Why do we, like, hesitate when we, um, speak? - Lorenzo García-Amaya

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

For as long as we’ve had language, some people have tried to control it.

ဘာသာစကားတစ်ခု ရှိနေသရွေ့ကာလပတ်လုံး တချို့က ဒါကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။

And some of the most frequent targets of this communication regulation

ဒီဆက်သွယ်ရေး စည်းမျဉ်းတွေရဲ့ အဖြစ်အများဆုံး ပစ်မှတ်တွေကတော့

are the ums, ers, and likes that pepper our conversations.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စကားပြောဆိုမှုတွေကို ဖြည့်တဲ့ အင်း၊ အာ နဲ့ ဆိုပါတော့ တွေပါ။

Ancient Greek and Latin texts warned against speaking with hesitation,

ရှေးဟောင်း ဂရိနဲ့ လက်တင် စာတွေက တုံ့ဆိုင်း စကားပြောခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး သတိပေးကြတယ်။

modern schools have tried to ban the offending terms,

ခေတ်သစ် ကျောင်းတွေက ဒီစကားရပ်တွေကို တားမြစ်ဖို့ ကြိုးစားပြီး

and renowned linguist Noam Chomsky dismissed these expressions as “errors”

အထင်ကရ ဘာသာဗေဒပညာရှင် Noam Chomsky က ဒီအသုံးအနှုန်းတွေကို ဘာသာစကားနဲ့ မဆိုင်တဲ့

irrelevant to language.

“အမှားတွေ“အဖြစ် ပယ်ဖျက်တယ်။

Historically, these speech components had been lumped

သမိုင်းကြောင်းအရ ဒီစကားပြော အစိတ်အပိုင်းတွေက ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့

into the broader bucket of “disfluencies”—

“မကျွမ်းကျင်တွေ“ရဲ့ ပုံးတွေထဲမှာ စုရုံးလာခဲ့တယ်။

linguistic fillers which distract from useful speech.

အသုံးဝင်တဲ့ နှုတ်ပြောကနေ အာရုံပျက်စေတဲ့ ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာဖြည့်စာတွေပါ။

However, none of this controversy has made these so-called disfluencies less common.

ဒါပေမဲ့ ဒီအငြင်းပွားမှုတစ်ခုကမှ မကျွမ်းကျင်မှုလို့ ခေါ်တာတွေကို မနည်းစေပါ။

They continue to occur roughly 2 to 3 times per minute in natural speech.

ဒါတွေက သဘာဝကျတဲ့ နှုတ်ပြောစကားမှာ တစ်မိနစ် ၂ ကြိမ်မှ ၃ ကြိမ်အထိ ဆက်ဖြစ်တယ်။

And different versions of them can be found in almost every language,

ဒါတွေရဲ့ ခြားနားတဲ့ မူကွဲတွေကို လက်ဟန်ပြ ဘာသာစကား အပါအဝင်

including sign language.

ဘာသာစကားတိုင်းနီးပါးမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

So are ums and uhs just a habit we can’t break?

ဒီတော့ အင်းတို့၊ အာတို့ ဆိုတာတွေက ဖြတ်လို့မရတဲ့ အကျင့်တစ်ခုလား။

Or is there more to them than meets the ear?

ဒါမှမဟုတ် ၎င်းတို့ဟာ နားမှာ အဆင်ချောဖို့ဆိုတာထက်ပိုလား။

To answer this question, it helps to compare these speech components

ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဖို့က ဒီစကားပြော အစိတ်အပိုင်းတွေကို နေ့စဉ်ဘဝမှာ အသုံးပြုတဲ့

to other words we use in everyday life.

အခြား စကားလုံးတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ဖို့ ကူညီတယ်။

While a written word might have multiple definitions,

ရေးထားတဲ့ စကားတစ်လုံးဟာ အဓိပ္ပာယ်တွေ အစုံ ရှိလောက်တယ်။

we can usually determine its intended meaning through context.

၎င်းရဲ့ ရည်ရွယ်တဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို စကားစပ်ကနေ အမြဲလိုလို ဆုံးဖြတ်နိုင်တယ်။

In speech however, a word can take on additional layers of meaning.

ဒါပေမဲ့ စကားပြောမှာ စကားတစ်လုံးဟာ အပိုအဓိပ္ပာယ်အလွှာတွေမှာ အနက်ထင်နိုင်တယ်။

Tone of voice, the relationship between speakers,

စကားသံ အနေအထား၊၊ ပြောဆိုသူတွေ ကြားက ဆက်နွယ်မှုနဲ့

and expectations of where a conversation will go

စကားဝိုင်းတစ်ခုက ဘယ် သွားမယ်ဆိုတာရဲ့ မျှော်မှန်းချက်တွေက ဖြည့်စာလို

can imbue even words that seem like filler with vital information.

စကားလုံးတွေကိုတောင်အရေးပါတဲ့ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ အတူ ပြည့်ဝစေနိုင်တယ်။

This is where “um” and “uh” come in.

ဒါကတော့ “um” and “uh” ဝင်လာရာပါ။

Or “eh” and “ehm,” “tutoa” and “öö,” “eto” and “ano.”

ဒါမှမဟုတ် “eh” and “ehm,” “tutoa” နဲ့ “öö,” “eto” and “ano” တိုပါ။

Linguists call these filled pauses, which are a kind of hesitation phenomenon.

ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေကတော့ ဒါတွေကို ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေလို့ ခေါ်တယ်။

And these seemingly insignificant interruptions

ဒီအရေးမပါဟန်ရှိတဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှုတွေဟာ

are actually quite meaningful in spoken communication.

စကားပြော ဆက်သွယ်ရေးမှာတော့ အတော်လေး အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။

For example, while a silent pause might be interpreted

ဥပမာ တိတ်ဆိတ်တဲ့ ရပ်နားမှုတစ်ခုကို အခြားသူတွေအတွက် စကားစပြောဖို့

as a sign for others to start speaking,

အချက်ပြတစ်ခုအဖြစ် အနက်ကောက်နိုင်လောက်တယ်။

a filled pause can signal that you’re not finished yet.

ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတစ်ခုဟာ သင် မပြီးသေးဘူးဆိုတာကို အချက်ပြနိုင်တယ်။

Hesitation phenomena can buy time for your speech to catch up with your thoughts,

တုံ့ဆိုင်းခြင်းက သင့်အတွေးတွေကို အမီလိုက်ဖို့ (သို့) အခြေအနေတစ်ခုအတွက်

or to fish out the right word for a situation.

မှန်ကန်တဲ့ စကားလုံး ဆွဲထုတ်ဖို့ သင့်ပြောဆိုမှုအတွက် အချိန်ဆွဲနိုင်တယ်။

And they don’t just benefit the speaker—

၎င်းတို့က စကားပြောသူကိုသာ အကျိုးပြုရုံမက

a filled pause lets your listeners know an important word is on the way.

အရေးကြီးတဲ့ စကားလုံးလုံး ပြောတော့မယ် လို့ နားထောင်သူတွေကို အသိပေးတာပါ။

Linguists have even found that people are more likely

လူတွေဟာ တုံ့ဆိုင်းမှုတစ်ခုနောက်မှာ လာတဲ့ စကားလုံးတစလုံးကိုကို မှတ်မိဖို့

to remember a word if it comes after a hesitation.

ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိတယ်လို့တောင် ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

Hesitation phenomena aren’t the only parts of speech

တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေဟာ စကားပြောစဉ်အတွင်း

that take on new meaning during dialogue.

အဓိပ္ပာယ်သစ်တစ်ခုပေးတဲ့ ဝါစင်္ဂတွေသာ မဟုတ်ဘူး။

Words and phrases such as “like,” “well” or “you know”

စကားလုံးတွေနဲ့ “like,” “well” (သို့) “you know” လို စကားစုတွေဟာ စကားပြာ

function as discourse markers,

စကား ညွှန်မှတ်တွေအဖြစ် လုပ်ဆောင်တယ်။

ignoring their literal meaning to convey something about the sentence

၎င်းတို့ ပါဝင်တဲ့ ဝါကျအကြောင်း တစ်ခုခုကို ပေးတဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ တိုက်ရိုက် အဓိပ္ပာယ်ကို

in which they appear.

လျစ်လျူရှုရင်းပါ။

Discourse markers direct the flow of conversation,

စကား ညွှန်မှတ်တွေဟာ စကား အလျဉ်ကို ညွှန်ပေးပြီး

and some studies suggest that conscientious speakers

သတိရှိတဲ့ စကားပြောသူတွေဟာ လူတိုင်းက ကြားပြီး နားလည်တာကို သေချာစေဖို့

use more of these phrases to ensure everyone is being heard and understood.

ဒီစကားစုတွေကို ပိုအသုံးပြုတယ်လို့ လေ့လာမှုတချို့က ညွှန်းတယ်။

For example, starting a sentence with “Look...”

ဥပမာ “Look...“နဲ့ ဝါကျတစ်ကြောင်းကို စတာက

can indicate your attitude and help you gauge the listener’s agreement.

သင့်သဘောထားကို ဖော်ပြကာ နားထောင်သူရဲ့ သဘောတူညီမှုကို တွက်ချက်ဖို့ ကူညီတယ်။

“I mean” can signal that you’re about to elaborate on something.

“I mean” က သင်ဟာ တစ်ခုခုအပေါ် အသေးစိတ် ရှင်းပြတော့မှာကို အချက်ပြတာပါ။

And the dreaded “like” can perform many functions,

ပူပန်တဲ့သဘော “like” က အလုပ်များစွာကို လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။

such as establishing a loose connection between thoughts,

ဥပမာ အတွေးတွေကြားက လျော့ရဲနေတဲ့ ဆက်ဆပ်မှုကို တည်ဆောက်တာ

or introducing someone else's words or actions.

(သို့) အခြားသူတစ်ဦးရဲ့ စကားလုံးတွေ(သို့) လုပ်ဆောင်မှုတွေကို မိတ်ဆက်တာတို့ပေါ့။

These markers give people a real-time view into your thought process

ဒီညွှန်မှတ်တွေက လူတွေကို သင့်အတွေး လုပ်ငန်းစဉ်ထဲက လက်ရှိ အမြင်ကို ပေးပြီး

and help listeners follow, interpret, and predict what you’re trying to say.

နားထောင်သူတွေကို ဆက်လိုက်၊အနက်ကောက်ကာ ပြောဖို့ ကြိုးစားတာကိုကြိုမှန်းဖို့ ကူတယ်။

Discourse markers and hesitation phenomena

စကား ညွှန်မှတ်တွေနဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေဟာ

aren’t just useful for understanding language—

ဘာသာစကားကို နားလည်ရေးအတွက်သာ အသုံးဝင်တာမဟုတ်ဘဲ

they help us learn it too.

သင်ယူဖို့လည်း ကူညီပေးတယ်။

In 2011, a study showed toddlers common and uncommon objects

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ လေ့လာမှုတစ်ခုက ပြတာက လမ်းလျှောက်တတ်စကလေးတွေကို

alongside a recording referring to one of the items.

သာမန်နဲ့ ထူးခြားတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေနဲ့ ယှဉ်ကာ တစ်ခုကို ညွှန်းတဲ့ရိုက်ကူးခြင်းပါ?

When a later recording asked them to identify the uncommon object,

နောက်ပိုင်း ရိုက်ကူးခြင်းက ကလေးတွေကို ရှားပါးတဲ့ အရာဝတ္ထုကို ရွေးခိုင်းတဲ့အခါ

toddlers performed better if that instruction contained a filled pause.

ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှု ညွှန်ကြားချက်ချက် ပါရင် လုပ်ဆောင်တာ ပိုကောင်းတယ်။

This may mean that filled pauses cue toddlers to expect novel words,

ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေဟာ ကလေးတွေကို စာလုံးဆန်းတွေကို မျှော်လင့်ဖို့

and help them connect new words to new objects.

အချက်ပေးကာ အရာဝတ္ထုသစ်တွေကို စကားလုံး သစ်တွေနဲ့ ဆက်စပ်ဖို့ ကူညီလောက်တာပါ။

For adolescents and adults learning a second language,

ဒုတိယ ဘာသာစကားတစ်ခုကို သင်ယူနေတဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေနဲ့ လူကြီးတွေအတွက်

filled pauses smooth out awkward early conversations.

အစောပိုင်း ပြောဆိုမှုတွေမှာ ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေက ကမောက်ကမဖြစ်မှုကို ညက်စေတယ်။

And once they’re more confident,

ပိုပြီး ယုံကြည်မှုရှိလာတာနဲ့

the second-language learner can signal their newfound fluency

ဒုတိယ ဘာသာစကား သင်ယူသူတွေဟာ သင့်တော်တဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေကို

by using the appropriate hesitation phenomenon.

အသုံးပြုရင်း သူတို့ အသစ်တွေ့ရှိတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုကို အရိပ်ပြနိုင်တယ်။

Because, contrary to popular belief,

အကြောင်းက အများလက်ခံတဲ့ ယုံကြည်မှုနဲ့ ဆန့်ကျင်ကာ

the use of filled pauses doesn't decrease with mastery of a language.

ရပ်နားမှုတွေကို ဖြည့်ကာ အသုံးပြုမှုက ဘာသာ စကားတစ်ခု ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့အတူမလျော့လို့ပါ။

Just because hesitation phenomena and discourse markers

တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေနဲ့ စကား ညွှန်မှတ်တွေဟာ

are a natural part of communication doesn’t mean they’re always appropriate.

အမြဲ သင့်လျော်တယ်လို မဆိုလိုတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးရဲ့ သဘာဝ အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လို့ပါ။

Outside of writing dialogue, they serve no purpose in most formal writing.

အရေး စကားပြော အပြင်က သမားရိုးကျ အရေးမှာတော့ ဒါတွေဟာ အသုံးမဝင်ဘူး။

And in some contexts, the stigma these social cues carry

စကားစပ်တချို့မှာတော့ ဒီလူမှုရေး အရိပ်နိမိတ်တွေက သယ်ဆောင်လာတဲ့

can work against the speaker.

အမည်းစက်က ပြောသူနဲ့ ယှဉ်ကာ လုပ်နိုင်တယ်။

But in most conversations, these seemingly senseless sounds

ဒါပေမဲ့ စကားပြောအများစုမှာတော့ ဒီအဓိပ္ပာယ်မရှိဘူး ထင်ရဟန်ရှိတဲ့ အသံတွေဟာ

can convey a world of meaning.

အဓိပ္ပာယ်ရဲ့ နယ်ပယ်တစ်ခုဆီ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်တယ်။