The history of the world according to cats - Eva-Maria Geigl

Tłumaczenie: Klaudia Kuboszek Korekta: Marta Konieczna

On May 27th, 1941, the German battleship Bismarck sank in a fierce firefight,

Niemiecki pancernik Bismarck zatonął 27 maja 1941 roku podczas zaciętej walki.

leaving only 118 of her 2,200 crew members alive.

Spośród 2 200 członków załogi przeżyło jedynie 118 osób.

But when a British destroyer came to collect the prisoners,

Ale kiedy brytyjski niszczyciel przybył, aby przejąć więźniów

they found an unexpected survivor -

odnaleźli niespodziewanego ocalałego.

a black and white cat clinging to a floating plank.

Czarno-białego kota, który desperacko trzymał się dryfującej deski.

For the next several months this cat hunted rats and raised British morale -

Przez kilka następnych miesięcy ten kot polował na szczury i podnosił morale,

until a sudden torpedo strike shattered the hull and sank the ship.

do chwili, gdy torpeda zniszczyła poszycie i doprowadziła do zatonięcia statku.

But, miraculously, not the cat.

Ale jakimś cudem kot przeżył.

Nicknamed Unsinkable Sam,

Został ochrzczony Niezatapialnym Samem,

he rode to Gibraltar with the rescued crew

popłynął na Gibraltar z ocalałymi członkami załogi

and served as a ship cat on three more vessels –

oraz pełnił służbę jako kot pokładowy na trzech innych okrętach,

one of which also sank - before retiring to the Belfast Home for Sailors.

jeden z nich również zatonął, a kot później przeszedł na emeryturę.

Many may not think of cats as serviceable sailors,

Wielu ludzi nie uważa kotów za solidnych marynarzy

or cooperative companions of any kind.

ani za kompanów, na których można polegać.

But cats have been working alongside humans for thousands of years -

Ale przez tysiące lat koty współpracowały z ludźmi,

helping us just as often as we help them.

pomagając nam równie często, jak my im.

So how did these solitary creatures go from wild predator to naval officer

Jak te odosobnione istoty zmieniły się z drapieżników w oficerów marynarki

to sofa sidekick?

albo towarzyszy do spędzania czasu na kanapie?

The domestication of the modern house cat

Oswojenie kota domowego

can be traced back to more than 10,000 years ago in the Fertile Crescent,

miało miejsce 10 tysięcy lat temu na terenie starożytnego Bliskiego Wschodu,

at the start of the Neolithic era.

wraz z początkiem Neolitu.

People were learning to bend nature to their will,

Ludzie uczyli się, jak podporządkować sobie naturę

producing much more food than farmers could eat at one time.

i w pewnym momencie wytwarzali więcej jedzenia niż mogli zjeść.

These Neolithic farmers stored their excess grain in large pits and short, clay silos.

Rolnicy przechowywali nadmiar zbóż w głębokich dołach i silosach z gliny.

But these stores of food attracted hordes of rodents,

Ale tak przechowywane jedzenie przyciągało hordy gryzoni,

as well as their predator, Felis silvestris lybica -

a za nimi podążał ich konsument, Felis silvestris lybica,

the wildcat found across North Africa and Southwest Asia.

kot nubijski zamieszkujący Afrykę Północną i Azję Południowo-Wschodnią.

These wildcats were fast, fierce, carnivorous hunters.

Te dzikie koty były szybkimi, groźnymi, mięsożernymi łowcami.

And they were remarkably similar in size and appearance to today’s domestic cats.

Rozmiarem i wyglądem bardzo przypominały współczesne koty domowe.

The main differences being that ancient wildcats were more muscular,

Główną różnicę stanowił fakt, że pradawne koty były lepiej umięśnione,

had striped coats, and were less social towards other cats and humans.

miały prążkowaną sierść i nie były chętne do kontaktu z innymi kotami czy ludźmi.

The abundance of prey in rodent-infested granaries

Spichlerze opanowane przez gryzonie zapewniały dostatek ofiar

drew in these typically solitary animals.

i to przyciągało te zazwyczaj żyjące w odosobnieniu zwierzęta.

And as the wildcats learned to tolerate the presence of humans

Gdy te koty nauczyły się tolerować obecność ludzi

and other cats during mealtime,

i innych osobników podczas posiłku,

we think that farmers likewise tolerated the cats in exchange for free pest control.

farmerzy także akceptowali ich obecność jako darmową ochronę przed gryzoniami.

The relationship was so beneficial that the cats migrated with Neolithic farmers

Ta relacja była na tyle korzystna, że koty przesiedlały się wraz z rolnikami

from Anatolia into Europe and the Mediterranean.

z Anatolii do Europy oraz do krajów śródziemnomorskich.

Vermin were a major scourge of the seven seas.

Szkodniki były ogromną zmorą podczas podróży.

They ate provisions and gnawed at lines of rope,

Zjadały pożywienie i podgryzały wiązania,

so cats had long since become essential sailing companions.

więc koty już dawno zostały ważnymi towarzyszami morskich podróży.

Around the same time these Anatolian globe trotting cats set sail,

W czasie, gdy te anatolijskie koty wyruszyły w podróż,

the Egyptians domesticated their own local cats.

Egipcjanie udomowili koty, które zamieszkiwały w ich okolicy.

Revered for their ability to dispatch venomous snakes, catch birds, and kill rats,

Czczone za umiejętność zabijania szczurów, jadowitych węży oraz łapania ptaków,

domestic cats became important to Egyptian religious culture.

stały się ważnym elementem egipskich wierzeń religijnych.

They gained immortality in frescos, hieroglyphs, statues, and even tombs,

Były uwieczniane na freskach, hieroglifach, posągach czy grobowcach,

mummified alongside their owners.

często były też mumifikowane wraz ze swoimi właścicielami.

Egyptian ship cats cruised the Nile,

Koty przebywały na statkach kursujących po Nilu,

holding poisonous river snakes at bay.

ich zadaniem było łowienie jadowitych węży rzecznych.

And after graduating to larger vessels,

Po przejściu na większe okręty,

they too began to migrate from port to port.

koty zaczęły się przemieszczać z portu do portu.

During the time of the Roman Empire, ships traveling between India and Egypt

W czasach Cesarstwa Rzymskiego statki kursujące między Indiami a Egiptem

carried the lineage of the central Asian wildcat F. s. ornata.

miały na pokładzie cały ród kotów stepowych z Azji Środkowej.

Centuries later, in the Middle Ages, Egyptian cats voyaged up to the Baltic Sea

Kilkaset lat później, w średniowieczu, egipskie koty dotarły na wody Bałtyku

on the ships of Viking seafarers.

na łodziach wikingów.

And both the Near Eastern and North African wildcats

Koty wywodzące się z Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki,

– probably tamed at this point -- continued to travel across Europe,

prawdopodobnie wtedy już oswojone, kontynuowały podróż po Europie,

eventually setting sail for Australia and the Americas.

aż w końcu wyruszyły do Australii i obu Ameryk.

Today, most house cats have descended

Współczesne koty domowe głównie wywodzą się

from either the Near Eastern or the Egyptian lineage of F.s.lybica.

z bliskowschodniej lub z egipskiej linii rodu kota nubijskiego.

But close analysis of the genomes and coat patterns of modern cats

Ale dogłębna analiza genomów i ubarwienia współczesnych kotów

tells us that unlike dogs,

wskazuje na to, że w przeciwieństwie do psów,

which have undergone centuries of selective breeding,

które przez wieki były poddawane selektywnemu rozmnażaniu,

modern cats are genetically very similar to ancient cats.

pod względem genetycznym dzisiejsze koty są bardzo podobne do tych antycznych.

And apart from making them more social and docile,

Poza tym, że stały się bardziej towarzyskie i uległe,

we’ve done little to alter their natural behaviors.

nie zrobiliśmy wiele, aby zmienić ich naturalne zachowanie.

In other words, cats today are more or less as they’ve always been: Wild animals.

Innymi słowy, współczesne koty są mniej więcej takie, jak zawsze: dzikie.

Fierce hunters. Creatures that don’t see us as their keepers.

Drapieżni łowcy. Stworzenia, nie uważające nas za swoich właścicieli.

And given our long history together, they might not be wrong.

Patrząc na naszą wspólną historię, prawdopodobnie mają rację.