What a driverless world could look like | Wanis Kabbaj

Translator: Saikhnaa Z Reviewer: Marla Munkh-Achit

Some people are obsessed by French wines.

Зарим хүмүүс Франц дарсанд үнэхээр дуртай.

Others love playing golf

Зарим нь гольф тоглох,

or devouring literature.

эсвэл уран зохиолын ном унших дуртай байдаг.

One of my greatest pleasures in life is, I have to admit,

Харин миний амьдралаас авдаг таашаалын нэг

a bit special.

жоохон онцгой.

I cannot tell you how much I enjoy watching cities from the sky,

Би онгоцны цонхоор хотуудыг ажиглах туйлын дуртай.

from an airplane window.

Some cities are calmly industrious,

Зарим хотуудад намуухан хэрнээ үйлдвэрлэл өрнөдөг.

like Dusseldorf

Дюссельдорф,

or Louisville.

Лювилл гэх мэт.

Others project an energy that they can hardly contain,

Харин зарим нь багтаж ядсан их эрч хүчтэй.

like New York

Нью-Йорк эсвэл

or Hong Kong.

Хонг Конг шиг.

And then you have Paris

Гэтэл бас Парис,

or Istanbul,

Истанбул зэрэг

and their patina full of history.

будганд нь хүртэл түүх шингэсэн хотууд ч байна.

I see cities as living beings.

Би хотуудыг амьд мэтээр хардаг.

And when I discover them from far above,

Би ингэж дээрээс харахдаа эдгээр хотын гудамж талбай

I like to find those main streets and highways that structure their space.

хурдны зам, зохион байгуулалт зэргийг нь ажиглах дуртай.

Ялангуяа шөнийн цагт алтан шар, улаанаар

Especially at night,

when commuters make these arteries look dramatically red and golden:

тодрон гэрэлтэх нь гайхалтай.

the city's vascular system performing its vital function

Хотын судас хамгийн чухал үүргээ

нүдний өмнө дэлгэх мэт.

right before your eyes.

But when I'm sitting in my car

Гэвч би машинаа

after an hour and a half of commute every day,

өдөр бүр цаг хагас барьсны дараа

that reality looks very different.

бодит байдал үнэхээр өөр харагддаг.

(Laughter)

(Инээд)

Nothing --

Юу ч

not public radio,

олон нийтийн радио ч,

no podcast --

подкаст ч,

(Laughter)

(Инээд)

Not even mindfulness meditation

гэгээрлийн бясалгал ч тэр

makes this time worth living.

энэ цагийг үнэ цэнэтэй болгодоггүй.

(Laughter)

(Инээд)

Isn't it absurd

Утгагүй биш гэж үү.

that we created cars that can reach 130 miles per hour

Бид 210 км/цаг хүртэл хурдлах чадвартай машин зохион бүтээсэн мөртлөө

and we now drive them at the same speed as 19th-century horse carriages?

19-р зууны морин тэргийн хурдаар жолоодож байна.

(Laughter)

(Инээд)

In the US alone,

Зөвхөн АНУ-д л гэхэд

we spent 29.6 billion hours commuting in 2014.

2014 онд 29.6 тэрбум цагийг бид тээврийн хэрэгсэлд зорчиж өнгөрөөсөн.

With that amount of time,

Энэ цагийг ашиглан

ancient Egyptians could have built 26 Pyramids of Giza.

Эртний Грекүүд 26 Гизагийн Пирамид барих боломжтой.

(Laughter)

(Инээд)

We do that in one year.

Энэ зөвхөн нэг жилд л.

A monumental waste of time, energy and human potential.

Асар их цаг хугацаа, энерги, нөөц бололцоо үрэгдэж байна.

For decades,

Хэдэн арван жилийн турш

our remedy for congestion was simple:

бидний түгжрэлтэй тэмцэх арга энгийн байсан.

build new roads or enlarge existing ones.

Шинэ зам барих эсвэл өмнө байсныг томсгох.

And it worked.

Үр дүнгээ ч өгсөн.

It worked admirably for Paris,

Парис хотод гайхалтай үр дүнгээ өгсөн.

when the city tore down hundreds of historical buildings

Олон зуун түүхийн дурсамжит барилгаа нурааж,

to create 85 miles

шинээр 140 км

of transportation-friendly boulevards.

машин тээврийн зам бий болгосон.

And it still works today in fast-growing emerging cities.

Өнөөдөр хурдацтай хөгжиж буй хотуудад ч үр дүнгээ өгч байна.

But in more established urban centers,

Гэсэн хэдий ч удаан суурьшсан хотуудад

significant network expansions are almost impossible:

ийм хэмжээний өргөтгөл хийх бараг л боломжгүй.

habitat is just too dense,

Амьдрах орчин хэтэрхий нягт,

real estate, too expensive

үл хөдлөх хөрөнгө хэт үнэтэй

and public finances, too fragile.

мөн төсвийн санхүүжилт хэтэрхий бага.

Our city's vascular system is getting clogged, it's getting sick,

Бидний хотын зүрх судасны систем бөглөрч, өвчтэй болсоор,

and we should pay attention.

харин бид үүнд анхаарах хэрэгтэй.

Our current way of thinking is not working.

Бидний одоогийн сэтгэлгээ үр дүнгээ өгөхөө нэгэнт больж.

For our transportation to flow,

Тээврийн хэрэгслээ зогсоохгүйн тулд

we need a new source of inspiration.

бидэнд шинэ урам зориг, тэмүүлэл хэрэгтэй.

So after 16 years working in transportation,

16 жил тээврийн салбарт ажилласны дараа

my "aha moment" happened when speaking with a biotech customer.

БиоТехнологийн хэрэглэгчтэй ярилцах үед надад нэгэн санаа төрсөн.

She was telling me how her treatment

Түүний эмчилгээ бидний зүрх судасны

was leveraging specific properties of our vascular system.

тогтолцооны өвөрмөц онцлогт тулгуурладаг талаар ярьсан юм.

"Wow," I thought, "Our vascular system --

"Ваав" бидний биеийн

all the veins and arteries in our body

бүх судас, артериуд өдөр бүр

making miracles of logistics every day."

логистикийн гайхамшгийг бүтээж байдаг.

This is the moment I realized

Яг энэ цаг мөчид би биологи

that biology has been in the transportation business

тээврийн салбарт тэрбум жил

for billions of years.

ажилласан гэдгийг ухаарсан.

It has been testing countless solutions

Бидний бие шим тэжээл, хий, уургийг тээвэрлэх

to move nutrients, gases and proteins.

тоо томшгүй олон шийдлийг туршиж ирсэн.

It really is the world's most sophisticated transportation laboratory.

Тийм ч учир дэлхийн хамгийн шилдэг тээврийн лаборатори юм.

So, what if the solution to our traffic challenges was inside us?

Тэгвэл түгжрэлээс гарах шийдэл бидний дотор байсан бол яах вэ?

I wanted to know:

Би энэ асуултанын хариултыг мэдэхийг хүссэн.

Why is it that blood flows in our veins most of our lives,

Том хотууд өдөр бүр түгжирсээр л байхад

when our big cities get clogged on a daily basis?

судсаар маань цус урссаар л байдаг. Яагаад тэр вэ?

And the reality is that you're looking at two very different networks.

Үнэндээ, энэ нь хоорондоо маш ялгаатай хоёр сүлжээ юм.

I don't know if you realize,

Та бүхэн мэдэх үү,

but each of us has 60,000 miles of blood vessels in our bodies --

бидний биед 96,560 км урт судсууд бий

60,000 miles.

96,560 км.

That's two-and-a-half times the Earth's circumference,

Дэлхийн бүсэлхийн уртаас 2.5 дахин

inside you.

урт судас таны биед оршдог.

What it means is that blood vessels are everywhere inside us,

Зөвхөн арьсны дор бус бидний биеийн бүх хэсэгт

not just under the surface of our skin.

судас байгаа гэсэн үг.

But if you look at our cities,

Харин та хотуудыг харвал

yes, we have some underground subway systems

газар доорх метроны сүлжээ,

and some tunnels and bridges,

хонгил, гүүрнүүд бий.

and also some helicopters in the sky.

Мөн агаарт нисдэг тэргүүд ч бий.

But the vast majority of our traffic is focused on the ground,

Гэвч дийлэнх түгжрэл зөвхөн газарт л болж байдаг.

on the surface.

Газрын гадарга дээр.

So in other words,

Өөрөөр хэлбэл

while our vascular system uses the three dimensions inside us,

бидний зүрх судасны систем 3 хэмжээст орон зайг ашигладаг бол

our urban transportation is mostly two-dimensional.

тээврийн хэрэгслүүд ихэвчлэн 2 хэмжээст орчинд байдаг.

And so what we need is to embrace that verticality.

Тэгэхээр бид босоо системийг ашиглах хэрэгтэй.

If our surface grid is saturated,

Хэрэв бидний газрын гадаргын сүлжээ нэгэнт ханасан бол

well, let's elevate our traffic.

замын хөдөлгөөнөө дээш нь өргөе.

This Chinese concept of a bus that can straddle traffic jams --

Түгжрэлийг давах боломжтой энэхүү Хятад автобусны санаа нь

that was an eye-opener on new ways to think about space and movement

биднийг хотын орон зай, хөдөлгөөний талаар

шинээр бодох хэрэгтэйг сануулсан юм.

inside our cities.

And we can go higher,

Бид эрчим хүчний шугамууд шиг

and suspend our transportation like we did with our electrical grid.

тээврийн хэрэгслээ дээгүүр явуулж болно.

Tel Aviv and Abu Dhabi are talking about testing

Тел Авив, Абу Даби зэрэг хотууд эдгээр зөгнөлт гэмээр

these futuristic networks of suspended magnetic pods.

соронзон бүхээгийн сүлжээг туршихаар ярилцаж байна.

And we can keep climbing, and fly.

Бид дээш мацсаар нисдэг болно.

The fact that a company like Airbus

Airbus зэрэг компаниуд

is now seriously working on flying urban taxis

нисдэг такси бүтээхээр ажиллаж байгаа нь

is telling us something.

нэгийг хэлж байна.

Flying cars are finally moving from science-fiction déjà vu

Нисдэг машин одоо л уран зөгнөлөөс

to attractive business-case territory.

бизнесийн нөхцөлд ирээд байна.

And that's an exciting moment.

Энэ бол сэтгэл хөдөлгөм мөч.

So building this 3-D transportation network

Тэгэхээр энэхүү 3 хэмжээст тээврийн сүлжээг бүтээх нь

is one of the ways we can mitigate and solve traffic jams.

түгжрэл бууруулах, улмаар бүр шийдэх арга зам байж болно.

But it's not the only one.

Гэхдээ цорын ганц зам биш.

We have to question

Бид одоогийн хэрэглэдэг автомашин

other fundamental choices that we made, like the vehicles we use.

зэрэг суурь сонголтуудаа эргэн харах хэрэгтэй.

Just imagine a very familiar scene:

Хамгийн ойрын жишээг төсөөлье.

You've been driving for 42 minutes.

Та 42 минут машин барьж байна.

The two kids behind you are getting restless.

Арын суудалд 2 хүүхэд байж суухын аргагүй болж дээрээс нь

And you're late.

та хоцорч байна.

Do you see that slow car in front of you?

Урдаа байгаа удаан машиныг харж байна уу?

Always comes when you're late, right?

Яг л таныг хоцорч байхад гарч ирдэг.

(Laughter)

(Инээд)

That driver is looking for parking.

Жолооч нь зогсоол хайгаад л.

Гэтэл тэнд зогсоол байхгүй шүү дээ.

There is no parking spot available in the area,

but how would he know?

Гэхдээ тэр яаж мэдэх вэ дээ?

Хотын түгжрэлийн 30% нь жолооч нар

It is estimated that up to 30 percent of urban traffic is generated

зогсоол хайснаас үүдэн гардаг гэсэн тооцоолол бий.

by drivers looking for parking.

Та эргэн тойрныхоо 100 машиныг харж чадах уу?

Do you see the 100 cars around you?

Eighty-five of them only have one passenger.

Тэдгээрийн 85 нь ганц зорчигчтой.

Those 85 drivers could all fit in one Londonian red bus.

Тэдгээр 85 жолооч бүгдээрээ Лондонгийн улаан автобусанд багтана.

Тэгэхээр асуулт нь:

So the question is:

Бидэнд зай хамгийн хэрэгтэй атал яагаад дэмий үрээд байна вэ?

Why are we wasting so much space if it is what we need the most?

Яагаад өөрсдийгөө ийм байдалд оруулна вэ?

Why are we doing this to ourselves?

Biology would never do this.

Биологи хэзээ ч ийм зүйл хийхгүй.

Артерийн судасны доторх зай бүрэн ашиглагддаг.

Space inside our arteries is fully utilized.

At every heartbeat,

Зүрх цохилох бүрт

a higher blood pressure literally compacts millions of red blood cells

өндөр цусны даралт сая сая улаан эсийг нягтаршуулж,

хүчилтөрөгчийн том галт тэрэг болгон

into massive trains of oxygen

that quickly flow throughout our body.

хүний биеийн бүх хэсгээр тараадаг.

And the tiny space inside our red blood cells is not wasted, either.

Улаан эсүүдийн хоорондын жижиг зай ч дэмий үрэгддэггүй.

Эрүүл нөхцөлд

In healthy conditions,

тэдний хүчилтөрөгчийн 95-аас илүү хувь нь ашиглагддаг.

more than 95 percent of their oxygen capacity is utilized.

Can you imagine if the vehicles we used in our cities

Бидний тээврийн хэрэгсэл 95% дүүргэлттэй байна

гэж төсөөлж чадах уу?

were 95 percent full,

Бусад бүх нэмэлт зай талбайд алхаж, дугуй унаад,

all the additional space you would have to walk, to bike

and to enjoy our cities?

хотоороо зугаалж байна гээд.

The reason blood is so incredibly efficient

Цус ийм өндөр бүтээмжтэй ажилладаг нь

улаан эсүүд нь

is that our red blood cells are not dedicated

зөвхөн нэг эрхтэн эсвэл эдэд зориулагдаагүй байдаг.

to specific organs or tissues;

otherwise, we would probably have traffic jams in our veins.

Үгүй бол бидний цусанд ч гэсэн түгжрээ үүсэх байсан биз.

No, they're shared.

Тэд хуваалцдаг.

They're shared by all the cells of our body.

Бидний биеийн бүхий л эсүүдтэй хуваалцдаг.

And because our network is so extensive,

Бидний биеийн доторх сүлжээ маш өргөн,

37 их наяд эсүүдэд бүгдэд нь хэрэгтэй мөчид нь

each one of our 37 trillion cells gets its own deliveries of oxygen

хүчилтөрөгч түгээдэг.

precisely when it needs them.

Цус бол хамтын болон хувийн тээврийн хэлбэр юм.

Blood is both a collective and individual form of transportation.

Харин бид хотдоо

But for our cities,

гацсаар, түгжирсээр л.

we've been stuck.

We've been stuck in an endless debate

Бид машинаа дагасан нийгэм байх уу эсвэл,

between creating a car-centric society or extensive mass-transit systems.

нийтийн тээврийн систем байх уу гэсэн эцэс төгсгөлгүй маргаанд гацсан.

I think we should transcend this.

Бид үүнийг давах ёстой.

I think we can create vehicles that combine the convenience of cars

Бид машины тав тухыг, галт тэрэг автобусны өндөр бүтээмжтэй

and the efficiencies of trains and buses.

нийлүүлж чадсан тээврийн хэрэгсэл бүтээж чадна.

Just imagine.

Төсөөлөөд үздээ.

You're comfortably sitting in a fast and smooth urban train,

Та хот доторх хурдан, тухтай галт тэргэнд

along with 1,200 passengers.

1200 зорчигчдын хамтаар сууж байна.

The problem with urban trains

Хот доторх галт тэрэгний гол асуудал нь

is that sometimes you have to stop five, ten, fifteen times

зорьсон газартаа хүрэх хүртэл 5, 10, 15 удаа

зогсох шаардлагатай болдог.

before your final destination.

What if in this train you didn't have to stop?

Хэрэв энэ галт тэрэг зогсох шаардлагагүй бол яах вэ?

In this train,

Энэ галт тэргэнд

wagons can detach dynamically while you're moving

бүхээгүүд хөдөлгөөн дунд салж

and become express, driverless buses

түргэн, жолоочгүй автобус болж

that move on a secondary road network.

дараагийн зам руу ордог.

And so without a single stop,

Ганц ч зогсохгүйгээр,

nor a lengthy transfer,

дамжин суух ч шаардлагүйгээр

you are now sitting in a bus that is headed toward your suburb.

та гэрийнхээ ойролцоо очих автобусанд суугаад явж байна.

And when you get close,

Ойртоод ирэхэд

the section you're sitting in detaches

таны сууж явсан хэсэг салж

and self-drives you right to your doorstep.

таныг хаалганы тань өмнө хүргээд өгнө.

It is collective and individual at the same time.

Энэ нь хамтын болон хувийн тээврийн хэлбэр юм.

This could be one of the shared, modular, driverless vehicles of tomorrow.

Энэ маргаашийн жолоочгүй, хамтын тээврийн хэрэгсэл байж болно.

Now ...

Харин одоо...

as if walking in a city buzzing with drones,

хүнгэнэсэн дронуудтай хотод алхаж,

flying taxis, modular buses and suspended magnetic pods

нисдэг такси, дүүжлэгддэг соронзон бүхээгээр зорчих нь

was not exotic enough,

тийм ч сонин биш байгаа биз.

I think there is another force in action

Түүнээс гадна бас нэг арга

that will make urban traffic mesmerizing.

хотын хөдөлгөөнийг гайхалтай болгоно.

If you think about it,

Хэрэв та бодоод үзвэл

the current generation of driverless cars is just trying to earn its way

одоогийн жолоочгүй машин хүмүүст зориулагдсан замд

into a traffic grid made by and for humans.

чадан ядан явж байна.

They're trying to learn traffic rules, which is relatively simple,

Эдгээр машинууд хялбар замын дүрэм

таахад ярвигтай хүний үйлдлүүдийн

and coping with human unpredictability,

which is more challenging.

учрыг олохоор суралцаж байна.

But what would happen when whole cities become driverless?

Харин хот бүхэлдээ жолоочгүй болвол яах вэ?

Would we need traffic lights?

Бидэнд гэрлэн дохио хэрэгтэй юу?

Would we need lanes?

Замын зурвас хэрэгтэй болов уу?

How about speed limits?

Хурдны хязгаар яах вэ?

Red blood cells are not flowing in lanes.

Цусны улаан эсүүд эгнээгээр урсдаггүй.

They never stop at red lights.

Тэд хэзээ ч улаан гэрлэн дээр зогсдоггүй.

In the first driverless cities,

Хамгийн эхний жолоочгүй хотод

you would have no red lights and no lanes.

гэрлэн дохио, замын зурвасын аль нь хэрэггүй.

And when all the cars are driverless and connected,

Харин бүх жолоочгүй машинууд холбогдсон байх үед

everything is predictable and reaction time, minimum.

бүх зүйлийг тооцоолж болох ба хариу үйлдэл үзүүлэх хугацаа ч багасна.

They can drive much faster

Тэд илүү хурдан давхиж,

and can take any rational initiative that can speed them up

хурдасгах үндэслэлийг орчноосоо

or the cars around them.

эсвэл ойр орчмын машинуудаас авна.

So instead of rigid traffic rules,

Тэгэхээр, хуучны хоцрогдсон замын дүрмийн оронд замын урсгал динамик,

үргэлжийн өөрийгөө хөгжүүлэх

flow will be regulated

by a mesh of dynamic and constantly self-improving algorithms.

алгоримтуудаар зохицуулагддаг болох юм.

The result: a strange traffic

Үр дүн нь хачирхалтай.

that mixes the fast and smooth rigor of German autobahns

Германы нарийн нямбай, тасралтгүй урсах хурдны зам,

and the creative vitality of the intersections of Mumbai.

Мумбайн эрч хүч мэдрэгдэх уулзваруудын нийлмэл шиг.

(Laughter)

(Инээд)

Traffic will be functionally exuberant.

Замын хөдөлгөөн маш хурдан,

It will be liquid like our blood.

бидний цус шиг шингэн болно.

And by a strange paradox,

Хачирхалтай нь

the more robotized our traffic grid will be,

замын хөдөлгөөн автоматчилагдах тусам

the more organic and alive its movement will feel.

хөдөлгөөн нь илүү органик, амьд мэт болно.

So yes,

Тэгэхээр биологийн хууль

biology has all the attributes of a transportation genius today.

одоогийн тээврийн суу билгийн бүхий л шинж чанарыг агуулдаг.

But this process has taken billions of years,

Гэвч энэ үйл явц нь тэрбум жилийн

and went through all sorts of iterations and mutations.

давтамж, хувьслыг даван туулсан.

We can't wait billions of years to evolve our transportation system.

Бид зам тээврийг тэрбум жил өөрчлөгдөж, хөгжихийг нь хүлээж болохгүй.

We now have the dreams,

Бидэнд одоо мөрөөдөл байна,

the concepts

санаа нь байна,

and the technology

энэ бүгдийг шинээр хийх

to create 3-D transportation networks,

3 хэмжээст тээврийн сүлжээ,

шинэ машин бүтээх, хотын урсгалыг өөрчлөх

invent new vehicles

and change the flow in our cities.

боломж байна.

Let's do it.

Одоо хийцгээе.

Thank you.

Баярлалаа,

(Applause)