The loathsome, lethal mosquito - Rose Eveleth

Mide bulandırıcı, öldürücü sivrisinekler - Rose Eveleth

Çeviri: Tuba Velioğlu Gözden geçirme: Neslihan Kara

What's the worst bug on the planet?

Dünyadaki en kötü böcek hangisidir?

You might vote for the horsefly or perhaps the wasp,

At sineği veya eşek arısını seçebilirsiniz,

but for many people,

fakat birçok insan için

the worst offender is by far the mosquito.

bu yarışı açık ara farkla sivrisinekler kazanır.

The buzzing, the biting,

Vızıldaması ayrı, ısırması ayrı ,

the itching,

kaşındırması ayrı,

the mosquito is one of the most commonly detested pests in the world.

sivrisinek dünyanın en nefret edilen haşerelerden biridir.

In Alaska, swarms of mosquitos can get so thick

Alaska'da sivrisinek kümeleri öyle büyüklüğe ulaşabilir ki

that they actually asphyxiate caribou.

bir Ren geyiğini boğarak öldürebilirler.

And mosquito-borne diseases kill millions of people every year.

Her yıl milyonlarca insan sivrisineklerle taşınan

hastalıklar yüzünden ölmektedir.

The scourge that is the mosquito isn't new.

Bu sivrisinek derdi yeni bir şey değil.

Mosquitoes have been around for over a hundred million years

Sivrisinekler neredeyse yüz milyon yıldır var ve onlar da

and over that time have coevolved with all sorts of species,

bu sürede biz dahil diğer bütün türler gibi evrimleştiler.

including our own.

There are actually thousands of species of mosquitos in the world,

Aslında dünyada binlerce sivrisinek türü var,

gel gör ki hepsi de o sinsi özelliği taşıyor: kan emmek

but they all share one insidious quality:

they suck blood,

and they're really, really good at sucking blood.

ve gerçekten, evet gerçekten de bu konuda çok iyiler.

Here's how they do it.

Bunu şöyle yapıyorlar:

After landing, a mosquito will slather

Konduktan sonra, sivrisinek kurbanın derisine

some saliva onto the victim's skin, which works like an antiseptic,

antiseptik özelliği olan, o bölgeyi uyuşturan bir salgı salgılar

numbing the spot so we don't notice their attack.

ki saldırıyı farketmeyelim.

This is what causes the itchy, red bumps, by the way.

Bu arada, kaşınan kırmızı kabartıların sebebi de budur.

Then the bug will use its serrated mandibles

Daha sonra hortumuyla etrafı araştırarak

to carve a little hole in your skin,

kan damarlarınızı bulabilmesi için

allowing it to probe around with its proboscis,

tırtıklı çenesiyle derinizde küçük bir delik açar.

searching for a blood vessel.

Bir tane bulduğunda, şanslı parazitimiz

When it hits one, the lucky parasite can suck

kendi ağırlığının iki-üç katına kadar kan emebilir.

two to three times its weight in blood.

Turns out we don't really like that too much.

Görünen o ki bundan o kadar da hoşlanmıyoruz.

In fact, humans hate mosquitos so much

Hatta sivrisineklerden o kadar nefret ediyoruz ki

that we spend billions of dollars worldwide

sırf bizden uzak olmaları için idris otu mumlarından

to keep them away from us --

böcek spreylerine, hatta ağır tarım ilaçlarına kadar

from citronella candles

to bug sprays to heavy-duty agricultural pesticides.

pek çok şeye dünya çapında milyon dolarlar harcıyoruz.

But it's not just that mosquitos are annoying,

Ama sivrisinekler sadece sinir bozucu değil

they're also deadly.

aynı zamanda öldürücü de.

Mosquitos can transmit everything from malaria to yellow fever

Sivrisinekler sıtmadan sarıhummaya, Batı Nil Virüsü'nden

to West Nile virus to dengue.

dang hummasına kadar her şeyi taşıyabilir.

Over a million people worldwide

Her yıl dünya çapında yaklaşık bir milyon insan

die every year from mosquito-borne diseases,

sivrisinek kaynaklı hastalıklardan ölmektedir.

and that's just people.

Üstelik bu sadece insanların sayısı.

Horses, dogs, cats,

Atlar, köpekler, kediler

they can all get diseases from mosquitoes too.

tamamı sivrisineklerden hastalık kapabilir.

So, if these bugs are so dastardly, why don't we just get rid of them?

Peki eğer bu böcekler bu kadar alçaksa, neden öylece hepsinden kurtulmuyoruz?

We are humans after all,

Sonuçta biz insanlar bir şeylerden kurtulmak konusunda

and we're pretty good at getting rid of species.

epey iyi bir türüz.

Well, it's not quite so simple.

Pekala, bu o kadar da basit değil.

Getting rid of the mosquito removes a food source

Bunu yapmak kurbağalar, balıklar ve kuşlar gibi

for lots of organisms, like frogs and fish and birds.

pek çok organizmanın yemek kaynağını yok etmek demek.

Without them, plants would lose a pollinator.

Onlar olmadan bitkiler polen taşıyıcılarını kaybederler.

But some scientists say

Bazı bilimadamları da sivrisineklerin

that mosquitos aren't actually all that important.

o kadar da önemli olmadığını söylüyor.

If we got rid of them, they argue,

Eğer onlardan kurtulursak, söylediklerine göre,

another species would simply take their place

başka bir tür yerlerini alır

and we'd probably have far fewer deaths from malaria.

ve muhtemelen çok daha az insan sıtmadan ölür.

The problem is that nobody knows what would happen

Sorun şu ki eğer gerçekten bütün sivrisinekleri öldürürsek

if we killed off all the mosquitos.

neler olabileceğini kimse bilmiyor.

Something better might take their spot

Daha iyi bir tür yerlerini alabilir

or perhaps something even worse.

ya da belki çok daha kötü bir tür.

The question is, are we willing to take that risk?

Asıl soru şu, gerçekten bu riski almak istiyor muyuz ?

(Buzzing)

(Vızıldama)