What is bipolar disorder? - Helen M. Farrell

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa? - Helen M. Farrell

Tłumaczenie: Sara Czekała Korekta: Agnieszka Cabanes

What is bipolar disorder?

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa?

The word bipolar means two extremes.

Dwubiegunowość oznacza dwie skrajności.

For the many millions experiencing bipolar disorder around the world,

Dla milionów osób na całym świecie doświadczających tej choroby

life is split between two different realities -

życie jest rozpięte pomiędzy dwiema różnymi rzeczywistościami,

elation and depression.

euforią i depresją.

Although there are many variations of bipolar disorder,

Jest wiele odmian choroby afektywnej dwubiegunowej,

let's consider a couple.

przyjrzyjmy się kilku.

Type 1 has extreme highs alongside the lows,

Typ I to na zmianę okresy skrajnie podwyższonego i obniżonego nastroju,

while Type 2 involves briefer, less extreme periods of elation

typ II to krótsze, mniej ekstremalne okresy euforii

interspersed with long periods of depression.

pomiędzy długimi okresami depresji.

For someone seesawing between emotional states,

Ktoś, kto balansuje między stanami emocjonalnymi,

it can feel impossible to find the balance necessary to lead a healthy life.

często nie potrafi znaleźć równowagi niezbędnej do normalnego życia.

Type 1's extreme highs are known as manic episodes,

Okresy skrajnie podwyższonego nastroju w typie I to epizody maniakalne.

and they can make a person range from feeling irritable to invincible.

Jedni pacjenci czują się wtedy rozdrażnieni, inni - niezwyciężeni.

But these euphoric episodes exceed ordinary feelings of joy,

Epizody euforii przewyższają zwykłe poczucie radości,

causing troubling symptoms like racing thoughts,

powodując kłopotliwe objawy jak rozbiegane myśli,

sleeplessness,

bezsenność,

rapid speech,

słowotok,

impuslive actions,

impulsywne działania

and risky behaviors.

i ryzykowne zachowania.

Without treatment, these episodes become more frequent,

Bez leczenia epizody te nawracają coraz częściej,

intense,

nasilają się

and take longer to subside.

i trudniej z nich wyjść.

The depressed phase of bipolar disorder manifests in many ways -

Faza depresyjna choroby objawia się na wiele sposobów:

a low mood,

obniżonym nastrojem,

dwindling interest in hobbies,

utratą zainteresowań,

changes in appetite,

zaburzeniami łaknienia,

feeling worthless or excessively guilty,

poczuciem braku wartości i nadmiernej winy,

sleeping either too much or too little,

zbyt długim lub krótkim snem,

restlessness or slowness,

nadpobuliwością ruchową lub powolnością

or persistent thoughts of suicide.

albo nieustępującymi myślami o samobójstwie.

Worldwide, about one to three percent of adults

Na świecie około 1 do 3 procent dorosłych

experience the broad range of symptoms that indicate bipolar disorder.

doświadcza szerokiego zakresu objawów ChAD.

Most of those people are functional, contributing members of society,

Większość z nich dobrze funkcjonuje społecznie,

and their lives, choices, and relationships

a ich życie, wybory i związki

aren't defined by the disorder,

nie są zdefiniowane chorobą.

but still, for many, the consequences are serious.

Jednakże dla wielu osób konsekwencje są poważne.

The illness can undermine educational and professional performance,

Choroba może negatywnie wpływać na sukcesy w szkole i pracy,

relationships,

związki,

financial security,

stabilność finansową

and personal safety.

i bezpieczeństwo osobiste.

So what causes bipolar disorder?

Co powoduje chorobę afektywną dwubiegunową?

Researchers think a key player is the brain's intricate wiring.

Naukowcy sądzą, że główną rolę odgrywa zawiły system nerwowy mózgu.

Healthy brains maintain strong connections between neurons

Zdrowy mózg utrzymuje mocne połączenia między neuronami

thanks to the brain's continuous efforts to prune itself

dzięki nieustającym staraniom, by utrzymać porządek

and remove unused or faulty neural connections.

poprzez usuwanie nieużywanych bądź wadliwych połączeń nerwowych.

This process is important because our neural pathways serve as a map

Ten proces jest ważny, ponieważ nasze ścieżki neuronowe służą za mapę

for everything we do.

dla wszystkiego, co robimy.

Using functional magnetic resonance imaging,

Wykorzystując rezonans magnetyczny

scientists have discovered that the brain's pruning ability is disrupted

naukowcy odkryli, że zdolność mózgu do utrzymania porządku

in people with bipolar disorder.

jest zaburzona u osób z ChAD.

That means their neurons go haywire

To znaczy, że ich neurony wariują

and create a network that's impossible to navigate.

i tworzą sieć, w której nie można się odnaleźć.

With only confusing signals as a guide,

Mając za przewodnika jedynie sprzeczne sygnały,

people with bipolar disorder develop abnormal thoughts and behaviors.

ludzie z ChAD mają anormalne myśli i zachowania.

Also, psychotic symptoms,

Psychotyczne objawy

like disorganized speech and behavior,

jak niezborna mowa i zachowanie,

delusional thoughts,

urojenia,

paranoia,

paranoja

and hallucinations

i halucynacje

can emerge during extreme phases of bipolar disorder.

mogą pojawiać się podczas ekstremalnych faz choroby.

This is attributed to the overabundance of a neurotransmitter called dopamine.

Łączy się to z nadmiarem neuroprzekaźnika zwanego dopaminą.

But despite these insights, we can't pin bipolar disorder down to a single cause.

Mimo tej wiedzy nie da się przypisać jednej przyczyny tej chorobie.

In reality, it's a complex problem.

W rzeczywistości to złożony problem.

For example, the brain's amygdala is involved in thinking,

Na przykład ciało migdałowate mózgu odgrywa rolę w myśleniu,

long-term memory,

pamięci długotrwałej

and emotional processing.

i przetwarzaniu emocji.

In this brain region, factors as varied as genetics and social trauma

W tym obszarze mózgu czynniki jak geny czy trauma społeczna,

may create abnormalities and trigger the symptoms of bipolar disorder.

mogą powodować zaburzenia i wywoływać objawy ChAD.

The condition tends to run in families,

Choroba często występuje rodzinnie,

so we do know that genetics have a lot to do with it.

więc wiemy, że w dużym stopniu jest uwarunkowana genetycznie.

But that doesn't mean there's a single bipolar gene.

Ale to nie znaczy, że istnieje pojedynczy gen dwubiegunowości.

In fact, the likelihood of developing bipolar disorder

Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby

is driven by the interactions between many genes

zależy od interakcji pomiędzy wieloma genami

in a complicated recipe we're still trying to understand.

w skomplikowanym procesie, który nadal staramy się zrozumieć.

The causes are complex,

Przyczyny są złożone,

and consequently, diagnosing and living with bipolar disorder is a challenge.

a diagnoza i życie z chorobą afektywną dwubiegunową są wyzwaniem.

Despite this, the disorder is controllable.

Mimo to da się ją kontrolować.

Certain medications like lithium can help manage risky thoughts and behaviors

Leki takie jak związki litu pomagają opanować niebezpieczne myśli i zachowania

by stabilizing moods.

poprzez ustabilizowanie nastroju.

These mood stabilizing medications work by decreasing abnormal activity in the brain,

Leki stabilizujące zmniejszają anormalną aktywność w mózgu,

thereby strengthening the viable neural connections.

wzmacniając połączenia między neuronami.

Other frequently used medications include antipsychotics,

Inne często stosowane leki to leki przeciwpsychotyczne,

which alter the effects of dopamine,

które zmieniają wpływ dopaminy.

and electroconvulsive therapy,

Czasami w awaryjnych sytuacjach

which works like a carefully controlled seizure in the brain,

stosuje się też terapię elektrowstrząsami,

is sometimes used as an emergency treatment.

która działa jak kontrolowany napad drgawkowy.

Some bipolar patients reject treatment

Niektórzy chorzy odrzucają leczenie,

because they're afraid it will dim their emotions

bo obawiają się, że przytłumi ich emocje

and destroy their creativity.

i zniszczy ich kreatywność.

But modern psychiatry is actively trying to avoid that.

Ale nowoczesna psychiatria aktywnie próbuje temu zapobiec.

Today, doctors work with patients on a case-by-case basis

Dziś lekarze pracują z pacjentami indywidualnie

to administer a combination of treatments and therapies

i stosują takie połączenie leczenia farmakologicznego z terapią.

that allows them to live to their fullest possible potential.

które pozwoli im żyć wykorzystując w pełni swój potencjał.

And beyond treatment, people with bipolar disorder can benefit

Oprócz leczenia osobom z ChAD

from even simpler changes.

pomaga wprowadzenie prostych zmian.

Those include regular exercise,

Są to regularne ćwiczenia,

good sleep habits,

dobra higiena snu

and sobriety from drugs and alcohol,

i wstrzemięźliwość od narkotyków i alkoholu,

not to mention the acceptance and empathy of family and friends.

nie wspominając o akceptacji i wsparciu rodziny i przyjaciół.

Remember, bipolar disorder is a medical condition,

Pamiętajcie, choroba afektywna dwubiegunowa to schorzenie,

not a person's fault,

nie wina osoby, której dotyka,

or their whole identity,

ani cała jej tożsamość.

and it's something that can be controlled

Można ją kontrolować

through a combination of medical treatments doing their work internally,

poprzez połączenie leków, które działają wewnętrznie

friends and family fostering acceptance and understanding on the outside,

postawę przyjaciół i rodziny, promującą akceptację i zrozumienie w otoczeniu

and people with bipolar disorder empowering themselves

oraz motywację osób z ChAD

to find balance in their lives.

do odnalezienia równowagi w życiu.