What a driverless world could look like | Wanis Kabbaj

2,439,923 views ・ 2016-11-15

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor
00:12
Some people are obsessed by French wines.
0
12836
2957
هه‌ندێك خه‌ڵك خویان بە شەڕابی فەڕەنسی گرتووە.
00:16
Others love playing golf
1
16302
2222
هه‌ندێكى تر حه‌ز به‌ يارى گۆڵف ده‌كه‌ن
00:18
or devouring literature.
2
18548
1639
يان تينونی ئەدەبن.
00:20
One of my greatest pleasures in life is, I have to admit,
3
20729
3575
يه‌كێك له‌و شتانه‌ى زۆر دڵخۆشم ده‌كه‌ن، ده‌بێت دانی پێدا بنێم،
00:24
a bit special.
4
24328
1206
كه‌مێك جياوازه‌،
00:25
I cannot tell you how much I enjoy watching cities from the sky,
5
25946
4968
ناتوانم دڵخۆشی خۆم پێناسە بکەم کاتێک سەیری شارەکان لە ئاسمانەوە یان
00:30
from an airplane window.
6
30938
1381
له‌ په‌نجه‌ره‌ى فڕۆكه‌يه‌كه‌وه‌ دەکەم.
00:32
Some cities are calmly industrious,
7
32916
2995
هه‌ندێك له‌ شاره‌كان به‌ هێمنى پيشه‌سازين.
00:35
like Dusseldorf
8
35935
1540
وه‌ك دوسێڵدۆرف
00:37
or Louisville.
9
37499
1641
يان لويسڤيڵ.
00:39
Others project an energy that they can hardly contain,
10
39780
3633
هه‌ندێكى تريان وزه‌يه‌كى زۆريان هه‌يه‌ به‌ ئه‌سته‌م ده‌توانن بيگرنه‌ خۆيان،
00:43
like New York
11
43437
1317
وه‌ك نيويۆرك
00:44
or Hong Kong.
12
44778
1225
يان هۆنگ كۆنگ.
00:46
And then you have Paris
13
46524
2282
پاشان پاريسمان هه‌يه‌
00:49
or Istanbul,
14
49492
1712
يان ئيسته‌نبوڵ،
00:51
and their patina full of history.
15
51228
1973
كه‌ به‌رگێكى پڕ له‌ مێژوويان هه‌یە.
00:54
I see cities as living beings.
16
54108
2050
من شاره‌كان وه‌ك بوونه‌وه‌رێکی زيندوو ده‌بينم.
00:56
And when I discover them from far above,
17
56514
2468
ئينجا له‌ به‌رزايى ئاسمانه‌وه‌ سه‌يريان ده‌كه‌م،
00:59
I like to find those main streets and highways that structure their space.
18
59006
4425
حه‌زده‌كه‌م شه‌قام و ڕێگا سه‌ره‌كييه‌كانى بدۆزمه‌وه‌ كه‌ بۆشايى شاره‌كان پێكدێنن.
01:04
Especially at night,
19
64019
1476
به‌ تايبه‌تى له‌ شه‌واندا،
01:05
when commuters make these arteries look dramatically red and golden:
20
65519
4823
كاتێك ئۆتۆمبێله‌كان وا ده‌كه‌ن به‌ ڕه‌نگى سوور و ئاڵتونى ده‌ركه‌ون:
01:10
the city's vascular system performing its vital function
21
70908
4287
ده‌ماره‌كانى شاره‌كه‌ ڕاسته‌وخۆ له‌ پێش چاوه‌كانتدا
01:15
right before your eyes.
22
75219
1210
خەريكى كاره‌ سه‌ره‌كييه‌كه‌يانن.
01:17
But when I'm sitting in my car
23
77569
2840
به‌ڵام کاتێک هه‌موو ڕۆژێك له‌ ناو ئوتومبێله‌كه‌م داده‌نيشم
01:21
after an hour and a half of commute every day,
24
81020
3292
پاش يه‌ك کاتژمێر و نيو هاتووچۆ كردن،
01:24
that reality looks very different.
25
84336
1877
ڕاستييه‌كان زۆر جياوازتر ده‌رده‌كه‌ون.
01:26
(Laughter)
26
86237
1054
(پێكه‌نين)
01:27
Nothing --
27
87315
1158
هيچ شتێک
01:28
not public radio,
28
88497
1690
نە ڕادێۆ، نە بەرنامە
01:30
no podcast --
29
90211
1159
ده‌نگييه‌كانى ئينته‌رنێت
01:31
(Laughter)
30
91394
1028
(پێكه‌نين)
01:32
Not even mindfulness meditation
31
92446
2009
(ته‌نانه‌ت كۆڕه‌كانى تێڕوانينيش (یۆگا
01:34
makes this time worth living.
32
94479
1615
ناتوانێت وا بكات ئه‌م ساتە بەکەڵکی ژيان بێت.
01:36
(Laughter)
33
96118
1609
(پێكه‌نين)
ئایا ئه‌مە گاڵته‌جاڕى نييه‌
01:38
Isn't it absurd
34
98072
1154
01:39
that we created cars that can reach 130 miles per hour
35
99250
4457
ئۆتۆمبيلمان دروست كردووه‌ خێراييه‌كه‌ى دەگاتە ١٣٠ ميل له‌ كاژێرێكدا
01:43
and we now drive them at the same speed as 19th-century horse carriages?
36
103731
5622
به‌ڵام ئێستا به‌ هه‌مان خێرايى ئه‌سپ و گاليسكه‌كانى سه‌ده‌ى 19 لێيان ده‌خوڕين؟
01:49
(Laughter)
37
109377
1259
(پێكه‌نين)
01:50
In the US alone,
38
110660
1742
به‌ ته‌نها له‌ ئه‌مريكادا،
01:52
we spent 29.6 billion hours commuting in 2014.
39
112426
5394
ته‌نها له‌ ساڵى ٢٠١٤ دا ٢٩.٦ مليار كاژێرمان له‌ هاتووچۆدا به‌ فيڕۆداوە.
01:58
With that amount of time,
40
118281
1618
به‌و بڕه‌ له‌ كات،
01:59
ancient Egyptians could have built 26 Pyramids of Giza.
41
119923
4291
ميسڕييه‌ كۆنه‌كان ده‌يانتوانی ٢٦ هەڕەمی ديكه‌ بنيادبنێن.
02:04
(Laughter)
42
124238
1046
(پێكه‌نين)
02:05
We do that in one year.
43
125308
1398
ئەمە له‌ ته‌نها ساڵێكدا دەکەین.
02:06
A monumental waste of time, energy and human potential.
44
126730
4376
به‌ فيڕۆدانێكى زۆرى كات، و ووزه‌ و تواناى مرۆيی.
بۆ ده‌يان ساڵ، چاره‌سه‌رمان
02:12
For decades,
45
132154
1177
02:13
our remedy for congestion was simple:
46
133355
2308
بۆ قه‌ره‌باڵغى شه‌قامه‌كان بۆ نموونە: دروست کردنی
02:15
build new roads or enlarge existing ones.
47
135687
3041
شه‌قامى نوێ يان گه‌وره‌ كردنى شه‌قامه‌كان كۆنه‌كان سادە بوون.
ئه‌مە سه‌ركه‌وتوو بوو.
02:19
And it worked.
48
139198
1150
02:20
It worked admirably for Paris,
49
140372
2458
بۆ پاريس به‌ شێوه‌يه‌كى ديار سه‌ركه‌وتوو بوو،
02:22
when the city tore down hundreds of historical buildings
50
142854
3090
كاتێك شاره‌كه‌ سه‌دان باڵه‌خانه‌ى شوێنه‌واريى
02:25
to create 85 miles
51
145968
1647
بۆ دروستكردنى ٨٥ ميل
02:27
of transportation-friendly boulevards.
52
147639
2281
شه‌قام بۆ هاتووچۆ كردن و گواستنه‌وە ڕووخاند.
02:30
And it still works today in fast-growing emerging cities.
53
150879
3220
هه‌تا ئه‌مڕۆش له‌ شاره‌ تازه‌كاندا كه‌ به‌خێرايى سەرکەوتووە.
02:34
But in more established urban centers,
54
154549
2396
به‌ڵام له‌ ناوه‌ندى شاره‌ هاوچه‌رخه‌ دامه‌زراوه‌كاندا،
02:36
significant network expansions are almost impossible:
55
156969
3930
فراوان كردنى شه‌قامه‌كان به‌ شێوه‌يه‌كى به‌رچاو كارێكى ئه‌سته‌مە:
02:40
habitat is just too dense,
56
160923
1920
شوێنه‌كه‌ زۆر چڕە،
02:42
real estate, too expensive
57
162867
1973
نرخى خاوه‌ندارێتييه‌كان، زۆر گرانه‌
02:44
and public finances, too fragile.
58
164864
2060
داهاته‌ گشتييه‌كانيش، زۆر هه‌ستيارە.
02:47
Our city's vascular system is getting clogged, it's getting sick,
59
167780
3605
سيسته‌مى ده‌ماريى شاره‌كانمان خه‌ريكه‌ تووشى گيران ده‌بێت و نه‌خۆش ده‌كه‌وێت،
02:51
and we should pay attention.
60
171409
1607
ده‌بێت ئاگاداری ئەمە بين.
02:53
Our current way of thinking is not working.
61
173040
2703
ئه‌م شێوه‌ى بيركردنه‌وه‌ى ئێستامان سه‌ركه‌وتوو نييە.
بۆ ئه‌وه‌ى هاتووچۆمان له‌ جووڵه‌ كردن به‌رده‌وام،
02:56
For our transportation to flow,
62
176172
1921
02:58
we need a new source of inspiration.
63
178117
2351
بێت سه‌رچاوه‌يه‌كى نوێى بيركردنه‌وه‌مان پێویستە.
03:02
So after 16 years working in transportation,
64
182187
2692
بۆيه‌ پاش ١٦ ساڵ کاركردن له‌ بوارى گواستنه‌وە
03:05
my "aha moment" happened when speaking with a biotech customer.
65
185437
3546
کاتی گفتوگۆم له‌گه‌ڵ به‌كارهێنه‌رێكى زينده‌-ته‌كنه‌لۆجيا توشی سەرسوورمان بووم.
03:09
She was telling me how her treatment
66
189622
2028
ئه‌و بۆى باسكردم چۆن چاره‌سه‌ره‌كه‌ى
03:11
was leveraging specific properties of our vascular system.
67
191674
3243
هه‌ندێك تايبه‌تمه‌ندى ديارى كراوى دەمارە سیستەمان چارەسەر دەکات.
03:15
"Wow," I thought, "Our vascular system --
68
195582
2468
واو" بيرمكرده‌وه‌ " ده‌ماره‌ سيسته‌مى ئێمه‌"
03:18
all the veins and arteries in our body
69
198074
3076
ئه‌و هه‌موو خوێنبه‌ر و خوێن هێنه‌رانە له‌ له‌شماندا هەموو ڕۆژێک
03:21
making miracles of logistics every day."
70
201174
3207
بە گواستنەوەی پێداویستیەکانی لەش موعجیزە دروست دەکەن."
03:25
This is the moment I realized
71
205112
2158
ئەمە ئەو ساتەیە کە بۆ ڕوون بۆتەوە
03:27
that biology has been in the transportation business
72
207294
2983
زينده‌زانى بە ملیاران ساڵ له‌ ناو كارى
03:30
for billions of years.
73
210301
1511
گواستنه‌وه‌ دا بووە.
03:32
It has been testing countless solutions
74
212364
2364
چه‌ندين ڕێگە چاره‌ى
03:34
to move nutrients, gases and proteins.
75
214752
3299
،بۆ گواستنه‌وه‌ى خۆراك، گازه‌كان و پڕۆتينه‌كان تاقی کردووەتەوە.
03:38
It really is the world's most sophisticated transportation laboratory.
76
218532
4361
به‌ڕاستى ئه‌مە ئاڵۆزترين تاقيگه‌ى گواستنه‌وه‌يه‌ له‌ جيهاندا.
03:43
So, what if the solution to our traffic challenges was inside us?
77
223326
5503
كه‌وابێ، چۆنه‌ ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌رى كێشه‌كانى هاتووچۆ له‌ناو خۆماندا بێت؟
03:49
I wanted to know:
78
229895
1265
ده‌مويست بزانم:
03:51
Why is it that blood flows in our veins most of our lives,
79
231184
3796
بۆچى خوێن له‌ ده‌ماره‌كانماندا له‌ زۆربه‌ى ته‌مه‌نماندا هاتووچۆ ده‌كات،
03:55
when our big cities get clogged on a daily basis?
80
235004
3592
له‌ كاتێكدا شاره‌ گه‌وره‌كانمان ڕۆژانه‌ کۆسپ دێتە بەردەمیان؟
03:58
And the reality is that you're looking at two very different networks.
81
238990
4564
ڕاستييه‌كە ئه‌مه‌يه‌ كه‌ سه‌يرى دوو تۆڕى زۆر جياواز ده‌كه‌يت.
04:04
I don't know if you realize,
82
244013
1819
نازانم ئه‌گه‌ر بزانيت،
04:06
but each of us has 60,000 miles of blood vessels in our bodies --
83
246223
4697
به‌ڵام هه‌ريه‌ك له‌ ئێمه‌ ٦٠,٠٠٠ ميل -- ده‌مارى خوێن له‌ له‌شماندا هه‌يه‌
04:10
60,000 miles.
84
250944
1294
٦٠,٠٠٠ ميل.
04:12
That's two-and-a-half times the Earth's circumference,
85
252262
2592
ئه‌وه‌ يه‌كسانه‌ به‌ دوو-ئه‌وه‌نده‌- و-نيوى چێوه‌ى زه‌وی،
04:14
inside you.
86
254878
1253
له‌ ناو له‌شى تۆدا. ئه‌مه‌ واتا
04:16
What it means is that blood vessels are everywhere inside us,
87
256860
3319
ده‌مارى خوێن نه‌ك تەنها له‌ ژێر ڕووى،
04:20
not just under the surface of our skin.
88
260203
2027
پێستماندا بەڵکو لە هه‌موو شوێنێكى له‌شماندا هه‌يە.
04:22
But if you look at our cities,
89
262610
2209
به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ شاره‌كانمان بڕوانيت،
04:24
yes, we have some underground subway systems
90
264843
3098
به‌ڵێ، ئێمه‌ هه‌ندێك سيسته‌مى شه‌قامى ژێر زه‌مينيمان
04:27
and some tunnels and bridges,
91
267965
2416
له‌گه‌ڵ هه‌ندێك پرد و تونێلدا،
04:30
and also some helicopters in the sky.
92
270405
2280
هەروەها هه‌ليكۆپته‌ر له‌ ئاسماندا هەیە.
04:32
But the vast majority of our traffic is focused on the ground,
93
272709
4059
به‌ڵام زۆربه‌ى هه‌ره‌ زۆرى هاتووچۆكانمان له‌سه‌ر زه‌وييە،
04:36
on the surface.
94
276792
1177
له‌سه‌ر ڕووى زه‌وی.
04:38
So in other words,
95
278450
1355
به‌ واتايه‌كى دیکە،
04:39
while our vascular system uses the three dimensions inside us,
96
279829
4379
كاتێكدا ده‌ماره‌ سيسته‌مى ئێمه‌ هه‌ر سێ دوورييه‌كانى ناو له‌شمان به‌كارده‌هێنێت،
04:44
our urban transportation is mostly two-dimensional.
97
284232
2764
بەڵام هاتووچۆى شاره‌كانى خۆمان زياتر دوو-دوورييە.
04:47
And so what we need is to embrace that verticality.
98
287881
3033
بۆيه‌ پێويستیمان به‌ ئه‌وه‌يه‌ كار له‌سه‌ر ڕه‌هه‌ندى ستوونى بكه‌ين.
04:51
If our surface grid is saturated,
99
291290
2565
ئه‌گه‌ر ڕووى سه‌ره‌وه‌ تێر بووە،
04:53
well, let's elevate our traffic.
100
293879
1898
باشه‌، با هاتووچۆكه‌مان به‌رزبكه‌ينه‌وە.
ئه‌م بيرۆكه‌ چينييه‌ى لەبارەی پاسێك تواناى تێپەربوونی لە قه‌ره‌باڵغی هاتووچۆدا هەیە
04:56
This Chinese concept of a bus that can straddle traffic jams --
101
296174
3884
05:00
that was an eye-opener on new ways to think about space and movement
102
300694
4385
ئه‌مه‌ چاو كرانه‌وه‌يه‌ك بوو لە شێوازی نوێ بۆ بيركردنه‌وه‌ له‌باره‌ى بۆشايى و
05:05
inside our cities.
103
305103
1286
هاتووچۆ له‌ناو شاره‌كانماندا.
05:06
And we can go higher,
104
306863
1812
ده‌توانين به‌رزتر بڕۆين،
05:08
and suspend our transportation like we did with our electrical grid.
105
308699
4292
شه‌قام و هاتووچۆكانمان وه‌ك هێڵى كاره‌باكه‌مان هه‌ڵبواسين.
05:13
Tel Aviv and Abu Dhabi are talking about testing
106
313968
3017
ته‌ل ئه‌بيب و ئه‌بو زه‌بى ئێستا باس له‌ تاقيكردنه‌وه‌ى
05:17
these futuristic networks of suspended magnetic pods.
107
317009
3832
ئه‌م تۆڕى پارچه‌ موگناتیسیانه‌ هه‌ڵواسراوانه‌ى داهاتوو ده‌كه‌ن.
05:21
And we can keep climbing, and fly.
108
321465
2896
ئێمه‌ ده‌توانين به‌رده‌وام سه‌ربكه‌وين، و بفڕين.
کۆمپانيايه‌كى وه‌ك ئه‌يه‌ر به‌س
05:25
The fact that a company like Airbus
109
325263
1927
05:27
is now seriously working on flying urban taxis
110
327214
3308
له‌ ئيستادا كار لەسەر توانای فڕیین تەکسی دەکات
05:30
is telling us something.
111
330546
1373
شتێكمان پێده‌ڵێت.
05:32
Flying cars are finally moving from science-fiction déjà vu
112
332633
4868
له‌ كۆتاييدا ئوتومبێلى فڕيوو خه‌ريكه‌ له‌ خه‌ياڵى-زانستييه‌وه‌ ده‌چێته‌
05:37
to attractive business-case territory.
113
337525
2689
بوارێكى سه‌رنجڕاكێشى بازرگانی.
05:40
And that's an exciting moment.
114
340238
1610
ئەمەش ساتێكى خۆشە.
05:42
So building this 3-D transportation network
115
342415
2629
بۆيه‌ بنيادنانى ئه‌م سيسته‌مه‌ سێ-دوورييه‌ى هاتووچۆ
ڕێگایەکە ده‌توانين كێشه‌كانى هاتووچۆى پێ كه‌م بكه‌ينه‌وه‌ و چاره‌سه‌ريان بكه‌ين.
05:45
is one of the ways we can mitigate and solve traffic jams.
116
345068
5318
05:50
But it's not the only one.
117
350410
1410
به‌ڵام ئه‌مە تاكه‌ ڕێگاش نییە.
05:52
We have to question
118
352257
1618
ئێمه‌ ده‌بێ بپرسين هه‌ڵبژارده‌
05:53
other fundamental choices that we made, like the vehicles we use.
119
353899
3767
بنه‌ڕه‌تىەکانی تری وه‌ك ئه‌و ئۆتۆمبيلانه‌ى به‌كاريان دێنين، دروستمان كردوون.
05:58
Just imagine a very familiar scene:
120
358278
2340
ته‌نها بير له‌ ديمه‌نێكى ئاشنا بكه‌ره‌وە.
06:00
You've been driving for 42 minutes.
121
360983
2133
ماوه‌ى ٤٢خوله‌كه‌ تۆ شۆفێرى ده‌كەیت.
06:03
The two kids behind you are getting restless.
122
363656
2723
ئه‌و دوو منداڵه‌ى دواوه‌ت خه‌ريكه‌ ماندوو ده‌بن.
06:06
And you're late.
123
366899
1205
دره‌نگيش كه‌وتوويت.
06:08
Do you see that slow car in front of you?
124
368754
2265
ئه‌و ئۆتۆمبيله‌ خاوه‌ ده‌بينيت له‌ پێشته‌وه‌يه‌؟
هه‌میشە کە تۆ دره‌نگ دەكه‌ويت په‌يدا ده‌بێت، وايه‌؟
06:11
Always comes when you're late, right?
125
371474
1818
06:13
(Laughter)
126
373316
1135
(پێكه‌نين)
06:14
That driver is looking for parking.
127
374475
2163
ئه‌م شۆفێره‌ بۆ شوێنى وه‌ستان ده‌گه‌ڕێت.
06:17
There is no parking spot available in the area,
128
377193
2217
شوێنى وه‌ستانی ئۆتۆمبیل له‌م ناوچه‌يه‌دا نییە،
06:19
but how would he know?
129
379434
1343
به‌س ئەم شوفێرە چۆن بزانێت؟
06:21
It is estimated that up to 30 percent of urban traffic is generated
130
381552
4916
مه‌زه‌نده‌كراوه‌ كه‌ نزيكه‌ى ٣٠ لە سه‌دی جەنجاڵی شاره‌كان
06:26
by drivers looking for parking.
131
386492
1725
ئەو شوفێرانەن کە بۆ شوێنی وەستان دەگەڕێن.
06:29
Do you see the 100 cars around you?
132
389091
1874
ئه‌و ١٠٠ ئوتومبێله‌ له‌ چوارده‌ورت ده‌بينى؟
06:31
Eighty-five of them only have one passenger.
133
391549
2611
له‌مانه‌ ٨٥ يان تەنها يه‌ك سه‌رنشينى تێدايە.
06:34
Those 85 drivers could all fit in one Londonian red bus.
134
394571
4220
ئه‌م ٨٥ شۆفێره‌ له‌ يه‌كێك له‌ پاسه‌ سووره‌كانى له‌نده‌ندا شوێنيان ده‌بێته‌وە.
بۆيه‌ پرسياره‌كه‌ ئەمەیە:
06:39
So the question is:
135
399339
1151
بۆچى ئێمه‌ بۆشاييه‌كى زۆر به‌فيڕۆ ده‌ده‌ين کە زۆرترين پێويستيمان پێى هه‌يه؟
06:40
Why are we wasting so much space if it is what we need the most?
136
400514
3060
06:43
Why are we doing this to ourselves?
137
403598
1762
بۆچى ئێمه‌ ئه‌وها به‌ خۆمان ده‌كه‌ين؟
06:45
Biology would never do this.
138
405746
1954
زينده‌زانى هه‌رگيز ئه‌وهاى نه‌ده‌كرد.
06:48
Space inside our arteries is fully utilized.
139
408189
3047
بۆشايى ناو ده‌ماره‌كانمان به‌تەواوه‌تى به‌كارهێنراوە.
06:51
At every heartbeat,
140
411722
1524
له‌ هه‌ر لێدانێكى دڵدا،
06:53
a higher blood pressure literally compacts millions of red blood cells
141
413270
4013
په‌ستانێكى به‌هێزترى خوێن مليۆنان خڕۆكه‌ى سوور ڕێك ده‌خات
06:57
into massive trains of oxygen
142
417307
2118
ده‌يانكات به‌ تەوژمی گه‌وره‌ی ئۆكسجين
06:59
that quickly flow throughout our body.
143
419449
1889
به‌خێرايى به‌نێو جه‌سته‌ماندا تێپەر دەبێت.
07:01
And the tiny space inside our red blood cells is not wasted, either.
144
421771
3930
ته‌نانه‌ت، بۆشاييه‌ زۆر بچووکەکەی نێو خڕۆكه‌ سووره‌كانيشمان به‌فيڕۆ نه‌دراوە.
07:06
In healthy conditions,
145
426357
1717
له‌ كاتى ته‌ندروستيیدا،
07:08
more than 95 percent of their oxygen capacity is utilized.
146
428098
4038
زياد لە ٩٥ لە سەدى تواناى هه‌ڵگرتنى ئۆكسجينيان به‌كارده‌هێنرێت.
07:12
Can you imagine if the vehicles we used in our cities
147
432494
2861
دەتوانن بیربکەنەوە ئه‌گه‌رئه‌و ئوتومبێلانه‌ له‌ شاره‌كانماندا
07:15
were 95 percent full,
148
435379
1684
به‌كاريان دێنين له‌ سه‌دا ٩٥ پڕ بووینایە،
07:17
all the additional space you would have to walk, to bike
149
437087
3384
ئه‌و هه‌موو بۆشاييه‌ى زياده‌ى ده‌مايه‌وه‌ پياسه بكه‌يت، پاسكيل سوارى بكه‌يت
07:20
and to enjoy our cities?
150
440495
1538
و دڵيشمان به‌ شاره‌كانمان خۆشبێت؟
07:22
The reason blood is so incredibly efficient
151
442616
3513
هۆكارى ئه‌وه‌ى كه‌ خوێن زۆر به‌ توانايه‌
07:26
is that our red blood cells are not dedicated
152
446153
3101
ئه‌وه‌يه‌ كه خڕۆكه‌ سووره‌كانمان نه‌به‌خشراوه‌ به‌
07:29
to specific organs or tissues;
153
449278
1854
ئه‌ندام يان شانه‌ى دياريكراو،
07:31
otherwise, we would probably have traffic jams in our veins.
154
451497
3111
ئه‌گه‌رنا، له‌ناو ده‌ماره‌كانماندا ئه‌سته‌مى هاتووچۆ ڕووى ده‌دا.
07:34
No, they're shared.
155
454632
1232
نه‌خێر، ئه‌وان هاوبه‌شن.
07:35
They're shared by all the cells of our body.
156
455888
2376
ئەوان لە لایەن هه‌موو خانه‌كانى له‌شمانه‌وە هاوبەش کراون.
07:38
And because our network is so extensive,
157
458737
2653
جا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى تۆڕه‌كه‌ى خۆمان زۆر بڵاوبووه‌ته‌وە،
07:41
each one of our 37 trillion cells gets its own deliveries of oxygen
158
461414
4760
هه‌ر يه‌ك له‌و ٣٧ تريليۆن خانەمان ئۆكسجينى تايبه‌ت به‌ خۆيى پێده‌گات
07:46
precisely when it needs them.
159
466198
1529
هه‌ركاتێك پێويستى بێت.
07:48
Blood is both a collective and individual form of transportation.
160
468253
4590
خوێن هه‌ردوو جۆرى گوێزەرەوەی تاك و كۆیه‌ له‌ هه‌مان كاتدا.
07:53
But for our cities,
161
473513
1544
به‌ڵام سه‌باره‌ت به‌ شاره‌كانمان،
07:55
we've been stuck.
162
475081
1284
ئێمه‌ گيرمان خواردووە.
07:56
We've been stuck in an endless debate
163
476389
2045
گیرمان لە مشتومڕيكى بێ كۆتادا لە نێوان دروستکردنی
07:58
between creating a car-centric society or extensive mass-transit systems.
164
478458
5217
كۆمه‌ڵگەيه‌ك پشت به‌ ئۆتۆمبێل ده‌به‌ستێت و سيسته‌مى گواستنه‌وه‌ى گشتی.
08:04
I think we should transcend this.
165
484295
1615
پێم وايه‌ ده‌بێ ئەمە تێپه‌ڕێنين.
08:05
I think we can create vehicles that combine the convenience of cars
166
485934
4319
پێم وايه‌ كه‌ ده‌بێ شتێكى وه‌ها درووست بكه‌ين كه‌ گونجاوی ئوتومبێله‌كان
08:10
and the efficiencies of trains and buses.
167
490277
2317
و چوستی پاس وشه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كانيش تيادا بوونى هه‌بێت.
08:13
Just imagine.
168
493459
1405
ته‌نها بيربكه‌ره‌وە.
08:14
You're comfortably sitting in a fast and smooth urban train,
169
494888
4248
تۆ له‌ شه‌مه‌نده‌فه‌رێكى خێرا و به‌ توانادا به‌ ئارامى،
08:19
along with 1,200 passengers.
170
499160
2111
له‌گه‌ڵ ١٢٠٠ سه‌رنيشينى ديكە دانیشتوویت.
08:21
The problem with urban trains
171
501950
1687
كێشه‌ى شه‌مه‌نده‌فه‌رەكانى ناو شار
08:23
is that sometimes you have to stop five, ten, fifteen times
172
503661
4395
ئەوەیە هه‌ندێك كات ده‌بێت پێنج، ده‌، پانزه‌ جار
08:28
before your final destination.
173
508080
1541
پێش گه‌شتن به‌ شوێنى مه‌به‌ست بوه‌ستيت.
08:30
What if in this train you didn't have to stop?
174
510421
2911
چى ئه‌گه‌ر له‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌دا پێويست نه‌كات بوه‌ستيت؟
08:33
In this train,
175
513929
1269
ئەگەر له‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌دا،
08:35
wagons can detach dynamically while you're moving
176
515222
3229
فارگۆكانى شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كه‌ بتوانن خۆيان جياببنه‌وه‌ له‌ كاتێكدا تۆ ده‌جوڵێيت
08:39
and become express, driverless buses
177
519012
2482
ئينجا ببن به‌ پاسى خێراى بێ شۆفێر
08:41
that move on a secondary road network.
178
521518
2053
له‌سه‌ر تۆڕێكى شه‌قامى لاوه‌كى هاتووچۆ ده‌كات.
08:44
And so without a single stop,
179
524024
1901
به‌م شێوه‌يه‌ و به‌بێ هيچ وه‌ستانێک،
08:45
nor a lengthy transfer,
180
525949
1587
بێ گواستنه‌وه‌يه‌كى دوور و درێژ،
08:47
you are now sitting in a bus that is headed toward your suburb.
181
527560
3409
تۆ ئێستا له‌ پاسێكدا دانيشتوويت به‌ره‌و ناوچه‌كه‌ى تۆ ده‌ڕوات.
08:51
And when you get close,
182
531647
1926
کاتێک نزيك ده‌بيته‌وە،
08:53
the section you're sitting in detaches
183
533597
3307
ئه‌و به‌شه‌ى تۆ تێيدا دانيشتوويت جيا ده‌بێته‌وه‌
08:56
and self-drives you right to your doorstep.
184
536928
2950
و به‌شێوه‌يه‌كى خود-ڕه‌وى ده‌تگه‌يه‌نێته‌ به‌رده‌م ده‌رگاكه‌ت.
09:00
It is collective and individual at the same time.
185
540523
2661
ئه‌مە گشتييه‌ و تاكه‌ كه‌سيشه‌ له‌ هه‌مان كاتدا.
09:03
This could be one of the shared, modular, driverless vehicles of tomorrow.
186
543922
4877
له‌ داهاتوودا ده‌كرێ ئەمە يه‌كێك له‌ هۆكاره‌ گشتييه‌كانى گواستنه‌وه‌ بێت.
09:09
Now ...
187
549681
1161
... ئێستا
وه‌ك ئه‌وه‌ى پياسه‌ كردن به‌ ناو شارێك كه‌ جمه‌ى دێ له‌ فڕۆكه‌ى بێ فڕۆكه‌وان،
09:11
as if walking in a city buzzing with drones,
188
551217
3158
09:14
flying taxis, modular buses and suspended magnetic pods
189
554399
4287
ته‌كسى فڕيوو، پاسى پێشکەوتوو و پارچه‌ى موگناتيسى هه‌ڵواسراو
09:18
was not exotic enough,
190
558710
1451
هێنده‌ سه‌رنجڕاكێش نه‌بێت،
09:21
I think there is another force in action
191
561062
1937
هه‌ست ده‌كه‌م هێزێكى ترى كارا هه‌يه
09:23
that will make urban traffic mesmerizing.
192
563023
2581
واده‌كات هاتووچۆى شاره‌كان سه‌رنجڕاكێش بێت.
09:26
If you think about it,
193
566541
1589
ئەگه‌ر بيرى لێ بكه‌يته‌وە،
09:28
the current generation of driverless cars is just trying to earn its way
194
568154
5006
نه‌وه‌ى ئێستاى ئوتومبێلى بێ شۆفێر ته‌نها له‌ هه‌وڵى كردنه‌وه‌ى ڕێگاكه‌يه‌تى
09:33
into a traffic grid made by and for humans.
195
573184
3030
بۆ ناو تۆڕێكى هاتووچۆ که‌ مرۆڤ خۆى بۆ خۆيى بنيادناوە.
09:36
They're trying to learn traffic rules, which is relatively simple,
196
576626
3413
ئه‌وان هه‌وڵى فێربوونى ياساكانى هاتووچۆ دەدەن، كه‌ به‌ شێوه‌يه‌كى ڕێژه‌يى ساده‌يە،
09:40
and coping with human unpredictability,
197
580551
1909
و خۆ گونجاندن له‌گه‌ڵ گۆڕانه‌ هەرەمیەکانی هەڵسوکەوتی مڕۆڤ
09:42
which is more challenging.
198
582484
1612
كارێكى زۆر گرانە.
09:45
But what would happen when whole cities become driverless?
199
585063
3427
به‌ڵام چى ده‌بوو کاتێک ته‌واوى ئوتومبێلى شاره‌كان ببوایە به‌ بێ شۆفێر؟
09:48
Would we need traffic lights?
200
588999
1828
ئايا پێويستمان به‌ ترافيك ده‌بوو؟
09:50
Would we need lanes?
201
590851
1596
پێويستمان به‌ ئاڕاسته‌كانى هاتووچۆ ده‌بوو؟
09:52
How about speed limits?
202
592471
1499
ئه‌ى چى سه‌باره‌ت به‌ خێرايى دياريكراو؟
09:54
Red blood cells are not flowing in lanes.
203
594563
2289
خڕۆكه‌ سووره‌كان به‌سه‌ر ئاڕاسته‌كانى هاتووچۆدا تێپه‌ڕ نابن.
09:57
They never stop at red lights.
204
597402
1961
هه‌رگيز له‌ ڕه‌نگى سوورى ترافيكدا ناوه‌ستن.
09:59
In the first driverless cities,
205
599387
1976
له‌ يه‌كه‌م شارى ئوتومبێله‌ بێ شۆفێره‌كاندا،
10:01
you would have no red lights and no lanes.
206
601387
2117
هيچ ترافيك و ئاڕاسته‌يه‌كى هاتووچۆت نابێت.
و كاتێك هه‌موو ئۆتۆمبێله‌كان بێ شۆفێرن و په‌يوه‌نديان به‌يه‌كه‌وه‌ هه‌يە،
10:04
And when all the cars are driverless and connected,
207
604014
3073
10:07
everything is predictable and reaction time, minimum.
208
607630
3565
هه‌موو شتێك پێشبينی كراوه‌ ماوه‌ى په‌رچه‌كرداريش، كه‌مترينە.
10:11
They can drive much faster
209
611219
1914
ده‌توانن خێراتر شۆفێرى بكه‌ن
10:13
and can take any rational initiative that can speed them up
210
613157
2937
و ده‌توانن هه‌ر پێشنيارێكى به‌سوود بتوانێت خێرايى خۆيان
10:16
or the cars around them.
211
616118
1357
يان ئوتومبێله‌كانى چوارده‌وريان زياد بكات وه‌ربگرن.
10:18
So instead of rigid traffic rules,
212
618600
2675
بۆيه‌ له‌برى ياسا قورسه‌كانى هاتووچۆ،
10:22
flow will be regulated
213
622203
1332
هاتووچۆكردن ڕێكخراو ده‌بێت
10:23
by a mesh of dynamic and constantly self-improving algorithms.
214
623559
4827
له‌لايه‌ن تۆڕێكى لۆگاريتمى دايناميكييه‌وه‌ كه‌ به‌رده‌وام له‌ خۆپێشخستن دايە.
10:30
The result: a strange traffic
215
630468
2727
ئه‌نجامه‌كه‌ى: هاتووچۆيه‌كى نامۆ
10:33
that mixes the fast and smooth rigor of German autobahns
216
633219
3511
كه‌ تێكه‌ڵه‌يه‌ك ده‌ێت له‌ خێرايى و سانايى ئۆتۆبانه‌ ئه‌ڵمانييه‌كان
10:36
and the creative vitality of the intersections of Mumbai.
217
636754
3300
و چالاكيى داهێنه‌رانه‌ .يه‌كتربڕه‌كانى مۆمباى
10:40
(Laughter)
218
640695
1559
(پێكه‌نين)
10:42
Traffic will be functionally exuberant.
219
642278
1955
هاتووچۆ به‌شێوه‌يه‌كى كارا به‌رده‌وام ده‌بێت.
10:44
It will be liquid like our blood.
220
644257
2441
وه‌ك خوێنمان له‌ دۆخى شليدا ده‌بێت.
10:46
And by a strange paradox,
221
646722
1756
به‌ شێوه‌يه‌كى دژيه‌كى نامۆ،
10:48
the more robotized our traffic grid will be,
222
648502
2811
هه‌تا تۆڕى هاتووچۆى ئێمه‌ زياتر خودكار بێت،
10:51
the more organic and alive its movement will feel.
223
651337
2756
ئه‌وا جووڵه‌كه‌ى سروشتيتر و زينده‌تر ده‌بێت.
10:55
So yes,
224
655075
1777
بۆيه‌ به‌ڵێ،
10:56
biology has all the attributes of a transportation genius today.
225
656876
3698
زينده‌زانى ئه‌مڕۆ هه‌موو تايبه‌تمه‌نديیە بليمه‌تەکانی گواستنه‌وه‌ى هه‌يه‌.
11:00
But this process has taken billions of years,
226
660598
2809
به‌ڵام ئه‌م پڕۆسه‌يه‌ ملياران ساڵى پێچووە،
11:03
and went through all sorts of iterations and mutations.
227
663431
3002
و به‌ هه‌موو جۆره‌كانى دووباره‌بوونه‌وه‌ و بازداندا تێپه‌ڕبووە.
11:06
We can't wait billions of years to evolve our transportation system.
228
666892
3428
ئێمه‌ ناتوانين ملياره‌ها ساڵ بۆ پێشخستنى سيسته‌مى هاتووچۆمان چاوه‌ڕوانبين.
11:10
We now have the dreams,
229
670979
1828
له‌ ئێستادا ئێمه‌ خه‌ون،
11:12
the concepts
230
672831
1292
بيرۆكه‌كان و
11:14
and the technology
231
674147
2306
ته‌كنه‌لۆژياشمان
11:16
to create 3-D transportation networks,
232
676477
2850
بۆ دروستكردن تۆڕى گواستنەوه‌ى سێ-ڕه‌هه‌ندی،
11:19
invent new vehicles
233
679351
1715
داهێنانى ئوتومبێلى نوێ
11:21
and change the flow in our cities.
234
681090
1624
و گۆڕينى جووڵه‌ له‌ شاره‌كانماندا هەیە.
11:23
Let's do it.
235
683109
1155
با ئه‌م كاره‌ بكه‌ين.
11:24
Thank you.
236
684288
1164
سوپاس.
11:25
(Applause)
237
685476
2833
(چه‌پڵەڕێزان)
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7