Conception to birth -- visualized | Alexander Tsiaras

Translator: Varduhi Apoyan Reviewer: Kristine Sargsyan

I was offered a position as associate professor of medicine

Ինձ առաջարկեցին բժշկագիտության դոցենտի

and chief of scientific visualization

և գիտական տեսաբերման գլխավոր մասնագետի պաշտոն

at Yale University

Յելի համալսարանում

in the department of medicine.

բժշկության ֆակուլտետում:

And my job was to write many of the algorithms and code

Իմ աշխատանքն էր ալգորիթմները կոդավորել

for NASA to do virtual surgery

ՆԱՍԱ-ի համար, որ վիրտուալ վիրաբուժություն իրականացնեն

in preparation for the astronauts going into deep-space flight,

տիեզերագնացներին երկարտև թռիչքի պատրաստելու համար,

so they could be kept in robotic pods.

որպեսզի նրանք կարողանային մնալ տիեզերական հագուստի մեջ:

One of the fascinating things about what we were working on

Մեր աշխատանքի ապշեցնող կողմերից մեկն այն էր,

որ օգտագործելով սկանավորման նոր միջոցներ, տեսնում էինք բաներ,

is that we were seeing, using new scanning technologies,

որ նախքինում երբեք ոչ ոք չէր տեսել

things that had never been seen before.

Նկատի ունեմ ոչ միայն հիվանդության ղեկավարման ընթացքը,

Not only in disease management,

but also things that allowed us to see things about the body

այլև նաև, մեր մարմնի վերաբերյալ` շատ բաներ,

that just made you marvel.

որոնք պարզապես հիացնում են:

I remember one of the first times we were looking at collagen.

Հիշում եմ, թե ինչպես էինք առաջին անգամ դիտարկում կոլագենը:

And your entire body, everything --

Եվ ձեր ամբողջ մարմինը, ամեն ինչ`

your hair, skin, bone, nails --

ձեր մազերը, մաշկը, ոսկորները, եղունգները

everything is made of collagen.

'ամեն ինչ կազմված է կոլագենից:

And it's a kind of rope-like structure that twirls and swirls like this.

Այն թելանման մի կառուցվածք է,

որը պտտվելով զուգակցվում է:

Եվ միակ վայրը , որտեղ կոլագենը փոխում է իր կառուցվածքը,

And the only place that collagen changes its structure

աչքի եղջերաթաղանթն է:

is in the cornea of your eye.

Ձեր աչքի մեջ

In your eye, it becomes a grid formation,

այն դառնում է ցանցային կառուցվածք,

and therefore, it becomes transparent, as opposed to opaque.

ուստի այն դառնում է թափանցիկ, որը հակադրվում է անլուսաթափանցությանը:

So perfectly organized a structure,

Այսպիսի կատարյալ կառուցվածքին

it was hard not to attribute divinity to it.

դժվար էր աստվածային բնույթ չվերագրելը:

Because we kept on seeing this in different parts of the body.

Քանի որ մենք շարունակ տեսնում էինք այս ամենը

մարմնի տարբեր մասերում:

One of the opportunities I had

Իմ ունեցած հնարավորություններից մեկը

was one person was working on a really interesting

մի մարդ էր, ով աշխատում էր իսկապես հետաքրքիր

micromagnetic resonance imaging machine with the NIH.

միկրոմագնիսական ռեզոնանսային պատկերավորման(ՄՌՊ) մեքենայի վրա առողջապահության ազգային ինստիտուտի հեետ միասին:

And what we were going to do

Եվ մենք պատրաստվում էինք

was scan a new project

սկանավորել մի նոր նախագիծ

on the development of the fetus from conception to birth

կապված պտղի զարգացմանը` բեղմնավորումից սկսած մինչև ծնունդ,

օգտագործելով այսպիսի տեխնոլոգիաներ:

using these new technologies.

So I wrote the algorithms and code,

Այսպիսով ես ալգորիթմները կոդավորեցի

and he built the hardware -- Paul Lauterbur --

իսկ Փոլ Լոթերբուրը,

then went onto win the Nobel Prize for inventing the MRI.

որ Նոբելյան մրցանակի արժանացավ ՄՌՊ-ի հայտնագործման համար:

I got the data.

այդ նյութն ինձ մոտ է,

And I'm going to show you a sample of the piece,

Եվ ես պատրաստվում եմ դրանից մի փոքր հատված ներկայացնել ձեզ:

"From Conception to Birth."

Բեղմնավորումից մինչև ծնունդ:

(Music)

Երաժշտություն:

[From Conception to Birth]

Տեսանյութի տեքստ:Բեղմնավորումից մինչև ծնունդ:

[Oocyte]

Օօցիտ

[Sperm]

Սպերմատոզոիդ:

[Egg Inseminated]

բեղմնավորված ձվաբջիջ

[24 Hours: Baby's first division]

24 ժամ` երեխայի առաջին բաժանոմը

[The fertilized ovum divides a few hours after fusion...]

Բեղմնավորված ձվաբջիջը կիսվում է բեղմնավորումից մի քանի ժամ անց,

[And divides anew every 12 to 15 hours.]

և 12-15 ժամը մեկ նորից է կիսվում:

Վաղ սաղմը

[Early Embryo]

դեռ սնվում է դեղնուցի պարկից,

[Yolk sack still feeding baby.]

[25 Days: Heart chamber developing.]

25 օրական` սրտի պատիճն է զարգանում

[32 Days: Arms & hands are developing]

32 օրական` ձեռքերն ու ոտքերն են զարգանում,

[36 Days: Beginning of the primitive vertebrae]

36 օրական` պարզունակ բաբախման սկիզբ:

[These weeks are the period of the most rapid development

Այս շաբաթները պտղի ամենաարագ զարգացման շրջանն է:

of the fetus.]

[If the fetus continues to grow at this speed for the entire 9 months,

Եթե պտուղը ամբողջ 9 ամիսների ընթացքում զարգանար այս արագությամբ,

it would be 1.5 tons at birth.]

ծննդաբերության ժամանակ այն 1,5 տոննա կլիներ:

[45 Days]

45 օրական`

սաղմի սիրտը 2 անգամ ավելի արագ է բաբախում, քան իր մոր սիրտը

[Embryo's heart is beating twice as fast as the mother's.]

[51 Days]

51 օրական`

[Developing retina, nose and fingers]

52 օրական, զարգանում է ցանցաթաղանթը, քիթ և մատերը:

Պտղի շարունակական շարժումները մոր արգանդում

[The fetus' continual movement in the womb

is necessary for muscular and skeletal growth.]

անհրաժեշտ է, որպեսզի ձևավորվի պտղի մկանային և ոսկորային աճը:

[12 Weeks: Indifferent penis]

12 շաբաթ, անորոշ սեռ`

[Girl or boy yet to be determined]

աղջիկ է, թե տղա, դեռ պետք է պարզվի

[8 Months]

8 ամսական`

[Delivery: The expulsion stage]

Ծնունդ` հեռացման փուլ:

[The moment of birth]

Ծնունդի պահ:

ծափահարություններ

(Applause)

Ալեքսանդր Տսիարաս` Շնորհակալություն:

Alexander Tsiaras: Thank you.

Բայց ինչպես տեսնում եք,

But as you can see,

when you actually start working on this data,

երբ սկսում ես աշխատել այս նյութի վրա,

այն դառնում է միանգամայն գրավիչ:

it's pretty spectacular.

And as we kept on scanning more and more,

մենք շարունակում էինք սկանավորել ավելի ու ավելի

working on this project,

սրա վրա աշխատելիս

դիտարկելով այդ պարզունակ բջիջները,

looking at these two simple cells

որոնք ունեն այսպիսի անհավատալի տեխնիկա,

that have this unbelievable machinery that will become the magic of you.

որն էլ հետո դառնալու է ձեր հրաշքը:

And as we kept on working on this data,

Եվ մինչ մենք շարունակում էինք աշխատել այս նյութի վրա,

looking at small clusters of the body,

ուսումնասիրել մարմնիկների փոքրիկ խմբավորումերը

these little pieces of tissue

հյուսվածքի այս փոքրիկ մասերը,

that were the trophoblasts coming off of the blastocyst,

որոնք տոֆոբլաստներից վերածվում են սաղմնաբշտիկների,

հանկարծ բնակություն են հաստատում արգանդում

all of a sudden burrowing itself into the side of the uterus,

և ասում են. <<Ես պետք է մնամ այստեղ>>:

saying, "I'm here to stay."

Having conversation and communications

Եվ հանկարծ հաղորդակցվելով և զրուցելով

with the estrogens, the progesterones,

էստրոգենների և պրոժեստերոնների հետ,

saying, "I'm here to stay, plant me,"

ասում է. <<Ես այստեղ եմ ապրելու համար, կյանք տուր ինձ>>

Այս գծային պտղի ձևավորումը,

building this incredible trilinear fetus

որը 44 օրվա ընթացքում

that becomes, within 44 days, something that you can recognize,

դառնում է ճանաչելի

and then at nine weeks is really kind of a little human being.

և 9 շաբաթականում

դառնում է մարդ արարած:

The marvel of this information:

Այս տեղեկության հիացմունքն այն է`

How do we actually have this biological mechanism

իրականում ինչպիսի մեխանիզմներ ունենք մենք

մեր օրգանիզմում

inside our body

to actually see this information?

այսպիսի տեղեկությունը ըմբռնելու համար

I'm going to show you something pretty unique.

Ձեզ մի յուրօրինակ բան եմ ցույց տալու

Ահա մարդու սիրտը 25 շաբաթականում

Here's a human heart at 25 days.

Այն բաղկացած է 2 հիմնական մասից:

It's just basically two strands.

And like this magnificent origami,

Եվ այս հիանալի օրիգամիի նման

cells are developing at one million cells per second at four weeks,

բջիջները զարգանում են

չորս շաբաթվա ընթացքում վայրկյանում մեկ միլիոն բջիջ,

as it's just folding on itself.

այն կիսվում է ինքնաբերաբար:

Within five weeks, you start to see the early atrium and the early ventricles.

5-րդ շաբաթվա ընթացքում կարող եք տեսնել նախասիրտն ու փորոքները:

6-րդ շաբաթ, հիմա այս ծալքերը սկսվում են

Six weeks, these folds are now beginning

սրտի ներսի պտուկներով,

with the papilla on the inside of the heart

որոնք իրականում կարող են ներքև ձգել

actually being able to pull down each one of those valves in your heart

ձեր սրտի փականներից յուրաքանչյուրը

until you get a mature heart --

մինչև դուք հասուն սիրտ ունենաք

and then basically the development of the entire human body.

և հետո հիմնականում մարդկային ամբողջ օրգանիզմի զարգացումն է տեղի ունենում:

Այսպիսի մեխանիզմների հրաշքն այն է,

The magic of the mechanisms inside each genetic structure

որ ցանկացած գենետիկ կառուցվածք ինքն է,

saying exactly where that nerve cell should go --

թելադրում, թե որտեղ պետք է գտնվի նյարդաբջիջը:

the complexity of these,

Այս մաթեմատիկական մոդելների բարդությունը,

the mathematical models of how these things are indeed done

ինչպես են այսպիսի բաները իրականում կատարվում,

դուրս են մարդկային գիտակցությունից:

are beyond human comprehension.

Չնայաց որ ես մաթեմատիկոս եմ

Even though I am a mathematician,

ես հիացմունքով եմ վերաբերվում

I look at this with marvel

of how do these instruction sets not make these mistakes

այս հրամանների կազմին,

որ սխալներ չեն անում

as they build what is us?

մեզ կազմավորելիս:

It's a mystery, it's magic, it's divinity.

Սա առեղծված է, սա կախարդանք է, սա Աստվածային մի բան է:

Then you start to take a look at adult life.

Հետո սկսում եք նայել հասուն կյանքին:

Take a look at this little tuft of capillaries.

Նայեք մազանոթների այս փոքրիկ փնջին:

It's just a tiny sub-substructure, microscopic.

Սա միկրոսկոպիկ, փոքր ենթա-ենթակառուցվածք է:

But basically by the time you're nine months and you're given birth,

Բայց իրականում, երբ 9 ամսական ես ու լույս աշխարհ ես գալիս,

you have almost 60,000 miles of vessels inside your body.

մոտ 60 000 մղոն երակ կա

քո օրգանիզմում:

And only one mile is visible.

Բայց միայն մի մղոնն է տեսանելի:

59,999 miles

59 999 մղոնն էլ

that are basically bringing nutrients and taking waste away.

հիմնականում սննդանյութեր են մատակարարում և թափոններն են հեռացնում:

The complexity of building that within a single system

Այս ամենն մի համակարգում կառուցելը

is, again, beyond any comprehension or any existing mathematics today.

գիտակցությունից կամ

գոյություն ունեցող ցանկացած մաթեմատիկայից դուրս է:

And then instructions set,

Եվ այդ հրամանների կազմը

from the brain to every other part of the body --

ուղեղից դեպի մարմնի այլ մասեր

դիտարկում է շերտավորման բարդությունը:

look at the complexity of the folding.

Where does this intelligence

Որտեղից է գիտենալու այս ընդունակությունը,

of knowing that a fold can actually hold more information,

որ ծալքը կարող է ավելի շատ տեղեկություն պահել,

այնպես որ դու կարող ես տեսնել երեխայի ուղեղի աճը

so as you actually watch the baby's brain grow.

And this is one of the things we're doing.

և սա այն է, ինչ մենք ենք հիմա անում:

We're launching two new studies

Մենք հիմա սկսում ենք 2 ուսումնասիրություններ,

of scanning babies' brains from the moment they're born.

որպեսզի սկանավորենք երեխաների ուղեղները ծնունդի պահից սկսած

Every six months until they're six years old,

Ամեն 6 ամիսը մեկ, նախքան 6 տարեկան դառնալը,

we're going to be doing about 250 children,

մենք պատրաստվում ենք սկանավորել 250 երեխաների,

watching exactly how the gyri and the sulci of the brains fold

դիտարկելով թե ինչպես են ուղեղի գալարներն ու բաժանումները համադրվում,

to see how this magnificent development

տեսնելու թե ինչպես է այս հոյակապ զարգացումը

վերածվում հիշողությունների և նման հրաշքի, որ մենք ենք:

actually turns into memories and the marvel that is us.

And it's not just our own existence,

Եվ միայն մեր գոյությունը չէ,

but how does the woman's body understand

այլև թե ինչպես է կնոջ օրգանիզմը հասկանում,

որ պետք է ունենա գենետիկ կառուցվածք, որ ոչ միայն իրեն է ձևավորում,

to have genetic structure that not only builds her own,

այլև ունի պատկերացում այն մասին,

but then has the understanding

that allows her to become

որը նրան թույլ է տալիս դառնալ

a walking immunological, cardiovascular system

քայլող իմունաբանական սրտանոթային համակարգ,

that basically is a mobile system

որն ըստ էության թվային համակարգ է,

that can actually nurture,

որն իրականում կարող է կերակրել, հոգ տանել երեխայի հանդեպ այնպիսի հիացմունքով,

treat this child with a kind of marvel

that is beyond, again, our comprehension --

որը նորից դուրս է մեր գիտակցությունից

հրաշք, որ գոյությունն է, այսինքն մենք:

the magic that is existence, that is us?

Շնորհակալություն:

Thank you.

(Applause)

Ծափահարություններ: