Why should you read "Hamlet"? - Iseult Gillespie

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

"Who’s there?"

"အဲဒီမှာဘယ်သူလဲ"

Whispered in the dark,

အမှောင်ထဲက တီးတိုးဆိုတယ်၊

this question begins a tale of conspiracy, deception and moral ambiguity.

ဒီအမေးက လျှို့ဝှက်ကြံစည်မှု၊လှည့်စားမှု၊ ကိုယ်ကျင့်မပြတ်သားမှုရဲ့ ပုံပြင်ကို စတယ်။

And in a play where everyone has something to hide,

လူတိုင်းမှာ ဖုံးကွယ်စရာတစ်ခုခုရှိတဲ့ ပြဇာတ်တစ်ပုဒ်မှာ

its answer is far from simple.

၎င်းရဲ့အဖြေကတော့ ရိုးစင်းမှုကနေ ဝေးကွာလှပါတယ်။

Written by William Shakespeare between 1599 and 1601,

၁၅၉၉ နဲ့ ၁၆၀၁ ကြားမှာ William Shakespeare ရေးသားခဲ့တဲ့ "Hamlet"ဟာ

"Hamlet" depicts its titular character haunted by the past,

အတိတ်ရဲ့ခြောက်လှန့်မှုကို ခံရပြီး အနာဂတ်ကြောင့်ပါ လှုပ်မရအောင်ဖြစ်နေတဲ့

but immobilized by the future.

၎င်းရဲ့မည်ကာမတ္တဇာတ်ဆောင်တွေကို သရုပ်ဖော်ထားတာပါ။

Mere months after the sudden death of his father,

သူ့ဖခင် ရုတ်တရက် ဆုံးပြီး လပိုင်းပဲရှိသေးချိန်မှာ

Hamlet returns from school a stranger to his own home,

Hamlet ဟာ ကျောင်းကနေ သူ့အိမ်ကိုပြန်လာတဲ့ သူစိမ်းတစ်ယောက်၊

and deeply unsure of what might be lurking in the shadows.

မှောင်ရိပ်တွေထဲမှာ ဘာခိုအောင်းနေလောက် တယ်ဆိုတာ အတွင်းကျကျ မသေမချာနဲ့ပေါ့။

But his brooding takes a turn

ဒါပေမဲ့ သူ့ဖခင် မျက်နှာနဲ့

when he’s visited by a ghost that bears his father’s face.

တစ္ဆေတစ်ကောင် လာလည်တဲ့အခါမှာတော့ သူ့စိတ်လေးနေတာက အလှည့်အပြောင်းဖြစ်သွားတယ်။

The phantom claims to be the victim of a “murder most foul,”

တစ္ဆေက "အဆိုယုတ်ဆုံး လူသတ်မှုရဲ့ သားကောင်လို့ အခိုင်အမာဆိုပြီး

and convinces Hamlet that his uncle Claudius usurped the throne

သူ့ဦးလေး Claudius က ထီးနန်းကို လုယူပြီး ဘုရင်မ Gertrude ရဲ့နှလုံးသားကို

and stole queen Gertrude’s heart.

ခိုးယူသွားတာလို့ Hamlet ကို နားချတယ်။

The prince’s mourning turns to rage,

မင်းသားရဲ့ ကြေကွဲမှုဟာ ဒေါသအဖြစ် ပြောင်းသွားပြီး

and he begins to plots his revenge

ဘုရင်အသစ်နဲ့ သူ့ရဲ့နန်းတွင်း

on the new king and his court of conspirators.

ကြံရာပါတွေအပေါ် လက်စားချေဖို့ စတင်ကြံစည်တယ်။

The play is an odd sort of tragedy,

ဒီပြဇာတ်ဟာ အဆွေးဇာတ်ရဲ့ တစ်မူထူးတာမျိုးပါ၊

lacking either the abrupt brutality or all-consuming romance

ရေးဟန်အရ ရှိတ်စပီးယာရဲ့ အခြားလက်ရာ အသွင်လက္ခဏာဆောင်တဲ့

that characterize Shakespeare’s other work in the genre.

ရုတ်ခြည်း လူမဆန်မှုရော၊ အသည်းစွဲ စိတ်ကူးယဉ်ချစ်ဇာတ်လမ်းပါ ကင်းမဲ့တယ်။

Instead it plumbs the depths of its protagonist’s indecisiveness,

ဒီအစား ၎င်းရဲ့ဇာတ်လိုက်ရဲ့ မပြတ်သားမှုရဲ့ အတွင်းပိုင်းတွေနဲ့ ဒါနဲ့ဆိုင်တဲ့ကြေကွဲဖွယ်

and the tragic consequences thereof.

အကျိုးဆက်တွေကို စူးစမ်းတာပါ။

The ghost’s revelation draws Hamlet into multiple dilemmas–

တစ္ဆေရဲ့ ဖွင့်ချချက်က Hamlet ကို အကျပ်ရိုက်မှုထဲကိုဆွဲခေါ်သွားတယ်။

what should he do, who can he trust,

သူ ဘာလုပ်သင့်လဲ၊ ဘယ်သူ့ကို ယုံကြည်နိုင်လဲ၊

and what role might he play in the course of justice?

တရားမျှတမှုဖြစ်စဉ်မှာ ဘယ်အခန်းက သူပါဝင်နိုင်လဲ။

These questions are complicated by a tangled web of characters,

ဒီမေးခွန်းတွေဟာ Hamlet ကို မိတ်ဆွေတွေ၊ မိသားစု၊နန်းတွင်း ပုရောဟိတ်တွေ၊အချစ်ရေး

forcing Hamlet to negotiate friends, family,

စိတ်ဝင်စားမှုတွေနဲ့ ညှိနှိုင်းဖို့ တွန်းအားပေးနေတဲ့ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့

court counselors, and love interests–

သပွတ်အူကွန်ရက် ကြောင့် ရှုပ်ထွေးသွားတယ်။

many of whom possess ulterior motives.

သူတို့အများအပြားမှာတော့ ဖုံးကွယ်ထားတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေရှိကြတယ်။

The prince constantly delays and dithers over how to relate to others,

မင်းသားဟာ အခြားသူတွေနဲ့ ဘယ်လို ပတ်သက်ဖို့နဲ့ ဘယ်လို လက်စားချေဖို့

and how he should carry out revenge.

အရေးမှာ အမြဲ နှောင့်နှေးပြီး ချီတုံချတုံဖြစ်တယ်။

This can make Hamlet more than a little exasperating,

ဒါက Hamlet ကို နည်းနည်းလေးပိုပြီး စိတ်တိုစရာကောင်းအောင်လုပ်ရုံမက

but it also makes him one of the most human characters Shakespeare ever created.

ရှိတ်စပီယား ဖန်တီးခဲ့သမျှ လူသားအဆန်ဆုံး ဇာတ်ကောင်းတစ်ကောင်လည်းဖြစ်စေခဲ့တယ်။

Rather than rushing into things,

အရာတွေကို အလောတကြီး လုပ်တာအစား

Hamlet becomes consumed with the awful machinations of thinking itself.

Hamlet ဟာ စဉ်းစာခြင်းကိုယ်၌ရဲ့ဆိုးဝါးတဲ့ စက်ပုန်းခုတ်တာတွေနဲ့ လောင်မြိုက်လာတယ်။

And over the course of the play,

ပြဇာတ်တစ်လျှောက်လုံးမှာ

his endless questions come to echo throughout our own racing minds.

သူ့ရဲ့အဆုံးမရှိတဲ့မေးခွန်းတွေဟာ ပြေးနေတဲ့ စိတ်တွေကို တစ်လျှောက်လုံး ပဲ့တင်ထပ်လာတယ်။

To accomplish this,

ဒါကို ပြီးမြောက်ဖို့

Shakespeare employs his most introspective language.

ရှိတ်စပီးယားဟာ သူ့ရဲ့အတွေးနယ်အချဲ့ဆုံး ဘာသာစကားကို အသုံးပြုတယ်။

From the usurping king’s blazing contemplation of heaven and hell,

ထီးနန်းလုတဲ့ ဘုရင်ရဲ့ ကောင်းကင်ဘုံနဲ့ ငရဲအကြောင်းအလျှံညီးညီး ဆင်ခြင်ခြင်းကနေ

to the prince’s own cackling meditation on mortality,

မင်းသားရဲ့ ကိုယ်ကျင့်တရာအပေါ် စူးစူးဝါးဝါး ရှုပွားခြင်းအထိ

Shakespeare uses melancholic monologues to breathtaking effect.

ရှိတ်စပီးယားဟာ ရင်ဖိုဖွယ် ခံစားမှုရသအတွက် စိတ်ညှိုးစရာ ထိုးဇာတ်တွေသုံးတယ်။

This is perhaps best exemplified in Hamlet’s most famous declaration of angst:

အကောင်းဆုံး နမူနာက Hamlet ရဲ့အထင်ရှားဆုံး လောကကိုစိတ်ပျက်မှု ကြေညာချက်ဖြစ်လောက်တယ်။

"To be or not to be—that is the question:

"ရှင်သန်ခြင်းနဲ့ သေခြင်းဆိုတာက အငြင်းပွားဖွယ်ပါ၊

Whether ’tis nobler in the mind to suffer

ဘယ်အရာက စိတ်ထဲမှာ ပိုမြင့်မြတ်နေပါလိမ့်၊

The slings and arrows of outrageous fortune,

မဖွယ်မရာ ကံတရားရဲ့ လောက်လွှဲတွေနဲ့ မြားတွေကို က​ြံ့က​ြံခံ

Or to take arms against a sea of troubles

ဒါမှမဟုတ် ဒုက္ခပင်လယ်တစ်စင်းကို အံတုဖို့ စစ်ဆင်၊

And, by opposing, end them."

တွန်းလှန်ရင်း ဒါတွေကို အဆုံးသတ်လိုက်တော့။"

This monologue personifies Hamlet’s existential dilemma:

ဒီထိုးဇာတ်မှုက Hamlet ရဲ့ အကျပ်ရိုက်တာကို ကိုယ်စားပြုတယ်၊

being torn between thought and action,

အတွေးနဲ့ လုပ်ရပ်ကြားမှာ မဝေခွဲနိုင်ဖြစ်နေခြင်း၊

unable to choose between life and death.

ရှင်တာနဲ့ခသေတာကြားမှာ မရွေးချယ်နိုင်ခြင်းပါ။

But his endless questioning raises yet another anxiety:

ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့အဆုံးမဲ့ မေးခွန်းတွေက နောက်ထပ် ပူပန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်

is Hamlet’s madness part of a performance to confuse his enemies,

Hamlet ရဲ့ သူ့ရန်သူတွေကို စိတ်ရှုပ်ဖို့ လုပ်ဆောင်မှုရဲ့ ရူးသွပ်မှုအပိုင်းလား၊

or are we watching a character on the brink of insanity?

(သို့) စိတ်ဖောက်ပြန်လုလု ဇတ်ကောင် တစ်ကောင်ကိုကြည့်နေရခြင်းလား။

These questions weigh heavily on Hamlet’s interactions with every character.

ဒီမေးခွန်းတွေက Hamlet ရဲ့ ဇာတ်ကောင်တိုင်း နဲ့တုံ့ပြန်မှုတွေကို လေးလံစွာ ဖိစီးတယ်

And since he spends much of the play facing inward,

ပြဇာတ်ရဲ့အတော်များများမှာ အတွင်းစိတ်သန္တာန်ကို မျက်နှာမူတော့

he often fails to see the destruction left in his wake.

နိုးထတဲ့အခါ ပျက်စီးကျန်ခဲ့တာကို မြင်ဖို့ မကြာခဏ ပျက်ကွက်တယ်။

He’s particularly cruel to Ophelia,

သူဟာ အထူးသဖြင့် Ophelia ရက်စက်တယ်၊

his doomed love interest who is brought to madness by the prince’s erratic behavior.

မင်းသားရဲ့ မသေချာတဲ့ အပြုအမူကြောင့် ရူးသွပ်စေတဲ့
 ကြမ္မာငင်တဲ့အချစ်ရေးပါ။

Her fate is one example of how tragedy could have been easily avoided,

သူမရဲ့ကံကြမ္မာက အဆွေးဇာတ်ကို အလွယ်တကူ ရှောင်ရှားနိုင်ပုံရဲ့ သာဓကတစ်ခုဖြစ်ပြီး

and shows the ripple effect of Hamlet’s toxic mind games.

Hamlet ရဲ့ အဆိပ်ဖြစ်စေတဲ့ စိတ်ကစားပွဲရဲ့ ဂယက် သက်ရောက်မှုတွေကို ပြသတယ်။

Similar warning signs of tragedy are constantly overlooked throughout the play.

အဆွေးဇတ်ရဲ့ အလားတူ သတိပေးချက်တွေကို ပြဇာတ် တစ်ခုလုံးမှာ အမြဲလို လျစ်လျှူရှူတယ်။

Sometimes, these oversights occur because of willful blindness–

တစ်ခါတစ်ရံ ဒီသတိမမူမိတာတွေက ဇွတ်တရွတ်နိုင်တဲ့ မျက်ကန်းဖြစ်မှုကြောင့်ပါ

such as when Ophelia’s father dismisses Hamlet’s alarming actions

ဥပမာ Ophelia ရဲ့ဖခင်က Hamlet ရဲ့ အချစ်နာကျမှုသက်သက်ကြောင့် ထိတ်လန့်ဖွယ်

as mere lovesickness.

လုပ်ဆောင်မှုတွေကို အရေးမထားတဲ့အခါပါ။

At other points, tragedy stems from deliberate duplicity–

အခြားတင်ပြချက်တွေမှာတော့ အဆွေးဇာတ်ဟာ တမင်တကာ လှည့်စားမှုကနေ အရင်းခံတယ်။

as when a case of mistaken identity leads to yet more bloodshed.

မှားယွင်းတဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာ အဖြစ်တစ်ခုဟာ ပိုပြီး သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေတာကြောင့်ပါ။

These moments leave us with the uncomfortable knowledge

ဒီတဒင်္ဂတွေက ချန်ခဲ့တာက အမှားဟာ အကြောင်းအရာတွေကို

that tragedy evolves from human error–

ဆုံးဖြတ်ရခက်အောင်ချန်ထားဖို့ ဆိုရင်တောင် အဆွေးဇာတ်ဟာ

even if our mistake is to leave things undecided.

လူသား အမှားကနေ ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်တယ်ဆိုတဲ့ စိတ်မသက်သာစရာ အသိတစ်ခုပါ။

For all these reasons, perhaps the one thing we never doubt is Hamlet’s humanity.

ဒီအကြောင်းရပ်အားလုံးအတွက် လုံးဝ သံသယမရှိ တဲ့အရာတစ်ခုကတော့ Hamlet ရဲ့လူသားဆန်မှုပါ။

But we must constantly grapple with who the “real” Hamlet might be.

ဒါပေမဲ့ တကယ့် Hamlet က ဘယ်သူဖြစ်လောက်တယ် ဆိုတာနဲ့ အမြဲမပြတ် နပန်းလုံးရမှာပါ။

Is he a noble son avenging his father?

သူဟာ သူ့အဖေကို လက်စားချေနေတဲ့ သားကောင်းသားမြတ်လား။

Or a mad prince creating courtly chaos?

(သို့) မဟာဆန်တဲ့ ကမောက်ကမဖြစ်မှုတွေ ဖန်တီးနေတဲ့ ရူးနေတဲ့မင်းသားလား။

Should he act or observe, doubt or trust?

သူဟာ လုပ်ဆောင်၊ စောင့်ထိန်း၊ သံသယထား၊ ယုံကြည့်သင့်လား။

Who is he? Why is he here?

သူက ဘယ်သူလဲ၊ ဘာကြောင့် သူ ဒီမှာရှိနေတာလဲ။

And who’s out there– waiting in the dark?

အမှောင်ထဲမှာ စောင့်နေတဲ့ သူက ဘယ်သူလဲ။