Where does gold come from? - David Lunney

Vertaald door: Paul Vrancken Nagekeken door: Axel Saffran

In medieval times,

In de middeleeuwen

alchemists tried to achieve the seemingly impossible.

probeerden alchemisten het schijnbaar onmogelijke te bereiken.

They wanted to transform lowly lead into gleaming gold.

Ze wilden eenvoudig lood veranderen in glinsterend goud.

History portrays these people as aged eccentrics,

De geschiedenis schildert hen af als bejaarde excentriekelingen,

but if only they'd known that their dreams were actually achievable.

maar hadden ze maar geweten dat hun dromen te verwezenlijken waren.

Indeed, today we can manufacture gold on Earth

Inderdaad, thans kunnen we goud op aarde fabriceren

thanks to modern inventions

dankzij moderne uitvindingen

that those medieval alchemists missed by a few centuries.

die deze middeleeuwse alchemisten op een paar eeuwen na misten.

But to understand how this precious metal

Maar om te begrijpen hoe dit kostbare metaal

became embedded in our planet to start with,

vooralsnog ingebed raakte in onze planeet

we have to gaze upwards at the stars.

moeten we omhoog kijken naar de sterren.

Gold is extraterrestrial.

Goud is buitenaards materiaal.

Instead of arising from the planet's rocky crust,

Het ontstond niet uit de rotsen van onze planeet,

it was actually cooked up in space

maar werd in feite in de ruimte bereid

and is present on Earth because of cataclysmic stellar explosions

en is op aarde te vinden vanwege enorme explosies van sterren,

called supernovae.

supernova's geheten.

Stars are mostly made up of hydrogen, the simplest and lightest element.

Sterren bestaan vooral uit waterstof, het simpelste en lichtste element.

The enormous gravitational pressure of so much material

De enorme zwaartekracht van zo veel materiaal drukt samen

compresses and triggers nuclear fusion in the star's core.

en veroorzaakt kernfusie in de kern van de ster.

This process releases energy from the hydrogen,

Dit proces maakt energie vrij uit de waterstof

making the star shine.

waardoor de ster gaat stralen.

Over many millions of years,

Gedurende vele miljoenen jaren

fusion transforms hydrogen into heavier elements:

verandert kernfusie waterstof in zwaardere elementen:

helium, carbon, and oxygen,

helium, koolstof en zuurstof,

burning subsequent elements faster and faster to reach iron and nickel.

zodat volgende elementen steeds sneller verbranden en ijzer en nikkel vormen.

However, at that point nuclear fusion no longer releases enough energy,

Maar dan laat kernfusie niet genoeg energie meer vrij

and the pressure from the core peters out.

en de druk uit de kern raakt uitgeput.

The outer layers collapse into the center,

De buitenste lagen storten naar binnen

and bouncing back from this sudden injection of energy,

en stuiteren terug door deze plotselinge aanvoer van energie

the star explodes forming a supernova.

waardoor de ster explodeert en een supernova vormt.

The extreme pressure of a collapsing star is so high,

De extreme druk van een ineenstortende ster is zo groot

that subatomic protons and electrons are forced together in the core,

dat subatomaire protonen en elektronen in de kern samengedrukt worden

forming neutrons.

en zo neutronen vormen.

Neutrons have no repelling electric charge

Neutronen hebben geen afstotende elektrische lading

so they're easily captured by the iron group elements.

zodat ze makkelijk gevangen worden door de ijzeren groepselementen.

Multiple neutron captures enable the formation of heavier elements

Vele neutronenvangsten maken de formatie van zwaardere elementen mogelijk

that a star under normal circumstances can't form,

die een ster onder normale omstandigheden niet kan vormen,

from silver to gold,

van zilver naar goud,

past lead and on to uranium.

via lood en door naar uranium.

In extreme contrast to the million year transformation of hydrogen to helium,

In contrast met de miljoenen jaren durende omzetting van waterstof naar helium

the creation of the heaviest elements in a supernova

vindt het scheppen van de zwaarste elementen in een supernova

takes place in only seconds.

plaats in luttele seconden.

But what becomes of the gold after the explosion?

Maar wat gebeurt er met het goud na de explosie?

The expanding supernova shockwave propels its elemental debris

De uitdijende schokgolf van de supernova stuwt zijn afval van elementen voort

through the interstellar medium,

via het interstellaire medium,

triggering a swirling dance of gas and dust

waardoor een wervelende dans van gas en stof ontstaat

that condenses into new stars and planets.

die zich verdicht tot nieuwe sterren en planeten.

Earth's gold was likely delivered this way

Het goud van de aarde werd waarschijnlijk aldus afgezet

before being kneaded into veins by geothermal activity.

voordat het tot aderen gekneed werd door geothermale activiteit.

Billions of years later, we now extract this precious product by mining it,

Miljarden jaren later delven we nu dit kostbare product in mijnen,

an expensive process that's compounded by gold's rarity.

een duur proces dat bepaald wordt door de zeldzaamheid van goud.

In fact, all of the gold that we've mined in history

In feite past al het goud dat we tot nu toe hebben gedolven

could be piled into just three Olympic-size swimming pools,

eenvoudigweg in drie zwembaden van Olympische afmetingen,

although this represents a lot of mass

hoewel dit een hoop massa vertegenwoordigt

because gold is about 20 times denser than water.

want goud is ongeveer 20 maal dichter dan water.

So, can we produce more of this coveted commodity?

Kunnen we dus meer van deze begeerde grondstof produceren?

Actually, yes.

Eerlijk gezegd, ja.

Using particle accelerators, we can mimic the complex nuclear reactions

Met deeltjesversnellers kunnen we de complexe kernreacties nabootsen

that create gold in stars.

die in sterren goud voortbrengen.

But these machines can only construct gold atom by atom.

Maar deze hulpmiddelen kunnen alleen goud per atoom construeren.

So it would take almost the age of the universe to produce one gram

Het zou dus bijna de leeftijd van het heelal duren om één gram te produceren

at a cost vastly exceeding the current value of gold.

en dit tegen kosten die de huidige waarde van goud verre overtreffen.

So that's not a very good solution.

Dat is dus geen erg goede oplossing.

But if we were to reach a hypothetical point

Maar als we in theorie het punt zouden bereiken

where we'd mined all of the Earth's buried gold,

waarop al het onontgonnen goud van de aarde gedolven is,

there are other places we could look.

dan zijn er andere plaatsen waar we kunnen kijken.

The ocean holds an estimated 20 million tons of dissolved gold

In de oceanen zit naar schatting 20 miljoen ton opgelost goud,

but at extremely miniscule concentrations making its recovery too costly at present.

maar in heel kleine concentraties waardoor winning nu te kostbaar is.

Perhaps one day, we'll see gold rushes to tap the mineral wealth

Misschien krijgen we ooit een goudkoorts die de minerale rijkdom aanboort

of the other planets of our solar system.

van de andere planeten in ons zonnestelsel.

And who knows?

En wie weet?

Maybe some future supernova will occur close enough

Misschien ontstaat een toekomstige supernova zo dichtbij

to shower us with its treasure

dat deze ons bedelft met zijn schatten,

and hopefully not eradicate all life on Earth in the process.

hopelijk zonder hierbij al het leven op aarde uit te roeien.