A Darwinian theory of beauty | Denis Dutton

Denis Dutton: Giả thuyết của Darwin về cái đẹp

Translator: Phuong Nguyen Reviewer: Tu Tran

Delighted to be here

Tôi rất vui được ở đây

and to talk to you about a subject dear to my heart,

và nói với quý vị về môt chủ đề thân thuộc của tôi,

which is beauty.

đó là cái đẹp.

I do the philosophy of art, aesthetics,

Tôi nghiên cứu triết học về nghệ thuật, mỹ học,

actually, for a living.

thực ra là vì kế sinh nhai

I try to figure out intellectually,

Tôi cố gắng tìm hiểu theo phương diện trí tuệ,

philosophically, psychologically,

một cách triết học, một cách tâm lý học,

what the experience of beauty is,

trải nghiệm về cái đẹp là gì,

what sensibly can be said about it

điều hợp lý nào có thể nói về nó

and how people go off the rails in trying to understand it.

và làm thế nào mọi người đi ra khỏi đường ray trong sự cố gắng để hiểu nó

Now this is an extremely complicated subject,

Đây là một đề tài cực kì phức tạp

in part because the things that we call beautiful

một phần bởi vì những điều ta gọi là đẹp

are so different.

khá là khác nhau.

I mean just think of the sheer variety --

Ý tôi là hãy nghĩ về các vẻ hoàn toàn khác nhau

a baby's face,

gương mặt một em bé,

Berlioz's "Harold in Italy,"

bản nhạc "Harold in Italy" của Berlioz,

movies like "The Wizard of Oz"

những bộ phim kiểu như "The Wizard of Oz",

or the plays of Chekhov,

hay các vở kịch của Chekhov,

a central California landscape,

một cảnh đẹp trung tâm California,

a Hokusai view of Mt. Fuji,

một bức tranh núi Phú Sĩ của Hokusai,

"Der Rosenkavalier,"

"Der Rosenkavalier",

a stunning match-winning goal

một bàn thắng ghi bàn tuyệt vời

in a World Cup soccer match,

ở một trận bóng đá World Cup,

Van Gogh's "Starry Night,"

Bức "Starry Night" của Van Gogh,

a Jane Austen novel,

một cuốn tiểu thuyết của Jane Austen,

Fred Astaire dancing across the screen.

Fred Astaire đang khiểu vũ trên màn ảnh.

This brief list includes human beings,

Danh sách ngắn gọn này bao gồm những con người,

natural landforms,

tạo vật thiên nhiên,

works of art and skilled human actions.

tác phẩm nghệ thuật và hoạt động điêu luyện

An account that explains the presence of beauty

Để giải thích cho sự hiện diện của cái đẹp

in everything on this list

của mọi thứ trong danh sách này

is not going to be easy.

thật không dễ.

I can, however, give you at least a taste

Tuy nhiên ít nhất tôi có thể cho các bạn thưởng thức

of what I regard

điều mà tôi nhận thấy

as the most powerful theory of beauty

coi như là giả thuyết thuyết phục nhất chúng tôi đang có

we yet have.

về cái đẹp

And we get it not from a philosopher of art,

Chúng tôi có được giả thuyết này không phải từ một chuyên gia nghệ thuật

not from a postmodern art theorist

không phải từ một nhà học giả về nghệ thuật hậu hiện đại

or a bigwig art critic.

hay từ một nhà phê bình nghệ thuật tầm cỡ

No, this theory

Không, giả thuyết này

comes from an expert

đến từ một chuyên gia

on barnacles and worms and pigeon breeding,

về nhân giống chim bồ câu, giun và hàu

and you know who I mean:

Các bạn biết người tôi nhắc tới

Charles Darwin.

Charles Darwin.

Of course, a lot of people think they already know

Tất nhiên nhiều nhiều người nghĩ họ đã biết

the proper answer to the question,

câu trả lời chính xác cho câu hỏi

"What is beauty?"

cái đẹp là gì

It's in the eye of the beholder.

Nó nằm trong mắt người nhìn

It's whatever moves you personally.

Nó là bất cứ điều gì tác động riêng với mỗi người

Or, as some people,

Hoặc, như vài người --

especially academics prefer,

đặc biệt những người trong ngành giáo dục -- cho rằng

beauty is in the culturally conditioned

cái đẹp nằm ở mắt người nhìn

eye of the beholder.

phụ thuộc vào văn hóa

People agree that paintings or movies or music

Có những người đồng ý rằng các tranh vẽ hay bộ phim hay nhạc

are beautiful

đều đẹp

because their cultures determine a uniformity of aesthetic taste.

bởi vì nền văn hóa quyết định thị hiếu thẩm mỹ

Taste for both natural beauty and for the arts

Sở thích đối với vẻ đẹp tự nhiên hay nghệ thuật

travel across cultures

rất dễ dàng

with great ease.

thay đổi theo văn hóa.

Beethoven is adored in Japan.

Beethoven được yêu mến ở Nhật Bản.

Peruvians love Japanese woodblock prints.

Người Peru thích các bản vẽ trên gỗ của Nhật Bản.

Inca sculptures are regarded as treasures

Các tác phẩm điêu khắc của người Inca được xem là kho báu

in British museums,

ở các bảo tàng nước Anh,

while Shakespeare is translated

Trong khi đó kịch Shakespeare được dịch ra

into every major language of the Earth.

các thứ tiếng trên thế giới.

Or just think about American jazz

Hay thử nghĩ về nhạc jazz Mỹ

or American movies --

hay phim Mỹ

they go everywhere.

chúng có ở mặt khắp mọi nơi

There are many differences among the arts,

Có nhiều điểm khác nhau giữa các kiểu nghệ thuật

but there are also universal,

nhưng cũng có tính phổ biến

cross-cultural aesthetic pleasures

có sự yêu thích thẩm mỹ nghịch giao văn hóa

and values.

và có các giá trị.

How can we explain

Chúng ta giải thích sự phổ biến này

this universality?

như thế nào?

The best answer lies in trying to reconstruct

Câu trả lời đúng nhất nằm ở việc cố gắng tái dựng lại

a Darwinian evolutionary history

lịch sử tiến hóa của Darwin

of our artistic and aesthetic tastes.

về khiếu thẩm mỹ và nghệ thuật

We need to reverse-engineer

Chúng ta cần thay đổi

our present artistic tastes and preferences

khiếu thẩm mỹ và sự yêu thích nghệ thuật hiện tại của chúng ta

and explain how they came

và giải thích cách chúng

to be engraved in our minds

in sâu vào trong ý thức chúng ta

by the actions of both our prehistoric,

Bằng các hành động trong cả thời tiền sử,

largely pleistocene environments,

trong môi trường kỷ Pleistocene lớn,

where we became fully human,

thời kỳ chúng ta trở thành con người hoàn thiện

but also by the social situations

Bằng cả hoàn cảnh xã hội

in which we evolved.

mà chúng ta đã tiến hóa.

This reverse engineering

Việc đề ra sự thay đổi này

can also enlist help

cũng có thể tranh thủ được

from the human record

từ các dấu tích của con người

preserved in prehistory.

được gìn giữ ở thời tiền sử.

I mean fossils, cave paintings and so forth.

Tôi muốn nói đến các hóa thạch, tranh vẽ hang động và vân vân

And it should take into account

Và cần để ý tới

what we know of the aesthetic interests

điều chúng ta biết về khiếu thẩm mỹ

of isolated hunter-gatherer bands

của những bầy đàn săn bắt-hái lượm

that survived into the 19th and the 20th centuries.

còn tồn tại cho đến mãi thế kỉ 19 và 20.

Now, I personally

Tôi, một cách cá nhân

have no doubt whatsoever

không nghi ngờ bất cứ thứ gì

that the experience of beauty,

là trải nghiệm về cái đẹp

with its emotional intensity and pleasure,

cùng với mức độ cảm xúc và sự yêu thích,

belongs to our evolved human psychology.

vốn thuộc về tâm lý con người của chúng ta.

The experience of beauty is one component

Trải nghiệm cái đẹp là một phần

in a whole series of Darwinian adaptations.

trong một chuỗi các thể thích nghi Darwin.

Beauty is an adaptive effect,

Cái đẹp là một kết quả của sự thích nghi

which we extend

mà chúng ta mở rộng

and intensify

và chắt lọc nên

in the creation and enjoyment

khi sáng tác và thưởng thức

of works of art and entertainment.

các tác phẩm nghệ thuật và giải trí.

As many of you will know,

Như nhiều người trong số các bạn biết,

evolution operates by two main primary mechanisms.

sự tiến hóa diễn ra theo hai cơ chế chính quan trọng nhất.

The first of these is natural selection --

Cơ chế đầu tiên là sự chọn lọc tự nhiên --

that's random mutation and selective retention --

đó là đột biến ngẫu nhiên và sự duy trì có chọn lọc --

along with our basic anatomy and physiology --

song song với nền tảng giải phẫu học và sinh lý học --

the evolution of the pancreas or the eye or the fingernails.

tiến hóa của tuyến tụy hay con mắt hay móng tay.

Natural selection also explains

Chọn lọc tự nhiên cũng giải thích

many basic revulsions,

nhiều nỗi khiếp sợ cơ bản,

such as the horrid smell of rotting meat,

như là mùi khó chịu của thịt thối,

or fears, such as the fear of snakes

hay sự sợ hãi, như sợ rắn

or standing close to the edge of a cliff.

hay sợ đứng sát mép vực.

Natural selection also explains pleasures --

Chọn lọc tự nhiên cũng giải thích cho sự yêu thích --

sexual pleasure,

hấp dẫn giới tính,

our liking for sweet, fat and proteins,

sở thích đồ ngọt, béo và đồ đạm,

which in turn explains a lot of popular foods,

điều đó quay trở lại giải thích cho nhiều thức ăn phổ biến,

from ripe fruits through chocolate malts

từ trái cây chín cho đến sô cô la

and barbecued ribs.

và thịt sườn nướng.

The other great principle of evolution

Cơ chế tiến hóa còn lại

is sexual selection,

là sự chọn lọc dựa trên giới tính,

and it operates very differently.

và cách thức nó diễn ra rất khác.

The peacock's magnificent tail

Cái đuôi công lộng lẫy

is the most famous example of this.

là một ví dụ hay nhất cho cơ chế này.

It did not evolve for natural survival.

Nó tiến hóa không để duy trì sự sống.

In fact, it goes against natural survival.

Thực ra là nó đi ngược lại với sự tồn tại tự nhiên.

No, the peacock's tail

Không, đuôi công

results from the mating choices

là kết quả từ việc chọn bạn tình

made by peahens.

của con công mái.

It's quite a familiar story.

Câu chuyện này khá quen thuộc.

It's women who actually push history forward.

Thực sự là phụ nữ là nhân tố thúc đẩy lịch sử tiến tới.

Darwin himself, by the way,

Bản thân Darwin, bằng cách lý giải này,

had no doubts that the peacock's tail

không nghi ngờ gì rằng đuôi của công trống

was beautiful in the eyes of the peahen.

là tuyệt đẹp trong mắt của công mái.

He actually used that word.

Ông thực sự đã dùng từ đó.

Now, keeping these ideas firmly in mind,

Giờ thì, với những ý kiến này,

we can say that the experience of beauty

chúng ta có thể nói rằng trải nghiệm cái đẹp

is one of the ways that evolution has

là một trong những cách mà sự tiến hóa

of arousing and sustaining

khơi dậy và duy trì

interest or fascination,

sự yêu thích và quyến rũ,

even obsession,

thậm chí là sự ám ảnh

in order to encourage us

thúc đẩy chúng ta

toward making the most adaptive decisions

đưa ra quyết định mang tính thích ứng nhất

for survival and reproduction.

cho mục đích tồn tại và sinh sản.

Beauty is nature's way

Cái đẹp là một cách thức tự nhiên

of acting at a distance,

của sự biểu diễn từ xa

so to speak.

để lên tiếng nói.

I mean, you can't expect to eat

Ý tôi là bạn không thể mong đợi ăn được

an adaptively beneficial landscape.

một khung cảnh đẹp.

It would hardly do to eat your baby

Cũng thật khó để làm vậy với con bạn

or your lover.

hay người yêu bạn.

So evolution's trick

Vì thế chiêu thức của tiến hóa

is to make them beautiful,

là làm cho chúng đẹp

to have them exert a kind of magnetism

chúng trở thành một thứ tuyệt vời

to give you the pleasure of simply looking at them.

cho bạn cảm giác thích thú khi chỉ nhìn vào chúng.

Consider briefly an important source of aesthetic pleasure,

Hãy nghĩ nhanh về nguồn gốc quan trọng của khiếu thẩm mỹ,

the magnetic pull

sức lôi cuốn

of beautiful landscapes.

của những khung cảnh đẹp.

People in very different cultures

Các dân tộc có văn hóa rất khác nhau

all over the world

trên thế giới

tend to like a particular kind of landscape,

có xu hướng thích một kiểu khung cảnh nhất định,

a landscape that just happens to be similar

là khung cảnh gần giống với

to the pleistocene savannas where we evolved.

các xa-van đồng cỏ thời Pleistocene nơi bắt nguồn của chúng ta.

This landscape shows up today

Khung cảnh này ngày nay còn xuất hiện

on calendars, on postcards,

trên lịch, bưu thiếp,

in the design of golf courses and public parks

trong thiết kế sân golf và công viên công cộng

and in gold-framed pictures

và trong các bức tranh sang trọng

that hang in living rooms

treo trong phòng khách

from New York to New Zealand.

từ New York cho tới New Zealand.

It's a kind of Hudson River school landscape

Đó là một kiểu khung cảnh trường học Hudson River

featuring open spaces

là không gian mở rộng

of low grasses

với những bãi cỏ thấp

interspersed with copses of trees.

lác đác vài cụm cây.

The trees, by the way, are often preferred

Những cây có tán lá gần mặt đất

if they fork near the ground,

thường được thích hơn,

that is to say, if they're trees you could scramble up

điều này nói lên rằng nếu bạn ở vào một nơi tương tự

if you were in a tight fix.

bạn có thể trèo lên những cây đó.

The landscape shows the presence

Khung cảnh có sự hiện diện

of water directly in view,

của dòng nước ngay trước mắt,

or evidence of water in a bluish distance,

hoặc màu xanh của nước ở xa xa,

indications of animal or bird life

những dấu hiệu về cuộc sống của thú và chim

as well as diverse greenery

cũng như nhiều loại cây cỏ

and finally -- get this --

và cuối cùng -- là --

a path

một lối đi

or a road,

hay một đường mòn,

perhaps a riverbank or a shoreline,

có thể là một bờ sông hay bờ biển,

that extends into the distance,

dẫn dài ra vô tận,

almost inviting you to follow it.

như mời mọc bạn đi theo.

This landscape type is regarded as beautiful,

Thậm chí người dân ở các đất nước

even by people in countries

không có kiểu cảnh quan này

that don't have it.

cũng cho rằng nó đẹp.

The ideal savanna landscape

Khung cảnh đồng cả xa-van lý tưởng

is one of the clearest examples

là một trong những ví dụ rõ ràng nhất

where human beings everywhere

là nơi mà con người khắp mọi nơi

find beauty

nhận thấy vẻ đẹp

in similar visual experience.

trong cùng trải nghiệm thị giác

But, someone might argue,

Nhưng ai đó có thể tranh cái

that's natural beauty.

rằng đó là vẻ đẹp tự nhiên.

How about artistic beauty?

Vậy còn vẻ đẹp nghệ thuật?

Isn't that exhaustively cultural?

Nó không bao gồm hết các khía cạnh của văn hóa?

No, I don't think it is.

Không, tôi không nghĩ vậy.

And once again, I'd like to look back to prehistory

Tôi muốn nhìn lại thời tiền sử lần nữa

to say something about it.

để nói vài điều về nó.

It is widely assumed

Tốt hơn là nên thừa nhận

that the earliest human artworks

tác phẩm nghệ thuật của con người thuở sơ khai

are the stupendously skillful cave paintings

là những tranh vẽ hang động điêu luyện, kì diệu

that we all know from Lascaux

chúng ta đều biết những tranh vẽ đó ở Lascaux

and Chauvet.

và Chauvet.

Chauvet caves

Hang động Chauvet

are about 32,000 years old,

khoảng 32.000 năm tuổi

along with a few small, realistic sculptures

với vài tác phẩm điêu khắc nhỏ nhỏ thể hiện hiện thực

of women and animals from the same period.

về phụ nữ và gia súc từ thời xa xưa đó.

But artistic and decorative skills

Nhưng kĩ thuật vẽ và trang trí

are actually much older than that.

thực sự phát triển hơn so với thời đó.

Beautiful shell necklaces

Những vòng cổ tuyệt đẹp làm bằng sò

that look like something you'd see at an arts and crafts fair,

trông như những thứ bạn thấy ở một hội chợ bán đồ nghệ thuật và thủ công,

as well as ochre body paint,

cũng vậy, phấn má màu đất

have been found

được tìm thấy

from around 100,000 years ago.

từ khoảng 100.000 năm trước

But the most intriguing prehistoric artifacts

Nhưng những chế tác hấp dẫn nhất của thời tiền sử

are older even than this.

thậm chí còn xưa hơn thời đó.

I have in mind

Tôi còn nhớ

the so-called Acheulian hand axes.

thứ gọi là lưỡi rìu cầm tay Acheulian.

The oldest stone tools are choppers

Dụng cụ bằng đá cổ xưa nhất là những mảnh đá sắc nhọn

from the Olduvai Gorge in East Africa.

ở Olduvai Gorge vùng Đông Phi.

They go back about two-and-a-half-million years.

Chúng đã có mặt khoảng 2,5 triệu năm.

These crude tools

Những dụng cụ thô sơ này

were around for thousands of centuries,

có mặt trong khoảng hàng ngàn thế kỷ,

until around 1.4 million years ago

đến khoảng 1,4 triệu năm trước

when Homo erectus

khi loài vượn người đứng thẳng

started shaping

bắt đầu tạo nên

single, thin stone blades,

các lưỡi đá đơn lẻ, mỏng

sometimes rounded ovals,

đôi khi có hình tròn ovan

but often in what are to our eyes

nhưng thường thì chúng ta thấy giống như

an arresting, symmetrical pointed leaf

hình chiếc lá đối xứng rất đẹp

or teardrop form.

hay hình giọt nước mắt.

These Acheulian hand axes --

Những chiếc rìu cầm tay Acheulian --

they're named after St. Acheul in France,

chúng được lấy theo tên đường Acheul ở Pháp,

where finds were made in 19th century --

nơi tìm thấy chúng vào thế kỷ 19 --

have been unearthed in their thousands,

được khai quật trong số hàng ngàn cái rìu,

scattered across Asia, Europe and Africa,

rải rác qua các châu lục Á, Âu, Phi

almost everywhere Homo erectus

gần hết những nơi vượn người đứng thẳng

and Homo ergaster roamed.

và người vượn sinh sống.

Now, the sheer numbers of these hand axes

Ngày nay, số lượng chính xác các rìu cầm tay này

shows that they can't have been made

cho thấy chúng không được làm

for butchering animals.

để giết gia súc.

And the plot really thickens when you realize

Vấn đề sẽ làm rõ hơn khi bạn nhận thấy là

that, unlike other pleistocene tools,

không giống những công cụ Pleistocene khác,

the hand axes often exhibit

rìu cầm tay thường được trưng bày

no evidence of wear

không phải để đeo

on their delicate blade edges.

dựa vào những cái rìa mỏng tinh xảo của chúng.

And some, in any event, are too big

Và trong bất kì sự kiện nào, những cái rìu quá lớn

to use for butchery.

để dùng cho giết mổ.

Their symmetry, their attractive materials

Tính đối xứng, chất liệu đẹp

and, above all,

và trên hết là

their meticulous workmanship

gia công tinh xảo

are simply quite beautiful

đơn thuần khá là đẹp

to our eyes, even today.

trong mắt chúng ta cho đến tận ngày nay.

So what were these ancient --

Vì vậy những đồ cổ này --

I mean, they're ancient, they're foreign,

Ý tôi là những vật cổ xưa, xa lạ

but they're at the same time

nhưng đều cùng một thời

somehow familiar.

thì đều giống giống nhau.

What were these artifacts for?

Những đồ cổ này dùng để làm gì?

The best available answer

Câu trả lời thích đáng nhất là

is that they were literally

chúng thực ra vốn là

the earliest known works of art,

những chế tác nghệ thuật được biết đến sớm nhất

practical tools transformed

công cụ làm việc dưới dạng

into captivating aesthetic objects,

những vật thể đẹp đẽ

contemplated both for their elegant shape

cả về hình dáng thanh nhã

and their virtuoso craftsmanship.

và kỹ thuật chế tác tinh vi.

Hand axes mark

Rìu cầm tay đánh dấu

an evolutionary advance in human history --

một bước tiến hóa trong lịch sử loài người --

tools fashioned to function

dụng cụ được tạo dáng phù hợp với chức năng

as what Darwinians call "fitness signals" --

như những người theo học thuyết Darwin gọi là các tín hiệu phù hợp --

that is to say, displays

nói lên rằng những biểu lộ

that are performances

thể hiện ra ngoài

like the peacock's tail,

giống như đuôi công

except that, unlike hair and feathers,

ngoại trừ những thứ như tóc hay lông,

the hand axes are consciously

rìu cầm tay là những chế tác

cleverly crafted.

đòi hỏi thông minh và chính xác.

Competently made hand axes

Những chiếc rìu được làm điêu luyện

indicated desirable personal qualities --

đã cho thấy những phẩm chất cá nhân đáng có --

intelligence, fine motor control,

sự thông minh, khả năng kiểm soát công cụ tốt,

planning ability,

khả năng lên kế hoạch,

conscientiousness

niềm tâm huyết

and sometimes access to rare materials.

và đôi khi là sự tiếp cận tới các vật liệu hiếm.

Over tens of thousands of generations,

Qua hàng chục ngàn thế hệ,

such skills increased the status

những kỹ thuật đó làm tăng thêm uy tín

of those who displayed them

của những ai thể hiện những khả năng đó

and gained a reproductive advantage

và có lợi thế về sinh sản

over the less capable.

so với những cá thể ít kỹ thuật hơn.

You know, it's an old line,

Các bạn cũng biết đó là một phương thức cũ,

but it has been shown to work --

nhưng mang lại hiệu quả --

"Why don't you come up to my cave, so I can show you my hand axes?"

"Sao các bạn không tới hang động của tôi để tôi cho bạn xem mấy cái rìu"

(Laughter)

(Cười)

Except, of course, what's interesting about this

Tất nhiên là ngoại trừ, điều thú vị về điều này

is that we can't be sure how that idea was conveyed,

là chúng ta không thể chắc rằng ý tưởng đó được lưu truyền

because the Homo erectus

bởi vì loài vượn người đứng thẳng

that made these objects

tạo ra những thứ này

did not have language.

không có ngôn ngữ.

It's hard to grasp,

Rất khó để cầm nắm,

but it's an incredible fact.

nhưng thật phi thường.

This object was made

Vật này do

by a hominid ancestor,

tổ tiên loài người làm nên --

Homo erectus or Homo ergaster,

Tức là vượn người đứng thẳng hay người vượn --

between 50,000 and 100,000 years

khoảng 50 đến 100.000 năm

before language.

trước khi có ngôn ngữ.

Stretching over a million years,

Trải qua hơn một triệu năm,

the hand axe tradition

văn hóa rìu cầm tay

is the longest artistic tradition

là văn hóa đồ chế tác tồn tại lâu nhất

in human and proto-human history.

trong lịch sử loài người và trước loài người.

By the end of the hand axe epic, Homo sapiens --

Cho đến khi thời kì rìu cầm tay kết thúc, loài người --

as they were then called, finally --

như sau này được gọi như vậy --

were doubtless finding new ways

không hồ nghi việc họ tìm ra cách mới

to amuse and amaze each other

để tiêu khiển và giải trí với nhau

by, who knows, telling jokes,

bằng cách nói đùa,

storytelling, dancing, or hairstyling.

kể chuyện, nhảy múa, hoặc làm tóc.

Yes, hairstyling -- I insist on that.

Vâng, làm tóc -- Tôi nhấn mạnh điều này.

For us moderns,

Trong thời hiện đại chúng ta,

virtuoso technique

kỹ thuật đồ mỹ nghệ

is used to create imaginary worlds

tạo nên những thế giới tưởng tượng

in fiction and in movies,

trong tiểu thuyết và phim ảnh,

to express intense emotions

để biểu lộ cảm xúc mãnh liệt

with music, painting and dance.

trong âm nhạc, tranh vẽ và khiêu vũ.

But still,

Nhưng,

one fundamental trait

một điểm cơ bản

of the ancestral personality persists

của đặc điểm tổ tiên vẫn còn duy trì

in our aesthetic cravings:

trong tính yêu chuộng cái đẹp của chúng ta:

the beauty we find

chúng ta thấy vẻ đẹp

in skilled performances.

trong thành quả điêu luyện

From Lascaux to the Louvre

từ Lascaux tới Louvre

to Carnegie Hall,

đến Carnegie Hall,

human beings

con người

have a permanent innate taste

có một sở thích bẩm sinh vĩnh cửu

for virtuoso displays in the arts.

đối với cái đẹp trong tác phẩm nghệ thuật.

We find beauty

Chúng ta thấy đẹp

in something done well.

trong những thứ được làm hoàn chỉnh.

So the next time you pass a jewelry shop window

Lần sau bạn có đi ngang qua cửa sổ một cửa hiệu nữ trang

displaying a beautifully cut

trưng bày một viên đã hình giọt nước

teardrop-shaped stone,

được cắt tỉa đẹp đẽ,

don't be so sure

đừng quá chắc chắn

it's just your culture telling you

chỉ là nền văn hóa đang nói với bạn rằng

that that sparkling jewel is beautiful.

nữ trang lấp lánh thật đẹp.

Your distant ancestors loved that shape

Tổ tiên xa xưa yêu hình dạng đó

and found beauty in the skill needed to make it,

và thấy nó đẹp vì kỹ thuật làm nên nó

even before

thậm chí trước khi

they could put their love into words.

họ có thể nói được sự yêu thích của họ.

Is beauty in the eye of the beholder?

Có phải vẻ đẹp này nằm ở mắt người nhìn nó?

No, it's deep in our minds.

Không, nó ở sâu trong tiềm thức chúng ta.

It's a gift handed down from the intelligent skills

Đó là một món quà, lấy từ những kỹ năng đầy trí tuệ

and rich emotional lives

và cuộc sống giàu cảm xúc

of our most ancient ancestors.

của tổ tiên chúng ta.

Our powerful reaction to images,

Phản ứng mạnh mẽ trước các hình ảnh,

to the expression of emotion in art,

là để biểu hiện cảm xúc về nghệ thuật,

to the beauty of music, to the night sky,

đối với vẻ đẹp của âm nhạc, đối với bầu trời đêm,

will be with us and our descendants

sẽ tồn tại cùng chúng ta và con cháu sau này

for as long as the human race exists.

cho đến chừng nào con người còn tồn tại.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)