A Darwinian theory of beauty | Denis Dutton

Μετάφραση: Fotini Sotiropoulou Επιμέλεια: artmag.gr -

Delighted to be here

Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ

and to talk to you about a subject dear to my heart,

και που σας μιλώ για ένα θέμα με ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου,

which is beauty.

που είναι η ομορφιά.

I do the philosophy of art, aesthetics,

Ασχολούμαι με τη φιλοσοφία της τέχνης, την αισθητική,

actually, for a living.

στην πραγματικότητα, επαγγελματικά.

I try to figure out intellectually,

Προσπαθώ να καταλάβω πνευματικά,

philosophically, psychologically,

φιλοσοφικά, ψυχολογικά,

what the experience of beauty is,

τι είναι η εμπειρία της ομορφιάς,

what sensibly can be said about it

τι μπορεί να ειπωθεί για αυτή λογικά

and how people go off the rails in trying to understand it.

και πώς οι άνθρωποι τα χάνουν προσπαθώντας να την καταλάβουν.

Now this is an extremely complicated subject,

Τώρα αυτό είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο θέμα,

in part because the things that we call beautiful

κατά ένα μέρος επειδή τα πράγματα που αποκαλούμε όμορφα

are so different.

είναι τόσο διαφορετικά.

I mean just think of the sheer variety --

Εννοώ απλά σκεφτείτε την απόλυτη ποικιλία --

a baby's face,

το πρόσωπο ενός μωρού,

Berlioz's "Harold in Italy,"

"Ο Χάρολντ στην Ιταλία" του Μπερλιόζ,

movies like "The Wizard of Oz"

ταινίες όπως "Ο Μάγος του Οζ"

or the plays of Chekhov,

ή τα έργα του Τσέχωφ,

a central California landscape,

ένα τοπίο της κεντρικής Καλιφόρνιας,

a Hokusai view of Mt. Fuji,

μια άποψη του βουνού Φούτζι από τον Χοκουσάι,

"Der Rosenkavalier,"

"Ο Ιππότης του Ρόδου",

a stunning match-winning goal

ένα εκπληκτικό νικητήριο γκολ

in a World Cup soccer match,

σε ένα παιχνίδι στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου,

Van Gogh's "Starry Night,"

η "Έναστρη Νύχτα" του Βαν Γκογκ,

a Jane Austen novel,

ένα μυθιστόρημα της Τζέιν Ώστιν,

Fred Astaire dancing across the screen.

ο Φρεντ Ασταίρ να χορεύει στην οθόνη.

This brief list includes human beings,

Αυτή η σύντομη λίστα περιλαμβάνει ανθρώπινα όντα,

natural landforms,

φυσικές γεωμορφές,

works of art and skilled human actions.

έργα τέχνης και δεξιοτεχνικές ανθρώπινες δραστηριότητες.

An account that explains the presence of beauty

Μια αιτιολογία που εξηγεί την παρουσία της ομορφιάς

in everything on this list

σε όλα σε αυτή τη λίστα

is not going to be easy.

δεν πρόκειται να είναι εύκολη.

I can, however, give you at least a taste

Μπορώ, πάντως, να σας δώσω τουλάχιστον μια γεύση

of what I regard

αυτού που θεωρώ

as the most powerful theory of beauty

ως την πιο ισχυρή θεωρία της ομορφιάς

we yet have.

που έχουμε μέχρι τώρα.

And we get it not from a philosopher of art,

Και την παίρνουμε, όχι από ένα φιλόσοφο της τέχνης,

not from a postmodern art theorist

όχι από ένα θεωρητικό της μεταμοντέρνας τέχνης

or a bigwig art critic.

ή από έναν σπουδαίο κριτικό τέχνης.

No, this theory

Όχι, αυτή η θεωρία

comes from an expert

προέρχεται από έναν ειδικό

on barnacles and worms and pigeon breeding,

στα θυσανόποδα και στα σκουλήκια και στην εκτροφή περιστεριών.

and you know who I mean:

Και ξέρετε ποιον εννοώ --

Charles Darwin.

τον Κάρολο Δαρβίνο.

Of course, a lot of people think they already know

Φυσικά, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήδη γνωρίζουν

the proper answer to the question,

τη σωστή απάντηση στην ερώτηση,

"What is beauty?"

τι είναι ομορφιά;

It's in the eye of the beholder.

Εξαρτάται από τη ματιά του θεατή.

It's whatever moves you personally.

Είναι οτιδήποτε σας συγκιινεί σε προσωπικό επίπεδο.

Or, as some people,

Ή, όπως μερικοί άνθρωποι --

especially academics prefer,

ειδικά οι ακαδημαϊκοί -- προτιμούν,

beauty is in the culturally conditioned

η ομορφιά εξαρτάται από την πολιτισμικά καθορισμένη

eye of the beholder.

ματιά του θεατή.

People agree that paintings or movies or music

Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι οι πίνακες ή οι ταινίες ή η μουσική

are beautiful

είναι όμορφα,

because their cultures determine a uniformity of aesthetic taste.

επειδή οι κουλτούρες τους καθορίζουν μια ομοιομορφία του αισθητικού γούστου.

Taste for both natural beauty and for the arts

Το γούστο και για τη φυσική ομορφιά και για τις τέχνες

travel across cultures

ταξιδεύει δια μέσου των πολιτισμών

with great ease.

με μεγάλη ευκολία.

Beethoven is adored in Japan.

Ο Μπετόβεν λατρεύεται στην Ιαπωνία.

Peruvians love Japanese woodblock prints.

Οι Περουβιανοί αγαπούν τις γιαπωνέζικες ξυλογραφίες.

Inca sculptures are regarded as treasures

Τα γλυπτά των Ίνκας θεωρούνται θησαυροί

in British museums,

στα Βρετανικά μουσεία,

while Shakespeare is translated

ενώ ο Σαίξπηρ έχει μεταφραστεί

into every major language of the Earth.

σε κάθε κύρια γλώσσα της Γης.

Or just think about American jazz

Ή απλά σκεφτείτε την αμερικάνικη τζαζ

or American movies --

ή τις αμερικάνικες ταινίες --

they go everywhere.

πάνε παντού.

There are many differences among the arts,

Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των τεχνών,

but there are also universal,

αλλά υπάρχουν επίσης παγκόσμιες,

cross-cultural aesthetic pleasures

διαπολιτισμικές αισθητικές απολαύσεις

and values.

και αξίες.

How can we explain

Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε

this universality?

αυτή την παγκοσμιότητα;

The best answer lies in trying to reconstruct

Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια ανακατασκευής

a Darwinian evolutionary history

μιας Δαρβινικής εξελικτικής ιστορίας

of our artistic and aesthetic tastes.

των καλλιτεχνικών και αισθητικών μας προτιμήσεων.

We need to reverse-engineer

Χρειάζεται να εφαρμόσουμε αντίστροφη μηχανική

our present artistic tastes and preferences

στα τωρινά καλλιτεχνικά μας γούστα και προτιμήσεις

and explain how they came

και να εξηγήσουμε πώς ήρθαν

to be engraved in our minds

και εντυπώθηκαν στο μυαλό μας.

by the actions of both our prehistoric,

Από τις επιδράσεις και των προϊστορικών μας περιβαλλόντων,

largely pleistocene environments,

κυρίως στο πλειστόκαινο,

where we became fully human,

όπου γίναμε ολότελα ανθρώπινοι,

but also by the social situations

αλλά επίσης και από τις κοινωνικές συνθήκες

in which we evolved.

μέσα στις οποίες εξελιχθήκαμε.

This reverse engineering

Αυτή η αντίστροφη μηχανική

can also enlist help

μπορεί επίσης να επιστρατεύσει τη βοήθεια

from the human record

του ανθρώπινου αρχείου

preserved in prehistory.

που διατηρήθηκε στην προϊστορία.

I mean fossils, cave paintings and so forth.

Εννοώ τα απολιθώματα, τις ζωγραφιές των σπηλαίων κ.ο.κ.

And it should take into account

Και θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη

what we know of the aesthetic interests

αυτά που γνωρίζουμε για τα αισθητικά ενδιαφέροντα

of isolated hunter-gatherer bands

των απομονωμένων ομάδων κυνηγών - συλλεκτών

that survived into the 19th and the 20th centuries.

που επιβίωσαν τον 19ο και τον 20ο αιώνα.

Now, I personally

Λοιπόν, εγώ προσωπικά

have no doubt whatsoever

δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία

that the experience of beauty,

ότι η εμπειρία της ομορφιάς,

with its emotional intensity and pleasure,

με τη συναισθηματική της ένταση και απόλαυση,

belongs to our evolved human psychology.

αποτελεί μέρος της εξελιγμένης ανθρώπινης ψυχολογίας μας.

The experience of beauty is one component

Η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένα μέρος

in a whole series of Darwinian adaptations.

σε μια ολόκληρη σειρά Δαρβινικών προσαρμογών.

Beauty is an adaptive effect,

Η ομορφιά είναι ένα προσαρμοστικό φαινόμενο

which we extend

που επεκτείνουμε

and intensify

και εντείνουμε

in the creation and enjoyment

στη δημιουργία και την απόλαυση

of works of art and entertainment.

των έργων τέχνης και στην ψυχαγωγία.

As many of you will know,

Και όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε,

evolution operates by two main primary mechanisms.

η εξέλιξη λειτουργεί με δυο κύριους πρωταρχικούς μηχανισμούς.

The first of these is natural selection --

Ο πρώτος από αυτούς είναι η φυσική επιλογή --

that's random mutation and selective retention --

αυτό είναι η τυχαία μεταλλαγή και η επιλεκτική διατήρηση --

along with our basic anatomy and physiology --

μαζί με τη βασική μας ανατομία και φυσιολογία --

the evolution of the pancreas or the eye or the fingernails.

η εξέλιξη του παγκρέατος ή του ματιού ή των νυχιών.

Natural selection also explains

Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί

many basic revulsions,

πολλές βασικές απέχθειες,

such as the horrid smell of rotting meat,

όπως η φρικτή μυρωδιά του σαπισμένου κρέατος,

or fears, such as the fear of snakes

ή οι φόβοι, όπως ο φόβος για τα φίδια

or standing close to the edge of a cliff.

ή του να στεκόμαστε κοντά στην άκρη ενός γκρεμού.

Natural selection also explains pleasures --

Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί τις απολαύσεις --

sexual pleasure,

την σεξουαλική απόλαυση,

our liking for sweet, fat and proteins,

ή το ότι μας αρέσουν τα γλυκά, τα λίπη και οι πρωτεΐνες,

which in turn explains a lot of popular foods,

που με τη σειρά του εξηγεί πολλά δημοφιλή φαγητά,

from ripe fruits through chocolate malts

από τα ώριμα φρούτα στη βύνη σοκολάτας

and barbecued ribs.

και τα παϊδάκια στα κάρβουνα.

The other great principle of evolution

Η άλλη σπουδαία αρχή της εξέλιξης

is sexual selection,

είναι η φυλετική επιλογή,

and it operates very differently.

και αυτή λειτουργεί πολύ διαφορετικά.

The peacock's magnificent tail

Η εκπληκτική ουρά του παγωνιού

is the most famous example of this.

είναι το διασημότερο παράδειγμά της.

It did not evolve for natural survival.

Δεν εξελίχθηκε για τη φυσική επιβίωση.

In fact, it goes against natural survival.

Στην πραγματικότητα, πάει ενάντια στη φυσική επιβίωση.

No, the peacock's tail

Όχι, η ουρά του παγωνιού

results from the mating choices

προκύπτει από τις επιλογές ζευγαρώματος

made by peahens.

που γίνονται από τα θηλυκά παγώνια.

It's quite a familiar story.

Είναι μια αρκετά γνωστή ιστορία.

It's women who actually push history forward.

Είναι οι γυναίκες αυτές που πραγματικά κινούν την ιστορία προς τα εμπρός.

Darwin himself, by the way,

Ο ίδιος ο Δαρβίνος, παραμπιπτόντως,

had no doubts that the peacock's tail

δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η ουρά του παγωνιού

was beautiful in the eyes of the peahen.

ήταν όμορφη στα μάτια των θηλυκών παγωνιών.

He actually used that word.

Όντως χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη.

Now, keeping these ideas firmly in mind,

Λοιπόν, κρατώντας αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας,

we can say that the experience of beauty

μπορούμε να πούμε ότι η εμπειρία της ομορφιάς

is one of the ways that evolution has

είναι ένας από τους τρόπους που έχει η εξέλιξη

of arousing and sustaining

να προκαλεί και να διατηρεί

interest or fascination,

το ενδιαφέρον ή τον εντυπωσιαμό,

even obsession,

ακόμα και την εμμονή,

in order to encourage us

ώστε να μας ενθαρρύνει

toward making the most adaptive decisions

να παίρνουμε τις πιο προσαρμοστικές αποφάσεις

for survival and reproduction.

για την επιβίωση και την αναπαραγωγή.

Beauty is nature's way

Η ομορφιά είναι ο τρόπος της φύσης

of acting at a distance,

να δρα σε απόσταση,

so to speak.

να το πω έτσι.

I mean, you can't expect to eat

Εννοώ, δε μπορείτε να απαιτείτε να φάτε (καταστρέψετε)

an adaptively beneficial landscape.

ένα προσαρμοστικά ωφέλιμο τοπίο.

It would hardly do to eat your baby

Ούτε βέβαια το μωρό σας

or your lover.

ή τον αγαπημένο σας.

So evolution's trick

Έτσι το κόλπο της εξέλιξης

is to make them beautiful,

είναι να τα κάνει όμορφα,

to have them exert a kind of magnetism

να τα κάνει να ασκούν ένα είδος μαγνητισμού

to give you the pleasure of simply looking at them.

να σας δίνουν την ευχαρίστηση απλώς του να τα κοιτάζετε.

Consider briefly an important source of aesthetic pleasure,

Σκεφτείτε για λίγο μια σημαντική πηγή αισθητικής απόλαυσης,

the magnetic pull

τη μαγνητική έλξη

of beautiful landscapes.

των όμορφων τοπίων.

People in very different cultures

Άνθρωποι σε πολύ διαφορετικές κουλτούρες

all over the world

σε όλο τον κόσμο

tend to like a particular kind of landscape,

έχουν την τάση να τους αρέσει ένα συγκεκριμένο είδος τοπίου,

a landscape that just happens to be similar

ένα τοπίο που απλά τυχαίνει να μοιάζει

to the pleistocene savannas where we evolved.

με τις σαβάνες του πλειστόκαινου όπου εξελιχθήκαμε.

This landscape shows up today

Αυτό το τοπίο κάνει την εμφάνισή του σήμερα

on calendars, on postcards,

σε ημερολόγια, σε κάρτες,

in the design of golf courses and public parks

στο σχέδιο των γηπέδων του γκολφ και των δημοσίων πάρκων

and in gold-framed pictures

και σε πίνακες με χρυσές κορνίζες

that hang in living rooms

που κρέμονται στα καθιστικά

from New York to New Zealand.

από τη Νέα Υόρκη ως τη Νέα Ζηλανδία.

It's a kind of Hudson River school landscape

Είναι ένα είδος τοπίου της σχολής του Hudson River [αμερικάνικο καλλιτεχνικό κίνημα του 19ου αιώνα]

featuring open spaces

που προβάλλει ανοιχτούς χώρους

of low grasses

με χαμηλή βλάστηση

interspersed with copses of trees.

με διάσπαρτες συστάδες δέντρων.

The trees, by the way, are often preferred

Τα δέντρα, παρεμπιπτόντως, συχνά προτιμούνται

if they fork near the ground,

αν διακλαδίζονται κοντά στο έδαφος,

that is to say, if they're trees you could scramble up

με άλλα λόγια, αν είναι δέντρα πάνω στα οποία θα μπορούσατε να σκαρφαλώσετε

if you were in a tight fix.

αν είχατε μπλέξει άσχημα.

The landscape shows the presence

Το τοπίο έχει την παρουσία

of water directly in view,

του νερού σε άμεση θέα,

or evidence of water in a bluish distance,

ή ίχνη νερού σε μια γαλαζωπή απόσταση,

indications of animal or bird life

ενδείξεις για ύπαρξη ζώων ή πτηνών

as well as diverse greenery

όπως επίσης ποικίλη βλάστηση

and finally -- get this --

και τελικά -- προσέξτε--

a path

ένα μονοπάτι

or a road,

ή ένα δρόμο,

perhaps a riverbank or a shoreline,

ίσως μια όχθη ποταμού ή μια ακτή,

that extends into the distance,

που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση,

almost inviting you to follow it.

σχεδόν προσκαλώντας να το ακολουθήσεις.

This landscape type is regarded as beautiful,

Αυτό το είδος τοπίου θεωρείται όμορφο,

even by people in countries

ακόμα και από ανθρώπους σε χώρες

that don't have it.

που δεν το έχουν.

The ideal savanna landscape

Το ιδανικό τοπίο σαβάνας

is one of the clearest examples

είναι ένα από τα σαφέστερα παραδείγματα

where human beings everywhere

όπου άνθρωποι σε κάθε μέρος

find beauty

ανακαλύπτουν την ομορφιά

in similar visual experience.

σε μια παρόμοια οπτική εμπειρία.

But, someone might argue,

Αλλά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει,

that's natural beauty.

αυτή είναι φυσική ομορφιά.

How about artistic beauty?

Τι γίνεται με την καλλιτεχνική ομορφιά;

Isn't that exhaustively cultural?

Δεν είναι πέρα για πέρα πολιτιστική;

No, I don't think it is.

Όχι, δεν το νομίζω.

And once again, I'd like to look back to prehistory

Και για ακόμα μια φορά, θα ήθελα να κοιτάξω πίσω στην προϊστορία

to say something about it.

για να πω κάτι γι' αυτό.

It is widely assumed

Οι περισσότεροι θεωρούν

that the earliest human artworks

ότι τα παλιότερα ανθρώπινα καλλιτεχνήματα

are the stupendously skillful cave paintings

είναι οι εκπληκτικά δεξιοτεχνικές ζωγραφιές των σπηλαίων

that we all know from Lascaux

που όλοι γνωρίζουμε από το Λασκό

and Chauvet.

και το Σοβέ.

Chauvet caves

Τα σπήλαια του Σοβέ

are about 32,000 years old,

είναι σχεδόν 32.000 ετών,

along with a few small, realistic sculptures

μαζί με λίγα μικρά, ρεαλιστικά γλυπτά

of women and animals from the same period.

γυναικών και ζώων από την ίδια περίοδο.

But artistic and decorative skills

Αλλά οι καλλιτεχνικές και διακοσμητικές ικανότητες

are actually much older than that.

είναι στην πραγματικότητα πολύ παλιότερες από αυτό.

Beautiful shell necklaces

Όμορφα κολιέ οστράκων

that look like something you'd see at an arts and crafts fair,

που μοιάζουν με κάτι που θα βλέπατε σε ένα παζάρι χειροτεχνημάτων,

as well as ochre body paint,

όπως επίσης και ώχρα βαφή σώματος,

have been found

έχουν βρεθεί

from around 100,000 years ago.

με ηλικία περίπου 100.000 ετών.

But the most intriguing prehistoric artifacts

Αλλά τα πιο ενδιαφέροντα προϊστορικά τεχνουργήματα

are older even than this.

είναι παλιότερα ακόμα κι από αυτό.

I have in mind

Έχω στο μυαλό

the so-called Acheulian hand axes.

τους επονομαζόμενους Αχελαίους χειροπελέκεις.

The oldest stone tools are choppers

Τα παλιότερα λίθινα εργαλεία είναι λιανιστές

from the Olduvai Gorge in East Africa.

από το φαράγγι Ολντουβάι στην Ανατολική Αφρική.

They go back about two-and-a-half-million years.

Ανάγονται περίπου στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια.

These crude tools

Αυτά τα αδρά εργαλεία

were around for thousands of centuries,

κυκλοφορούσαν για χιλιάδες αιώνες,

until around 1.4 million years ago

μέχρι περίπου πριν από 1,4 εκατομμύρια χρόνια

when Homo erectus

όταν ο Homo erectus

started shaping

άρχισε να δίνει μορφή

single, thin stone blades,

σε ενιαίες, λεπτές λίθινες λεπίδες,

sometimes rounded ovals,

μερικές φορές με στρογγυλεμένο οβάλ σχήμα,

but often in what are to our eyes

αλλά συχνά με, αυτό που μας φαίνεται σαν,

an arresting, symmetrical pointed leaf

ένα εντυπωσιακό, συμμετρικό αιχμηρό φύλλο

or teardrop form.

ή σαν δάκρυ.

These Acheulian hand axes --

Αυτοί οι Αχέλαιοι χειροπελέκεις --

they're named after St. Acheul in France,

ονομάστηκαν από το Σαιντ Ασέλ (St. Acheul) στη Γαλλία,

where finds were made in 19th century --

όπου βρέθηκαν το 19ο αιώνα --

have been unearthed in their thousands,

έχουν ανακαλυφθεί σε χιλιάδες,

scattered across Asia, Europe and Africa,

διασκορπισμένοι σε Ασία, Ευρώπη και Αφρική,

almost everywhere Homo erectus

σχεδόν οπουδήποτε περιφερόταν ο Homo erectus

and Homo ergaster roamed.

και ο Homo ergaster.

Now, the sheer numbers of these hand axes

Λοιπόν, οι καθαροί αριθμοί αυτών των χειροπελέκεων

shows that they can't have been made

δείχνουν ότι δεν μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί

for butchering animals.

για τη σφαγή των ζώων.

And the plot really thickens when you realize

Και το μυστήριο πραγματικά πυκνώνει όταν συνειδητοποιείς

that, unlike other pleistocene tools,

ότι, αντίθετα με άλλα εργαλεία του πλειστόκαινου,

the hand axes often exhibit

οι χειροπελέκεις συχνά δεν παρουσιάζουν

no evidence of wear

κανένα στοιχείο χρήσης

on their delicate blade edges.

πάνω στις ντελικάτες άκρες τους.

And some, in any event, are too big

Και μερικοί, σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ μεγάλοι

to use for butchery.

για να χρησιμοποιηθούν για σφαγή.

Their symmetry, their attractive materials

Η συμμετρία τους, τα ελκυστικά τους υλικά

and, above all,

και, πάνω απ' όλα,

their meticulous workmanship

η επιμελημένη μαστοριά τους

are simply quite beautiful

είναι απλά αρκετά όμορφα

to our eyes, even today.

στα μάτια μας, ακόμα και σήμερα.

So what were these ancient --

Επομένως τι ήταν αυτά τα αρχαία --

I mean, they're ancient, they're foreign,

εννοώ, είναι αρχαία, είναι ξένα,

but they're at the same time

αλλά είναι ταυτόχρονα

somehow familiar.

οικεία κατά κάποιον τρόπο.

What were these artifacts for?

Για ποιο σκοπό υπήρχαν αυτά τα χειροτεχνήματα;

The best available answer

Η καλύτερη διαθέσιμη απάντηση

is that they were literally

είναι ότι ήταν κυριολεκτικά

the earliest known works of art,

τα παλιότερα γνωστά έργα τέχνης,

practical tools transformed

πρακτικά εργαλεία που μεταμορφώθηκαν

into captivating aesthetic objects,

σε ελκυστικά αισθητικά αντικείμενα,

contemplated both for their elegant shape

που τα ατενίζουμε και για το κομψό τους σχήμα

and their virtuoso craftsmanship.

και για τη βιρτουόζική τους μαστοριά.

Hand axes mark

Οι χειροπελέκεις σηματοδοτούν

an evolutionary advance in human history --

μια εξελικτική πρόοδο στην ανθρώπινη ιστορία --

tools fashioned to function

εργαλεία διαμορφωμένα να λειτουργούν

as what Darwinians call "fitness signals" --

όπως αυτό που οι δαρβινιστές ονομάζουν σημάδια προσαρμογής --

that is to say, displays

με άλλα λόγια, αυτό φανερώνει

that are performances

ότι είναι συμπεριφορές

like the peacock's tail,

όπως η ουρά του παγωνιού,

except that, unlike hair and feathers,

εκτός από το ότι, αντίθετα με τις τρίχες και τα φτερά,

the hand axes are consciously

οι χειροπελέκεις είναι συνειδητά

cleverly crafted.

έξυπνα κατασκευασμένοι.

Competently made hand axes

Άξια κατασκευασμένοι χειροπελέκεις

indicated desirable personal qualities --

υποδείκνυαν επιθυμητές προσωπικές ικανότητες --

intelligence, fine motor control,

ευφυΐα, καλό έλεγχο κίνησης,

planning ability,

ικανότητα σχεδιασμού,

conscientiousness

ευσυνειδησία

and sometimes access to rare materials.

και μερικές φορές πρόσβαση σε σπάνια υλικά.

Over tens of thousands of generations,

Για δεκάδες χιλιάδες γενεές,

such skills increased the status

τέτοιες ικανότητες αύξαναν το κύρος

of those who displayed them

αυτών που τις επιδείκνυαν

and gained a reproductive advantage

και κέρδιζαν ένα αναπαραγωγικό πλεονέκτημα

over the less capable.

έναντι των λιγότερο ικανών.

You know, it's an old line,

Ξέρετε, είναι παλιομοδίτικο,

but it has been shown to work --

αλλά φαίνεται ότι πετυχαίνει --

"Why don't you come up to my cave, so I can show you my hand axes?"

"Γιατί δεν ανεβαίνεις στη σπηλιά μου, ώστε να μπορέσω να σου δείξω τους χειροπελέκεις μου."

(Laughter)

(Γέλια)

Except, of course, what's interesting about this

Μόνο που, φυσικά, αυτό που έχει ενδιαφέρον σχετικά με αυτό

is that we can't be sure how that idea was conveyed,

είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς εξωτερικεύτηκε αυτή η ιδέα,

because the Homo erectus

επειδή ο Homo erectus

that made these objects

που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα

did not have language.

δεν είχε γλώσσα.

It's hard to grasp,

Είναι δύσκολο να το συλλάβεις,

but it's an incredible fact.

αλλά είναι ένα απίστευτο γεγονός.

This object was made

Αυτό το αντικείμενο φτιάχτηκε

by a hominid ancestor,

από έναν ανθρωπίδη πρόγονο --

Homo erectus or Homo ergaster,

Homo erectus ή Ηοmo ergaster --

between 50,000 and 100,000 years

μεταξύ 50 και 100.000 ετών

before language.

πριν τη γλώσσα.

Stretching over a million years,

Διαρκώντας περισσότερο από 1 εκατομμύριο χρόνια,

the hand axe tradition

η παράδοση του χειροπέλεκυ

is the longest artistic tradition

είναι η πιο μακροχρόνια καλλιτεχνική παράδοση

in human and proto-human history.

στην ανθρώπινη και πρωτο-ανθρώπινη ιστορία.

By the end of the hand axe epic, Homo sapiens --

Με το τέλος του έπους του χειροπέλεκυ, οι Homo sapiens --

as they were then called, finally --

όπως αποκαλούνταν τότε, τελικά --

were doubtless finding new ways

έβρισκαν χωρίς αμφιβολία νέους τρόπους

to amuse and amaze each other

να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν ο ένας τον άλλον

by, who knows, telling jokes,

με το, ποιος ξέρει, να λένε αστεία,

storytelling, dancing, or hairstyling.

ιστορίες, να χορεύουν ή να φτιάχνουν τα μαλλιά τους.

Yes, hairstyling -- I insist on that.

Ναι, φτιάχνοντας τα μαλλιά τους -- επιμένω σε αυτό.

For us moderns,

Για μας τους σύγχρονους,

virtuoso technique

η βιρτουόζικη τεχνική

is used to create imaginary worlds

χρησιμοποιείται για να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους

in fiction and in movies,

στα μυθιστορήματα και στις ταινίες,

to express intense emotions

για να εκφράζει έντονα συναισθήματα

with music, painting and dance.

με τη μουσική, τη ζωγραφική και το χορό.

But still,

Αλλά ακόμα,

one fundamental trait

ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό

of the ancestral personality persists

της προσωπικότητας των προγόνων μας παραμένει

in our aesthetic cravings:

στους αισθητικούς μας πόθους:

the beauty we find

η ομορφιά που βρίσκουμε

in skilled performances.

στις επιδέξειες εκτελέσεις.

From Lascaux to the Louvre

Από το Λασκό στο Λούβρο

to Carnegie Hall,

στο Κάρνεγκι Χόλ,

human beings

τα ανθρώπινα όντα

have a permanent innate taste

έχουν ένα μόνιμο έμφυτο γούστο

for virtuoso displays in the arts.

για βιρτουόζικες παρουσιάσεις στις τέχνες.

We find beauty

Βρίσκουμε την ομορφιά

in something done well.

σε κάτι που γίνεται καλά.

So the next time you pass a jewelry shop window

Έτσι την επόμενη φορά που θα προσπεράσετε μια βιτρίνα κοσμηματοπωλείου

displaying a beautifully cut

που επιδεικνύει μια όμορφα κομμένη

teardrop-shaped stone,

δακρυόσχημη πέτρα,

don't be so sure

μην είστε τόσο σίγουροι

it's just your culture telling you

είναι μόνο η κουλτούρα σας που σας λέει

that that sparkling jewel is beautiful.

ότι αυτό το αστραφτερό κόσμημα είναι όμορφο.

Your distant ancestors loved that shape

Οι μακρινοί σας πρόγονοι αγαπούσαν αυτό το σχήμα

and found beauty in the skill needed to make it,

και έβρισκαν την ομορφιά στην ικανότητα που απαιτείτο για να φτιαχτεί,

even before

πριν ακόμα

they could put their love into words.

μπορέσουν να βάλουν την αγάπη τους σε λέξεις.

Is beauty in the eye of the beholder?

Εξαρτάται η ομορφιά από τη ματιά του θεατή;

No, it's deep in our minds.

Όχι, είναι βαθιά στο μυαλό μας.

It's a gift handed down from the intelligent skills

Είναι ένα δώρο, που μεταβιβάστηκε από τις ευφυείς ικανότητες

and rich emotional lives

και τις πλούσιες συναισθηματικές ζωές

of our most ancient ancestors.

των πιο αρχαίων προγόνων μας.

Our powerful reaction to images,

Η ισχυρή μας αντίδραση σε εικόνες

to the expression of emotion in art,

στην έκφραση του συναισθήματος στην τέχνη

to the beauty of music, to the night sky,

στην ομορφιά της μουσικής στο νυχτερικό ουρανό

will be with us and our descendants

θα συνοδεύει εμάς και τους απογόνους μας

for as long as the human race exists.

για όσο υπάρχει το ανθρώπινο γένος.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)