The history of the world according to cats - Eva-Maria Geigl

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

On May 27th, 1941, the German battleship Bismarck sank in a fierce firefight,

၁၉၄၁ ခုနှစ်မေလ၂၇ရက်တွင် ဂျာမန်တိုက်သင်္ဘော Bismarck တိုက်ပွဲကြောင့် နစ်မြှုပ်သွားရာ၊

leaving only 118 of her 2,200 crew members alive.

သင်္ဘောသား ၂၂၀၀ အနက် ၁၁၈ ဦးသာ အသက်ရှင် ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတယ်။

But when a British destroyer came to collect the prisoners,

ဒါပေမဲ့ ဗြိတိသျှဖျက်သင်္ဘောက အကျဉ်းသားတွေကို ကယ်တင်ဖို့ လာတော့၊

they found an unexpected survivor -

လုံးဝ မျှော်လင့်မရတဲ့ အသက်ရှင် ကျန်ရစ်သူကို တွေ့ခဲ့ကြတယ် -

a black and white cat clinging to a floating plank.

ရေထဲမျောနေတဲ့ ပျဉ်ပြားကို ဖက်နေခဲ့တဲ့ ဖြူနက်ရောင် ကြောင်ပါ။

For the next several months this cat hunted rats and raised British morale -

နောက်ပိုင်း လအတော်ကြာ အဲဒီကြောင်ဟာ ကြွက်တွေဖမ်းရင်း ဗြိတိသျှ ဝန်ထမ်းဖြစ်လာတာ

until a sudden torpedo strike shattered the hull and sank the ship.

တော်ပီဒို ပစ်ခတ်မှုကြောင့် သင်္ဘော နစ်မြုပ်သွားတဲ့အထိပါပဲ။

But, miraculously, not the cat.

ဒါပေမဲ့၊ အံ့ဖွယ်ကောင်းတာက ကြောင်ဟာ မြုပ်မသွားခဲ့ပါ။

Nicknamed Unsinkable Sam,

ချစ်စနိုးအမည် Unsinkable Sam ကို ရခဲ့တဲ့

he rode to Gibraltar with the rescued crew

ကြောင်ဟာ ကယ်တင်ခံခဲ့ကြရတဲ့ သင်္ဘောသား တွေနဲ့ ဂျီဘရောလ်တာကို ရောက်သွားပြီး

and served as a ship cat on three more vessels –

နောက် သင်္ဘော သုံးစီးမှာ သင်္ဘောကြောင်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တယ် -

one of which also sank - before retiring to the Belfast Home for Sailors.

၎င်းတို့ထဲက တစ်စီးဟာ မြုပ်သွားခဲ့ပေမဲ့ Belfast Home for Sailors မှာ အနားယူခဲ့တယ်။

Many may not think of cats as serviceable sailors,

လူအများစုက ကြောင်တွေဟာ သင်္ဘောသားအဖြစ် ဝန်ထမ်းနိုင်ကြတာကို

or cooperative companions of any kind.

ဒါမှမဟုတ် တနည်းနည်းနဲ့ အသုံးဝင်နိုင်တာ မယုံချင်ကြပါ။

But cats have been working alongside humans for thousands of years -

ဒါပေမဲ့ ကြောင်တွေဟာ နှစ်တွေထောင်နဲ့ချီပြီး လူတွေနဲ့ အတူတူ နေထိုင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြတယ်-

helping us just as often as we help them.

ကျုပ်တို့က သူတို့ကို ကူညီပေးကြသလိုပဲ သူတို့ကပါ ကျုပ်တို့ကို ကူပေးလာခဲ့ကြတာပါ။

So how did these solitary creatures go from wild predator to naval officer

အသားစား အရိုင်းကောင်ကနေပြီး ၎င်းတို့ဟာ ရေတပ်အမှုထမ်းတွေနဲ့

to sofa sidekick?

ဆိုဖာ ပေါ်မှာ လှဲနေသူတွေ ဘယ်လိုလုပ် ဖြစ်လာကြတာလဲ။

The domestication of the modern house cat

မျက်မှောက်ခေတ် ကြောင်တွေကို အိမ်မွေး တိရစ္ဆာန်အဖြစ် မွေးမြူမှုကို

can be traced back to more than 10,000 years ago in the Fertile Crescent,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀၀၀၀ ကျော်အထိ ခြေရာခံ ရနိုင်ပြီး ကျောက်ခေတ်သစ်ရဲ့ အစပိုင်း

at the start of the Neolithic era.

မြေဩဇာ ကောင်းခဲ့တဲ့ လခြမ်း ဒေသမှာ စတင်ခဲ့တယ်။

People were learning to bend nature to their will,

လူတွေ သဘာဝကို သူတို့အတွက် အသုံးချရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်မှာ

producing much more food than farmers could eat at one time.

လယ်သမားတွေ တစ်ကြိမ်စားရန် လိုတာထက်ကို ပိုများပြားစွာ ထုတ်လုပ်လာချိန်မှာပါ။

These Neolithic farmers stored their excess grain in large pits and short, clay silos.

ကျောက်ခေတ်သစ် လယ်သမားတွေဟာ ပိုလျှံတဲ့ စပါး ကို တွင်းကြီးများ၊ စဉ့်အိုးများထဲ ထားကြတယ်

But these stores of food attracted hordes of rodents,

ဒါပေမဲ့ သိုလှောင်ထားတဲ့ အစားအစာတွေဟာ ကြွက်တွေအတွက်ရော

as well as their predator, Felis silvestris lybica -

သူတို့ကို စားကြပြီး မြောက်အာဖရိကနဲ့ အရှေ့တောင်အာရှမှာ ကြက်စားတဲ့

the wildcat found across North Africa and Southwest Asia.

Felis silvestris lybica ခေါ် ကြောင်ရိုင်း အတွက်ပါ မက်လုံးကြီး ဖြစ်လာတယ်။

These wildcats were fast, fierce, carnivorous hunters.

အဲဒီကြောင်ရိုင်းတွေဟာ ဖြတ်လတ်ပြီး ကြောက် စရာ ကောင်းလျက် အသားစားမုဆိုးတွေပါ။

And they were remarkably similar in size and appearance to today’s domestic cats.

၎င်းတို့ဟာ ဒီနေ့ အိမ်မွေး ကြောင်တွေနဲ့ ဆင်တူလျက် အရွယ်လည်း တူခဲ့ကြတယ်။

The main differences being that ancient wildcats were more muscular,

ရှေးခေတ် ကြောင်ရိုင်းတွေရဲ့ အဓိက ခြားနား ချက်က ကြွက်သားပိုအားကောင်းပြီး၊

had striped coats, and were less social towards other cats and humans.

အရေခွံမှာ အစင်းတွေပါခဲ့ပြီး ဒီပြင်ကြောင် များနဲ့ လူတွေနဲ့ သိပ် မဆက်ဆံခဲ့ကြပါ။

The abundance of prey in rodent-infested granaries

စပါးကျီများထဲမှာ ကြွက်တွေနဲ့ ပြည့်နေခဲ့ခြင်းက

drew in these typically solitary animals.

အဲဒီလို အသားစား အကောင်တွေကို ဆွဲဆောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

အဲဒီ ကြောင်ရိုင်းတွေက လူသားတွေနဲ့ ကြောင်တွေ အနီးမှာ ရှိနေကြတာကို

And as the wildcats learned to tolerate the presence of humans

and other cats during mealtime,

သည်းခံလျက် ကျက်စားလာခဲ့ကြတယ်။

we think that farmers likewise tolerated the cats in exchange for free pest control.

လယ်သမားတွေကလည်း ပိုးသတ်ဆေး သုံးရန်မလိုလို့ ကြောင်တွေကို လက်ခံလာခဲ့ကြပုံ ရတယ်။

The relationship was so beneficial that the cats migrated with Neolithic farmers

သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံမှုဟာ သိပ်အကျိုးရှိခဲ့လို့ ကြောင်တွေဟာ ကျောက်ခေတ် လယ်သမားတွေနဲ့အတူ

Anatolia မှ ဥရောပနဲ့ မြေထဲပင်လယ်ဒသေကို ရွေ့ပြောင်းခဲ့ကြတယ်။

from Anatolia into Europe and the Mediterranean.

အဖျက်ကောင်တွေဟာ သမုဒ္ဒရာထဲ သွားလာသူအတွက် အဓိက အန္တရာယ်ပါ။

Vermin were a major scourge of the seven seas.

They ate provisions and gnawed at lines of rope,

သူတို့ဟာ စားနပ်ရိက္ခာကို စားကြတဲ့အပြင် ကြိုးတွေကို ကိုက်ဖဲ့ခဲ့ကြရာ၊

so cats had long since become essential sailing companions.

ကြောင်တွေဟာ ပင်လယ်ကို ကူးဖြတ်ရာတွင် အရေးပါတဲ့ အပေါင်းအဘော် ဖြစ်လာခဲ့ကြတယ်။

Around the same time these Anatolian globe trotting cats set sail,

Anatolia မှ ကြောင်တွေ ပင်လယ်ထဲ ကူးလူးသွားနေချိန် လောက်မှာပဲ

အီဂျစ်လူမျိုးတို့ကလည်း သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင် ကြောင်တွေကို အိမ်မှာ မွေးလာခဲ့ကြတယ်။

the Egyptians domesticated their own local cats.

Revered for their ability to dispatch venomous snakes, catch birds, and kill rats,

အဆိပ်ပြင်း မြွေတွေကို တွန်းလှန်နိုင်ပြီး ငှက်တွေ ဖမ်းခြင်းနဲ့ ကြွက်တွေကို သတ်ခြင်း

domestic cats became important to Egyptian religious culture.

အိမ်မွေးကြောင်တွေဟာ အီဂျစ်ရဲ့ ဘာသာရေ အတွက်ပါ အရေးပါလာခဲ့ကြတယ်။

They gained immortality in frescos, hieroglyphs, statues, and even tombs,

သူတို့ကို နံရံပန်းချီများ၊ ရုပ်စာများ၊ ရုပ်ထုများနဲ့ သင်္ချိုင်းဂူများထဲမှာ

mummified alongside their owners.

သူတို့ရဲ့ပိုင်ရှင်များရဲ့ ဘေးမှာ သဂြိုဟ်ခံခဲ့ကြရတယ်။

Egyptian ship cats cruised the Nile,

အီဂျစ် သင်္ဘောကြောင်တွေဟာ နိုင်းမြစ် တစ်လျှောက် ကင်းလှည့်ခဲ့ကြလို့

holding poisonous river snakes at bay.

အဆိပ်ပြင်းတဲ့ မြစ်ထဲက မြွေတွေကို ပင်လယ်ကွေ့မှာ ထိန်းပေးခဲ့ကြတယ်။

And after graduating to larger vessels,

နောက်မှာ ပိုကြီးတဲ့ သင်္ဘောတွေပေါ် တက်လိုက်လာကြခြင်းဖြင့်

they too began to migrate from port to port.

၎င်းတို့ဟာလည်း ဆိပ်ကမ်း တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ရွှေ့ပြောင်းလာကြတယ်။

During the time of the Roman Empire, ships traveling between India and Egypt

ရောမအင်ပါယာ ခေတ်တုန်းက အိန္ဒိယနဲ့ အီဂျစ် အကြားမှာ သွားလာနေကြတဲ့ သင်္ဘောတွေဟာ

carried the lineage of the central Asian wildcat F. s. ornata.

ဗဟိုအာရှမှ F. s. ornata ကြောင်ရိုင်းတွေ ကိုပါ သယ်ဆောင်လာခဲ့ကြတယ်။

Centuries later, in the Middle Ages, Egyptian cats voyaged up to the Baltic Sea

ရာစုနှစ်ချီ ကြာလာလို့ ခေတ်လယ်ပိုင်းမှာ အီဂျစ်ကြောင်များဟာ ဘောလ်တစ် ပင်လယ်ဆီကို

on the ships of Viking seafarers.

ဗိုက်ကင်းသင်္ဘောသားများနဲ့ ခရီးထွက်ခဲ့ကြတယ်။

And both the Near Eastern and North African wildcats

အနီးပိုင်း အရှေ့ဒေသနဲ့ မြောက် အာဖရိက တောင်ရိုင်းများဟာ

– probably tamed at this point -- continued to travel across Europe,

အဲဒီအချိန်မှာ ယာဉ်ပါးနေကြပြီ ဖြစ်ပုံရလျက် ဥပရာပ တစ်ဝမ်းမှာ သွားလာနေကြပြီး

eventually setting sail for Australia and the Americas.

နောက်ဆုံးမှာတော့ သြစတြေးလျနဲ့ အမေရိကတိုက်သို့ ကူးသွားခဲ့ကြပါတယ်။

Today, most house cats have descended

ဒီနေ့ ကြောင်များကို လိုက်ကြည့်ရင် အများစုတို့ဟာ

from either the Near Eastern or the Egyptian lineage of F.s.lybica.

အနီးပိုင်း အရှေ့ဒေသ သို့မဟုတ် F.s.lybica အီဂျစ် အမျိုးမှ ဆင်းသက်ခဲ့ကြတာပါ။

But close analysis of the genomes and coat patterns of modern cats

ကြောင်တွေရဲ့ ဗီဇရင်းမြစ်များနဲ့ မျက်မှောက် ကြောင်များရဲ့ အဆင်ကို ကြည့်ရခြင်းအားဖြင့်

tells us that unlike dogs,

ရာစုနှစ်နဲ့ချီပြီး မျိုးစပ်လာခဲ့ကြတဲ့

which have undergone centuries of selective breeding,

ခွေးတွေနဲ့မတူဘဲ

modern cats are genetically very similar to ancient cats.

မျက်မှောက်ခေတ် ကြောင်တွေဟာ မျိုရိုးဗီဇအရ ရှေးခေတ်ကြောင်တွေနဲ့ သိပ်ကို ဆင်တူကြပါတယ်။

And apart from making them more social and docile,

၎င်းတို့ကို လူတွေနဲ့ ဆက်ဆံလာစေရန်နဲ့ အိမ်မှာ မွေးရန် လုပ်နိုင်ခဲ့တာက လွဲလို့

we’ve done little to alter their natural behaviors.

၎င်းတို့ရဲ့ သဘာဝ ပြုမူပုံကိုတော့ နည်းနည်းလေးသာ ပြောင်းလဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

In other words, cats today are more or less as they’ve always been: Wild animals.

တနည်းပြောရရင်၊ ဒီနေ့ ကြောင်တွေဟာ ထာဝရ တိရိစ္ဆာန် အရိုင်းတွေ ဖြစ်နေကြတုန်းပါပဲ။

မကြောက်မရွံ အမဲလိုက်သူတွေ၊ ကျုပ်တို့ကို သူတို့ရဲ့ ပိုင်ရှင်များရယ်လို့ မမြင်ပါဘူး။

Fierce hunters. Creatures that don’t see us as their keepers.

And given our long history together, they might not be wrong.

ကျွန်ုပ်တို့ အတူနေတဲ့ သမိုင်းက ကြာလှပြီ ဆိုတော့ သူတို့ မမှားကြဘူးနဲ့ တူပါတယ်။