How many universes are there? - Chris Anderson

Có cả thảy bao nhiêu vũ trụ?

(Music)

Translator: Anh Hoang Le My Reviewer: linh truong hoang

(Âm nhạc)

Sometimes when I'm on a long plane flight,

Thỉnh thoảng khi tôi đang đi trên một chuyến bay dài

I gaze out at all those mountains and deserts

Tôi nhìn ra những ngọn núi và sa mạc kia

and try to get my head around how vast our Earth is.

và cố gắng hình dung xem trái đất của chúng ta lớn đến nhường nào

And then I remember that there's an object we see every day

Và sau đó tôi nhớ rằng có một vật thể mà chúng ta nhìn thấy hàng ngày

that would literally fit one million Earths inside it.

vật thể đó đủ để chứa một triệu trái đất trong đó.

The sun seems impossibly big,

Mặt trời dường như lớn đến khó tả,

but in the great scheme of things, it's a pinprick,

nhưng nếu xem xét tổng thể, nó cũng chỉ là một hạt cát

one of about 400 billion stars in the Milky Way galaxy,

một hạt cát trong khoảng 400 tỉ ngôi sao thuộc dải Ngân hà

which you can see on a clear night

trong một đêm quang mây, bạn có thể thấy chúng nhìn giống như một vệt sáng mờ trải khắp bầu trời .

as a pale, white mist stretched across the sky.

And it gets worse.

Và nó càng lúc càng yếu hơn.

There are maybe 100 billion galaxies detectable by our telescopes,

Có thể có 100 tỉ thiên hà được phát hiện bằng kính thiên văn của chúng ta

so if each star was the size of a single grain of sand,

vì vậy nếu mỗi ngôi sao có kích thước của một hạt cát

just the Milky Way has enough stars to fill

thì chỉ dải Ngân Hà mới có đủ những ngôi sao để lắp đầy

a 30 foot by 30 foot stretch of beach three feet deep with sand.

một hố cát có thể tích 820 mét khối

And the entire Earth doesn't have enough beaches

Và toàn bộ trái đất cũng không đủ bãi biển

to represent the stars in the overall universe.

để thể hiện cho các ngôi sao trong toàn thể vũ trụ

Such a beach would continue for literally hundreds of millions of miles.

Bãi biển như thế rộng đến cả trăm triệu dặm.

Holy Stephen Hawking, that is a lot of stars.

Stephen Hawking vĩ đại, bãi biển đó có rất nhiều các ngôi sao

But he and other physicists now believe in

Nhưng ông và những nhà vật lý khác tin

a reality that is unimaginably bigger still.

vẫn còn một thực tế không tưởng lớn hơn nhiều.

I mean, first of all, the 100 billion galaxies within range of our telescopes

Ý tôi là, trước hết, 100 tỉ thiên hà trong phạm vi kính thiên văn của chúng ta

are probably a minuscule fraction of the total.

có lẽ chỉ là một phần rất nhỏ trong tổng thể.

Space itself is expanding

Bản thân vũ trụ đang giãn nở

at an accelerating pace. The vast majority of the galaxies

với tốc độ nhanh chóng. Đại đa số các thiên hà

are separating from us so fast

đang tách ra xa nhau với tốc độ nhanh

that light from them may never reach us.

nên ánh sáng từ chúng không bao giờ rọi đến chúng ta.

Still, our physical reality here on Earth

Tuy nhiên, thế giới vật chất trên trái đất này

is intimately connected to those distant, invisible galaxies.

là sự gắn kết mật thiết với những thiên hà xa xôi và vô hình đó.

We can think of them as part of our universe.

Chúng ta có thể xem chúng như 1 phần vũ trụ của chúng ta.

They make up a single, giant edifice,

Chúng tạo nên 1 dinh thự khổng lồ và duy nhất

obeying the same physical laws and all made from the same types of atoms, electrons,

cùng tuân theo những định luật vật lý và tất cả cùng được tạo thành từ các hạt nguyên tử, electron,

protons, quarks, neutrinos that make up you and me.

proton, quark, neutron, những hạt đã tạo nên bạn và tôi.

However, recent theories in physics,

Tuy nhiên, những lý thuyết gần đây trong giới vật lý,

including one called string theory,

bao gồm một thuyết được gọi là lý thuyết dây,

are now telling us there could be countless other universes,

chỉ cho chúng ta thấy rằng có thể có vô số những vũ trụ khác nữa,

built on different types of particles,

được xây dựng trên các loại khác nhau của các hạt tự nhiên,

with different properties, obeying different laws.

với các thuộc tính và định luật vật lý khác biệt.

Most of these universes could never support life,

Hầu hết những vũ trụ như thế không có sự sống

and might flash in and out of existence in a nanosecond,

và có lẽ chúng chỉ lóe lên và tồn tại trong một nano giây.

but nonetheless, combined

nhưng dù sao, khi được kết hợp lại

they make up a vast multiverse of possible universes.

chúng tạo ra một đa vũ trụ rộng lớn

in up to 11 dimensions, featuring wonders beyond our wildest imagination.

lên đến 11 chiều, tính năng kì diệu vượt ra sức tưởng tượng điên rồ nhất của chúng ta.

And the leading version of string theory

Và phiên bản đầu tiên của lý thuyết dây

predicts a multiverse made of up to 10 to the 500 universes.

dự đoán 1 đa vũ trụ được tạo nên từ 10 tới 500 vũ trụ khác.

That's a one followed by 500 zeroes,

Đó là 1 đa vũ trụ được theo sau bởi 500 số 0

a number so vast that if every atom in our observable universe

1 con số to đến nỗi mà mỗi nguyên tử trong vũ trụ của chúng ta

had its own universe

cũng có vũ trụ của riêng nó

and all of the atoms in all of those universes

và tất cả nguyên tử trong toàn bộ những vũ trụ đó

each had their own universe,

mỗi nguyên tử đều có vũ trụ riêng của chúng

and you repeated that for two more cycles,

và bạn lặp đi lặp lại điều đó thêm 2 chu kỳ nữa

you'd still be at a tiny fraction of the total --

bạn sẽ vẫn là 1 phần bé nhỏ của tổng thể--

namely, one trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillion trillionth.

cụ thể là, một nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ nghìn tỷ.

But even that number is minuscule compared to

Nhưng thậm chí con số đó là rất nhỏ so với

another number: infinity.

con số khác: vô cùng.

Some physicists think the space-time continuum

Một số nhà vật lý nghĩ rằng sự liên tục của không-thời gian

is literally infinite, and that it contains an infinite number

là vô hạn, và rằng nó bao gồm một số lượng vô hạn

of so-called pocket universes with varying properties.

của những thứ gọi là túi vũ trụ với nhiều đặc tính khác nhau

How's your brain doing?

Não bộ của bạn hoạt động như thế nào?

But quantum theory adds a whole new wrinkle.

Tuy nhiên, thuyết lượng tử cho biết thêm một điều mới mẻ.

I mean, the theory's been proven true beyond all doubt,

Ý tôi là, mặc dù lý thuyết này được chứng minh là đúng

but interpreting it is baffling.

nhưng thật khó để hiểu.

And some physicists think you can only un-baffle it

Và một số nhà vật lý nghĩ rằng bạn chỉ có thể hiểu nó

if you imagine that huge numbers of parallel universes

nếu bạn tưởng tượng ra một số lượng lớn các vũ trụ song song

are being spawned every moment,

đang được sinh ra trong từng khoảnh khắc,

and many of these universes would actually be very like the world we're in,

và nhiều vũ trụ thật sự rất giống thế giới của chúng ta,

would include multiple copies of you.

cũng sẽ bao gồm nhiều bản sao của bạn.

In one such universe, you'd graduate with honors and marry the person of your dreams.

Trong vũ trụ như vậy, bạn sẽ tốt nghiệp với bằng danh dự và kết hôn cùng người trong mộng.

In another, not so much.

trong vũ trụ kia, đó chỉ là giấc mơ

There are still some scientists who would say, hogwash.

Vẫn còn một số nhà khoa học cho rằng điều đó chẳng có ý nghĩa gì.

The only meaningful answer to the question of how many universes there are is one,

Câu trả lời có nghĩa duy nhất cho câu hỏi " Có bao nhiêu vũ trụ?" là một.

only one universe.

chỉ một vũ trụ.

And a few philosophers and mystics

Và một vài triết gia và nhà thần bí

might argue that even our own universe is an illusion.

có thể tranh cãi rằng thậm chí vũ trụ của chính chúng ta là sự ảo tưởng.

So, as you can see,

Như bạn thấy,

right now there is no agreement on this question,

ngay bây giờ vẫn chưa có sự nhất trí về vấn đề này,

not even close.

thậm chí là không kết thúc.

All we know is, the answer is somewhere between zero and infinity.

Tất cả chúng ta biết là, câu trả lời là một nơi nào đó giữa số 0 và vô cực.

Well, I guess we know one other thing:

Vâng, tôi đoán là chúng ta biết 1 điều khác:

This is a pretty cool time to be studying physics.

Đây là thời gian tuyệt vời để chúng ta cùng nghiên cứu vật lý.

We just might be undergoing

Chúng ta chỉ có thể trải qua

the biggest paradigm shift in knowledge that humanity has ever seen.

sự biến đổi tu duy lớn nhất trong kho kiến thức mà con người từng biết