A day in the life of an ancient Egyptian doctor - Elizabeth Cox

Translator: Trang Pham Reviewer: Nhu PHAM

Lại là một buổi sáng nóng nực ở Memphis, Ai Cập.

It’s another sweltering morning in Memphis, Egypt.

As the sunlight brightens the Nile, Peseshet checks her supplies.

Khi ánh dương bừng sáng trên sông Nile, Peseshet kiểm tra lại đồ nghề của mình.

Honey,

garlic,

Mật ong,

tỏi,

cumin,

thìa là,

acacia leaves,

lá cây họ Keo,

cedar oil.

tinh dầu tuyết tùng.

She’s well stocked with the essentials she needs to treat her patients.

Những thứ cần để chữa bệnh đều đủ cả.

Peseshet là một "swnw", nghĩa là "bác sĩ" trong tiếng Ai Cập.

Peseshet is a swnw, or a doctor.

In order to become one,

Để trở thành bác sĩ,

she had to train as a scribe

cô phải được đào tạo từ việc sao chép bản thảo

and study the medical papyri stored at the Per Ankh, the House of Life.

và nghiên cứu các trang giấy cói về y học ở Per Ankh, hay Ngôi nhà của Sự sống.

Now, she teaches her own students there.

Giờ đây, cô dạy chính những học trò của mình tại đó.

Before teaching, Peseshet has a patient to see.

Trước khi bắt đầu dạy học, Peseshet phải thăm khám cho một bệnh nhân.

One of the workers at the temple construction site has injured his arm.

Một công nhân ở khu vực xây dựng đền thờ bị thương ở tay.

When Peseshet arrives,

Khi Peseshet tới,

the laborer’s arm is clearly broken,

cánh tay của người công nhân này rõ ràng đã bị gãy,

and worse, the fracture is a sed, with multiple bone fragments.

tồi tệ hơn là phần xương bị gãy vụn thành nhiều mảnh.

Peseshet binds and immobilizes the injury.

Peseshet buộc và cố định chỗ xương gãy.

Her next stop is the House of Life.

Rồi cô tới Ngôi nhà của Sự sống.

On her way, a woman intercepts Peseshet in the street.

Trên đường đi, một người phụ nữ cản bước Peseshet.

The woman’s son has been stung by a scorpion.

Con trai của cô ấy bị bọ cạp đốt.

Peseshet has seen many similar stings and knows exactly what to do.

Peseshet đã gặp nhiều trường hợp tương tự và biết chính xác việc cần làm.

She must say an incantation to cast the poison out.

Cô cần niệm một câu thần chú để xua độc tố ra ngoài.

She begins to recite the spell,

Cô bắt đầu niệm,

invoking Serqet, patron of physicians and goddess of venomous creatures.

thỉnh nguyện Serqet, thần bảo trợ các y sĩ và nữ thần bọ cạp của Ai Cập cổ đại.

Peseshet recites the spell as if she is Serqet.

Peseshet niệm thần chú như thể cô là Serqet.

This commanding approach has the greatest chance at success.

Tỉ lệ thành công của cách tiếp cận này là cao nhất.

After she utters the last line,

Sau khi niệm chú,

she tries to cut the poison out with a knife for good measure.

để chắc chắn, cô còn sử dụng dao để cắt độc tố ra ngoài.

Peseshet packs up to leave, but the woman has another question.

Peseshet thu dọn đồ nghề để rời đi, nhưng người phụ nữ còn một câu hỏi khác.

She wants to find out if she is pregnant.

Cô ấy muốn biết liệu mình có đang mang thai.

Peseshet explains her fail-safe pregnancy test:

Peseshet giải thích phép thử thai an toàn của cô:

plant two seeds: one barley, one emmer.

gieo hai hạt giống: đại mạch và lúa mì.

Then, urinate on the seeds every day.

Sau đó, hàng ngày, tiểu lên hai hạt giống.

If the plants grow, she’s pregnant.

Nếu hạt nảy mầm thì cô đã có thai.

A barley seedling predicts a baby boy,

Hạt đại mạch tiên đoán đó là một bé trai,

while emmer foretells a girl.

còn hạt lúa mì báo trước một bé gái.

Peseshet also recommends a prayer to Hathor, goddess of fertility.

Peseshet cũng khuyên cô cầu nguyện Hathor, nữ thần sinh nở.

When Peseshet finally arrives at the House of Life,

Cuối cùng, khi Peseshet đến Ngôi nhà của Sự sống,

she runs into the doctor-priest Isesi.

cô tình cờ gặp vị bác sĩ - tu sĩ Isesi.

She greets Isesi politely, but she thinks priests are very full of themselves.

Cô lịch sự chào ông nhưng vẫn cho rằng các tu sĩ rất kiêu căng.

She doesn’t envy Isesi’s role as neru pehut,

Cô không ghen tị với vai trò của Isesi, một neru pehut,

which directly translates to herdsman of the anus to the royal family,

dịch thẳng ra là người la liếm hoàng gia,

or, guardian of the royal anus.

hay người giám hộ la liếm hoàng gia.

Inside, the House of Life is bustling as usual with scribes,

Bên trong Ngôi nhà của Sự sống vẫn nhộn nhịp như thường lệ

với những người chép bản thảo, các tu sĩ,

priests,

doctors,

bác sĩ,

and students.

và các học trò.

Papyri containing all kinds of records, not just medical information,

Những tờ giấy cói được lưu giữ ở đây

chứa tất cả các ghi chép. không chỉ riêng về y học.

are stored here.

Peseshet’s son Akhethetep is hard at work copying documents

Con trai của Peseshet, Akhethetep đang miệt mài sao chép các văn bản

as part of his training to become a scribe.

để học việc của người sao chép bản thảo.

He’s a particularly promising student,

Cậu là một học trò tiềm năng,

but he was admitted to study because Peseshet is a scribe,

nhưng cậu được học nghề này vì Peseshet cũng là người sao chép bản thảo

as was her father before her.

như ông ngoại của cậu trước đó.

Without family in the profession,

Không có người thân theo nghề này,

it’s very difficult for boys, and impossible for girls,

sẽ rất khó khăn cho các bé trai và bất khả thi với các bé gái

to pursue this education.

để theo đuổi nó.

Peseshet oversees all the female swnws and swnws-in-training in Memphis.

Peseshet giám sát tất cả các swnw nữ và các swnw học việc ở Memphis.

The men have their own overseer,

Các swnw nam có người giám sát riêng,

as the male doctors won’t answer to a woman.

vì các bác sĩ nam sẽ không nghe theo lời của phụ nữ.

Today, Peseshet teaches anatomy.

Hôm nay, Peseshet dạy môn giải phẫu.

She quizzes her students on the metu,

Cô hỏi các học trò của mình về metu,

the body’s vessels that transport blood,

các mạch trong cơ thể dẫn truyền máu,

air,

urine,

không khí,

nước tiểu,

and even bad spirits.

thậm chí, cả những linh hồn xấu.

Peseshet is preparing to leave

Peseshet đang chuẩn bị rời đi

when a pale, thin woman accosts her at the door and begs to be examined.

thì một người phụ nữ gầy gò, nhợt nhạt níu cô ở cửa và van nài được khám bệnh.

The woman has a huge, sore lump under her arm.

Dưới cánh tay cô là một khối u gây đau đớn.

Peseshet probes the growth and finds it cool to the touch

Peseshet xem xét khối u và nhận thấy khi chạm tay vào

khối u mát và cứng như một thứ quả chưa chín.

and hard like an unripe hemat fruit.

She has read about ailments like this, but never seen one.

Cô đã đọc về các chứng bệnh tương tự nhưng chưa từng nhìn thấy tận mắt.

For this tumor there is no treatment, medicine or spell.

Loại u này không có cách chữa trị, dù có dùng thuốc hay thần chú.

All the texts give the same advice: do nothing.

Tất cả những văn bản đều đưa ra cùng một lời khuyên: không làm gì cả.

After delivering the bad news, Peseshet goes outside.

Sau khi nói ra tin dữ, Peseshet ra ngoài.

She lingers on the steps of the House of Life,

Cô nán lại trên bậc thềm của Ngôi nhà của Sự sống,

admiring the city at dusk.

ngắm nhìn thành phố buổi hoàng hôn.

In spite of all her hard work,

Dù cô có làm việc chăm chỉ thế nào,

there will always be patients she can’t help,

sẽ luôn có những bệnh nhân cô không thể cứu giúp,

like the woman with the tumor.

như người phụ nữ với khối u khi nãy.

They linger with her, but Peseshet has no time to dwell.

Họ hiển hiện trong tâm trí cô, nhưng Peseshet không có thời giờ để day dứt.

In a few short weeks,

Chỉ vài tuần nữa thôi,

the Nile’s annual flooding will begin,

cơn lũ thường niên của sông Nile sẽ dâng,

bringing life to the soil for the next year’s harvest

mang sự sống đến cho đất đai cho vụ mùa năm tới

and a whole new crop of patients.

và cả một mùa bệnh mới.