The life cycle of a cup of coffee - A.J. Jacobs

Translator: tania sarwar Reviewer: Daban Q. Jaff

How many people does it take to make a cup of coffee?

چەند کەسی دەوێت بۆ دروستکردنی کوپێک قاوە؟

For many of us, all it takes is a short walk and a quick pour.

بۆ زۆربەمان، تەنها ڕۆیشتنێک کورت و ڕژێنێکی خێرای دەوێت.

But this simple staple is the result of a globe-spanning process

بەڵام ئەم بنچینە سادەیە ئەنجامی پرۆسەی جیهانی بستێکە

whose cost and complexity are far greater than you might imagine.

کە تێچووی و ئاڵۆزی زۆر گەورەترە لەوەی کە خەیاڵ دەکەیت.

It begins in a place like the remote Colombian town of Pitalito.

لە شوێنێک دەست پێ دەکات وەکو دووری ناچەی کۆلۆمبیا لە پیتالیتۆ.

Here, family farms have clear cut local forests to make room

لێرە، کێڵگە خێزانیەکان دارستانە ناوەخۆییەکان هەیە بۆ دروستکردنی

for neat rows of Coffea trees.

ژوورێک بۆ دارەکانی قاوە.

These shrub-like plants were first domesticated in Ethiopia

ئەم چڵانە وەکو ڕووەک یەکەم جار بوون خۆماڵی کران لە ئینسۆپیا

and are now cultivated throughout equatorial regions.

و ئێستاش بە درێژای ناوچە ئیستوەکییەکان دەگووترێت.

Each shrub is filled with small berries called "coffee cherries."

هەریەک لەم چڵانە پڕە لە تووی بچووک کە پێی دەگوترێت ” تووی قاوە“.

Since fruits on the same branch can ripen at different times,

لەوکاتەوەی میوەکان لە هەمان لق پێبگات لە کاتی جیاواز،

they’re best picked by hand,

ئەوان باشترینیان بەدەست هەڵگیراوە،

but each farm has its own method for processing the fruit.

بەڵام هەر کێڵگەیەک ڕێگەی تایبەت بە خۆی هەیە بۆ پرۆسەی میوە.

In Pitalito, harvesters toil from dawn to dusk at high altitudes,

لە پیتالیتۆ، رەنجی دەڕاسەکان لە بەرەبەیانە بۆ خۆرئاوابوون بە درێژی بەرزایی،

often picking over 25 kilograms per shift for very low wages.

زۆر جار زیاتر لە ٢٥ کیلۆگرام هەڵدەبژێرن بۆ هەر کارێک بە کرێیەکی کەم.

The workers deliver their picked cherries to the wet mill.

کرێکارەکان گێلاسەکانیان هەڵگرتووە بۆ ئاشی تەڕ.

This machine separates the seeds from the fruit,

ئەم ئامێرە تووەکان لە میوەکان جیا دەکاتەوە،

and then sorts them by density.

باشان بە چڕی پۆلێنیان دەکات.

The heaviest, most flavorful seeds sink to the bottom of the mill,

قورسترین، تامترین تۆییەکان لە خوارەوەی ئاشەکەیە،

where they’re collected and taken to ferment

کە تیادا کۆدەکرێنەوە و دەبردرێن بۆ هەورکردن

in a tub of water for one or two days.

لە توبێکی ئاو بۆ ڕۆژێک یان دوو.

Then, workers wash off the remaining fruit and put the seeds out to dry.

دواتر، کرێکارەکارەکان میوەی ماوە دەشۆن و تۆییەکان دەردەهێنن بۆ وشکبوونەوە.

Some farms use machines for this process,

هەندێک کێڵگە بۆ ئەم کارە ئەم ئامێرە بەکار دەهێنن،

but in Pitalito, seeds are spread onto large mesh racks.

بەڵلام لە پیتالیتۆ، تۆییەکان بڵاوەدەبنەوە بۆ ناو ڕاکەکانی مێشێکی گەورە.

Over the next three weeks, workers rake the seeds regularly

دوای سێ هەفتەی تر، کرێکارەکان تۆییەکان بە ڕێکوپێکی دەڕێژن

to ensure they dry evenly.

بۆ ئەوەی بە یەکسانی وشک ببنەوە.

Once the coffee beans are dry,

کاتێک فاسۆلیای قاوەکە وشک بۆوە،

a truck takes them to a nearby mill with several specialized machines.

بارهەڵگرێک بۆ ئاشێکی نزیک دەیان بات لەگەڵ چەندین ئامێر.

An air blower re-sorts the seeds by density,

هەوایەک تۆیەکان بە چڕی ڕیز دەکات.

an assortment of sieves filter them by size,

کۆکردنەوەیەک لە سیوەکان فلتەریان دەکات بە قەبارە،

and an optical scanner sorts by color.

وە پشکنەرێکی بینایی بە پێی رەنگ پۆلێن دەکات.

At this point, professionals called Q-graders select samples

لەم پۆینتەدا، پیشەگەران پێی دەڵێن نمرەکانی Q نموونە دیارییەکە

of beans to roast and brew.

لە فاسۆلییەکان بۆ برژاندن و کوڵاندن.

In a process called "cupping," they evaluate the coffee’s taste, aroma,

لە پرۆسەیەک بەناوی “کوپینگ” تامی قاوەکە، بۆنی خۆش،

and mouthfeel to determine its quality.

و تامی دەمهەڵسەدەنگێنێ بۆ زانینی کوالیتەکە.

These experts give the beans a grade, and get them ready to ship.

ئەم پسپۆڕانە نمرەی بە پاقلەکان دەدەن و ئامادەیان دەکەن بۆ ڕۆیشتن.

Workers load burlap sacks containing up to 70 kilograms

کریکارەکان بورلاپ بار دەکەن کە پڕە لە ٧٠ کیلۆگرام

of dried and sorted coffee beans onto steel shipping containers,

لە پاقلەی وشک و پۆلێنکراوە بۆ ناو گواستەنوەی پۆڵا،

each able to carry up to 21 metric tons of coffee.

هەریەکێکیان دەتوانن زیاتر لە ٢١ مەتری قاوە هەڵبگرن.

From tropical ports, cargo ships crewed by over 25 people

لە بەندەرەکانی گەرمەوسەوە، کەشتی بار هەڵگرەکان زیاتر لە ٢٥ کەسەوە

transport coffee around the world

قاوە دەگوازنەوە لە دەوروبەری جیهان

But no country imports more coffee than the United States,

بەڵام هیچ وڵاتێک قاوە هاوردە ناکات لە ولایەتە یەکگرتووەکان،

with New York City alone consuming millions of cups every day.

لەگەڵ نیویۆڕرک سیتی تەنها لە میلیلۆن کوپ دەخورێتەوە هەموو ڕۆژێک.

After the long journey from Colombia to New Jersey,

دوای گەشتێکی درێژ لە کۆلۆمبیا بۆ نیو جێرسی،

our coffee beans pass through customs.

پاقلەی قاوەکانمان بەگومرگدا تێپەڕ دەبێت.

Once dockworkers unload the container,

کاتێک کرێکارەکان دەفرەکە دا،دەبەزێنن

a fleet of eighteen-wheelers transport the coffee to a nearby warehouse,

کەشتییەکی هەژدە تایە قاوەکە دەگوازێتەوە بۆ نزیکترین شوێنەوار.

and then to a roastery.

و دواتر بۆ برژاندن.

Here the beans go into a roasting machine, stirred by a metallic arm

لێرە پاقلەکان دەکرێنە ناو ئامێری برژاندن، بە هۆی بازوێکی میتاڵی دەسوڕیتەوە

and heated by a gas-powered fire.

و گەرم دەکرێتەوە بەهۆی ئاگرێکی گازی بەهێزکراو.

Nearby sensors monitor the coffee’s moisture level, chemical stability,

هەستیارەکانی نزیک چاودێری ئاستی شێی قاوەکان ، ڕێژەی کیمیایی،

and temperature, while trained coffee engineers manually adjust these levels

و پلەی گەرمی دەکەن، لە کاتێکدا ئەندازیاران قاوەی مەشق پێکراو ئەم ئاستانە ڕێک دەخەن

throughout the twelve-minute roasting cycle.

بەدرێژایی دوازدە خی برژانەوەی گۆشت.

This process releases oil within the seed,

ئەم پرۆسەیە ڕوونەکە دەردەدات لە تۆییەکە،

transforming the seeds into grindable, brewable beans

گۆڕینی تۆییەکان بۆ زەوی کردن، برێکراوی پاقلە

with a dark brown color and rich aroma.

لەگەڵ ڕەنگێکی قاوەیی تۆخ و پڕ لە بۆنی خۆش.

After roasting, workers pack the beans into five-pound bags,

دوای برژاندن، کرێکارەکان پاقلەکان هەڵدەگرن بۆ ناو سندوقی پێنج پاوەند،

which a fleet of vans deliver to cafes and stores across the city.

کە ئۆتۆمبێلی کارگوزاری دەیبات بۆ کافتریا و دوکان لە سەرانسەری شارەکە.

The coffee is now so close you can smell it,

قاوەکە ئێستا ئەوەندە نزیکە دەتوانی بۆنی بکەیت،

but it needs more help for the final stretch.

بەڵام پێویستی بە یارمەتی زیاتر دەبێت بۆ کۆتا درێژکردنەوە.

Each coffee company has a head buyer

هەر یەک لە کۆمپانییایی قاوە کڕیارێکی بەرزی لەسەرە

who carefully selects beans from all over the world.

کە بە وردی پاقلەکان هەڵدەبژێریت لە دەوروبەری جیهان.

Logistics teams manage bean delivery routes,

گروپی لۆجستیک ڕێڕەوەکانی گەیاندنی پاقلە بەڕێوەدەبەن،

and brave baristas across the city serve this caffeinated elixir

وە باریستا قارەمانەکان لە سەرانسەری شارەکە خزمەتی ئێکسیرە کافێنکراوە دەکەن

to scores of hurried customers.

بۆ بەدەست هێنانی ژمارەیەکی زۆر لە کڕیار.

All in all, it takes hundreds of people to get coffee to its intended destination—

هەموو لە هەمووی، سەدەها خەڵکی دەوێت بۆ گەیاندی قاوەکە بۆ ئەو شوێنە کە پێویستە

and that’s not counting everyone maintaining the infrastructure

ئەمەش ئەژمارکردنی هەموو کەسێک نییە کە ژێرخانە بەسەرەکی دەکەن

that makes the journey possible.

ئەوە وا لە گەشتەکە دەکات گونجاو بێت.

Many of these individuals work for low pay in dangerous conditions—

زۆری ئەم تاکانە بۆ پارەیەکی کەم کار دەکەن لە حاڵەتێکی مەترسیدار

and some aren’t paid at all.

و هەندێکییان پارەیان پێ نادرێت.

So while we might marvel at the global network behind this commodity,

کاتێکدا ئێمە لەوانەیە سەڕسورهێن بین لە تۆڕ کۆمەڵاتییە جیهانەکان کە ئەم کاڵایە بەرین،

let’s make sure we don’t value the final product

با دڵنییا بین بەهای بەرهەمی کۆتایی بە نرخ نەکەین

more than the people who make it.

زیاتر لە کەسانەی کە دروستی دەکەن.