Why is the Mona Lisa so famous? - Noah Charney

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Gizem Nur Denizer

As dawn broke over Paris on August 21st, 1911,

21 Ağustos 1911′de Paris’te şafak sökerken

Vincenzo Peruggia hoisted a painting off the wall

Vincenzo Peruggia duvardan bir tablo aldı

and slipped down the back stairs of the Louvre.

ve Louvre’un arka merdivenlerinden sıvıştı.

He was close to freedom, the exit just before him

Özgürlüğe yakındı, çıkış hemen önündeydi

when he encountered a two-pronged problem:

fakat iki sorunla karşılaştı:

the door was locked and footsteps were approaching.

kapı kilitliydi ve ayak sesleri yaklaşmaktaydı.

Tucked under Peruggia’s arm was Leonardo da Vinci’s “Mona Lisa.”

Peruggia’nın kolunun altında Leonardo da Vinci’nin “Mona Lisa”sı vardı.

It's arguably the world's most famous painting today.

Bugün muhtemelen dünyanın en ünlü tablosu.

But how did it achieve its status?

Fakat bu konuma nasıl erişti?

Leonardo is thought to have started the portrait in 1503

Leonardo’nun portreye eşi Lisa Gherardini’nin portresini isteyen

at the request of a Florentine businessman

Floransalı bir iş adamının talebiyle

who wanted a portrait of his wife, Lisa Gherardini.

1503 yılında başladığı düşünülüyor.

Leonardo continued working on the painting for more than 10 years,

Leonardo tablo üzerinde 10 yıldan fazla çalıştı

but it was unfinished by the time he died.

ama öldüğünde tamamlanmamıştı.

Over his lifetime, Leonardo conducted groundbreaking studies on human optics,

Yaşamı boyunca, Leonardo optik biliminde önemli çalışmalar yaptı,

which led him to pioneer certain artistic techniques.

bu da onun belli sanat tekniklerinde öncü olmasını sağladı.

Some can be seen in the “Mona Lisa.”

Bunların bazıları “Mona Lisa”da görülebilir.

Using “atmospheric perspective,” he made images at greater distances hazier,

“Atmosferik perspektif” kullanarak uzaklardaki şekilleri bulanıklaştırdı,

producing the illusion of profound depth.

böylece yoğun derinlik ilüzyonu yarattı.

And with “sfumato,” he created subtle gradations between colors

“Sfumato” ile belirsiz renk geçişleri yarattı,

that softened the edges of the forms he depicted.

bu da çizdiği şekillerin keskinliklerini yumuşattı.

All of this is striking,

Tüm bunlar dikkat çekici

but is it enough to make the “Mona Lisa” the world’s most famous painting?

fakat “Mona Lisa”yı dünyanın en ünlü tablosu yapmaya yeter mi?

Many scholars consider it an outstanding Renaissance portrait—

Çoğu bilim insanı onu muhteşem bir Rönesans portresi olarak görüyor—

but one among plenty.

fakat diğerlerinden yalnızca biri.

And history is full of great paintings.

Tarihte birçok muhteşem tablo var.

Indeed, the “Mona Lisa’s” rise to worldwide fame

Aslında “Mona Lisa”nın dünya çapında ünlenmesi

depended largely on factors beyond the canvas.

büyük ölçüde tuvalin ötesindeki faktörlere dayanıyor.

King François the First of France purchased the painting

Fransa Kralı I. François tabloyu satın aldı

and began displaying it after Leonardo’s death.

ve onu Leonardo’nun ölümünden sonra sergilemeye başladı.

Then, in 1550, Italian scholar Giorgio Vasari

Sonra, 1550′de, İtalyan bilim insanı Giorgio Vasari

published a popular biography of Italian Renaissance artists,

İtalyan Rönesans sanatçılarının popüler biyografilerini yayınladı,

Leonardo included.

Leonardo da dahildi.

The book was translated and distributed widely,

Kitap tercüme edilmiş ve geniş çapta dağıtılmıştı

and it contained a gushing description of the “Mona Lisa”

ve “Mona Lisa”dan övgüyle bahsediliyordu.

as a hypnotic imitation of life.

Gerçekliğin hipnotize edici taklidi olarak tanımlanmıştı.

Over the years, the “Mona Lisa” became one of the most enviable pieces

Yıllar geçtikçe “Mona Lisa” Fransız Kraliyet Koleksiyonu’nda

in the French Royal Collection.

en çok imrenilen eserlerden biri oldu.

It hung in Napoleon’s bedroom and eventually went on public display

Napolyon’un yatak odasında asılıydı

ve nihayetinde Louvre Müzesi’nde halka açıldı.

in the Louvre Museum.

There, visitors flocked to see the once-private treasures

Ziyaretçiler, görevden alınan aristokrasinin

bir zamanlar özel olan hazinelerini görmek için akın etti.

of the deposed aristocracy.

During the 1800s, a series of European scholars further hyped the “Mona Lisa” up,

1800′lerde bir grup Avrupalı bilim insanı “Mona Lisa”nın reklamını yaptı,

fixating to a conspicuous degree on the subject's allure.

konunun çekiciliğine çarpıcı derecede dikkat çekti.

In 1854, Alfred Dumesnil said that Mona Lisa’s smile imparted

1854′te Alfred Dumesnil Mona Lisa’nın gülümsemesinin

a “treacherous attraction.”

“aldatıcı bir çekicilik” sunduğunu söyledi.

A year later, Théophile Gautier wrote of her “mocking lips”

Bir yıl sonra, Théophile Gautier “alaycı dudakları”

and “gaze promising unknown pleasures.”

ve “bilinmeyen hazlar vaadeden bakışları” hakkında yazdı.

And in 1869, Walter Pater described Mona Lisa

1869′da Walter Pater Mona Lisa’yı

as the embodiment of timeless feminine beauty.

kadın güzelliğinin ebedi cisimleşmesi olarak tanımladı.

By the 20th century, the portrait was an iconic piece

20. yüzyıla gelindiğinde portre dünyanın en ünlü müzelerinden birinde

in one of the world’s most famous museums.

ikonik bir parça haline gelmişti.

But the “Mona Lisa” wasn’t yet a household name.

Fakat “Mona Lisa” hala o kadar ünlü değildi.

It was Peruggia’s 1911 heist that helped it skyrocket to unprecedented fame.

1911′de Peruggia’nın tabloyu çalması onu benzersiz bir üne kavuşturdu.

Having been contracted to make protective cases for the Louvre,

Louvre’a koruyucu kılıflar yapmak için anlaştığından

it wasn’t totally inconceivable for Peruggia to be locked inside the museum.

Peruggia’nın müze içerisinde kilitli kalması anlaşılması güç değildi.

And, lucky for him, when a workman encountered him in the stairwell,

Şansına da çalışanın biri onunla merdiven boşluğunda karşılaşınca

he simply helped Peruggia open the door and let him walk out into the morning.

Peruggia’ya öylece yardım etti ve dışarı çıkmasına izin verdi.

The theft made international headlines.

Bu soygun, uluslararası manşetlerde yer aldı.

People gathered to see the blank space where the “Mona Lisa” once hung.

İnsanlar “Mona Lisa”nın bir zamanlar asılı durduğu boşluğa bakmaya toplandı.

The police interviewed Peruggia because he had worked at the Louvre,

Polis Peruggia ile görüştü çünkü Louvre’da çalışmıştı

but they never considered him a suspect.

ama onu asla şüpheli olarak görmediler.

Meanwhile, they interrogated Pablo Picasso because of his connection

Pablo Picasso’nun da önceki soygunla bağlantısı olduğundan ifadesini aldılar

to a previous Louvre theft, but eventually let him go.

fakat en sonunda serbest bıraktılar.

For two years, Peruggia kept the painting in a false-bottom suitcase,

İki yıl boyunca, Peruggia tabloyu bavulunun gizli bölmesinde sakladı,

then smuggled the “Mona Lisa” to Italy

sonra da “Mona Lisa”yı İtalya’ya kaçırdı

and arranged to sell it to a Florentine art dealer.

ve Floransalı bir galericiye satmayı planladı.

Peruggia saw himself as an Italian patriot returning an old master’s work.

O kendini eski üstadın eserini iade eden İtalyan bir yurtsever olarak gördü.

But instead of being celebrated as such, he was immediately arrested.

Fakat bu şekilde tebrik edilmektense hemen tutuklandı.

With the mystery solved, the “Mona Lisa” went back on display to large crowds,

Gizemin çözülmesiyle “Mona Lisa” tekrar kalabalıkların gözü önündeydi

and newspapers took the story for a victory lap.

ve gazeteler hikayeyi zafer turları için kullandı.

In the following decades, conceptual artist Marcel Duchamp mocked it;

On yıllar sonra, kavramsal sanatçı Marcel Duchamp tabloyla alay etti,

Nazi art thieves pursued it; Nat King Cole sang about it;

Nazi sanat hırsızları ardına düştü, Nat King Cole hakkında şarkı söyledi;

and museumgoers wielding stones, paint, acid, and teacups attacked it.

dahası müze ziyaretçileri taş, boya, asit ve çay bardakları fırlattı.

More than 500 years after its creation— eyebrows and eyelashes long since faded—

Yapımından 500 yıl sonra— kaşları ve kirpikleri solduktan çok sonra—

the “Mona Lisa” is protected by a bulletproof, earthquake-safe case.

“Mona Lisa” kurşun geçirmez, depreme dayanıklı bir kılıfla korunuyor.

Now, it stands perhaps less as an exemplary Renaissance portrait

Bugün, belki de Rönesans portresi örneği olmaktan ziyade

and more as a testament to how we create and maintain celebrity.

şöhreti nasıl yarattığımızın ve sürdürdüğümüzün bir delili.