The history of the world according to cats - Eva-Maria Geigl

Çeviri: Feza Sönmez Gözden geçirme: Nihal Aksakal

On May 27th, 1941, the German battleship Bismarck sank in a fierce firefight,

27 Mayıs 1941'de Alman savaş gemisi Bismarck, 2200 kişilik ekibinden

leaving only 118 of her 2,200 crew members alive.

ardında yalnızca 118'ini canlı bırakarak şiddetli bir çatışmada sulara gömüldü.

But when a British destroyer came to collect the prisoners,

Fakat bir İngiliz muhrip gemisi, esirleri almaya geldiğinde

they found an unexpected survivor -

beklemedikleri bir kazazede buldu.

a black and white cat clinging to a floating plank.

Suyun üzerinde yüzen bir kalasa sarılmış siyah beyaz bir kedi.

For the next several months this cat hunted rats and raised British morale -

Sonraki birkaç ay boyunca bu kedi, fare avlayıp İngilizlerin moralini yükseltti.

until a sudden torpedo strike shattered the hull and sank the ship.

Ta ki bir mayın geminin gövdesine zarar verip onu batırana kadar.

But, miraculously, not the cat.

Fakat, mucizevi bir şekilde kediye zarar gelmedi.

Nicknamed Unsinkable Sam,

Takma adıyla Batmaz Sam,

he rode to Gibraltar with the rescued crew

kurtarılan tayfayla beraber Cebelitarık'a gitti

and served as a ship cat on three more vessels –

ve Belfast Gemiciler Evi'nde emekliye ayrılmadan önce,

one of which also sank - before retiring to the Belfast Home for Sailors.

içlerinden birisi batmış olan üç tane geminin kediliğini yaptı.

Many may not think of cats as serviceable sailors,

Birçok insan kedileri dayanıklı denizciler

or cooperative companions of any kind.

ya da uyumlu yol arkadaşları olarak düşünmeyebilir.

But cats have been working alongside humans for thousands of years -

Fakat kediler, insanlarla beraber, yüzlerce yıldır, bizim onlara ettiğimiz

helping us just as often as we help them.

kadar yardım edip bizimle çalışmıştır.

So how did these solitary creatures go from wild predator to naval officer

Peki nasıl oldu da bu yalnız yaşayan canlılar, vahşi avcılardan

deniz subaylarına oradan da koltuktaki miskinlere dönüştü?

to sofa sidekick?

The domestication of the modern house cat

Günümüz ev kedisinin evcilleştirilmesinin

can be traced back to more than 10,000 years ago in the Fertile Crescent,

izleri Bereketli Hilal bölgesinde 10.000 seneden evvele,

at the start of the Neolithic era.

Neolitik Çağ'ın başlangıcına kadar sürülebilir.

People were learning to bend nature to their will,

İnsanlar, tek seferde yiyebileceklerinden daha fazla gıda üreterek

producing much more food than farmers could eat at one time.

doğayı kendi isteklerine göre şekillendirmeyi öğreniyorlardı.

These Neolithic farmers stored their excess grain in large pits and short, clay silos.

Bu Neolitik çiftçiler, fazla tahıllarını geniş oyuk ve kil ambarlarda saklardı.

But these stores of food attracted hordes of rodents,

Fakat bu depolar kemirgen sürüleriyle birlikte

as well as their predator, Felis silvestris lybica -

onların avcıları Felis silvestris lybica- Kuzey Afrika ve Güneybatı'da bulunan

the wildcat found across North Africa and Southwest Asia.

yabani kedilerinin dikkatini çekti.

These wildcats were fast, fierce, carnivorous hunters.

Bu yabani kediler hızlı, vahşi ve etçil avcılardı.

And they were remarkably similar in size and appearance to today’s domestic cats.

Dikkat çekici bir biçimde günümüz evcil kedileriyle görünüş açısından benzerlerdi.

The main differences being that ancient wildcats were more muscular,

Esas farkları, eski yabani kediler daha kaslıydı, çizgili postları vardı,

had striped coats, and were less social towards other cats and humans.

insanlara ve diğer kedilere karşı daha az arkadaş canlısıydılar.

The abundance of prey in rodent-infested granaries

Kemirgenlerin istila ettiği tahıl ambarlarındaki avın bolluğu

drew in these typically solitary animals.

normalde yalnız yaşayan bu hayvanların aklını çeldi.

Yabani kediler yemek saatlerinde, insanların ve kedilerin varlığını

And as the wildcats learned to tolerate the presence of humans

and other cats during mealtime,

tolere etmeyi öğrendikçe

we think that farmers likewise tolerated the cats in exchange for free pest control.

çiftçiler de, ücretsiz yardımları karşılığında kedileri tolere ettiler.

The relationship was so beneficial that the cats migrated with Neolithic farmers

Bu ilişki o kadar faydalıydı ki kediler Neolitik çiftçilerle birlikte Anadolu'dan

from Anatolia into Europe and the Mediterranean.

Avrupa'ya ve oradan da Akdeniz'e göç etti.

Vermin were a major scourge of the seven seas.

Zararlı hayvanlar yedi denizin büyük bir musibetiydi.

They ate provisions and gnawed at lines of rope,

Erzakları yiyip ve ipleri kemiriyorlardı, bu nedenle

so cats had long since become essential sailing companions.

uzunca bir süre kediler, gemiciliğin vazgeçilmezi olmuşlardı.

Around the same time these Anatolian globe trotting cats set sail,

Bu dünyayı dolaşan kedilerin yelken açmasıyla hemen hemen aynı zamanda

the Egyptians domesticated their own local cats.

Mısırlılar kendi yerel kedilerini evcilleştirdiler.

Revered for their ability to dispatch venomous snakes, catch birds, and kill rats,

Zehirli yılanları ve fareleri öldürme, kuşları yakalama özellikleri nedeniyle

domestic cats became important to Egyptian religious culture.

saygı duyulan evcil kediler, Mısır din kültürü için önemli hâle geldiler.

They gained immortality in frescos, hieroglyphs, statues, and even tombs,

Fresklerde, hiyerogliflerde, heykellerde ve hatta mezarlarda sahipleriyle birlikte

mummified alongside their owners.

mumyalanarak ölümsüzlük kazandılar.

Egyptian ship cats cruised the Nile,

Mısır gemi kedileri, su yılanlarını uzakta

holding poisonous river snakes at bay.

tutarak Nil'i dolaştılar.

And after graduating to larger vessels,

Daha büyük gemilere terfi ettikten sonra

they too began to migrate from port to port.

limandan limana göç etmeye başladılar.

During the time of the Roman Empire, ships traveling between India and Egypt

Roma İmparatorluğu döneminde, Hindistan ve Mısır arasında seyahat eden gemiler

carried the lineage of the central Asian wildcat F. s. ornata.

Asya Yaban Kedisi F.s ornata'nın kökenini taşıdı.

Centuries later, in the Middle Ages, Egyptian cats voyaged up to the Baltic Sea

Asırlar sonra, Orta Çağ'da Mısır kedileri, Vikingli denizcilerin gemilerinde

on the ships of Viking seafarers.

Baltık Denizi'ne seyahat etti.

And both the Near Eastern and North African wildcats

Hem Yakın Doğu, hem de Kuzey Afrika

yaban kedileri

– probably tamed at this point -- continued to travel across Europe,

-bu noktada muhtemelen evcil- en sonunda Avustralya ve Amerika'ya

eventually setting sail for Australia and the Americas.

açılarak Avrupa'yı seyahate devam ettiler.

Today, most house cats have descended

Bugün, pek çok ev kedisi F.s.lybica'nın

from either the Near Eastern or the Egyptian lineage of F.s.lybica.

Yakın Doğu ya da Mısır soyundan türedi.

But close analysis of the genomes and coat patterns of modern cats

Fakat genomlarının ve kürk desenlerinin yakın analizleri, yüzyıllarca

tells us that unlike dogs,

seçici üremeye maruz kalan köpeklerin aksine

which have undergone centuries of selective breeding,

günümüz kedileri genetik olarak

modern cats are genetically very similar to ancient cats.

eski kedilere çok benzer durumdalar.

And apart from making them more social and docile,

Daha sosyal ve uyumlu yapmanın dışında, onların doğal davranışlarını

we’ve done little to alter their natural behaviors.

değiştirmek için çok az şey yaptık.

In other words, cats today are more or less as they’ve always been: Wild animals.

Diğer bir deyişle; günümüz kedileri hemen hemen

hep oldukları gibiler: Vahşi Hayvanlar.

Fierce hunters. Creatures that don’t see us as their keepers.

Çetin avcılar. Bizi sahipleri olarak görmeyen yaratıklar.

And given our long history together, they might not be wrong.

Tarihimize bakılırsa, haklı olabilirler.