The evolution of the book - Julie Dreyfuss

Kitabın evrimi - Julie Dreyfuss

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Yunus ASIK

What makes a book a book?

Bir kitabı kitap yapan şey nedir?

Is it just anything that stores and communicates information?

Bilgi depolayan ve ileten herhangi bir şey midir?

Or does it have to do with paper,

Yoksa kâğıtla,

binding,

ciltle,

font,

ink,

yazı tipiyle,

mürekkeple,

its weight in your hands,

ellerinizdeki ağırlığıyla,

the smell of the pages?

sayfaların kokusuyla mı ilgili?

Is this a book?

Bu bir kitap mıdır?

Probably not.

Muhtemelen değildir.

But is this?

Peki bu?

To answer these questions,

Bu soruları cevaplamak için

we need to go back to the start of the book as we know it

kitabın bildiğimiz hâliyle başlangıcına dönmeli ve

and understand how these elements came together to make something

bu ögelerin bir araya gelerek, parçalarının toplamından daha büyük

more than the sum of their parts.

bir şeyi nasıl oluşturduklarını anlamalıyız.

The earliest object that we think of as a book is the codex,

Bir kitap olarak düşündüğümüz en eski nesne, bir kenar boyunca

a stack of pages bound along one edge.

bağlanan sayfalardan oluşan el yazması kitaptır.

But the real turning point in book history

Ancak kitap tarihindeki gerçek dönüşüm,

was Johannes Gutenberg's printing press in the mid-15th century.

15. yy ortasında Johannes Gutenberg'in matbaasıyla olmuştur.

The concept of moveable type had been invented much earlier in Eastern culture,

Taşınabilirlik fikri doğu kültüründe çok daha önceden icat edilmişti

but the introduction of Gutenberg's press had a profound effect.

fakat Gutenberg'in matbaasının gelişi büyük bir etki bıraktı.

Suddenly, an elite class of monks and the ruling class

Metin üretiminin kontrolü elit bir keşiş sınıfının ve yöneten

no longer controlled the production of texts.

sınıfın elinden birdenbire gitmişti.

Messages could spread more easily,

Mesajlar daha hızlı iletilebiliyordu

and copies could constantly be produced,

ve kopyalar da anında üretilebiliyordu,

so printing houses popped up all over Europe.

böylece Avrupa'da matbaa evleri ortaya çıktı.

The product of this bibliographic boom is familiar to us in some respects,

Bu kaynakça artışının ortaya çıkardığı ürüne bazı yönlerden aşinayız

but markedly different in others.

ama diğerlerinde durum farklı.

The skeleton of the book is paper, type, and cover.

Kitabın iskeleti kâğıt, yazı ve kapaktır.

More than 2000 years ago, China invented paper as a writing surface,

Kâğıt, 2000 yıldan fazla süre önce Çin'de bir yazma yüzeyi olarak

which was itself predated by Egyptian papyrus.

icat edildi ve Mısırlıların papirüsüne dayanıyordu.

However, until the 16th century,

Ancak 16. yy'a dek Avrupalılar

Europeans mainly wrote on thin sheets of wood

hayvan derilerinden yapılan dayanıklı parşömenlere ve

and durable parchment made of stretched animal skins.

ince tahta sayfalara yazı yazıyorlardı.

Eventually, the popularity of paper spread throughout Europe,

Kâğıdın popülerliği zamanla Avrupa'ya yayıldı ve kütle olarak

replacing parchment for most printings because it was less expensive in bulk.

daha ucuz olduğu için çoğu baskıda parşömenin yerini aldı.

Inks had been made by combining organic plant and animal dyes

Mürekkepler, organik bitkiler ve hayvan boyalarını su veya şarapla

with water or wine,

karıştırarak yapılıyordu

but since water doesn't stick to metal type,

fakat su metale yapışmadığı için

use of the printing press required a change to oil-based ink.

matbaanın kullanımında yağ bazlı mürekkebe geçiş gerekmişti.

Printers used black ink made of a mixture of lamp soot,

Matbaacılar lamba isi, terementi ve ceviz yağının karışımdan yapılan

turpentine,

siyah mürekkep

and walnut oil.

kullanıyorlardı.

And what about font size and type?

Peki ya yazı boyutu ve türü?

The earliest movable type pieces consisted of reversed letters

En eski taşınabilir yazılar, kurşun alaşımlarına kabartmalı olarak

cast in relief on the ends of lead alloy stocks.

dökülen ters çevrilmiş harflerden oluşuyordu.

They were handmade and expensive,

Bunlar el yapımıydı ve pahalıydı

and the designs were as different as the people who carved their molds.

ve tasarımları da kalıpları oyan insanlar kadar çok çeşitliydi.

Standardization was not really possible until mass manufacturing

Seri imalat ve erişilebilir kelime işleme sisteminin yaratılışına dek

and the creation of an accessible word processing system.

standartlaştırma çok da mümkün değildi.

As for style, we can thank Nicolas Jenson for developing two types of Roman font

Tarza gelince, aşina olduğumuz Times Roman dâhil birçok tarza

that led to thousands of others,

öncülük eden iki tür Roman yazı tipini geliştiren

including the familiar Times Roman.

Nicolas Jenson'a teşekkür edebiliriz.

Something had to hold all this together,

Bir şey tüm bunları bir arada tutmalıydı

and until the late 15th century,

ve 15. yy'ın sonlarına dek kapaklar

covers consisted of either wood,

ya tahtadan ya da birbirine yapıştırılmış

or sheets of paper pasted together.

kâğıt sayfalardan oluşuyordu.

These would eventually be replaced by rope fiber millboard,

17. yy'ın sonlarında önce yüksek kalitede ciltleme için üretilen

originally intended for high quality bindings in the late 17th century,

fakat sonradan daha ucuz bir seçenek hâline gelen lif iplik kartonu

but later as a less expensive option.

tüm bunların yerini aldı.

And while today's mass produced cover illustrations are marketing tools,

Günümüzde en çok üretilen kapak illüstrasyonları, pazarlama araçları

the cover designs of early books were made to order.

olsa da, eski kitap kapağı tasarımları sipariş üzerine yapılıyordu.

Even spines have a history.

Her kitap sırtının bir hikâyesi vardır.

Initially, they were not considered aesthetically important,

İlk başlarda estetiksel açıdan önemli olarak görülmüyorlardı

and the earliest ones were flat, rather than rounded.

ve en eskileri hatlı değil, düzdü.

The flat form made the books easier to read

Düz biçim, kitabın bir masada daha düzgün durmasını

by allowing the book to rest easily on a table.

sağladığından, okunması daha kolay oluyordu.

But those spines were damaged easily from the stresses of normal use.

Fakat bu kitap sırtları normal baskılı kullanımdan hasar görüyordu.

A rounded form solved that issue,

Kitabın kendi kendine kapanması gibi

although new problems arose,

yeni problemler ortaya çıksa da,

like having the book close in on itself.

hatlı bir biçim bu meseleyi çözdü.

But flexibility was more important,

Fakat esneklik daha önemliydi,

especially for the on-the-go reader.

özellikle de hareket hâlinde okuyanlar için.

As the book evolves and we replace bound texts

Kitaplar gelişti ve biz düz ekranları, elektronik mürekkebi

with flat screens and electronic ink,

ciltli metinlere tercih etmeye başladık.

are these objects and files really books?

Peki bu nesneler ve dosyalar gerçekten kitap mı?

Does the feel of the cover

Kapağın verdiği his veya

or the smell of the paper add something crucial to the experience?

kâğıdın kokusu bu tecrübeye bir şeyler eklemiyor mu?

Or does the magic live only within the words,

Yoksa sunumu nasıl olursa olsun, sihir yalnızca

no matter what their presentation?

kelimeler içerisinde mi gizli?