There's no shame in taking care of your mental health | Sangu Delle

Translator: Grigor Janikyan Reviewer: Sona Martirossian

Last year ...

Անցած տարին ...

was hell.

դժոխք էր:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

It was my first time eating Nigerian "jollof."

Առաջին անգամն էր, որ նիգերիական «ջոլոֆ» էի ուտում:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Actually, in all seriousness,

Իրականում ամենայն լրջությամբ

I was going through a lot of personal turmoil.

ես շատ ծանր ապրումների մեջ էի:

Faced with enormous stress,

Հսկայական սթրեսի հետ բախված`

I suffered an anxiety attack.

ես անհանգստության նոպայով էի տառապում:

On some days, I could do no work.

Երբեմն ես ոչ մի աշխատանք չէի կարողանում անել:

On other days,

Երբեմն էլ

I just wanted to lay in my bed and cry.

ես միայն ուզում էի պառկել անկողնուս մեջ և լացել:

My doctor asked if I'd like to speak with a mental health professional

Բժիշկս հարցրեց` արդյո՞ք ես կուզենայի խոսել հոգեկան առողջության մասնագետի հետ

about my stress and anxiety.

սթրեսիս և անհանգստությանս մասին:

Mental health?

Հոգեկան առողջությու՞ն:

I clammed up and violently shook my head in protest.

Ես ցնցվեցի և գլուխս, որպես առարկում, սաստիկ թափահարեցի:

I felt a profound sense of a shame.

Ես շատ ամաչեցի:

I felt the weight of stigma.

Ես հանդիմանանքի ծանրությունը զգացի:

I have a loving, supportive family

Ես ունեմ սիրող, աջակցող ընտանիք

and incredibly loyal friends,

և աներևակայելի հավատարիմ ընկերներ,

yet I could not entertain the idea of speaking to anyone

բայց ես չէի կարողանում հաշվի առնել ինչ-որ մեկի հետ խոսելու գաղափարը

about my feeling of pain.

զգացածս ցավի մասին:

I felt suffocated by the rigid architecture

Ես խեղդվում էի մեր աֆրիկյան տղամարդկության

of our African masculinity.

կոշտ ճարտարապետությունից:

"People have real problems, Sangu.

«Մարդիկ իրական խնդիրներ ունեն, Սանգու:

Get over yourself!"

Համակերպվի՛ր այդ ամենի հետ»:

The first time I heard "mental health,"

Առաջին անգամ«հոգեկան առողջություն» լսելիս

I was a boarding school student fresh off the boat from Ghana,

գիշերօթիկ դպրոցի ուսանող էի, Գանայից նոր ներգաղթած,

at the Peddie School in New Jersey.

Նյու Ջերսիի Փեդի դպրոցում:

I had just gone through the brutal experience

Նոր էի դաժան փորձի միջով անցել,

of losing seven loved ones in the same month.

յոթ սիրելի մարդկանց էի կորցրել նույն ամսվա ընթացքում:

The school nurse,

Դպրոցի բուժքույրը,

concerned about what I'd gone through -- God bless her soul --

մտահոգված, թե ինչերի միջով եմ անցել, Աստված օրհնի իր հոգին,

she inquired about my mental health.

հարցրեց իմ հոգեկան առողջության մասին:

"Is she mental?" I thought.

«Նա մտածու՞մ է»,- ես մտածեցի:

Does she not know I'm an African man?

Նա չգիտի՞, որ ես աֆրիկացի տղամարդ եմ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Like Okonkwo in "Things Fall Apart,"

«Things Fall Apart»-ի Օկոնկվոի նման,

we African men neither process nor express our emotions.

մենք` աֆրիկացի տղամարդիկ,ոչ տեղի ենք տալիս ոչ էլ արտահայտում ենք մեր զգացմունքները:

We deal with our problems.

Մենք լուծում ենք մեր խնդիրները:

(Applause)

(Ծափահարություն)

We deal with our problems.

Մենք լուծում ենք մեր խնդիրները:

I called my brother and laughed about "Oyibo" people -- white people --

Ես զանգահարեցի եղբորս և ծիծաղեցի «Oyibo» մարդկանց վրա` սպիտակամորթ մարդկանց

and their strange diseases --

և նրանց տարօրինակ հիվանդությունների վրա

depression, ADD and those "weird things."

ընկճախտի, ուշադրության խանգարման սինդրոմի և այդ «տարօրինակ բաների»:

Growing up in West Africa,

Արևմտյան Աֆրիկայում մեծանալ.

when people used the term "mental," what came to mind was a madman

երբ մարդիկ օգտագործում էին «հոգեկան» տերմինը, այն ինչ մտքիս եկավ մի խելագար էր`

with dirty, dread-locked hair,

կեղտոտ, սարսափելի մազերով,

bumbling around half-naked on the streets.

ով կիսամերկ թափառում է փողոցներում:

We all know this man.

Մենք բոլորս գիտենք այս մարդուն:

Our parents warned us about him.

Մեր ծնողները նախազգուշացրել են մեզ նրա մասին:

"Mommy, mommy, why is he mad?"

«Մայրիկ, ինչու՞ է նա խելագար»:

"Drugs!

«Թմրադեղե՛ր:

If you even look at drugs, you end up like him."

Եթե դու նայես թմրադեղերին, նրա պես կդառնաս»:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Come down with pneumonia,

Թոքաբորբով հիվանդացիր,

and your mother will rush you to the nearest hospital

և մայրդ անմիջապես քեզ կտանի մոտակա հիվանդանոցը

for medical treatment.

բուժման համար:

But dare to declare depression,

Բայց համարձակվիր հայտարարել ընկճախտի մասին,

and your local pastor will be driving out demons

և քո տեղական քահանան սատանաներին կհեռացնի

and blaming witches in your village.

և գյուղիդ վհուկներին կմեղադրի:

According to the World Health Organization,

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության համաձայն,

mental health is about being able to cope

հոգեկան առողջության էությունը կյանքի նորմալ

with the normal stressors of life;

արտաքին խթանները հաղթահարելն է;

to work productively and fruitfully;

արդյունավետորեն աշխատելը;

and to be able to make a contribution to your community.

և ի վիճակի լինելը` համայնքիդ աջակցություն ցուցաբերելու:

Mental health includes our emotional, psychological and social well-being.

Հոգեկան առողջությունը ներառում է հուզական, հոգեբանական և սոցիալական բարեկեցությունը:

Globally, 75 percent of all mental illness cases

Համաշխարհային մասշտաբով բոլոր հոգեկան հիվանդությունների դեպքերի 75 տոկոսը

can be found in low-income countries.

կարելի է գտնել ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում:

Yet most African governments

Բայց աֆրիկյան պետությունների մեծ մասը

invest less than one percent of their health care budget

ներդնում է ավելի քիչ քան իրենց հոգեկան առողջության առողջապահական

in mental health.

բյուջեի մեկ տոկոսը:

Even worse,

Նույնիսկ ավելի վատ,

we have a severe shortage of psychiatrists in Africa.

մենք Աֆրիկայում հոգեբույժների խիստ պակաս ունենք:

Nigeria, for example, is estimated to have 200 --

Նիգերիայում, օրինակ, գնահատվում է, որ կա 200 --

in a country of almost 200 million.

մի երկրում, որն ունի 200 միլիոն բնակչություն:

In all of Africa,

Աֆրիկայի բոլոր մասերում

90 percent of our people lack access to treatment.

մեր ժողովրդի 90 տոկոսը բուժման հասանելիություն չունի:

As a result,

Արդյունքում

we suffer in solitude,

մենք տառապում ենք մենակության մեջ`

silenced by stigma.

լռելով հանդիմանանքից ելնելով:

We as Africans often respond to mental health with distance,

Մենք, աֆրիկացիներս, հաճախ ենք արձագանքում հոգեկան առողջությանը հեռավորություն

ignorance,

պահելով,անիրազեկությամբ,

guilt,

մեղքի,

fear

վախի

and anger.

և զայրույթի զգացմունքներով:

In a study conducted by Arboleda-Flórez,

Arboleda-Flórez-ի կողմից կատարված ուսումնասիրության մեջ

directly asking, "What is the cause of mental illness?"

ուղղակիորեն հարցնում են. «Ո՞րն է հոգեկան հիվանդության առաջացման պատճառը»:

34 percent of Nigerian respondents cited drug misuse;

Նիգերիացիների 34 տոկոսը նշել է թմրամիջոցների չարաշահումը;

19 percent said divine wrath and the will of God --

19 տոկոսն ասել է աստվածային զայրույթը և Աստծո կամքը --

(Laughter)

(Ծիծաղ)

12 percent,

12 տոկոսը`

witchcraft and spiritual possession.

կախարդություն և հոգևոր սեփականություն:

But few cited other known causes of mental illness,

Բայց քչերն են նշել հոգեկան հիվանդության առաջացման այլ հայտնի պատճառներ,

like genetics,

ինչպիսիք են գենետիկան,

socioeconomic status,

սոցիալ-տնտեսական կարգավիճակը,

war,

պատերազմը,

conflict

կոնֆլիկտը

or the loss of a loved one.

կամ սիրելիի կորուստը:

The stigmatization against mental illness

Հոգեկան հիվանդության դեմ անարգանքը

often results in the ostracizing and demonizing of sufferers.

հաճախ հանգեցնում է հիվանդների մեկուսացմանը և նրանց վտանգ սպառնացող ներկայացնելուն:

Photojournalist Robin Hammond has documented some of these abuses ...

Ֆոտոլրագրող Հեմմոնդը փաստաթղթերով հաստատել է որոշ վիրավորանքների մասին...

in Uganda,

Ուգանդայում,

in Somalia,

Սոմալիյում

and here in Nigeria.

և այստեղ` Նիգերիայում:

For me,

Ինձ համար

the stigma is personal.

հանդիմանությունն անձնական է:

In 2009,

2009 թվականին

I received a frantic call in the middle of the night.

խելահեղ զանգ ստացա գիշերվա կեսին:

My best friend in the world --

Իմ լավագույն ընկերը աշխարհում`

a brilliant, philosophical, charming, hip young man --

փայլուն, փիլիսոփայական, հմայիչ, երիտասարդ տղամարդ,

was diagnosed with schizophrenia.

ախտորոշվել էր շիզոֆրենիայով:

I witnessed some of the friends we'd grown up with recoil.

Ես ականատես եղա մի քանի ընկերների, որոնց հետ սարսափով էինք մեծացել:

I heard the snickers.

Ես նրանց ծիծաղն էի լսում:

I heard the whispers.

Շշուկներն էի լսում:

"Did you hear he has gone mad?"

«Լսե՞լ եք, որ նա խելագարվել է»:

(Kru English) "He has gone crazy!"

«Նա գժվե՛լ է»:

Derogatory, demeaning commentary about his condition --

Նսեմացնող, ստորացնող մեկնաբանություններ նրա վիճակի մասին`

words we would never say about someone with cancer

բառեր, որ մենք երբեք չէինք ասի մի մարդու մասին,

or someone with malaria.

ով քաղցկեղով կամ մալարիայով հիվանդ է:

Somehow, when it comes to mental illness,

Ինչ-որ պատճառով, երբ խոսքը վերաբերում է հոգեկան հիվանդությանը,

our ignorance eviscerates all empathy.

մեր անիրազեկությունը հասկանալու ամբողջ ունակությունը վերացնում է:

I stood by his side as his community isolated him,

Ես նրա կողքին կանգնեցի, երբ նրա համայնքը մեկուսացրեց նրան,

but our love never wavered.

բայց մեր սերը երբեք չվերացավ:

Tacitly, I became passionate about mental health.

Ես դյուրագրգիռ էի դառնում, երբ խոսվում էր հոգեկանի մասին:

Inspired by his plight,

Նրա վիճակից ոգեշնչված`

I helped found the mental health special interest alumni group

ես օգնեցի գտնել հոգեկան առողջությամբ հատուկ հետաքրքրություն ունեցող

at my college.

շրջանավարտների խումբ իմ քոլեջում:

And during my tenure as a resident tutor in graduate school,

Եվ որպես մագիստրատուրայի ղեկավարող ծրագրի մասնավոր ուսուցիչ,

I supported many undergraduates with their mental health challenges.

աջակցեցի բակալավրիատի շատ ուսանողներին` իրենց հոգեկան առողջության մարտահրավերրում:

I saw African students struggle

Տեսա, թե ինչպես էին աֆրիկացի ուսանողները պայքարում`

and unable to speak to anyone.

չկարողանալով խոսել ինչ-որ մեկի հետ:

Even with this knowledge and with their stories in tow,

Նույնիսկ սա իմանալով` իրենց պատմությունների հետ միասին,

I, in turn, struggled,

ես, իմ հերթին, պայքարում էի

and could not speak to anyone when I faced my own anxiety,

և չէի կարողանում խոսել ինչ-որ մեկի հետ, երբ բախվեցի իմ իսկ հուզմունքին.

so deep is our fear of being the madman.

այնքան խորն է խելագար լինելու մեր վախը:

All of us --

Մենք բոլորս,

but we Africans especially --

բայց հատկապես մենք` աֆրիկացիներս,

need to realize that our mental struggles do not detract from our virility,

պետք է գիտակցենք, որ մեր հոգեկան պայքա- րը չի պակասեցնում մեր առնականությունը,

nor does our trauma taint our strength.

ոչ էլ մեր տրավման է վնասում մեր ուժը:

We need to see mental health as important as physical health.

Պետք է տեսնենք, որ հոգեկան առողջությունը նույնքան կարևոր է, որքան ֆիզիկականը:

We need to stop suffering in silence.

Մենք պետք է դադարենք լռության մեջ տառապել:

We must stop stigmatizing disease

Մենք պետք է դադարեցնենք հիվանդությունը հանդիմանելը

and traumatizing the afflicted.

և տառապողներին տրավմայի ենթարկելը:

Talk to your friends.

Խոսեք ձեր ընկերների հետ:

Talk to your loved ones.

Խոսեք ձեր սիրելիների հետ:

Talk to health professionals.

Խոսեք բժիշկների հետ:

Be vulnerable.

Խոցելի եղեք:

Do so with the confidence

Այնպիսի վստահությամբ արեք,

that you are not alone.

որ միայնակ չեք:

Speak up if you're struggling.

Բարձրաձայնեք, եթե պայքարում եք:

Being honest about how we feel

Մեր զգացածի մասին անկեղծ լինելը

does not make us weak;

մեզ թույլ չի դարձնում;

it makes us human.

այն մեզ մարդկային է դարձնում:

It is time to end the stigma associated with mental illness.

Ժամանակն է դադարեցնել հոգեկան հիվանդության հետ կապված հանդիմանությունը:

So the next time your hear "mental,"

Այսպիսով, երբ հաջորդ անգամ լսեք «հոգեկան»,

do not just think of the madman.

մի մտածեք, թե խոսքը գիժ մարդու մասին է:

Think of me.

Հիշեք իմ մասին:

(Applause)

(Ծափահարություն)

Thank you.

Շնորհակալ եմ:

(Applause)

(Ծափահարություն)