my question:

за да одговориме на моето прашање:

How do we deal with a bully without becoming a thug?

Како да се справиме со силеџија, без да станеме насилници?

We're using the kind of skills that I've outlined:

Се служиме со вештините кои ги нагласив:

inner power -- the development of inner power -- through self-knowledge,

внатрешната моќ -- развојот на внатрешна моќ -- преку себе-спознавање

recognizing and working with our fear,

прифаќање и работење со нашиот страв,

using anger as a fuel,

користење на гневот како гориво,

cooperating with others,

соработување со други,

banding together with others,

групирање со други,

courage,

храброст,

and most importantly, commitment to active non-violence.

а најважно од сѐ, посветеноста на активно ненасилство.

Now I don't just believe in non-violence.

Денес, не само што верувам во ненасилство.

I don't have to believe in it.

Не мора да верувам во него.

I see evidence everywhere of how it works.

Насекаде гледам докази за неговото функционирање.

And I see that we, ordinary people,

и гледам дека ние, обичните луѓе,

can do what Aung San Suu Kyi and Ghandi and Mandela did.

можеме да направиме нешто што го направиле Аун Сан Су Чи и Ганди и Мендела.

We can bring to an end

Можеме да го окончаме

the bloodiest century that humanity has ever known.

најкрвавиот век што го памети човештвото.

And we can organize to overcome oppression

И можеме да се организираме за да ја надминеме опресијата

by opening our hearts

со отворање на нашите срца

as well as strengthening this incredible resolve.

како и зајакнување на тоа неверојатно откритие.

And this open-heartedness is exactly what I've experienced

И токму таа отвореност на срцата ја почувствував

in the entire organization of this gathering since I got here yesterday.

кај сите организатори на овој собир, откако пристигнав вчера.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(аплауз)