Where did English come from? - Claire Bowern

Odakle je došao engleski jezik? - Kler Bovern (Claire Bowern)

Prevodilac: Tijana Mihajlović Lektor: Mile Živković

When we talk about English, we often think of it as a single language

Kada pričamo o engleskom,

često razmišljamo o njemu kao o pojedinačnom jeziku,

but what do the dialects spoken in dozens of countries around the world

ali šta dijalekti koji se govore u desetinama zemalja širom sveta

have in common with each other,

imaju zajedničko jedni sa drugima

or with the writings of Chaucer?

ili sa Čoserovim delima?

And how are any of them related to the strange words in Beowulf?

I u kakvoj je vezi bilo koji od njih sa čudnim rečima u „Beovulfu”?

The answer is that like most languages,

Odgovor je da se, kao i većina jezika,

English has evolved through generations of speakers,

engleski razvio kroz generacije govornika,

undergoing major changes over time.

prolazeći kroz značajne promene vremenom.

By undoing these changes,

Kroz poništavanje ovih promena,

we can trace the language from the present day

možemo da pratimo jezik od današnjeg dana

back to its ancient roots.

do njegovih drevnih korena.

While modern English shares many similar words

Dok moderni engleski deli mnoge slične reči

with Latin-derived romance languages,

sa romanskim jezicima koji potiču iz latinskog,

like French and Spanish,

kao što su francuski i španski,

most of those words were not originally part of it.

većina ovih reči nije izvorno bila njegov deo.

Instead, they started coming into the language

Umesto toga, one su počele da ulaze u jezik

with the Norman invasion of England in 1066.

sa normanskom invazijom na Englesku 1066. godine.

Kada su Normani koji su govorili francuski pokorili Englesku

When the French-speaking Normans conquered England

and became its ruling class,

i postali njena vladajuća klasa,

they brought their speech with them,

doneli su svoj govor sa sobom,

adding a massive amount of French and Latin vocabulary

dodajući ogromnu količinu francuskog i latinskog vokabulara

to the English language previously spoken there.

engleskom jeziku koji se pre toga govorio na ovom području.

Today, we call that language Old English.

Danas ovaj jezik nazivamo staroengleski.

This is the language of Beowulf.

Ovo je jezik „Beovulfa”.

It probably doesn't look very familiar,

Verovatno vam ne izgleda poznato,

but it might be more recognizable if you know some German.

ali može vam biti prepoznatljiv ako znate nešto nemačkog.

That's because Old English belongs to the Germanic language family,

To je zbog toga što staroengleski pripada germanskoj porodici jezika,

first brought to the British Isles in the 5th and 6th centuries

koje su na Britanska ostrva u 5. i 6. veku prvi doneli

by the Angles, Saxons, and Jutes.

Angli, Saksonci i Juti.

The Germanic dialects they spoke would become known as Anglo-Saxon.

Germanski dijalekat koji su govorili postaće poznat pod imenom anglo-saksonski.

Viking invaders in the 8th to 11th centuries

Vikinški osvajači su od 8. do 11. veka

added more borrowings from Old Norse into the mix.

dodali još pozajmljenica iz staronordijskog u ovu mešavinu.

It may be hard to see the roots of modern English

Može biti teško uvideti korene modernog engleskog

underneath all the words borrowed

ispod svih reči pozajmljenih

from French, Latin, Old Norse and other languages.

iz francuskog, latinskog, staronordijskog i drugih jezika,

But comparative linguistics can help us by focusing on grammatical structure,

ali nam uporedna lingvistika može pomoći kroz fokusiranje na gramatičku strukturu,

patterns of sound changes,

obrasce promene glasova

and certain core vocabulary.

i određeni osnovni rečnik.

For example, after the 6th century,

Na primer, posle 6. veka,

German words starting with "p," systematically shifted to a "pf" sound

nemačke reči koje su počinjale slovom „p” sistematski su se prebacile na glas „pf”,

while their Old English counterparts kept the "p" unchanged.

dok su njihovi staroengleski parnjaci zadržali „p” kao nepromenjeno.

In another split, words that have "sk" sounds in Swedish

U drugim razgraničavanjima, reči koje imaju glasove „sk” u švedskom

developed an "sh" sound in English.

razvile su glas „š” u engleskom.

There are still some English words with "sk,"

I dalje postoje neke engleske reči sa glasovima „sk”,

like "skirt," and "skull,"

kao „skirt” i „skull”,

but they're direct borrowings from Old Norse

ali one su direkne pozajmljenice iz staronordijskog

that came after the "sk" to "sh" shift.

koje su usvojene posle prelaska „sk” u „š”.

These examples show us

Ovi primeri nam pokazuju da,

that just as the various Romance languages descended from Latin,

kao što su različiti romanski jezici potekli iz latinskog,

English, Swedish, German, and many other languages

engleski, švedski, nemački i mnogi drugi jezici

descended from their own common ancestor known as Proto-Germanic

potekli su iz zajedničkog pretka pod nazivom pragermanski

spoken around 500 B.C.E.

koji se govorio oko 500. godine pre Hrista.

Because this historical language was never written down,

Pošto ovaj istorijski jezik nikada nije zapisan,

we can only reconstruct it by comparing its descendants,

možemo samo da ga rekonstruišemo kroz poređenje njegovih potomaka,

which is possible thanks to the consistency of the changes.

što je moguće zahvaljujući doslednosti ovih promena.

We can even use the same process to go back one step further,

Možemo čak i da koristimo isti proces da bismo otišli korak unazad

and trace the origins of Proto-Germanic to a language called Proto-Indo-European,

i pratili poreklo pragermanskog do jezika koji se naziva praindoevropski,

spoken about 6000 years ago

koji se govorio pre oko 6000 godina

on the Pontic steppe in modern day Ukraine and Russia.

u Pontijskoj stepi, u današnjoj Ukrajini i Rusiji.

This is the reconstructed ancestor of the Indo-European family

Ovo je rekonstruisani predak indoevropske porodice

that includes nearly all languages historically spoken in Europe,

koji uključuje skoro sve jezike koji su se u prošlosti govorili u Evropi,

as well as large parts of Southern and Western Asia.

kao i u značajnim delovima južne i zapadne Azije.

And though it requires a bit more work,

Iako ovo zahteva malo više rada,

we can find the same systematic similarities, or correspondences,

možemo da nađemo iste sistematične sličnosti ili povezanosti

between related words in different Indo-European branches.

između povezanih reči u različitim indoevropskim granama.

Comparing English with Latin,

Ako uporedimo engleski sa latinskim,

we see that English has "t" where Latin has "d",

vidimo da engleski ima „t” na mestu gde latinski ima „d”,

and "f" where latin has "p" at the start of words.

a „f” gde latinski ima „p” na početku reči.

Some of English's more distant relatives include Hindi, Persian

Neki od daljih rođaka engleskog su hindi, persijski i keltski jezici

and the Celtic languages it displaced in what is now Britain.

koji su preseljeni u deo koji je danas poznat kao Britanija.

Proto-Indo-European itself descended from an even more ancient language,

Sam praindoevropski potekao je iz još starijeg jezika,

but unfortunately, this is as far back as historical and archeological evidence

ali, nažalost, istorijski i arheološki dokazi

will allow us to go.

dozvoljavaju nam da stignemo samo do ovog mesta.

Many mysteries remain just out of reach,

Mnoge misterije ostaju van dometa,

such as whether there might be a link between Indo-European

kao što je da li postoji veza između indoevropske

and other major language families,

i drugih glavnih jezičkih porodica

and the nature of the languages spoken in Europe prior to its arrival.

i prirode jezika koji se govorio u Evropi pre njegovog pojavljivanja.

But the amazing fact remains that nearly 3 billion people around the world,

Međutim, ostaje zapanjujuća činjenica da skoro 3 milijarde ljudi širom sveta,

many of whom cannot understand each other,

od kojih mnogi ne mogu da se međusobno razumeju,

are nevertheless speaking the same words shaped by 6000 years of history.

ipak koriste iste reči koje je oblikovala istorija duga 6000 godina.