Why is the Mona Lisa so famous? - Noah Charney

Vertaald door: Dick Stada Nagekeken door: Tahlia Flora

As dawn broke over Paris on August 21st, 1911,

Toen de zon opkwam boven Parijs op 21 augustus 1911,

Vincenzo Peruggia hoisted a painting off the wall

hees Vincenzo Peruggia een schilderij van de muur

and slipped down the back stairs of the Louvre.

en glipte de trap af aan de achterkant van het Louvre.

He was close to freedom, the exit just before him

Hij was dichtbij de vrijheid, met alleen nog de uitgang voor zich

when he encountered a two-pronged problem:

toen hij tegen een tweeledig probleem opliep:

the door was locked and footsteps were approaching.

de deur zat op slot en hij hoorde voetstappen naderen.

Tucked under Peruggia’s arm was Leonardo da Vinci’s “Mona Lisa.”

Onder zijn arm verborg Peruggia de ‘Mona Lisa’ van Leonardo da Vinci.

It's arguably the world's most famous painting today.

Waarschijnlijk op dit moment het beroemdste schilderij ter wereld.

But how did it achieve its status?

Maar hoe is het dat geworden?

Leonardo is thought to have started the portrait in 1503

Men denkt dat Leonardo met het portret begon in 1503

at the request of a Florentine businessman

op verzoek van een zakenman uit Florence

who wanted a portrait of his wife, Lisa Gherardini.

die een portret wilde van zijn vrouw, Lisa Gherardini.

Leonardo continued working on the painting for more than 10 years,

Leonardo werkte meer dan tien jaar aan het schilderij,

but it was unfinished by the time he died.

maar het was nog niet af toen hij stierf.

Over his lifetime, Leonardo conducted groundbreaking studies on human optics,

Zijn hele leven deed hij baanbrekende studies naar de menselijke optiek,

which led him to pioneer certain artistic techniques.

wat hem ertoe bracht bepaalde artistieke technieken uit te proberen.

Some can be seen in the “Mona Lisa.”

Sommige zijn te zien in de ‘Mona Lisa’.

Using “atmospheric perspective,” he made images at greater distances hazier,

Met ‘atmosferisch perspectief’ maakte hij de achtergrond waziger,

producing the illusion of profound depth.

wat de illusie schept van echte diepte.

And with “sfumato,” he created subtle gradations between colors

En met ‘sfumato’ maakte hij subtiele kleurschakeringen

that softened the edges of the forms he depicted.

die de omtrekken van de gedaantes die hij schilderde onscherp maakten.

All of this is striking,

Dat is allemaal treffend,

but is it enough to make the “Mona Lisa” the world’s most famous painting?

maar is het genoeg om de ‘Mona Lisa’ het beroemdste schilderij te maken?

Many scholars consider it an outstanding Renaissance portrait—

Veel geleerden beschouwen het als een bijzonder renaissanceportret −

but one among plenty.

maar een van de vele.

And history is full of great paintings.

De geschiedenis staat immers bol van grootse schilderijen.

Indeed, the “Mona Lisa’s” rise to worldwide fame

De wereldwijde bekendheid van de ‘Mona Lisa’

depended largely on factors beyond the canvas.

kwam inderdaad vooral van iets anders dan het doek zelf.

King François the First of France purchased the painting

Koning Frans I, koning van Frankrijk, kocht het schilderij

and began displaying it after Leonardo’s death.

en ging het tentoonstellen na de dood van Leonardo.

Then, in 1550, Italian scholar Giorgio Vasari

En in 1550 publiceerde de Italiaanse geleerde Giorgio Vasari

published a popular biography of Italian Renaissance artists,

een populaire biografie van Italiaanse renaissancekunstenaars,

Leonardo included.

waaronder Leonardo.

The book was translated and distributed widely,

Het boek werd vertaald en breed verspreid

and it contained a gushing description of the “Mona Lisa”

en het bevatte een uitbundige beschrijving van de ‘Mona Lisa’

as a hypnotic imitation of life.

als een hypnotiserende nabootsing van het leven.

Over the years, the “Mona Lisa” became one of the most enviable pieces

In de jaren erna werd de ‘Mona Lisa’ een van de benijdenswaardigste stukken

in the French Royal Collection.

in de Franse koninklijke collectie.

It hung in Napoleon’s bedroom and eventually went on public display

Het hing in de slaapkamer van Napoleon en uiteindelijk werd het openbaar getoond

in the Louvre Museum.

in het museum het Louvre.

There, visitors flocked to see the once-private treasures

Daar kwamen bezoekers massaal naartoe

om de voormalige privéschatten van de afgezette aristocratie te zien.

of the deposed aristocracy.

During the 1800s, a series of European scholars further hyped the “Mona Lisa” up,

In de 19e eeuw maakten Europese geleerden nog meer ophef over de ‘Mona Lisa’,

fixating to a conspicuous degree on the subject's allure.

opvallend vaak gefixeerd op de aantrekkingskracht van het onderwerp.

In 1854, Alfred Dumesnil said that Mona Lisa’s smile imparted

In 1854 zei Alfred Dumesnil al dat de lach van Mona Lisa

a “treacherous attraction.”

een “verraderlijke aantrekkingskracht” uitstraalde.

A year later, Théophile Gautier wrote of her “mocking lips”

Een jaar later schreef Théophile Gautier over haar “spottende lippen”

and “gaze promising unknown pleasures.”

en een “blik die onbekende genoegens belooft”.

And in 1869, Walter Pater described Mona Lisa

In 1869 beschreef Walter Pater het doek

as the embodiment of timeless feminine beauty.

als de belichaming van tijdloze vrouwelijke schoonheid.

By the 20th century, the portrait was an iconic piece

In de twintigste eeuw was het portret een icoon

in one of the world’s most famous museums.

in een van de beroemdste musea ter wereld.

But the “Mona Lisa” wasn’t yet a household name.

Maar de ‘Mona Lisa’ was nog geen bekende naam.

It was Peruggia’s 1911 heist that helped it skyrocket to unprecedented fame.

Het was de roof door Peruggia in 1911 die zorgde voor ongekende roem.

Having been contracted to make protective cases for the Louvre,

Omdat hij opdracht kreeg

om beschermende glasplaten voor het Louvre te maken,

it wasn’t totally inconceivable for Peruggia to be locked inside the museum.

had Peruggia de kans om ingesloten te worden in het museum.

And, lucky for him, when a workman encountered him in the stairwell,

En kwam gelukkig een arbeider tegen in het trappenhuis

he simply helped Peruggia open the door and let him walk out into the morning.

die de deur hielp openen, zodat hij naar buiten de ochtend tegemoet kon lopen.

The theft made international headlines.

De diefstal zorgde internationaal voor krantenkoppen.

People gathered to see the blank space where the “Mona Lisa” once hung.

Iedereen kwam kijken naar de lege plek waar de ‘Mona Lisa’ ooit hing.

The police interviewed Peruggia because he had worked at the Louvre,

De politie ondervroeg Peruggia, omdat hij in het Louvre had gewerkt,

but they never considered him a suspect.

maar hij werd nooit als verdachte beschouwd.

Meanwhile, they interrogated Pablo Picasso because of his connection

Intussen ondervroeg men Pablo Picasso

vanwege zijn connectie met een eerdere diefstal in het Louvre,

to a previous Louvre theft, but eventually let him go.

maar uiteindelijk liet men hem gaan.

For two years, Peruggia kept the painting in a false-bottom suitcase,

Twee jaar lang bewaarde Peruggia het doek in een koffer met dubbele bodem.

then smuggled the “Mona Lisa” to Italy

Toen smokkelde hij het naar Italië

and arranged to sell it to a Florentine art dealer.

en bereidde de verkoop voor aan een kunsthandelaar uit Florence.

Peruggia saw himself as an Italian patriot returning an old master’s work.

Peruggia zag zichzelf als een Italiaanse patriot

die een oud meesterwerk terugbracht.

But instead of being celebrated as such, he was immediately arrested.

Maar in plaats van een held te worden, werd hij gelijk gearresteerd.

With the mystery solved, the “Mona Lisa” went back on display to large crowds,

Nu het mysterie was opgelost, werd de ‘Mona Lisa’ weer getoond aan de wereld,

and newspapers took the story for a victory lap.

en in de kranten werd het een succesverhaal.

In the following decades, conceptual artist Marcel Duchamp mocked it;

In de jaren erna dreef conceptueel kunstenaar Marcel Duchamp er de spot mee,

Nazi art thieves pursued it; Nat King Cole sang about it;

jaagden nazi-kunstdieven erop, zong Nat King Cole erover,

and museumgoers wielding stones, paint, acid, and teacups attacked it.

en gooiden museumbezoekers er stenen, verf, zuur en theekopjes naartoe.

More than 500 years after its creation— eyebrows and eyelashes long since faded—

Meer dan 50 jaar na de schepping ervan −

de wenkbrauwen en wimpers allang vervaagd −

the “Mona Lisa” is protected by a bulletproof, earthquake-safe case.

wordt de ‘Mona Lisa’ beschermd

door een kogelwerende, aardbevingsbestendige glasvitrine.

Now, it stands perhaps less as an exemplary Renaissance portrait

Het is nu misschien niet zozeer een typisch renaissanceportret

and more as a testament to how we create and maintain celebrity.

maar eerder een bewijs van hoe we een beroemdheid maken en behouden.