How many universes are there? - Chris Anderson

1,927,695 views ・ 2012-03-12

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

00:00
(Music)
0
0
13000
Çeviri: tuba yilmaz Gözden geçirme: Meric Aydonat
(Müzik)
00:18
Sometimes when I'm on a long plane flight,
1
18000
2000
Bazen uzun bir uçak yolculuğundayken,
00:20
I gaze out at all those mountains and deserts
2
20000
3000
dağlara ve çöllere bakıyorum
00:23
and try to get my head around how vast our Earth is.
3
23000
3000
ve Dünyamız'ın ne kadar büyük olduğunu anlamaya çalışıyorum.
00:26
And then I remember that there's an object we see every day
4
26585
2415
Sonra her gün gördüğümüz bir cismin içine
00:29
that would literally fit one million Earths inside it.
5
29000
3692
tam anlamıyla bir milyon Dünya sığdırılabildiğini hatırlıyorum.
00:32
The sun seems impossibly big,
6
32815
2185
Güneş, gerçek olamayacak kadar büyük görünüyor,
00:35
but in the great scheme of things, it's a pinprick,
7
35000
4077
fakat büyük düzen içinde, sadece bir iğne ucu kadar,
00:39
one of about 400 billion stars in the Milky Way galaxy,
8
39077
3923
havanın açık olduğu bir gecede, soluk beyaz bir sis olarak gökyüzünde görebildiğimiz
00:43
which you can see on a clear night
9
43000
2123
Samanyolu gökadasındaki 400 milyar yıldızdan bir tanesi.
00:45
as a pale, white mist stretched across the sky.
10
45123
3000
00:48
And it gets worse.
11
48123
900
Bunun daha ötesi de var.
00:49
There are maybe 100 billion galaxies detectable by our telescopes,
12
49023
3962
Bizim teleskoplarımız tarafından algılanabilen belki 100 milyar gökada var,
00:53
so if each star was the size of a single grain of sand,
13
53723
4277
yani eğer her yıldız tek bir kum tanesi büyüklüğünde olsaydı,
00:58
just the Milky Way has enough stars to fill
14
58000
3000
sadece Samanyolu'ndaki yıldızlar
01:01
a 30 foot by 30 foot stretch of beach three feet deep with sand.
15
61000
4000
83 metrekare büyüklüğündeki bir kumsalı 91.4 cm derinliğinde doldurmak için yeterli olurdu.
01:05
And the entire Earth doesn't have enough beaches
16
65877
2738
Tüm Dünya bütün evrendeki yıldızları temsil edecek kadar
01:08
to represent the stars in the overall universe.
17
68615
2385
kumsala sahip değil.
01:11
Such a beach would continue for literally hundreds of millions of miles.
18
71000
4000
Böyle bir kumsal tam anlamıyla milyonlarca km devam ederdi.
01:15
Holy Stephen Hawking, that is a lot of stars.
19
75600
3400
Kutsal Stephen Hawking, bu çok fazla yıldız demek!
01:19
But he and other physicists now believe in
20
79862
2138
Ama o ve diğer fizikçiler şimdi
01:22
a reality that is unimaginably bigger still.
21
82000
3000
hala hayal edilemeyecek kadar büyük bir gerçekliğe inaniyorlar.
01:26
I mean, first of all, the 100 billion galaxies within range of our telescopes
22
86138
2862
Yani, öncelikle bizim teleskoplarımız menzili içindeki 100 milyar gökada
01:29
are probably a minuscule fraction of the total.
23
89000
3000
muhtemelen bütünün çok küçük bir kısmı.
01:32
Space itself is expanding
24
92000
3000
Uzay'ın kendisi
01:35
at an accelerating pace. The vast majority of the galaxies
25
95000
3000
hızlanan bir tempoda genişliyor. Gökadaların büyük bir çoğunluğu bizden
01:38
are separating from us so fast
26
98000
3000
onlardan gelen ışığın bize asla ulaşamayabileceği kadar
01:41
that light from them may never reach us.
27
101000
2000
hızlı ayrılıyor.
01:43
Still, our physical reality here on Earth
28
103000
3000
Yine de yeryüzündeki bizim fiziksel gerçekliğimiz
01:46
is intimately connected to those distant, invisible galaxies.
29
106000
3400
o uzak, görünmez galaksilerle yakından bağlantılı.
01:49
We can think of them as part of our universe.
30
109908
2092
Biz onları evreninimizin bir parçası olarak düşünebiliriz.
01:52
They make up a single, giant edifice,
31
112846
2154
Onlar tek ve dev bir yapıyı oluşturuyor,
01:55
obeying the same physical laws and all made from the same types of atoms, electrons,
32
115000
3000
aynı fiziksel yasalara uyan ve hepsi sizi ve beni oluşturan aynı tür atomlar, elektronlar,
01:58
protons, quarks, neutrinos that make up you and me.
33
118000
4000
protonlar, kuramsal zerreler ve nötrinölardan oluşuyor.
02:02
However, recent theories in physics,
34
122000
3000
Ancak, Fizik'teki son kuramlar
02:05
including one called string theory,
35
125000
2000
sicim kuramı olarak adlandırılan kuram de dahil olmak üzere,
02:07
are now telling us there could be countless other universes,
36
127000
3000
şimdi bize farklı parçacıklar türleri üzerinde inşa edilmiş,
02:10
built on different types of particles,
37
130000
2000
farklı özelliklere sahip, farklı fizik yasalarina uyan,
02:12
with different properties, obeying different laws.
38
132000
2000
sayılamayacak kadar çok başka evrenin var olduğunu anlatıyor.
02:14
Most of these universes could never support life,
39
134831
2169
Bu evrenlerin birçoğu asla biyolojik yaşami destekleyemez
02:17
and might flash in and out of existence in a nanosecond,
40
137000
3000
ve bir nanosaniyede var olup tekrar yok olabilirler,
02:20
but nonetheless, combined
41
140000
2446
ama yine de bunlar, birlikte
02:22
they make up a vast multiverse of possible universes.
42
142446
3554
olası evrenlerden oluşan geniş bir çoklu evreni oluşturuyorlar,
02:26
in up to 11 dimensions, featuring wonders beyond our wildest imagination.
43
146000
5000
11 boyuta kadar ulaşabilen, içinde en çılgın hayal gücünün ötesinde harikalar bulunduran yerler.
02:31
And the leading version of string theory
44
151000
2000
Sicim kuramının önde gelen biçimi
02:33
predicts a multiverse made of up to 10 to the 500 universes.
45
153000
3000
10 üzeri 500 evrenden oluşan bir çoklu evreni öngörüyor.
02:37
That's a one followed by 500 zeroes,
46
157031
2969
Bu, 1 rakamının yanında 500 tane sıfır demek,
02:40
a number so vast that if every atom in our observable universe
47
160000
4000
bu sayı o kadar büyük ki gözlemlenebilir evrenin içindeki her atomun
02:44
had its own universe
48
164000
2000
kendi evreni olsaydı
02:46
and all of the atoms in all of those universes
49
166985
2015
ve tüm bu evrenlerin tüm atomlarının
02:49
each had their own universe,
50
169000
2000
her birinin kendi evreni olsaydı
02:52
and you repeated that for two more cycles,
51
172000
2000
ve bu döngü iki kere daha tekrarlansaydı bile
02:54
you'd still be at a tiny fraction of the total --
52
174000
3000
bütünün sadece küçük bir kısmını temsil ediyor olurdu--
02:57
namely, one trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillionth.
53
177000
8985
şöyle ki, bir trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyon trilyonda biri.
03:07
But even that number is minuscule compared to
54
187585
2415
Ama, bu sayı bile diğer bir sayı ile karşılaştırıldığında ufacık kalıyor.
03:10
another number: infinity.
55
190000
3000
Bu diğer sayı: sonsuz.
03:14
Some physicists think the space-time continuum
56
194415
1585
Bazı fizikçilere göre uzay-zaman sürekliliği
03:16
is literally infinite, and that it contains an infinite number
57
196000
3000
tam anlamıyla sonsuz ve
03:19
of so-called pocket universes with varying properties.
58
199431
2569
cep evren diye adlandırılan değişik özelliklere sahip sonsuz sayıda evren var.
03:22
How's your brain doing?
59
202231
1769
Beyniniz ne durumda?
03:24
But quantum theory adds a whole new wrinkle.
60
204862
2138
Fakat kuantum teorisi yepyeni bir kırışıklık ekliyor.
03:27
I mean, the theory's been proven true beyond all doubt,
61
207000
2000
Bu teorinin şüphe götürmez olarak doğru olduğu kanıtlandı,
03:29
but interpreting it is baffling.
62
209000
2000
ama bu teoriyi yorumlamak oldukça karmaşık.
03:31
And some physicists think you can only un-baffle it
63
211000
3000
Bazı fizikçiler, bu karmaşayı ancak
03:34
if you imagine that huge numbers of parallel universes
64
214000
3000
her an çok sayıda evrenin meydana geldiğini,
03:37
are being spawned every moment,
65
217000
2000
bu evrenlerin birçoğunun aslında içinde bulunduğumuz dünyaya benzer olduğunu
03:39
and many of these universes would actually be very like the world we're in,
66
219000
4000
ve bu evrenlerde sizin milyonlarca kopyanızın olduğunu
03:43
would include multiple copies of you.
67
223000
3000
hayal ederseniz çözebileceğinizi düşünüyorlar.
03:46
In one such universe, you'd graduate with honors and marry the person of your dreams.
68
226000
4000
Bu evrenlerin birinde, onur derecesiyle mezun olursunuz ve hayallerinizdeki kişiyle evlenirsiniz.
03:50
In another, not so much.
69
230000
3000
Bir başkasinda ise, pek öyle olmaz.
03:53
There are still some scientists who would say, hogwash.
70
233000
2000
Hala bunun saçmalık olduğunu söyleyen bazı bilim adamları var.
03:55
The only meaningful answer to the question of how many universes there are is one,
71
235000
4000
Kaç tane evren olduğu sorusunun yalnızca bir anlamlı cevabı var,
03:59
only one universe.
72
239000
3000
tek bir evren.
04:02
And a few philosophers and mystics
73
242538
2462
Bazı filozoflar ve mistikler
04:05
might argue that even our own universe is an illusion.
74
245000
3000
kendi evrenimizin dahi bir illüzyon olduğunu iddia edebilirler.
04:08
So, as you can see,
75
248000
2000
Yani, gördüğünüz üzere,
04:10
right now there is no agreement on this question,
76
250000
3000
şu anda bu sorunun cevabı üzerinde anlaşma sağlanamadı,
04:13
not even close.
77
253000
1000
bu anlaşmayı sağlamaya yakın bile değiliz.
04:14
All we know is, the answer is somewhere between zero and infinity.
78
254000
4000
Bildiğimiz tek şey cevabin sıfır ile sonsuzluk arasında bir yerde olduğu.
04:18
Well, I guess we know one other thing:
79
258769
2231
Eh, sanırım bildiğimiz başka bir şey ise:
04:21
This is a pretty cool time to be studying physics.
80
261000
3000
Fizik eğitimi almak oldukça iyi bir zamanda bulunuyoruz.
04:25
We just might be undergoing
81
265200
1800
İnsanlığın şimdiye kadar gördüğü bilgi birikimindeki
04:27
the biggest paradigm shift in knowledge that humanity has ever seen.
82
267000
4000
en büyük kavram değişimini yaşıyor olabiliriz.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7