What sex ed doesn’t tell you about your brain - Shannon Odell

Çeviri: Sılanaz Topuz Gözden geçirme: Sara Ozturk

While we often talk about puberty’s effect on the body,

Sıklıkla ergenliğin vücut üzerindeki etkisinden bahsederken

what gets overlooked are the fascinating changes that happen in the brain.

gözden kaçan şey beyinde meydana gelen büyüleyici değişiklikler.

I’ve been sent here to talk to you about puberty.

Buraya sizinle ergenlik hakkında konuşmak için gönderildim.

Any questions?

Sorusu olan?

During puberty, your reproductive organs grow and mature.

Ergenlik döneminde üreme organlarınız büyür ve olgunlaşır.

Any questions?

Sorusu olan?

This ripening allows you to become a sexually mature adult.

Bu olgunlaşma, cinsel olarak olgun bir yetişkin olmanızı sağlar.

There are so many other changes to your body

Vücudunuzda o kadar çok başka değişiklikler var ki

that puberty can seem almost magical.

ergenlik neredeyse büyülü gözükebilir.

I think I'll take it from here.

Sanırım buradan sonrasını ben hallederim.

Puberty, in fact, begins in the brain.

Ergenlik aslında beyinde başlar.

At some point, usually between the ages of 9 and 14,

Belli bir yerde genellikle 9 ve 14 yaş arasında

puberty is triggered when a region known as the hypothalamus

hipotalamus adı verilen bir bölge,

releases waves of a specialized hormone.

özel hormon dalgaları saldığında ergenlik tetiklenir.

As convenient as it would be to go to sleep a child and wake up an adult,

Bir çocuğu uyutup bir yetişkini uyandırmak ne kadar kolay olsa da

this maturation is slow,

bu olgunlaşma süreci yavaştır.

and puberty lasts as long as 4 to 5 years.

ve ergenlik 4-5 yıl kadar sürer.

And during this extended process,

Bu uzayan süreç boyunca beyin,

the brain undergoes its own transformation,

ergenliğin kilit oyuncularından östrojen ve testosteron

thanks to two of puberty’s key players— estrogen and testosterone.

sayesinde kendi dönüşümünü yaşar.

Produced in the developing testes and ovaries,

Gelişmekte olan testislerde ve yumurtalıklarda üretilen

these hormones hitch a ride to the brain via the bloodstream.

bu hormonlar, kan dolaşımı aracılığıyla beyne ulaşır.

Once there, they interact with receptors on neurons,

Oraya vardıklarında nöronlar üstündeki reseptörlerle etkileşime

changing the way the individual cells work and function

girerek hücrelerin çalışma şeklini değiştirirler,

by making them more or less excitable, altering their growth,

onları az çok uyarılabilir hale getirerek, büyümelerini değiştirerek

or reshaping their connections.

veya bağlantılarını şekillendirerek işlev görürler.

Cumulatively, this can change how you feel, think, and behave.

Bu durum birikerek nasıl hissettiğini düşündüğünü, davrandığını değiştirebilir.

For example, hormones remodel and develop the limbic system,

Örnek olarak hormonlar, duygusal davranıştan sorumlu

a collection of brain regions responsible for emotional behavior.

beyin bölgelerinin yığını olan

limbik sistemi yeniden biçimlendirir ve geliştirir.

Research in animal models suggests that the amygdala undergoes changes

Hayvanlarda yapılan araştırmalar amigdalanın ergenlik boyunca boyut

ve bağlantı açısından değişikliklere uğradığını gösteriyor.

in size and connectivity during puberty.

Amigdalanın işlevi çevrenizdeki tehditleri algılamaktan

The amygdala’s function is wide-ranging,

from detecting threats in your environment,

arkadaşınızın yüzündeki duyguları tanımanıza

to helping you recognize emotions in your friend’s faces.

yardımcı olmaya kadar geniş kapsamlıdır.

Its development allows you to better connect with your peers,

Geliştirilmesi, beyninizi öğrenmeye ve keşfetmeye hazırlarken

while priming your brain for learning and discovery.

yaşıtlarınızla daha iyi bağlantı kurmanıza olanak sağlar.

Likewise, puberty organizes and restructures the nucleus accumbens

Aynı şekilde ergenlik, ödül ve duyum arayışıyla ilgili çekirdek

involved in reward and sensation-seeking.

akumbensleri organize eder ve yeniden yapılandırır.

Activity in this dopamine hub is thought to drive

Bu dopamin merkezindeki aktivitenin, arkadaşlarla vakit geçirmek

the pleasurable sensations we feel when doing rewarding activities,

veya yeni deneyimler yaşamak gibi ödüllendirici aktiviteler

like spending time with friends or having new experiences.

yaparken hissettiğimiz hazzı harekete geçirdiği düşünülür.

Several studies have found

Birçok çalışma, ergenlik boyunca

that as hormone levels increase through puberty,

hormon seviyeleri arttıkça çekirdeğin akumbens

so does the response of the nucleus accumbens.

tepkisinin de arttığını bulmuştur.

As a result, exploration and social engagement may feel

Sonuç itibariyle ergenlik döneminde keşif ve sosyal katılım

that much more important during adolescence.

çok daha önemli hissedilebilir.

As these emotion and reward centers rapidly develop,

Bu duygu ve ödül merkezleri hızla geliştikçe daha yüksek kortikal beyin

their connections with higher cortical brain regions tend to do so

bölgeleriyle bağlantıları bunu daha uzun

on an extended timeline.

bir zaman çizelgesinde yapmaya meyilliler.

These cortical regions, which help impose emotional regulation and impulse control,

Duygusal düzenleme ve dürtü kontrolü sağlamaya yardımcı olan bu bölgeler,

continue to grow well past puberty, into your 20s.

ergenliği geçtikten sonra 20′li yaşlarınıza kadar büyümeye devam eder.

While teens are often unfairly stereotyped as rash or impulsive,

Gençler genellikle haksızca, tedbirsiz veya fevri olarak kalıplaştırılırken

research reveals a more complex story.

araştırmalar daha karmaşık bir hikaye ortaya koyuyor.

Teens are just as capable as adults of making thoughtful decisions

Zaman ve yer verildiğinde gençler, yetişkinler kadar düşünceli karar verme

when given the time and space.

konusunda yeteneklidir.

It’s only during high stress or in the heat of the moment

Yalnızca yüksek stres anında ya da sıcağı sıcağına

that teens may find it more difficult to manage emotions.

gençlerin duygularını yönetmesi daha zor olabilir.

Further, this lengthy cortical development allows adolescent brains

Ek olarak bu uzun kortikal gelişim, ergen beyinlerinin yeni durumlarda

to remain adaptable as they learn and grow in new situations,

öğrenirken ve büyürken, kimliklerini oluştururken ve yetişkinlik için

form their identities, and build the skill sets needed for adulthood.

gerekli becerilerini oluştururken uyum sağlamaya devam etmelerini sağlar.

For all we know about the effects of puberty on the brain,

Ergenliğin beyin üzerindeki etkileri hakkında bildiğimiz

there remain many unanswered questions.

her şeye rağmen birçok cevaplanmamış soru var.

What sets off the initial puberty signal in the brain?

Beyindeki ilk ergenlik sinyalini ne başlatır?

Why is the average onset of puberty shifting earlier?

Ergenliğin ortalama başlangıcı neden daha erken değişiyor?

And, while hormones may seem powerful, they may not be the full story.

Hormonlar güçlü görünseler de hikayenin tümü olmayabilirler.

Experiences you have during adolescence may be just as influential

Ergenlik boyunca edindiğiniz deneyimler, gelişmekte olan beynin

as hormones in shaping and maturing the developing brain.

şekillenmesinde ve olgunlaşmasında hormonlar kadar etkili olabilir.

So while all these physical and mental changes can make you feel

Yani tüm bu fiziksel ve zihinsel gelişimler size ergenliğin kontrolde

as if puberty is in control,

olduğunu hissettirirken

you have more power than you think.

düşündüğünüzden daha fazla güce sahipsiniz.

The everyday choices you make,

Yeni yetenekler öğrenmekten iyi bir arkadaş olmaya

from learning new skills, to being a good friend, to setting boundaries,

ve sınırlar koymaya kadar yaptığınız günlük seçimler,

ultimately steer the path of who you are and will become.

sonunda kim olduğunuza ve kim olacağınıza giden yolu yönlendirir.

Any questions?

Sorusu olan?