What is a coronavirus? - Elizabeth Cox

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Adel Kuzulu

For almost a decade, scientists chased the source of a deadly new virus

Neredeyse on yıldır bilim insanları,

Çin'in en yüksek dağları ile en ıssız mağaraları boyunca

through China’s tallest mountains and most isolated caverns.

ölümcül ve yeni bir virüsün kaynağının peşine düştüler.

They finally found it here: in the bats of Shitou Cave.

Sonunda burada, Shitou Mağarası'ndaki yarasalarda virüsü buldular.

The virus in question was a coronavirus

Sözü geçen virüs, 2003'te ağır akut solunum sendromu yoluyla

that caused an epidemic of severe acute respiratory syndrome,

veya SARS ile küresel salgına yol açan bir koronavirüs idi.

or SARS, in 2003.

Coronaviruses are a group of viruses

Koronavirüsler küçük protein uçlarında yer alan,

covered in little protein spikes that look like a crown—

taca benzeyen ya da Latince adıyla "corona"ya benzeyen

or "corona" in Latin.

bir virüs grubu.

There are hundreds of known coronaviruses.

Bilinen yüzlerce koronavirüs var.

Seven of them infect humans, and can cause disease.

Bunlardan yedisi insanları enfekte edip hastalığa yol açabilir.

The coronavirus SARS-CoV causes SARS, MERS-CoV causes MERS,

Koronavirüs SARS-CoV, SARS hastalığına yol açar,

MERS-CoV ise MERS hastalığına

and SARS-CoV-2 causes the disease COVID-19.

ve SARS-CoV-2 ise COVID-19 hastalığına yol açar.

Of the seven human coronaviruses, four cause colds,

İnsanları enfekte eden yedi koronavirüsten dördü soğuk algınlığına

mild, highly contagious infections of the nose and throat.

ve hafif ya da ağır olan burun ve boğaz enfeksiyonuna yol açar.

Two infect the lungs, and cause much more severe illnesses.

Bunlardan ikisi akciğerleri enfekte eder ve daha da ciddi hastalıklara yol açar.

The seventh, which causes COVID-19, has features of each:

COVID-19 hastalığına yol açan yedincisinin özellikleri ise şunlar:

it spreads easily, but can severely impact the lungs.

Çok çabuk yayılır ve akciğerleri ciddi biçimde etkileyebilir.

When an infected person coughs, droplets containing the virus spray out.

Enfekte olan bir kişi öksürdüğünde

virüs içeren damlacıklar dışarı püskürtülür.

The virus can infect a new person when the droplets enter their nose or mouth.

Damlacıklar insanların burnuna veya ağzına girdiğinde

virüs yeni bir kişiyi enfekte edebilir.

Coronaviruses transmit best in enclosed spaces,

Koronavirüsler en çok, insanların birbirine yakın olduğu

where people are close together.

kapalı alanlarda yayılır.

Cold weather keeps their delicate casing from drying out,

Soğuk hava, virüsün kişiler arasında daha uzun süre yaşamasını sağlayarak

enabling the virus to survive for longer between hosts,

hassas gövdesinin kurumasını önler,

while UV exposure from sunlight may damage it.

halbuki güneş ışığındaki UV ışınlarına maruz kalmak virüse zarar verebilir.

These seasonal variations matter more for established viruses.

Bu mevsimsel değişkenler, var olan virüsler için daha çok önem taşır.

But because no one is yet immune to a new virus,

Fakat yeni bir virüse henüz hiç kimse bağışıklık kazanmadığından dolayı,

it has so many potential hosts that it doesn’t need ideal conditions to spread.

virüsün yayılması için ideal şartlara ihtiyaç duymayan

birçok hasta adayı vardır.

In the body, the protein spikes embed in the host’s cells and fuse with them—

Vücuttaki protein uçları hastanın hücrelerine gömülüdür ve onlarla birleşir

enabling the virus to hijack the host cell’s machinery

ve virüs, hastanın hücre işleyişini

to replicate its own genes.

kendi genleriyle değiştirmek için gasbeder.

Coronaviruses store their genes on RNA.

Koronavirüsler, genlerini RNA'da depolarlar.

All viruses are either RNA viruses or DNA viruses.

Bütün virüsler, ya RNA ya da DNA virüsüdür.

RNA viruses tend to be smaller, with fewer genes,

RNA virüsleri daha az genlerle daha küçük olma eğiliminde,

meaning they infect many hosts and replicate quickly in those hosts.

bu da çok kişiyi enfekte etmek

ve bu kişilerde hızlıca çoğalmak anlamına gelir.

In general, RNA viruses don’t have a proofreading mechanism,

RNA virüslerinin genellikle düzeltme mekanizması yokken

whereas DNA viruses do.

DNA virüslerinin var.

So when an RNA virus replicates,

Yani, bir RNA virüsü çoğaldığında

it’s much more likely to have mistakes called mutations.

mutasyon denen hatalara uğrama olasılığı çok daha yüksek.

Many of these mutations are useless or even harmful.

Bu mutasyonların çoğu faydasız hatta bazen de zararlı.

But some make the virus better suited for certain environments—

Fakat mutasyonların bazıları

yeni hasta türleri gibi belirli ortamları, virüs için daha uygun hale getirir.

like a new host species.

Epidemics often occur when a virus jumps from animals to humans.

Salgınlar sıklıkla bir virüsün hayvandan insana geçmesiyle ortaya çıkar.

This is true of the RNA viruses that caused

RNA virüslerinin, Ebola, Zika, SARS salgını

the Ebola, Zika, and SARS epidemics, and the COVID-19 pandemic.

ve COVID-19 küresel salgını gibi hastalıklara yol açtığı doğru.

Once in humans, the virus still mutates—

Virüs, insanlara geçtiğinde de mutasyona uğramayı hâlâ sürdürür,

usually not enough to create a new virus,

bu, genellikle yeni bir virüs üretmek için yeterli değilken

but enough to create variations, or strains, of the original one.

virüsün orijinal yapısına göre

farklılıklar ve türler yaratmak için yeterli.

Coronaviruses have a few key differences from most RNA viruses.

Koronavirüslerin birçok RNA virüsüne nazaran birkaç temel farkları var.

They’re some of the largest, meaning they have the most genes.

Bu virüs, en büyüklerinden biri,

bu, en çok gene sahip oldukları anlamına gelir.

That creates more opportunity for harmful mutations.

Bu da zararlı mutasyonlar için daha çok fırsatı doğurur.

To counteract this risk, coronaviruses have a unique feature:

Bu riski önlemek için koronavirüslerin eşsiz bir özelliği var:

an enzyme that checks for replication errors and corrects mistakes.

çoğalma hatalarını kontrol eden ve hataları düzelten bir enzim.

This makes coronaviruses much more stable,

Bu da koronavirüsleri diğer RNA virüslerine nazaran

with a slower mutation rate, than other RNA viruses.

daha yavaş mutasyon oranlarıyla çok daha istikrarlı kılar.

While this may sound formidable,

Bu durum ürkütücü gelse de

the slow mutation rate is actually a promising sign

virüsleri zararsız hale getirmek söz konusu olduğunda

when it comes to disarming them.

yavaş mutasyon oranları aslında umut vadeden bir işaret.

After an infection, our immune systems can recognize germs

Bir enfeksiyondan sonra, bağışıklık sistemimiz virüsleri tanıyabilir

and destroy them more quickly if they infect us again

ve bizi tekrar enfekte ederlerse onları hızlıca yok edebilir,

so they don’t make us sick.

böylece bu virüsler bizi hasta edemezler.

But mutations can make a virus less recognizable to our immune systems—

Fakat mutasyonlar, bir virüsün bağışıklık sistemimiz tarafından

daha az tanınmasına yol açabilir,

and therefore more difficult to fight off.

bu yüzden de mücadele etmek daha çok zorlaşır.

They can also make antiviral drugs and vaccines less effective,

Virüsler, antiviral ilaçlar ve aşıların daha az etkili olmasına da yol açar

because they’re tailored very specifically to a virus.

çünkü bu tedaviler özellikle bir virüse özel geliştirilmiştir.

That’s why we need a new flu vaccine every year—

Bu yüzden her yıl yeni bir grip aşısına ihtiyaç duyarız,

the influenza virus mutates so quickly that new strains pop up constantly.

influenza virüsü o kadar hızlı mutasyona uğrar ki

yeni türler sürekli ve aniden ortaya çıkar.

The slower mutation rate of coronaviruses means

Koronavirüslerin daha yavaş olan mutasyon oranları,

our immune systems, drugs, and vaccines

bağışıklık sistemimizin, ilaçların ve aşıların,

might be able to recognize them for longer after infection,

virüsleri enfeksiyondan sonra daha uzun süre tanıyabilecekleri anlamına gelir,

and therefore protect us better.

bu da bizi daha iyi korur.

Still, we don’t know how long our bodies remain immune to different coronaviruses.

Vücudumuzun farklı koronavirüslere olan bağışıklığı

ne kadar zaman sürdüreceğini hâlâ bilmiyoruz.

There’s never been an approved treatment or vaccine for a coronavirus.

Koronavirüs için onaylanmış bir tedavi veya aşı henüz bulunmuyor.

We haven’t focused on treating the ones that cause colds,

Soğuk algınlığına yol açan sorunları tedavi etmeye odaklanmadık

and though scientists began developing treatments for SARS and MERS,

fakat bilim insanları SARS ve MERS için tedaviler geliştirmeye başladılarsa da

the epidemics ended before those treatments completed clinical trials.

bu tedavilerin klinik çalışmaları bitmeden önce bu salgınlar son buldu.

As we continue to encroach on other animals’ habitats,

Bazı bilim insanları;

biz, diğer hayvanların habitatlarını gasbetmeye devam ettikçe

some scientists say a new coronavirus jumping to humans is inevitable—

yeni bir koronavirüsün insanlara sıçramasının

kaçınılmaz olduğunu belirtiyorlar.

but if we investigate these unknowns, it doesn’t have to be devastating.

Fakat bu bilinmezleri soruşturursak

sonuçların yıkıcı olması kaçınılmaz olmayacak.