Where did English come from? - Claire Bowern

İngilizce nereden geliyor? - Claire Bowern

Çeviri: Efser Özer Gözden geçirme: Sevkan Uzel

When we talk about English, we often think of it as a single language

İngilizce hakkında konuştuğumuzda onu tek bir dilmiş gibi düşünüyoruz.

but what do the dialects spoken in dozens of countries around the world

Peki dünya etrafında düzinelerce ülkede konuşulan lehçelerin

have in common with each other,

kendi aralarında ya da Chaucer'in yazılarındaki ortak noktası ne?

or with the writings of Chaucer?

And how are any of them related to the strange words in Beowulf?

Herhangi biri Beowulf'ta geçen ilginç sözcüklerle nasıl ilişkili?

The answer is that like most languages,

Yanıt, çoğu dil gibi İngilizce'nin de nesiller boyu süregelen

English has evolved through generations of speakers,

büyük değişikliklerle evrim geçirmiş olmasıdır.

undergoing major changes over time.

By undoing these changes,

Bu değişiklikleri çözerek

we can trace the language from the present day

günümüzden antik kökene doğru

back to its ancient roots.

dilin izini sürebiliriz.

While modern English shares many similar words

Modern İngilizce, Latinceden türeyen

with Latin-derived romance languages,

Fransızca ve İspanyolca gibi romen dilleri ile

like French and Spanish,

birçok benzer sözcük paylaşmasına rağmen,

most of those words were not originally part of it.

bu sözcüklerin çoğu başlangıçta İngilizce'de yoktu.

Instead, they started coming into the language

İşin aslı, 1066 yılında İngiltere'nin Norman'lar tarafından

with the Norman invasion of England in 1066.

istila edilmesiyle birlikte İngilizce'ye girmeye başladılar.

When the French-speaking Normans conquered England

Fransızca konuşan Normanlar İngiltere'yi fethettiğinde

and became its ruling class,

ve yönetici sınıf olduğunda

they brought their speech with them,

konuşmalarını da yanlarında getirdiler.

adding a massive amount of French and Latin vocabulary

Önceden orada konuşulan İngilizce'ye,

Fransızca ve Latince çok miktarda sözcük eklediler.

to the English language previously spoken there.

Today, we call that language Old English.

Eklemelerden önceki dile biz bugün Eski İngilizce diyoruz.

This is the language of Beowulf.

O dil, Beowulf'un diliydi.

It probably doesn't look very familiar,

Muhtemelen çok tanıdık gelmese de,

but it might be more recognizable if you know some German.

eğer biraz Almanca biliyorsanız fark edersiniz.

That's because Old English belongs to the Germanic language family,

Bunun nedeni, Eski İngilizce'nin Cermen dil ailesinden olmasıdır.

first brought to the British Isles in the 5th and 6th centuries

Britanya adalarına ilk olarak 5. ve 6. yüzyılda

by the Angles, Saxons, and Jutes.

Anglolar, Saksonlar ve Jütler tarafından getirilmiştir.

The Germanic dialects they spoke would become known as Anglo-Saxon.

Konuştukları Cermen ağzı Anglo-Sakson olarak bilinirdi.

Viking invaders in the 8th to 11th centuries

Vikingli istilacılar 8. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar

added more borrowings from Old Norse into the mix.

bu karışıma Eski Norse dilinden de çok sayıda sözcük katmıştır.

It may be hard to see the roots of modern English

Fransızca, Latince, Eski Norse dili ve

underneath all the words borrowed

daha başka dillerden alınan onca sözcüğün altında

from French, Latin, Old Norse and other languages.

çağdaş İngilizce'nin köklerini görmek zor olabilir.

But comparative linguistics can help us by focusing on grammatical structure,

Fakat dilbilgisi yapısına,

ses değişimlerinin desenine ve kimi çekirdek sözcüklere odaklanarak,

patterns of sound changes,

and certain core vocabulary.

karşılaştırmalı dilbilimden yardım alabiliriz.

For example, after the 6th century,

Örneğin, 6. yüzyıldan sonra

German words starting with "p," systematically shifted to a "pf" sound

"p" ile başlayan Almanca kelimeler sistemli olarak "pf" sesine değişirken,

bunların Eski İngilizce'deki eşleri "p" sesini değişmeden korumuştur.

while their Old English counterparts kept the "p" unchanged.

In another split, words that have "sk" sounds in Swedish

Diğer bir ayrım da, İsveççe'deki "sk" sesine sahip kelimelerin

developed an "sh" sound in English.

İngilizce'de "sh" olarak kullanılır olmasıdır.

There are still some English words with "sk,"

Hala bazı "sk" içeren İngilizce kelimeler var:

like "skirt," and "skull,"

"skirt" ya da "skull" gibi.

but they're direct borrowings from Old Norse

Ancak bunlar "sk" - "sh" değişiminden sonra gelen

that came after the "sk" to "sh" shift.

Eski Norse dilinden alınmıştır.

These examples show us

Bu örnekler bize şunu gösteriyor:

that just as the various Romance languages descended from Latin,

Çeşitli Romen dillerinin Latince'den türemesi gibi,

English, Swedish, German, and many other languages

İngilizce, İsveççe, Almanca ve pek çok başka dil de

descended from their own common ancestor known as Proto-Germanic

kendi ortak ataları olan ve Proto-Cermen adı verilen,

M.Ö. 500'lerde konuşulmuş bir dilden türemiştir.

spoken around 500 B.C.E.

Because this historical language was never written down,

Bu tarihsel dil hiç yazıya dökülmemiş olduğundan, onu ancak

we can only reconstruct it by comparing its descendants,

kendisinden türeyen dilleri karşılaştırarak tekrar kurabiliriz.

which is possible thanks to the consistency of the changes.

Bu da değişikliklerin tutarlılığı sayesinde mümkündür.

We can even use the same process to go back one step further,

Aynı süreci kullanarak bir adım daha geriye gidebilir

and trace the origins of Proto-Germanic to a language called Proto-Indo-European,

ve Proto-Cermen dilinin kaynağı olan, yaklaşık 6000 yıl önce

şimdiki Ukrayna ve Rusya'da kalan Karadeniz bozkırlarında konuşulmuş

spoken about 6000 years ago

on the Pontic steppe in modern day Ukraine and Russia.

Proto-Hint-Avrupa dilinin izini bile sürebiliriz.

This is the reconstructed ancestor of the Indo-European family

Bu dil, Hint-Avrupa ailesinin yeniden yapılandırılan atası olup,

that includes nearly all languages historically spoken in Europe,

tarih boyunca Avrupa'da ve ayrıca Asya'nın güneyi ile batısının

as well as large parts of Southern and Western Asia.

büyük bölümünde konuşulmuş neredeyse tüm dilleri kapsar.

And though it requires a bit more work,

Ayrıca biraz daha uğraştırmasına rağmen

we can find the same systematic similarities, or correspondences,

farklı Hint-Avrupa kollarında da birbiriyle ilişkili kelimeler

between related words in different Indo-European branches.

arasında aynı sistematik benzerlikleri ya da eşleşmeleri bulabiliriz.

Comparing English with Latin,

İngilizce ve Latince'yi karşılaştırdığımızda,

we see that English has "t" where Latin has "d",

Latince'de "d" harfi ile başlayan sözcüklerin İngilizce'de "t",

and "f" where latin has "p" at the start of words.

"p" ile başlayanların ise "f" ile başladığını görüyoruz.

Some of English's more distant relatives include Hindi, Persian

İngilizce'nin daha uzak akrabalarından bazıları Hintçe'yi, Farsça'yı

and the Celtic languages it displaced in what is now Britain.

ve şimdiki Britanya'dan çıkan Keltçe'yi içeriyor.

Proto-Indo-European itself descended from an even more ancient language,

Proto-Hint-Avrupa dilinin kendisi de daha antik bir dilden türemiştir.

but unfortunately, this is as far back as historical and archeological evidence

Ancak ne yazık ki, tarihsel ve arkeolojik bulgular

will allow us to go.

bizim ancak bu kadar geri gitmemizi sağlayabiliyor.

Many mysteries remain just out of reach,

Çoğu gizem ulaşılamayacak kadar geride kalmış.

such as whether there might be a link between Indo-European

Örneğin, diğer büyük dil aileleri ile Hint-Avrupa dil ailesi arasında

and other major language families,

bir bağlantı olup olmadığı ve

and the nature of the languages spoken in Europe prior to its arrival.

o gelmeden önce Avrupa'da konuşulan dillerin doğası gibi.

But the amazing fact remains that nearly 3 billion people around the world,

Elimizdeki heyecan verici gerçek şu ki,

dünyanın dört bir yanındaki çoğu birbirini anlamayan yaklaşık 3 milyar insan,

many of whom cannot understand each other,

are nevertheless speaking the same words shaped by 6000 years of history.

aslında 6000 yıllık tarih boyunca biçimlenmiş aynı sözcükleri kullanıyor.