How many universes are there? - Chris Anderson

(Music)

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Christel Foncke

(Muziek)

Sometimes when I'm on a long plane flight,

Tijdens een langeafstandsvlucht

I gaze out at all those mountains and deserts

staar ik soms naar bergen en woestijnen

and try to get my head around how vast our Earth is.

en vorm me een idee van hoe groot onze Aarde is.

And then I remember that there's an object we see every day

Dan bedenk ik dat er iets is dat we elke dag zien

that would literally fit one million Earths inside it.

en waarin letterlijk een miljoen Aardes zouden passen.

The sun seems impossibly big,

De zon lijkt onmogelijk groot,

but in the great scheme of things, it's a pinprick,

maar in het grote plan der dingen is het een speldenprik,

one of about 400 billion stars in the Milky Way galaxy,

één van de 400 miljard sterren van het Melkwegstelsel,

which you can see on a clear night

dat je op heldere nachten kan zien als een bleke, witte mist, uitgestrekt in de hemel.

as a pale, white mist stretched across the sky.

And it gets worse.

Het wordt erger.

There are maybe 100 billion galaxies detectable by our telescopes,

Er zijn wellicht 100 miljard melkwegstelsels die we met telescopen kunnen waarnemen.

so if each star was the size of a single grain of sand,

Als elke ster zo groot was als een zandkorrel,

just the Milky Way has enough stars to fill

dan heeft de Melkweg alleen al genoeg sterren

a 30 foot by 30 foot stretch of beach three feet deep with sand.

om een strook zand van 9 meter bij 9 meter, 90 cm diep te vullen.

And the entire Earth doesn't have enough beaches

De aarde heeft niet genoeg stranden

to represent the stars in the overall universe.

om de sterren voor te stellen in het hele universum.

Such a beach would continue for literally hundreds of millions of miles.

Zo'n strand zou zich letterlijk honderden miljoenen km ver uitstrekken.

Holy Stephen Hawking, that is a lot of stars.

Bij Stephen Hawking, dat zijn een hoop sterren.

But he and other physicists now believe in

Maar hijzelf en andere fysici geloven nu

a reality that is unimaginably bigger still.

in een realiteit die nog onvoorstelbaar veel groter is.

I mean, first of all, the 100 billion galaxies within range of our telescopes

Ten eerste zijn de 100 miljard melkwegstelsels binnen bereik van onze telescopen

are probably a minuscule fraction of the total.

waarschijnlijk een minuscule fractie van het totaal.

Space itself is expanding

De ruimte zelf zet uit

at an accelerating pace. The vast majority of the galaxies

tegen alsmaar hogere snelheid. De meeste melkwegstelsels

are separating from us so fast

verwijderen zich zo snel van ons

that light from them may never reach us.

dat hun licht ons misschien nooit bereikt.

Still, our physical reality here on Earth

Toch is onze fysieke realiteit hier op Aarde

is intimately connected to those distant, invisible galaxies.

intiem verbonden met die verre, onzichtbare sterrenstelsels.

We can think of them as part of our universe.

We kunnen ze als deel van ons universum zien.

They make up a single, giant edifice,

Ze vormen één enkel, reusachtig gebouw,

obeying the same physical laws and all made from the same types of atoms, electrons,

volgens dezelfde fysicawetten, met dezelfde soorten atomen, elektronen,

protons, quarks, neutrinos that make up you and me.

protonen, quarks, neutrino's waar jij en ik uit bestaan.

However, recent theories in physics,

Maar recente natuurkundetheorieën,

including one called string theory,

waaronder de zogenaamde snaartheorie,

are now telling us there could be countless other universes,

zeggen ons nu dat er oneindig veel andere universums kunnen zijn,

built on different types of particles,

gebouwd van andere soorten deeltjes,

with different properties, obeying different laws.

met andere eigenschappen, volgens andere wetten.

Most of these universes could never support life,

De meeste van die universums zouden nooit leven kunnen herbergen

and might flash in and out of existence in a nanosecond,

en flitsen in en uit hun bestaan binnen één nanoseconde,

but nonetheless, combined

maar niettemin vormen ze samen

they make up a vast multiverse of possible universes.

een enorm multiversum van mogelijke universums,

in up to 11 dimensions, featuring wonders beyond our wildest imagination.

in tot 11 dimensies, met wonderen die we ons niet kunnen voorstellen.

And the leading version of string theory

De heersende versie van de snaartheorie

predicts a multiverse made of up to 10 to the 500 universes.

voorspelt een multiversum dat bestaat uit tot 10 tot de 500ste universums.

That's a one followed by 500 zeroes,

Dat is een één met 500 nullen,

a number so vast that if every atom in our observable universe

een getal dat zo enorm is dat als elk atoom in ons waarneembare universum

had its own universe

zijn universum had,

and all of the atoms in all of those universes

en elk van de atomen in die universums

each had their own universe,

zelf zijn eigen universum had,

and you repeated that for two more cycles,

en je dat nog twee keer zou doen,

you'd still be at a tiny fraction of the total --

je nog steeds maar een kleine fractie van het geheel had,

namely, one trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillionth.

namelijk één biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoen biljoenste.

But even that number is minuscule compared to

Maar zelfs dat getal is zeer klein, vergeleken met

another number: infinity.

een ander getal: oneindig.

Some physicists think the space-time continuum

Sommige fysici denken dat het ruimte-tijd-continuüm

is literally infinite, and that it contains an infinite number

letterlijk oneindig is, en dat het een oneindig aantal

of so-called pocket universes with varying properties.

zogenaamde pocket-universums bevat met wisselende eigenschappen.

How's your brain doing?

Hoe gaat het met je brein?

But quantum theory adds a whole new wrinkle.

Quantumtheorie geeft er een bijkomende draai aan.

I mean, the theory's been proven true beyond all doubt,

De theorie is volledig bewezen,

but interpreting it is baffling.

maar ze is verbluffend moeilijk te interpreteren.

And some physicists think you can only un-baffle it

Sommige fysici denken dat je ze alleen kan 'ont-bluffen'

if you imagine that huge numbers of parallel universes

als je je voorstelt dat er grote aantallen parallelle universums

are being spawned every moment,

ontstaan op elk moment.

and many of these universes would actually be very like the world we're in,

Vele van deze universums zouden erg lijken op onze wereld

would include multiple copies of you.

en vele kopieën van jezelf bevatten.

In one such universe, you'd graduate with honors and marry the person of your dreams.

In één van die universums zou je met onderscheiding afstuderen en met je droompartner trouwen.

In another, not so much.

In een ander niet echt.

There are still some scientists who would say, hogwash.

Sommige wetenschappers zeggen: nonsens.

The only meaningful answer to the question of how many universes there are is one,

Het enige goede antwoord op de vraag hoeveel universums er zijn, is één,

only one universe.

één enkel universum.

And a few philosophers and mystics

Een paar filosofen en mystici

might argue that even our own universe is an illusion.

zeggen misschien dat ons eigen universum een illusie is.

So, as you can see,

Dus je ziet,

right now there is no agreement on this question,

vandaag is er geen overeenstemming over deze vraag,

not even close.

zelfs geen beetje.

All we know is, the answer is somewhere between zero and infinity.

We weten dat het antwoord tussen nul en oneindig ligt.

Well, I guess we know one other thing:

We weten één ander ding:

This is a pretty cool time to be studying physics.

dit is een fantastisch moment om fysica te studeren.

We just might be undergoing

Misschien vindt vandaag

the biggest paradigm shift in knowledge that humanity has ever seen.

de grootste paradigmaverschuiving plaats die de mensheid ooit heeft gekend.