Let's teach for mastery -- not test scores | Sal Khan

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hiwa Foundation

I'm here today to talk about the two ideas that,

ئەمڕۆ بۆ ئەوە هاتووم باسی ئەو دوو بیرۆکەیە بکەم،

at least based on my observations at Khan Academy,

کە لەسەر سەرنجدانەکانم لە ئەکادیمیای خان بنچینەیان گرتووە،

are kind of the core, or the key leverage points for learning.

بەبۆچوونی من ناوک، یان خاڵی کلیلی فێربوونن.

And it's the idea of mastery

ئەویش بیرۆکەی شارەزابوون و

and the idea of mindset.

بیرۆکەی مێشک لەسەر جێگیرکردنە.

I saw this in the early days working with my cousins.

ئەمەم لە ڕۆژەکانی سەرەتای کارکردن لەگەڵ پورزاکانما بینی.

A lot of them were having trouble with math at first,

یەکەمجار زۆریان کێشەیان هەبوو لەگەڵ فێربوونی بیرکارییا،

because they had all of these gaps accumulated in their learning.

چونکە هەموویان بۆشایی کەڵەکەبوویان هەبوو لە فێربووندا.

And because of that, at some point they got to an algebra class

بەهۆی ئەوەشەوە، لە خاڵێکدا چوونەتە وانەی ئەلجێبرە و

and they might have been a little bit shaky on some of the pre-algebra,

لەوانەیە کەمێک بێ بناغە بووبێتن لەسەر بابەتە سەرەتاییەکانی ئەلجێبرە،

and because of that, they thought they didn't have the math gene.

بەهۆی ئەوەوە، لەوانەیە وایان بیرکردبێتەوە کە جیناتی بیرکارییان نییە.

Or they'd get to a calculus class,

یان چوبێتنە وانەی ژمێرزانییەوە، و

and they'd be a little bit shaky on the algebra.

کەمێک بێ بناغە بووبێتن لەسەر ئەلجێبرە.

I saw it in the early days

لە ڕۆژەکانی سەرەتادا بەدیم ئەکرد

when I was uploading some of those videos on YouTube,

کاتێک هەندێک لەو ڤیدیۆیایانەم لەسەر یوتیوب دائەنا، و

and I realized that people who were not my cousins were watching.

درکم بەوە کرد خەڵکی تریش کە پورزام نەبوون سەیریان ئەکرد.

(Laughter)

(پێکەنین)

And at first, those comments were just simple thank-yous.

یەکەمجاریش، سەرنجەکانی ئەیاننوسی تەنیا سوپاس کردن بوو.

I thought that was a pretty big deal.

ئەوەم بە شتێکی زۆر گەورە ئەزانی.

I don't know how much time you all spend on YouTube.

نازانم هەمووتان چەندێک کات بەسەر ئەبەن لەسەر یوتیوب.

Most of the comments are not "Thank you."

زۆربەی سەرنجەکان "زۆر سوپاس" نین.

(Laughter)

(پێکەنین)

They're a little edgier than that.

کەمێک لەوە سەرنج و تانەی ڕەقترن.

But then the comments got a little more intense,

بەڵام ئینجا سەرنجەکان کەمێک قورستر بوون،

student after student saying that they had grown up not liking math.

خوێندکار لەدوای خوێندکار ئەینوسی کە لەگەڵ گەورەبوونیانا حەزیان لە بیرکاری نەبووە.

It was getting difficult as they got into more advanced math topics.

قورستر بووە بۆیان کاتێک چونەتە ناو بابەتی پێشکەوتووتری بیرکارییەوە.

By the time they got to algebra,

ئەوکاتە گەشتوونەتە ئەلجێبرە،

they had so many gaps in their knowledge they couldn't engage with it.

بۆشایی زۆریان هەبووە لە ئاستی زانیارییاندا و پێیان قوت نەدراوە.

They thought they didn't have the math gene.

ئیتر وایان زانیوە جیناتی باشبوون لە بیرکارییان نییە.

But when they were a bit older,

بەڵام کە گەورەتر بوون،

they took a little agency and decided to engage.

بۆخۆیان ڕێوشوێنی پێویستیان گرتۆتە بەر و بڕیاریان یاوە بیکەن.

They found resources like Khan Academy

سەرچاوەی وەک خان ئەکادیمییان دۆزیوەتەوە و

and they were able to fill in those gaps and master those concepts,

توانیویانە ئەو بۆشاییانە پڕ بکەنەوە و شارەزای ئەو چەمکانە ببن، و

and that reinforced their mindset that it wasn't fixed;

ئەوەش بیرکردنەوەکەی بەهێزتر کردوون کە چەقبەستوو نەبووە؛

that they actually were capable of learning mathematics.

کە هەر بەڕاستی ئەکرێت فێری بیرکاری ببن.

And in a lot of ways, this is how you would master a lot of things in life.

بە چەندین ڕێگاش، هەر بەم شێوەیە شارەزای زۆر شتی ژیان ئەبیت.

It's the way you would learn a martial art.

بەو شێوەیە فێری هونەری شەڕکردن ئەبیت.

In a martial art, you would practice the white belt skills

لە هونەری شەڕکردندا، یەکەمجار ڕاهێنان لەسەر پشتێنی سپی ئەکەیت

as long as necessary,

چەندێک پێویست بکات، و

and only when you've mastered it

تەنیا ئەوکاتەی بەتەواوەتی شارەزای ئەبیت

you would move on to become a yellow belt.

ئەتوانیت بچیتە سەر پشتێنی زەرد.

It's the way you learn a musical instrument:

هەر بەو شێوەیەش فێری ئامێری موزیک ئەبیت:

you practice the basic piece over and over again,

دووبارە و دووبارە ڕاهێنان لەسەر پارچە سەرەتاییەکە ئەکەیت، و

and only when you've mastered it,

ئەوکاتەی بە تەواوەتی فێری ئەبیت،

you go on to the more advanced one.

ئینجا ئەچیتە سەر دانەیەکی پێشکەوتووتر.

But what we point out --

بەڵام ئەوەی ئەیخەینە ڕوو --

this is not the way a traditional academic model is structured,

مۆدێلە ئەکادیمییە کۆنەکان بەم شێوەیە بنیات نەنراون،

the type of academic model that most of us grew up in.

ئەو مۆدێلەی زۆربەمان تیایدا گەورەبووین و فێریبووین.

In a traditional academic model,

لە مۆدێلێکی ئەکادیمی کۆندا،

we group students together, usually by age,

خوێندکاران ئەکەین بە گرووپ، زۆربەی کات بەپێی تەمەن، و

and around middle school,

لەکاتی خوێندنی ناوەندیدا،

by age and perceived ability,

بە تەمەن و خەمڵاندن بۆ تواناکانیان، و

and we shepherd them all together at the same pace.

هەوڵ ئەیەین هەموویان پێکەوە فێر بکەین بە هەمان خێرایی.

And what typically happens,

ئەوەشی زۆرجار ڕووئەیات،

let's say we're in a middle school pre-algebra class,

با بڵێین لە پۆلێکی ناوەندی وانەیەکی بناغەکانی ئەلجێبرەداین، و

and the current unit is on exponents,

لە بەشی توانەکانداین،

the teacher will give a lecture on exponents,

مامۆستاکە وانەیەک ئەڵێتەوە لەسەر چەندجارەکان،

then we'll go home, do some homework.

ئینجا ئەچینەوە ماڵەوە، هەندێک ئەرکی ماڵەوە بەجێئەهێنین.

The next morning, we'll review the homework,

بۆ بەیانی دواتر سەیری ئەرکەکانی ماڵەوەیان ئەکەین،

then another lecture, homework, lecture, homework.

ئینجا وانەیەکی تر، ئەرکی ماڵەوە، وانە، ئەرکی ماڵەوە.

That will continue for about two or three weeks,

ئەوە بۆ نزیکەی دوو یان سێ هەفتە بەردەوام ئەبێت، و

and then we get a test.

ئینجا تاقیکردنەوەیەک ئەکەین.

On that test, maybe I get a 75 percent,

لەوانەیە لە تاقیکردنەوەکەیا، من حەفتا و پێنج بێنم،

maybe you get a 90 percent,

لەوانەیە تۆ نەوەت بێنیت،

maybe you get a 95 percent.

لەوانەیە نەوەت و پێنج بێنیت.

And even though the test identified gaps in our knowledge,

هەرچەندە تاقیکردنەوەکە بۆشاییەکانیش لە زانیارییەکانمانا دەرئەخات،

I didn't know 25 percent of the material.

لەسەدا بیست و پێنجی بابەتەکانم نەزانیوە.

Even the A student, what was the five percent they didn't know?

تەنانەت ئەوەشی نەوەت و پێنجی هێناوە، ئەو لەسەدا پێنجە چی بووە کە نەیزانیوە؟

Even though we've identified the gaps,

هەرچەندە بۆشاییەکانیشمان دیاریکردووە،

the whole class will then move on to the next subject,

هێشتا هەموو پۆلەکە هەر ئەچێتە سەر بابەتی دوواتری خۆی،

probably a more advanced subject that's going to build on those gaps.

لەوانەیە بابەتێکی پێشکەوتووتریش بێت کە لەسەر ئەو بۆشاییانە بنیات ئەنرێت.

It might be logarithms or negative exponents.

لەوانەیە لۆگاریسم بێت یان چەندجارەی سالب.

And that process continues, and you immediately start to realize

پرۆسەکەش بەردەوام ئەبێت، و یەکسەر دەست ئەکەیت بە درک کردن بەوەی

how strange this is.

ئەمە چەندێک سەیرە.

I didn't know 25 percent of the more foundational thing,

لەسەدا بیست و پێنجی بابەتە بنچینەییەکانم نەزانیوە، و

and now I'm being pushed to the more advanced thing.

ئێستا ئەبێت بچمە سەر بابەتەکەی تر کە زۆر پێشکەوتووترە. و

And this will continue for months, years, all the way until at some point,

ئەمە بۆ چەندین مانگ، و ساڵیش بەردەوام ئەبێت هەتا لە خاڵێکدا،

I might be in an algebra class or trigonometry class

لەوانەیە بگەمە وانەی ئەلجێبرە یان وانەی سێگۆشەزانی و

and I hit a wall.

خۆم بییەم بە دیوارێکدا. و

And it's not because algebra is fundamentally difficult

لەبەر ئەوەش نییە کە ئەلجێبرە خۆی زۆر قورس بێت

or because the student isn't bright.

یان خوێندکارەکە زیرەک نەبێت.

It's because I'm seeing an equation and they're dealing with exponents

لەبەر ئەوەیە کە من هاوکێشەیەک ئەبینم و ئەوانیش لە چەند جارەزانیدان و

and that 30 percent that I didn't know is showing up.

ئەو لەسەدا سییەش کە نەمئەزانی هەیە خەریکە دەر ئەکەون. و

And then I start to disengage.

ئینجا ئەتوانم بەیەکییەوە ببەستمەوە.

To appreciate how absurd that is,

پێی ئەزانم ئەوە چەندێک نابەجێیە،

imagine if we did other things in our life that way.

بیهێنەرە بەرچاوت ئەگەر شتەکانی تریش بەو شێوەیە بکەین لە ژیانمانا.

Say, home-building.

بۆ نموونە، درووستکردنی خانوو.

(Laughter)

(پێکەنین)

So we bring in the contractor and say,

ئەچین بەڵێندەرەکە ئەهێنین و ئەڵێین،

"We were told we have two weeks to build a foundation.

"پێمان وتراوە دوو هەفتەمان هەیە بۆ درووستکردنی بناغەکە.

Do what you can."

چیت پێئەکرێت بیکە."

(Laughter)

(پێکەنین)

So they do what they can.

بۆیە ئەوە ئەکەن کە پێیان ئەکرێت.

Maybe it rains.

لەوانەیە باران ببارێت.

Maybe some of the supplies don't show up.

لەوانەیە هەندێک لە پێداویستییەکان نەگات.

And two weeks later, the inspector comes, looks around,

دوو هەفتە دواتریش، پشکنەرەکە یەت، سەیر ئەکات،

says, "OK, the concrete is still wet right over there,

ئەڵێت، "باشە، هێشتا لەویا کۆنکرێتەکە تەڕترە،

that part's not quite up to code ...

ئەو بەشە وەک پێویست نییە...

I'll give it an 80 percent."

هەشتا لەسەدی ئەیەمێ."

(Laughter)

(پێکەنین)

You say, "Great! That's a C. Let's build the first floor."

تۆش ئەڵێیت، "هەر باشە. با ئیتر نهۆمی یەکەم دروستکەین."

(Laughter)

(پێکەنین)

Same thing.

بەهەمان شێوە.

We have two weeks, do what you can, inspector shows up, it's a 75 percent.

دوو هەفتەمان هەیە، چیت پێ ئەکرێت بیکە، پشکنەر یەت، حەفتا و پێنج لەسەد.

Great, that's a D-plus.

زۆرباشە، نمرەیەکی خراپ نییە.

Second floor, third floor,

نهۆمی دووەم، نهۆمی سێیەم، و

and all of a sudden, while you're building the third floor,

ئینجا لەپڕێکدا، لەکاتێکدا کە نهۆمی سێیەم بنیات ئەنێیت،

the whole structure collapses.

هەموو تەلارەکە هەرەس ئەهێنێت.

And if your reaction is the reaction you typically have in education,

ئەگەر کاردانەوەکەش هەمان ئەو کاردانەوەیە بێت کە لە بواری خوێندندا ئەتبێت،

or that a lot of folks have,

یان کە زۆر خەڵک هەیانە،

you might say, maybe we had a bad contractor,

لەوانەیە بڵێیت، لەوانەیە بەڵێندەرەکە خراپ بووبێت،

or maybe we needed better inspection or more frequent inspection.

یان پێویستمان بە پشکنینێکی باشترە یان پشکنینی زیاتر.

But what was really broken was the process.

بەڵام ئەوەی بەڕاستی شکاوە پرۆسەکە بووە.

We were artificially constraining how long we had to something,

بەشێوەیەکی دەستکرد زۆرمان دەکرد لەوەی ئەبێ چەندێک زۆر شتێک بکەین

pretty much ensuring a variable outcome,

بۆ ئەوەی دڵنیابینەوە لە دەرئەنجامێکی جیاواز، و

and we took the trouble of inspecting and identifying those gaps,

ئێمەش ئەرکمان کێشا ئەو بۆشاییانەمان پشکنی و دیاریکرد،

but then we built right on top of it.

بەڵام ڕێک لەسەر ئەوە بنیاتنانمان کردەوە.

So the idea of mastery learning is to do the exact opposite.

کەواتە بیرۆکەی شارەزابوون ڕێک کردنی پێچەوانەکەیەتی.

Instead of artificially constraining, fixing

لەجیاتی ئەوەی بەشێوەیەکی دەستکرد زۆربکەیت، و چاکی بکەیتەوە

when and how long you work on something,

کە کەی و بۆ ماوەی چەندێک کار لەسەر شتێک ئەکەیت

pretty much ensuring that variable outcome,

هەتا ڕادەیەکی زۆر دڵنیا ئەبیت لە دەرئەنجامێکی هەمەجۆر،

the A, B, C, D, F --

هێنانی نمرە جیاجیاکان --

do it the other way around.

ڕێک بە پێچەوانەوە بیکەیت.

What's variable is when and how long

ئەوەی ئەگۆڕێت ئەوەیە کەی و بۆ ماوەی چەندێک

a student actually has to work on something,

پێویستە خوێندکارێک کار لەسەر شتێک بکات، و

and what's fixed is that they actually master the material.

ئەوەی جێگیرکراوە ئەوەیە کە بە تەواوەتی فێری بابەتەکە ببن.

And it's important to realize

هەروەها گرنگیشە درک بکەیت

that not only will this make the student learn their exponents better,

کە ئەمە نەک تەنیا وا لە خوێندکارەکە ئەکات چەند جارەکان باشتر فێربێت،

but it'll reinforce the right mindset muscles.

بەڵکو بیرکردنەوە ڕاستەکەش ئەخاتە ئیش.

It makes them realize that if you got 20 percent wrong on something,

وایان لێئەکات درک بەوە بکەن ئەگەر لەسەدا بیست هەڵە بکەن لە شتێکا،

it doesn't mean that you have a C branded in your DNA somehow.

واتای ئەوە نییە ئاستی سێیەم لەسەر دی ئێن ئەیەکەیان نوسرابێت.

It means that you should just keep working on it.

واتای ئەوەیە کە پێویستە بەردەوامبیت لە کارکردن لەسەری.

You should have grit; you should have perseverance;

پێویستە خۆڕاگریت هەبێت؛ پێویستە درێژەپێدانت هەبێت؛

you should take agency over your learning.

پێویستە خۆت ببیت بە چاودێر بەسەر فێربوونەکەتەوە.

Now, a lot of skeptics might say, well, hey, this is all great,

ئێستا، زۆرێک لە ڕەخنەگرە ڕەشبینەکان، لەوانەیە بڵێن، ئەمە زۆر باشە،

philosophically, this whole idea of mastery-based learning

لەڕووی فەلسەفییەوە، ئەم بیرۆکەی فێربوون هەتا شارەزابوونە و

and its connection to mindset,

پەیوەندییەکەی بە بیرکردنەوەوە،

students taking agency over their learning.

خوێندکاران ببن بە چاودێر بەسەر فێربوونی خۆیانەوە.

It makes a lot of sense, but it seems impractical.

زۆر ڕێی تێئەچێت، بەڵام لەوە ئەچێ پراکتیزە نەکرێت.

To actually do it, every student would be on their own track.

بۆ ئەوەی ئەوە بکرێت، هەر خوێندکارە و لەسەر ڕێڕەوی خوێندنی خۆی ئەبێت.

It would have to be personalized,

پێویستە جیا بکرێتەوە،

you'd have to have private tutors and worksheets for every student.

پێویستە مامۆستای تایبەتیت هەبێت و هەر خوێندکارە و وانەی خۆی. و

And these aren't new ideas --

ئەمانەش بیرۆکەی نوێ نین --

there were experiments in Winnetka, Illinois, 100 years ago,

تاقیکردنەوە کراوە لە وینێتکا، ئیلینۆیس، سەد ساڵ لەمەوبەر،

where they did mastery-based learning and saw great results,

کە فێربوونی هەتا شارەزابوونیان کردووە و ئەنجامی زۆر مەزنیان بینیوە،

but they said it wouldn't scale because it was logistically difficult.

بەڵام وتیان گشتگیر ناکرێت چونکە لەڕووی دارایی و مرۆییەوە قورسە.

The teacher had to give different worksheets to every student,

مامۆستاکە ئەبوو وانەی جیاواز بیات بە هەر خوێندکارێک،

give on-demand assessments.

هەڵسەنگاندنی جیا جیا بکات.

But now today, it's no longer impractical.

بەڵام ئێستا ئەمڕۆ، ئەوە چیتر شتێک نییە نەکرێت.

We have the tools to do it.

ئامرازی پێویستمان هەیە بۆی.

Students see an explanation at their own time and pace?

خوێندکارەکان ڕوونکردنەوە لە کات و خێرایی خۆیانا ئەبینن؟

There's on-demand video for that.

ڤیدیۆی پێویست هەیە بۆ ئەوە.

They need practice? They need feedback?

پێویستیان بە ڕاهێنانە؟ پێویستیان بە تێبینییە؟

There's adaptive exercises readily available for students.

ڕاهێنانی گونجاو هەیە بۆ هەر خوێندکارێک.

And when that happens, all sorts of neat things happen.

کە ئەوەش ڕووئەیات هەموو شتە ڕێکوپێکەکان ڕووئەیەن.

One, the students can actually master the concepts,

یەک، خوێندکارەکان ئەتوانن شارەزای چەمکەکە بن،

but they're also building their growth mindset,

بەڵام لە توانای گەشەکردنی خۆشیان تێئەگەن،

they're building grit, perseverance,

خۆڕاگری، و بەردەوامبوون بنیات ئەنێن،

they're taking agency over their learning.

خۆیان ئەبن بە چاودێر بەسەر فێربوونەکەیانەوە.

And all sorts of beautiful things can start to happen

ئیتر هەموو جۆرە شتە جوانەکانیش وردە وردە ڕووئەیەن

in the actual classroom.

لەناو پۆلە ڕاستەقینەکەدا.

Instead of it being focused on the lecture,

لەجیاتی ئەوەی کە تیشک بخاتە سەر وانەکە،

students can interact with each other.

خوێندکارەکان ئەتوانن پێکەوە کار بکەن.

They can get deeper mastery over the material.

ئەتوانن بەشێوەیەکی قوڵتر شارەزای بابەتەکە ببن.

They can go into simulations, Socratic dialogue.

ئەکرێت بچنە ناو درووستکردنەوەی بابەتەکە، یان گفتوگۆی سوقراتیانە.

To appreciate what we're talking about

بۆ پێزانینی زیاتر بۆ ئەوەی باسی ئەکەین و

and the tragedy of lost potential here,

تراژیدیای تواناکانی لەدەستدراوە لێرەیا،

I'd like to give a little bit of a thought experiment.

ئەمەوێت ئەزموونێکی بیریتان پێبڵێم.

If we were to go 400 years into the past to Western Europe,

ئەگەر چوارسەد ساڵ بچینە دواوە بۆ ڕابردوی خۆرئاوای ئەوروپا،

which even then, was one of the more literate parts of the planet,

کە ئەوکاتەش، لەسەر هەسارەکە ئاستی خوێندەواری تیایدا زیاتر بووە،

you would see that about 15 percent of the population knew how to read.

ئەبینیت کە نزیکەی لەسەدا پانزەی خەڵکەکەی خوێندنەوەیان زانیوە.

And I suspect that if you asked someone who did know how to read,

گومانیشم هەیە ئەگەر لە کەسێکت پرسیبێت کە خوێندنەوەی زانیبێت،

say a member of the clergy,

بۆ نموونە پیاوێکی ئاینی،

"What percentage of the population do you think is even capable of reading?"

"پێتوایە چەندێکی خەڵک توانای خوێندنەوەی هەیە؟"

They might say, "Well, with a great education system,

لەوانەیە بڵێن، "بە سیستمێکی پەروەردەی باشەوە،

maybe 20 or 30 percent."

لەوانەیە لەسەدا بیست یان سی."

But if you fast forward to today,

بەڵام ئەگەر ئەمڕۆ بوایە،

we know that that prediction would have been wildly pessimistic,

ئەزانین کە ئەو پێشبینییە زۆر ڕەشبینانە ئەبوو،

that pretty close to 100 percent of the population is capable of reading.

کە نزیکەی لەسەدا سەدی خەڵک توانای خوێندنەوەیان هەیە.

But if I were to ask you a similar question:

بەڵام ئەگەر بمەوێت پرسیارێکی هاوشێوەتان لێبکەم:

"What percentage of the population do you think is capable

"پێتان وایە چەندێکی خەڵک توانای ئەوەیان هەیە

of truly mastering calculus,

بەڕاستی فێری ژمێرزانی ببن،

or understanding organic chemistry,

یان لە کیمیای ئەندامی تێبگەن،

or being able to contribute to cancer research?"

یان بتوانن بەشداری بکەن لە توێژینەوەی شێرپەنجەدا؟"

A lot of you might say, "Well, with a great education system,

لەوانەیە زۆرێکتان بڵێن، "باشە، بە سیستمێکی پەروەردەی باشەوە،

maybe 20, 30 percent."

لەوانەیە لەسەدا بیست یان سی."

But what if that estimate

بەڵام ئەگەر ئەو خەمڵاندنە

is just based on your own experience in a non-mastery framework,

تەنیا لەسەر بنچینەی ئەزموونی خۆت بێت لە چوارچێوەیەکی شارەزانەبووندا،

your own experience with yourself or observing your peers,

ئەزموونەکەت لەگەڵ خۆت یان بینینی هاوپۆلەکانت،

where you're being pushed at this set pace through classes,

کە فشارت ئەخرێتە سەر لەم خێراییە دیاریکراوەدا بەدرێژایی وانەکان، و

accumulating all these gaps?

ئەم هەموو بۆشاییەت تیا کۆبێتەوە؟

Even when you got that 95 percent,

تەنانەت کاتێکیش نەوەت و پێنج لەسەد ئەهێنیت،

what was that five percent you missed?

ئەو پێنجە چییە کە نەتزانیوە؟

And it keeps accumulating -- you get to an advanced class,

بەردەوامیش کۆ ئەبێتەوە -- هەتا ئەگەیتە پۆلێکی پێشکەوتوو،

all of a sudden you hit a wall and say,

لەپڕا خۆت ئەیەیت بە دیوارێک و ئەڵێیت،

"I'm not meant to be a cancer researcher;

"من بۆ ئەوە نەکراوم ببم بە توێژەرەوە لەسەر شێرپەنجە؛

not meant to be a physicist; not meant to be a mathematician."

ببم بە زانای فیزیا؛ ببم بە زانای بیرکاری."

I suspect that that actually is the case,

گومان ئەکەم ئەوە کێشەکە بێت،

but if you were allowed to be operating in a mastery framework,

بەڵام ئەگەر ڕێگەت پێبدرێت لە چوارچێوەی شارەزابووندا کاربکەیت،

if you were allowed to really take agency over your learning,

ئەگەر ڕێگەت پێبدرێت ببیت بەچاودێر بەسەر فێربوونەکەتەوە، و

and when you get something wrong,

کاتێک شتێک بەهەڵە تێئەگەیت،

embrace it -- view that failure as a moment of learning --

دانی پیانێیت -- ساتی شکستەکە وەک ساتێکی فێربوون سەیر بکەیت --

that number, the percent that could really master calculus

ئەو ژمارەیە، ئەو ڕێژە سەدییە کە شارەزای ژمێرزانی بیت

or understand organic chemistry,

یان لە کیمیای ئەندامی تێبگەیت،

is actually a lot closer to 100 percent.

زۆر لە لەسەدا سەد نزیکتر ئەبێت.

And this isn't even just a "nice to have."

ئەمەش تەنیا شتێک نییە کە خۆشە بکرێت.

I think it's a social imperative.

پێموابێت پێویستییەکی کۆمەڵایەتییە.

We're exiting what you could call the industrial age

لەوە دەرئەچین کە پێی ئەوترێت سەردەمی پیشەسازی و

and we're going into this information revolution.

ئەچینە ناو شۆڕشی زانینەوە.

And it's clear that some things are happening.

ئەوەش ڕوونە کە هەندێک شت خەریکە ڕووئەیەن.

In the industrial age, society was a pyramid.

لە سەردەمی پیشەسازیدا، کۆمەڵگا هەرەمێک بوو.

At the base of the pyramid, you needed human labor.

لە بناغەی هەرەمەکەدا، پێویستت بە دەستی کار بوو.

In the middle of the pyramid, you had an information processing,

لە ناوەڕاستی هەرەمەکەدا بە بەکارهێنانی زانیارییەکانت هەیە،

a bureaucracy class,

چینی بیرۆکراتەکان، و

and at the top of the pyramid, you had your owners of capital

لە لوتکەی هەرەمەکەشدا، خاوەنەکانی کۆمپانیاکان و

and your entrepreneurs

خاوەنکارە نوێکان و

and your creative class.

چینە داهێنەرەکەت هەیە.

But we know what's happening already,

بەڵام ئەزانین کە ئێستا چی ڕووئەیات،

as we go into this information revolution.

کاتێک بەرەو شۆڕشی زانیاری ئەچین.

The bottom of that pyramid, automation, is going to take over.

بناغەی ئەو هەرەمە، خۆکاری، دەست بەسەر شتەکانا ئەگرێت.

Even that middle tier, information processing,

تەنانەت بەشی ناوەڕاستیش، بەکارهێنانی زانیاری،

that's what computers are good at.

کۆمپیوتەرەکان ئەو کارە ئەکەن.

So as a society, we have a question:

کەواتە وەک کۆمەڵگا، پرسیارێکمان هەیە:

All this new productivity is happening because of this technology,

هەموو ئەم بەرهەمهێنانە نوێیانە بەهۆی تەکنەلۆجیاوەیە،

but who participates in it?

بەڵام کێ بەشداری تیا ئەکات؟

Is it just going to be that very top of the pyramid, in which case,

ئایا تەنیا ئەو لوتکەیەی هەرەمەکە ئەبێت، ئەگەر وابێت،

what does everyone else do?

ئەوانەی تر چی ئەکەن؟

How do they operate?

چۆن کار ئەکەن؟

Or do we do something that's more aspirational?

یان شتێک بکەین کە زیاتر بەرز خواز بێت؟

Do we actually attempt to invert the pyramid,

هەوڵی ئەوە بەین هەرەمەکە هەڵگێڕینەوە،

where you have a large creative class,

کە چینێکی داهێنەری گەورەت هەبێت،

where almost everyone can participate as an entrepreneur,

کە بکرێت هەمووان بەشداری بکەن وەک نوێگەر لە کارکردن،

an artist, as a researcher?

هونەرمەند، و توێژەرەوە؟

And I don't think that this is utopian.

پێشموانییە ئەمە جیهانێکی بێوێنەی خەیاڵی بێت.

I really think that this is all based on the idea

پێموابێت بەڕاستی ئەمە هەمووی لەسەر بنچینەی بیرۆکەکەیە

that if we let people tap into their potential

کە ئەگەر بهێڵین خەڵک بگەنە توانای ڕاستەقینەیان

by mastering concepts,

بە شارەزابوون لە چەمکەکاندا،

by being able to exercise agency over their learning,

بەوەی بتوانن فێربوونی خۆیان بگرنە دەستی خۆیان،

that they can get there.

ئەتوانن بگەنە ئەوێ. و

And when you think of it as just a citizen of the world,

کاتێکیش تەنیا وەک دانیشتووێکی جیهانەکە سەیری ئەکەیت،

it's pretty exciting.

زۆر سەرنجڕاکێشە.

I mean, think about the type of equity we can we have,

بیر لەو ئاستی یەکسانییە بکەنەوە کە دەکرێت هەمانبێت، و

and the rate at which civilization could even progress.

خێراییەکەی ئەکرێت شارستانییەت گەشە بکات لەسەری. و

And so, I'm pretty optimistic about it.

بۆیە من گەشبینم لەم بارەیەوە.

I think it's going to be a pretty exciting time to be alive.

پێموابێت کاتێکی خۆش ئەبێت بۆ ئەوەی تیایدا بژیت.

Thank you.

زۆر سوپاس

(Applause)

(چەپڵەلێدان)