The life cycle of a cup of coffee - A.J. Jacobs

Translator: Kay Khaing Aung Reviewer: Sanntint Tint

How many people does it take to make a cup of coffee?

ကော်ဖီတစ်ခွက်ရဖို့အတွက် လူအင်အား ဘယ်လောက်လိုအပ်ပါသလဲ

For many of us, all it takes is a short walk and a quick pour.

ကျွန်ုပ်တို့လူအများအတွက်တော့ ခြေလှမ်း နည်းနည်းနဲ့ အမြန်ငှဲ့လိုက်ဖို့ပဲလိုပါတယ်

But this simple staple is the result of a globe-spanning process

ဒါပေမဲ့ ဒီရိုးရှင်းတဲ့အဓိကထုတ်ကုန်လေးဟာ စိတ်မကူးနိုင်ရုံတမယ် များပြားလွန်းလှတဲ့

whose cost and complexity are far greater than you might imagine.

ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေပါဝင်တဲ့ ကမ္ဘာအနှံ့ရှိလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုရဲ့ ရလဒ်ပါပဲ

It begins in a place like the remote Colombian town of Pitalito.

ကိုလံဘီယာနိုင်ငံက ဝေးလံခေါင်ဖျားတဲ့ Pitalitoမြို့လိုနေရာမှာ စတင်ပြုလုပ်ပါတယ်

Here, family farms have clear cut local forests to make room

ဒီမြို့လေးမှာ ကော်ဖီပင်တန်းတွေစနစ်တကျ စိုက်ပျိုးမယ့်နေရာဖန်တီးဖို့အတွက်

နယ်မြေသစ်တောတွေကို ရှင်းထုတ်လိုက်ပြီး မိသားစုပိုင်လယ်မြေတွေ အစားထိုးလိုက်ပါတယ်

for neat rows of Coffea trees.

These shrub-like plants were first domesticated in Ethiopia

ဒီချုံပုတ်ယောင်ယောင်အပင်တွေကို Ethiopia နိုင်ငံမှာ အဦးဆုံးစိုက်ပျိုးခဲ့ကြပြီး

and are now cultivated throughout equatorial regions.

အခုဆိုရင်တော့ အပူပိုင်းဒေသအနှံ့အပြားမှာ ပျိုးထောင်လျက်ရှိပါတယ်

Each shrub is filled with small berries called "coffee cherries."

ချုံပုတ်တစ်ခုစီတိုင်းမှာ ကော်ဖီချယ်ရီ လို့ခေါ်တဲ့ ဘယ်ရီသီးလေးတွေပြည့်နှက်နေပါတယ်

Since fruits on the same branch can ripen at different times,

အခိုင်တူပေါ်ကအသီးတွေဟာ ရင့်မှည့်ချိန်မတူတာကြောင့်

they’re best picked by hand,

အသီးတွေကို လက်နဲ့ခူးယူတာက အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းဆိုပေမဲ့

but each farm has its own method for processing the fruit.

ခြံတစ်ခြံစီတိုင်းမှာ အသီးတွေကို စီမံဖို့အတွက် သူ့နည်းလမ်းနဲ့သူရှိပါတယ်

In Pitalito, harvesters toil from dawn to dusk at high altitudes,

Pitalito မှာဆိုရင် သီးနှံဆွတ်ခူးသူတွေဟာ အရုဏ်တက်ကနေ နေဝင်သည်အထိ

often picking over 25 kilograms per shift for very low wages.

အင်မတန်နည်းပါးတဲ့လုပ်ခအတွက်နဲ့ အလုပ်ချိန် တစ်ချိန်ကို ရံဖန်ရံခါ ၂၅ကီလိုဂရမ်စာ

အားသွန်ခွန်စိုက်ဆွတ်ခူးကြပါတယ်

The workers deliver their picked cherries to the wet mill.

အလုပ်သမားတွေဟာ ခူးထားတဲ့ချယ်ရီသီးတွေကို သီးနှံကြိတ်ခွဲစက်ဆီကို ပို့ဆောင်ပါတယ်

This machine separates the seeds from the fruit,

ဒီစက်ဟာ အသီးနဲ့ အသီးထဲကအစေ့တွေကို ခွဲထုတ်ပေးပြီးတာနဲ့

and then sorts them by density.

သိပ်သည်းဆအလိုက် တူရာတူရာစုပေးပါတယ်

The heaviest, most flavorful seeds sink to the bottom of the mill,

အလေးလံဆုံးနဲ့ အနံ့အရသာအရှိဆုံးအစေ့တွေဟာ ကြိတ်ခွဲစက်ရဲ့အောက်ခြေကို မြုပ်သွားတဲ့အခါ

where they’re collected and taken to ferment

အစေ့တွေကို ရွေးထုတ်စုယူပြီး ရေစည်ပိုင်းတစ်ခုထဲမှာ

in a tub of water for one or two days.

၁ ရက် ဒါမှမဟုတ် ၂ ရက်အထိ အချဉ်ဖောက်ပါတယ်

Then, workers wash off the remaining fruit and put the seeds out to dry.

အဲဒီနောက် အလုပ်သမားတွေဟာ ကျန်ရှိတဲ့အသီးတွေကို ဆေးကြောပြီး

အစေ့တွေကို ထုတ်လှန်းပါတယ်

Some farms use machines for this process,

တချို့ခြံတွေကတော့ ဒီနည်းစနစ်အတွက် စက်တွေကို အသုံးပြုကြပေမဲ့လည်း

but in Pitalito, seeds are spread onto large mesh racks.

Pitalito မှာတော့ အစေ့တွေကို ကျယ်ပြန့်လှတဲ့ ဆန်ခါစင်ကြီးတွေပေါ် ဖြန့်ခင်းကြပါတယ်

Over the next three weeks, workers rake the seeds regularly

ရက်သတ္တပတ် နောက် ၃ ပတ်ကျော်တဲ့အထိ အလုပ်သမားတွေဟာ အစေ့တွေ

တပြေးညီခြောက်သွေ့တာသေချာစေဖို့အတွက် ပုံမှန် တရစပ်မွှေနှောက်ပေးပါတယ်

to ensure they dry evenly.

Once the coffee beans are dry,

ကော်ဖီစေ့တွေ ခြောက်သွေ့သွားတာနဲ့

a truck takes them to a nearby mill with several specialized machines.

အထူးတီထွင်ထားတဲ့စက်တချို့ရှိတဲ့ အနီးအနားက စက်ရုံတစ်ခုကို ကုန်တင်ကားနဲ့ပို့ဆောင်ပါတယ်

An air blower re-sorts the seeds by density,

အစေ့တွေကို လေမှုတ်စက်က သိပ်သည်းဆအလိုက် တူရာတူရာထပ်စု

an assortment of sieves filter them by size,

အမျိုးစုံသောဆန်ခါတွေက အရွယ်အစားအလိုက် စစ်ထုတ်လိုက်ပြီး

and an optical scanner sorts by color.

အမြင်နဲ့ခွဲခြားပေးတဲ့စကင်နာက အရောင်အလိုက် စုပေးပါတယ်

At this point, professionals called Q-graders select samples

ဒီအဆင့်မှာတော့ အဆင့်သတ်မှတ်သူ Q ဆိုတဲ့ ပညာရှင်တွေဟာ ကော်ဖီစေ့နမူနာတွေကို

of beans to roast and brew.

လှော်ဖို့နဲ့ ကျိုဖို့အတွက် ရွေးချယ်ပါတယ်

In a process called "cupping," they evaluate the coffee’s taste, aroma,

သူတို့ဟာ cupping ဆိုတဲ့အဆင့်မှာ ကော်ဖီရဲ့ အရသာ ရနံ့ နဲ့ အနေအထားတို့ကို

and mouthfeel to determine its quality.

ကော်ဖီရဲ့အရည်အသွေးကို သတ်မှတ်ဖို့အတွက် တန်ဖိုးဖြတ်ပါတယ်

ဒီပညာရှင်တွေဟာ ကော်ဖီစေ့တွေကို အဆင့်သတ်မှတ်ပေးလိုက်ပြီး

These experts give the beans a grade, and get them ready to ship.

နေရာအနှံ့ပို့ဆောင်ဖို့ အသင့်ပြင်ပေးလိုက်ပါတယ်

Workers load burlap sacks containing up to 70 kilograms

လုပ်သားတွေဟာ အမျိုးအစားခွဲပြီးသားကော်ဖီစေ့ အခြောက်တွေ ၇၀ ကီလိုဂရမ်အထိဖြည့်ထားတဲ့

of dried and sorted coffee beans onto steel shipping containers,

ဖျင်ကြမ်းအိတ်တွေကို စတီးလ်သင်္ဘော ကွန်တိန်နာတွေပေါ် တင်လိုက်ပါတယ်

each able to carry up to 21 metric tons of coffee.

တစ်ယောက်ကို ကော်ဖီ ၂၁ မက်ထရစ်တန်အထိ သယ်ယူနိုင်တဲ့အလေးချိန်နဲ့ပေါ့

From tropical ports, cargo ships crewed by over 25 people

အပူပိုင်းဆိပ်ကမ်းတွေကနေတဆင့် သင်္ဘောသား ၂၅ ဦးကျော်လိုက်ပါတဲ့ ကုန်တင်သင်္ဘောတွေဟာ

transport coffee around the world

ကော်ဖီစေ့တွေကို ကမ္ဘာအနှံ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးပါတယ်

But no country imports more coffee than the United States,

ဒါပေမဲ့ ဘယ်နိုင်ငံမှ အမေရိကန်နိုင်ငံလောက် ကော်ဖီစေ့တွေကို မတင်သွင်းပါဘူး

နယူးယောက်မြို့တစ်မြို့တည်းတင် နေ့စဉ်ရက်ဆက် ကော်ဖီခွက်ပေါင်း

with New York City alone consuming millions of cups every day.

သန်းနဲ့ချီ သောက်သုံးကြတဲ့အတွက်ကြောင့်ပါပဲ

After the long journey from Colombia to New Jersey,

ကိုလံဘီယာကနေ နယူးဂျာစီအထိ ရှည်လျားတဲ့ခရီးစဉ်အပြီးမှာတော့

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ကော်ဖီစေ့တွေဟာ အကောက်ခွန်ဆိပ်ကမ်းကို ဖြတ်သန်းရပါတယ်

our coffee beans pass through customs.

Once dockworkers unload the container,

ဆိပ်ကမ်းလုပ်သားတွေ ကုန်ချပြီးတာနဲ့

a fleet of eighteen-wheelers transport the coffee to a nearby warehouse,

ကော်ဖီစေ့တွေကို ဘီး ၁၈ ဘီးပါ ကုန်တင်ကားကြီးတွေနဲ့ အနီးအနားက

ဂိုဒေါင်ကနေတဆင့် အလှော်စက်ရုံဆီကို ပို့ဆောင်ပါတယ်

and then to a roastery.

Here the beans go into a roasting machine, stirred by a metallic arm

ဒီမှာဆိုရင် ကော်ဖီစေ့တွေကို အလှော်စက်ထဲ ထည့်လှော် သတ္တုမောင်းတံနဲ့မွှေပြီး

and heated by a gas-powered fire.

ဓာတ်ငွေ့စွမ်းအင်သုံးမီးဖိုနဲ့ အပူပေးပါတယ်

Nearby sensors monitor the coffee’s moisture level, chemical stability,

အနီးအနားက အာရုံခံကိရိယာတွေဟာ ကော်ဖီရဲ့ စိုထိုင်းဆအဆင့် ဓာတုပစ္စည်းတည်ငြိမ်မှုနဲ့

and temperature, while trained coffee engineers manually adjust these levels

အပူချိန်တို့ကို မှတ်ပေးတာမှာ ကျွမ်းကျင် ကော်ဖီအင်ဂျင်နီယာတွေက ဒီအဆင့်တွေကို

throughout the twelve-minute roasting cycle.

၁၂ မိနစ်စာ ကော်ဖီလှော်နေစဉ်တစ်လျှောက်လုံး လက်နဲ့ချိန်ညှိ‌ပေးနေတုန်းမှာပါ

This process releases oil within the seed,

ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ ကော်ဖီစေ့ထဲက အဆီကိုထုတ်ပေးပြီး

transforming the seeds into grindable, brewable beans

အစေ့တွေကို ကြိတ်ခြေနိုင်တဲ့ ကျိုနိုင်တဲ့

ရနံ့မွှေးမွှေးနဲ့ အညိုရင့်ရောင်အစေ့တွေ အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးပါတယ်

with a dark brown color and rich aroma.

After roasting, workers pack the beans into five-pound bags,

ကော်ဖီလှော်ပြီးနောက် လုပ်သားတွေဟာ ကော်ဖီစေ့တွေကို

၅ ပေါင်လေးတဲ့အိတ်တွေထဲ ထုပ်ပိုးပြီး

which a fleet of vans deliver to cafes and stores across the city.

မြို့အနှံ့က ကော်ဖီဆိုင်တွေနဲ့ စတိုးဆိုင် တွေဆီကို ဗန်ကားအစုလိုက်နဲ့ ပို့ဆောင်ပါတယ်

The coffee is now so close you can smell it,

အခုဆိုရင်တော့ ကော်ဖီဟာအနံ့ခံကြည့်လို့ရတဲ့ အနေအထားမှာရှိနေပြီဆိုပေမဲ့

but it needs more help for the final stretch.

နောက်ဆုံးအကျော့အတွက် အကူအညီထပ်လိုနေပါသေးတယ်

Each coffee company has a head buyer

ကော်ဖီကုမ္ပဏီတစ်ခုချင်းဆီမှာ ကမ္ဘာအနှံ့က ကော်ဖီစေ့တွေကို

who carefully selects beans from all over the world.

ဂရုတစိုက်ရွေးချယ်တဲ့ ထိပ်သီးပိုင်းဝယ်ယူသူတစ်ဦးရှိပါတယ်

Logistics teams manage bean delivery routes,

ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအဖွဲ့က ကော်ဖီစေ့ သယ်ယူတဲ့လမ်းကြောင်းတွေကို စီမံပြီး

and brave baristas across the city serve this caffeinated elixir

မြို့အနှံ့က ကော်ဖီဖျော်ဆရာကြီးတွေက ဒီကဖိန်းဓာတ်များများပါဝင်တဲ့ ဆေးတစ်ဖုံကို

to scores of hurried customers.

အလျင်လိုနေတဲ့ သောက်သောက်လဲမှာယူသူတွေကို တည်ခင်းပေးပါတယ်

All in all, it takes hundreds of people to get coffee to its intended destination—

အားလုံးခြုံကြည့်ရရင် ကော်ဖီကို လိုချင်တဲ့ အနေအထားအထိရောက်ဖို့အတွက် လူရာချီပါဝင်ရပြီး

and that’s not counting everyone maintaining the infrastructure

ခရီးစဉ်ဖြစ်မြောက်ဖို့အတွက် အခြေခံအဆင့်တွေကို ပံ့ပိုးပေးသူများကိုတော့

that makes the journey possible.

ထည့်မတွက်ထားပါဘူး

Many of these individuals work for low pay in dangerous conditions—

ဒီလုပ်သားများဟာ အန္တရာယ်ရှိတဲ့လုပ်ငန်းခွင် တွေမှာ လုပ်ခအနည်းငယ်အတွက် အလုပ်လုပ်ရပြီး

and some aren’t paid at all.

တချို့လုပ်သားတွေဟာ လုပ်ခလစာ လုံးဝမရတဲ့အထိတောင်ပါပဲ

So while we might marvel at the global network behind this commodity,

ဒီတော့ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ဒီကုန်ပစ္စည်း နောက်ကွယ်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကွန်ရက်ကြီးကို

let’s make sure we don’t value the final product

အံ့အားသင့်ကောင်းသင့်နိုင်တုန်းမှာ ဒီထုတ်ကုန်ကိုဖန်တီးပေးတဲ့လူတွေထက်

more than the people who make it.

တန်ဖိုးမထားဘူးဆိုတာတော့ သေချာပါစေ