Why should you read "Hamlet"? - Iseult Gillespie

Tłumaczenie: Mateusz Pazdur Korekta: Agnieszka Fijałkowska

"Who’s there?"

"Kto tu?"

Whispered in the dark,

Od tego pytania, wyszeptanego w mroku,

this question begins a tale of conspiracy, deception and moral ambiguity.

rozpoczyna się opowieść o spisku, oszustwie i dylematach moralnych.

And in a play where everyone has something to hide,

W sztuce, w której każdy ma coś do ukrycia,

its answer is far from simple.

trudno o prostą odpowiedź.

Written by William Shakespeare between 1599 and 1601,

"Hamlet", pisany przez Williama Szekspira między 1599 a 1601 rokiem,

"Hamlet" depicts its titular character haunted by the past,

ukazuje tytułowego bohatera prześladowanego przez przeszłość,

but immobilized by the future.

a zarazem unieruchomionego przez przyszłość.

Mere months after the sudden death of his father,

Zaledwie kilka miesięcy po nagłej śmierci ojca,

Hamlet returns from school a stranger to his own home,

Hamlet wraca ze szkoły, czując się obco we własnym domu,

and deeply unsure of what might be lurking in the shadows.

niepewny tego, co może czaić się w cieniu.

But his brooding takes a turn

Jego rozmyślania odmienia

when he’s visited by a ghost that bears his father’s face.

spotkanie z duchem o twarzy jego ojca.

The phantom claims to be the victim of a “murder most foul,”

Widmo podaje się za ofiarę "ohydnego mordu"

and convinces Hamlet that his uncle Claudius usurped the throne

i przekonuje Hamleta, że jego stryj, Klaudiusz, bezprawnie przejął tron

and stole queen Gertrude’s heart.

i skradł serce królowej Gertrudy.

The prince’s mourning turns to rage,

Żałoba księcia zmienia się w gniew

and he begins to plots his revenge

i Hamlet zaczyna obmyślać zemstę

on the new king and his court of conspirators.

na nowym królu i jego spiskujących dworzanach.

The play is an odd sort of tragedy,

Sztuka ta jest dość osobliwą tragedią,

lacking either the abrupt brutality or all-consuming romance

pozbawioną gwałtownej brutalności czy nieokiełznanego romantyzmu,

that characterize Shakespeare’s other work in the genre.

typowych dla innych dzieł Szekspira w tym gatunku.

Instead it plumbs the depths of its protagonist’s indecisiveness,

Zamiast tego, utwór analizuje głębię niezdecydowania głównego bohatera

and the tragic consequences thereof.

oraz jego tragiczne skutki.

The ghost’s revelation draws Hamlet into multiple dilemmas–

Spotkanie z duchem pociąga Hamleta w stronę licznych dylematów.

what should he do, who can he trust,

Co ma zrobić, komu może zaufać?

and what role might he play in the course of justice?

Jaką rolę może odegrać w wymierzaniu sprawiedliwości?

These questions are complicated by a tangled web of characters,

Pytania te dodatkowo komplikuje zawiła sieć innych postaci,

forcing Hamlet to negotiate friends, family,

przez co Hamlet musi położyć na szali przyjaciół, rodzinę,

court counselors, and love interests–

doradców z dworu i swoją ukochaną.

many of whom possess ulterior motives.

A wielu z tych ludzi ma własne, ukryte motywy.

The prince constantly delays and dithers over how to relate to others,

Książę ciągle zwleka z działaniem i ma rozterki co do relacji z innymi

and how he should carry out revenge.

i sposobu, w jaki ma się zemścić.

This can make Hamlet more than a little exasperating,

Hamlet może nas tym mocno irytować,

but it also makes him one of the most human characters Shakespeare ever created.

ale właśnie to czyni go jednym z bardziej "ludzkich" bohaterów szekspirowskich.

Rather than rushing into things,

Zamiast iść na żywioł,

Hamlet becomes consumed with the awful machinations of thinking itself.

Hamlet daje się pochłonąć okrutnym machinacjom samego myślenia.

And over the course of the play,

Przez całą sztukę

his endless questions come to echo throughout our own racing minds.

jego ciągłe pytania rozbrzmiewają echem w naszych rozpędzonych myślach.

To accomplish this,

Chcąc wywrzeć ten efekt,

Shakespeare employs his most introspective language.

Szekspir wykorzystuje najbardziej introspektywny język.

From the usurping king’s blazing contemplation of heaven and hell,

Od króla-uzurpatora i jego płomiennej kontemplacji o niebie i piekle

to the prince’s own cackling meditation on mortality,

aż po samego księcia i jego niezdarne rozmyślania o śmiertelności,

Shakespeare uses melancholic monologues to breathtaking effect.

Szekspir sięga po melancholijne monologi, które zapierają dech w piersiach.

This is perhaps best exemplified in Hamlet’s most famous declaration of angst:

Być może najlepszym przykładem jest najsłynniejsza deklaracja lęków Hamleta:

"To be or not to be—that is the question:

"Być albo nie być to wielkie pytanie.

Whether ’tis nobler in the mind to suffer

Jest–li w istocie szlachetniejszą rzeczą

The slings and arrows of outrageous fortune,

znosić pociski zawistnego losu

Or to take arms against a sea of troubles

czy też stawiwszy czoło morzu nędzy

And, by opposing, end them."

przez opór wybrnąć z niego?"

This monologue personifies Hamlet’s existential dilemma:

Monolog ten obrazuje dylemat egzystencjalny Hamleta:

being torn between thought and action,

rozdarcie między myślą a czynem,

unable to choose between life and death.

niemożność wyboru między życiem a śmiercią.

But his endless questioning raises yet another anxiety:

Te niekończące się pytania wzbudzają w nas niepewność:

is Hamlet’s madness part of a performance to confuse his enemies,

czy szaleństwo Hamleta to gra mająca zmylić jego wrogów,

or are we watching a character on the brink of insanity?

czy może oglądamy bohatera na krawędzi obłędu?

These questions weigh heavily on Hamlet’s interactions with every character.

Pytania te odbijają piętno na interakcjach Hamleta z innymi postaciami.

And since he spends much of the play facing inward,

A ponieważ większość sztuki spędza on skupiony na sobie,

he often fails to see the destruction left in his wake.

często nie dostrzega zniszczeń, które sam spowodował.

He’s particularly cruel to Ophelia,

Szczególnie okrutny jest dla Ofelii,

his doomed love interest who is brought to madness by the prince’s erratic behavior.

nieszczęsnej ukochanej, którą wpędza w obłęd swoim szalonym zachowaniem.

Her fate is one example of how tragedy could have been easily avoided,

Jej los to tylko jeden z przykładów tego, jak łatwo można było uniknąć tragedii

and shows the ripple effect of Hamlet’s toxic mind games.

i tego, jak dalekosiężne skutki mają toksyczne gierki myślowe Hamleta.

Similar warning signs of tragedy are constantly overlooked throughout the play.

Przez całą sztukę bohaterowie nie widzą podobnych ostrzeżeń o tragedii.

Sometimes, these oversights occur because of willful blindness–

Czasami takie przeoczenia są wynikiem rozmyślnego przymykania oczu,

such as when Ophelia’s father dismisses Hamlet’s alarming actions

na przykład wtedy, gdy ojciec Ofelii zbywa niepokojące działania Hamleta

as mere lovesickness.

jako rozterki zakochanego.

At other points, tragedy stems from deliberate duplicity–

W innych momentach tragedia jest wynikiem celowej dwulicowości.

as when a case of mistaken identity leads to yet more bloodshed.

Pomyłka co do tożsamości postaci prowadzi do kolejnego rozlewu krwi.

These moments leave us with the uncomfortable knowledge

W takich chwilach poznajemy niewygodną prawdę o tym,

that tragedy evolves from human error–

że tragedia jest owocem ludzkiego błędu,

even if our mistake is to leave things undecided.

nawet jeżeli naszym błędem jest niepodejmowanie decyzji.

For all these reasons, perhaps the one thing we never doubt is Hamlet’s humanity.

To wszystko sprawia, że nie wątpimy przynajmniej w człowieczeństwo Hamleta.

But we must constantly grapple with who the “real” Hamlet might be.

Mimo to wciąż zastanawiamy się, kim tak naprawdę jest "prawdziwy" Hamlet.

Is he a noble son avenging his father?

Szlachetnym synem, chcącym pomścić ojca?

Or a mad prince creating courtly chaos?

Czy może szalonym księciem, siejącym chaos na dworze?

Should he act or observe, doubt or trust?

Czy powinien działać, czy obserwować?

Wątpić czy ufać?

Who is he? Why is he here?

Kim jest? Dlaczego tu jest?

And who’s out there– waiting in the dark?

I kto tu jest? Kto czai się w mroku?