Why do we, like, hesitate when we, um, speak? - Lorenzo García-Amaya

2,250,843 views ・ 2021-02-18

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:06
For as long as we’ve had language, some people have tried to control it.
0
6579
4417
ဘာသာစကားတစ်ခု ရှိနေသရွေ့ကာလပတ်လုံး တချို့က ဒါကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။
00:10
And some of the most frequent targets of this communication regulation
1
10996
4042
ဒီဆက်သွယ်ရေး စည်းမျဉ်းတွေရဲ့ အဖြစ်အများဆုံး ပစ်မှတ်တွေကတော့
00:15
are the ums, ers, and likes that pepper our conversations.
2
15038
4750
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စကားပြောဆိုမှုတွေကို ဖြည့်တဲ့ အင်း၊ အာ နဲ့ ဆိုပါတော့ တွေပါ။
00:19
Ancient Greek and Latin texts warned against speaking with hesitation,
3
19788
4708
ရှေးဟောင်း ဂရိနဲ့ လက်တင် စာတွေက တုံ့ဆိုင်း စကားပြောခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး သတိပေးကြတယ်။
00:24
modern schools have tried to ban the offending terms,
4
24496
3417
ခေတ်သစ် ကျောင်းတွေက ဒီစကားရပ်တွေကို တားမြစ်ဖို့ ကြိုးစားပြီး
00:27
and renowned linguist Noam Chomsky dismissed these expressions as “errors”
5
27913
5083
အထင်ကရ ဘာသာဗေဒပညာရှင် Noam Chomsky က ဒီအသုံးအနှုန်းတွေကို ဘာသာစကားနဲ့ မဆိုင်တဲ့
00:32
irrelevant to language.
6
32996
1666
“အမှားတွေ“အဖြစ် ပယ်ဖျက်တယ်။
00:34
Historically, these speech components had been lumped
7
34662
3167
သမိုင်းကြောင်းအရ ဒီစကားပြော အစိတ်အပိုင်းတွေက ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့
00:37
into the broader bucket of “disfluencies”—
8
37829
3208
“မကျွမ်းကျင်တွေ“ရဲ့ ပုံးတွေထဲမှာ စုရုံးလာခဲ့တယ်။
00:41
linguistic fillers which distract from useful speech.
9
41037
4042
အသုံးဝင်တဲ့ နှုတ်ပြောကနေ အာရုံပျက်စေတဲ့ ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာဖြည့်စာတွေပါ။
00:45
However, none of this controversy has made these so-called disfluencies less common.
10
45079
5500
ဒါပေမဲ့ ဒီအငြင်းပွားမှုတစ်ခုကမှ မကျွမ်းကျင်မှုလို့ ခေါ်တာတွေကို မနည်းစေပါ။
00:50
They continue to occur roughly 2 to 3 times per minute in natural speech.
11
50579
5083
ဒါတွေက သဘာဝကျတဲ့ နှုတ်ပြောစကားမှာ တစ်မိနစ် ၂ ကြိမ်မှ ၃ ကြိမ်အထိ ဆက်ဖြစ်တယ်။
00:55
And different versions of them can be found in almost every language,
12
55662
3834
ဒါတွေရဲ့ ခြားနားတဲ့ မူကွဲတွေကို လက်ဟန်ပြ ဘာသာစကား အပါအဝင်
00:59
including sign language.
13
59496
1958
ဘာသာစကားတိုင်းနီးပါးမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
01:01
So are ums and uhs just a habit we can’t break?
14
61454
4167
ဒီတော့ အင်းတို့၊ အာတို့ ဆိုတာတွေက ဖြတ်လို့မရတဲ့ အကျင့်တစ်ခုလား။
01:05
Or is there more to them than meets the ear?
15
65621
2750
ဒါမှမဟုတ် ၎င်းတို့ဟာ နားမှာ အဆင်ချောဖို့ဆိုတာထက်ပိုလား။
01:10
To answer this question, it helps to compare these speech components
16
70121
3792
ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဖို့က ဒီစကားပြော အစိတ်အပိုင်းတွေကို နေ့စဉ်ဘဝမှာ အသုံးပြုတဲ့
01:13
to other words we use in everyday life.
17
73913
2916
အခြား စကားလုံးတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ဖို့ ကူညီတယ်။
01:16
While a written word might have multiple definitions,
18
76829
2875
ရေးထားတဲ့ စကားတစ်လုံးဟာ အဓိပ္ပာယ်တွေ အစုံ ရှိလောက်တယ်။
01:19
we can usually determine its intended meaning through context.
19
79704
4167
၎င်းရဲ့ ရည်ရွယ်တဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကို စကားစပ်ကနေ အမြဲလိုလို ဆုံးဖြတ်နိုင်တယ်။
01:23
In speech however, a word can take on additional layers of meaning.
20
83871
4958
ဒါပေမဲ့ စကားပြောမှာ စကားတစ်လုံးဟာ အပိုအဓိပ္ပာယ်အလွှာတွေမှာ အနက်ထင်နိုင်တယ်။
01:28
Tone of voice, the relationship between speakers,
21
88829
3167
စကားသံ အနေအထား၊၊ ပြောဆိုသူတွေ ကြားက ဆက်နွယ်မှုနဲ့
01:31
and expectations of where a conversation will go
22
91996
3333
စကားဝိုင်းတစ်ခုက ဘယ် သွားမယ်ဆိုတာရဲ့ မျှော်မှန်းချက်တွေက ဖြည့်စာလို
01:35
can imbue even words that seem like filler with vital information.
23
95329
5417
စကားလုံးတွေကိုတောင်အရေးပါတဲ့ သတင်းအချက်အလက်နဲ့ အတူ ပြည့်ဝစေနိုင်တယ်။
01:40
This is where “um” and “uh” come in.
24
100746
3042
ဒါကတော့ “um” and “uh” ဝင်လာရာပါ။
01:43
Or “eh” and “ehm,” “tutoa” and “öö,” “eto” and “ano.”
25
103788
5708
ဒါမှမဟုတ် “eh” and “ehm,” “tutoa” နဲ့ “öö,” “eto” and “ano” တိုပါ။
01:49
Linguists call these filled pauses, which are a kind of hesitation phenomenon.
26
109496
6500
ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေကတော့ ဒါတွေကို ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေလို့ ခေါ်တယ်။
01:55
And these seemingly insignificant interruptions
27
115996
3083
ဒီအရေးမပါဟန်ရှိတဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှုတွေဟာ
01:59
are actually quite meaningful in spoken communication.
28
119079
4167
စကားပြော ဆက်သွယ်ရေးမှာတော့ အတော်လေး အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။
02:03
For example, while a silent pause might be interpreted
29
123246
3500
ဥပမာ တိတ်ဆိတ်တဲ့ ရပ်နားမှုတစ်ခုကို အခြားသူတွေအတွက် စကားစပြောဖို့
02:06
as a sign for others to start speaking,
30
126746
2500
အချက်ပြတစ်ခုအဖြစ် အနက်ကောက်နိုင်လောက်တယ်။
02:09
a filled pause can signal that you’re not finished yet.
31
129246
3667
ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတစ်ခုဟာ သင် မပြီးသေးဘူးဆိုတာကို အချက်ပြနိုင်တယ်။
02:13
Hesitation phenomena can buy time for your speech to catch up with your thoughts,
32
133496
5333
တုံ့ဆိုင်းခြင်းက သင့်အတွေးတွေကို အမီလိုက်ဖို့ (သို့) အခြေအနေတစ်ခုအတွက်
02:18
or to fish out the right word for a situation.
33
138829
3959
မှန်ကန်တဲ့ စကားလုံး ဆွဲထုတ်ဖို့ သင့်ပြောဆိုမှုအတွက် အချိန်ဆွဲနိုင်တယ်။
02:23
And they don’t just benefit the speaker—
34
143621
2458
၎င်းတို့က စကားပြောသူကိုသာ အကျိုးပြုရုံမက
02:26
a filled pause lets your listeners know an important word is on the way.
35
146079
5000
အရေးကြီးတဲ့ စကားလုံးလုံး ပြောတော့မယ် လို့ နားထောင်သူတွေကို အသိပေးတာပါ။
02:31
Linguists have even found that people are more likely
36
151079
3667
လူတွေဟာ တုံ့ဆိုင်းမှုတစ်ခုနောက်မှာ လာတဲ့ စကားလုံးတစလုံးကိုကို မှတ်မိဖို့
02:34
to remember a word if it comes after a hesitation.
37
154746
4417
ပိုဖြစ်နိုင်ခြေရှိတယ်လို့တောင် ဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။
02:40
Hesitation phenomena aren’t the only parts of speech
38
160371
3083
တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေဟာ စကားပြောစဉ်အတွင်း
02:43
that take on new meaning during dialogue.
39
163454
2542
အဓိပ္ပာယ်သစ်တစ်ခုပေးတဲ့ ဝါစင်္ဂတွေသာ မဟုတ်ဘူး။
02:45
Words and phrases such as “like,” “well” or “you know”
40
165996
3750
စကားလုံးတွေနဲ့ “like,” “well” (သို့) “you know” လို စကားစုတွေဟာ စကားပြာ
02:49
function as discourse markers,
41
169746
2500
စကား ညွှန်မှတ်တွေအဖြစ် လုပ်ဆောင်တယ်။
02:52
ignoring their literal meaning to convey something about the sentence
42
172246
4417
၎င်းတို့ ပါဝင်တဲ့ ဝါကျအကြောင်း တစ်ခုခုကို ပေးတဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ တိုက်ရိုက် အဓိပ္ပာယ်ကို
02:56
in which they appear.
43
176663
1500
လျစ်လျူရှုရင်းပါ။
02:58
Discourse markers direct the flow of conversation,
44
178163
3041
စကား ညွှန်မှတ်တွေဟာ စကား အလျဉ်ကို ညွှန်ပေးပြီး
03:01
and some studies suggest that conscientious speakers
45
181204
3625
သတိရှိတဲ့ စကားပြောသူတွေဟာ လူတိုင်းက ကြားပြီး နားလည်တာကို သေချာစေဖို့
03:04
use more of these phrases to ensure everyone is being heard and understood.
46
184829
5209
ဒီစကားစုတွေကို ပိုအသုံးပြုတယ်လို့ လေ့လာမှုတချို့က ညွှန်းတယ်။
03:10
For example, starting a sentence with “Look...”
47
190038
3250
ဥပမာ “Look...“နဲ့ ဝါကျတစ်ကြောင်းကို စတာက
03:13
can indicate your attitude and help you gauge the listener’s agreement.
48
193288
4708
သင့်သဘောထားကို ဖော်ပြကာ နားထောင်သူရဲ့ သဘောတူညီမှုကို တွက်ချက်ဖို့ ကူညီတယ်။
03:17
“I mean” can signal that you’re about to elaborate on something.
49
197996
3667
“I mean” က သင်ဟာ တစ်ခုခုအပေါ် အသေးစိတ် ရှင်းပြတော့မှာကို အချက်ပြတာပါ။
03:21
And the dreaded “like” can perform many functions,
50
201663
3541
ပူပန်တဲ့သဘော “like” က အလုပ်များစွာကို လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။
03:25
such as establishing a loose connection between thoughts,
51
205204
3417
ဥပမာ အတွေးတွေကြားက လျော့ရဲနေတဲ့ ဆက်ဆပ်မှုကို တည်ဆောက်တာ
03:28
or introducing someone else's words or actions.
52
208621
3917
(သို့) အခြားသူတစ်ဦးရဲ့ စကားလုံးတွေ(သို့) လုပ်ဆောင်မှုတွေကို မိတ်ဆက်တာတို့ပေါ့။
03:32
These markers give people a real-time view into your thought process
53
212538
4958
ဒီညွှန်မှတ်တွေက လူတွေကို သင့်အတွေး လုပ်ငန်းစဉ်ထဲက လက်ရှိ အမြင်ကို ပေးပြီး
03:37
and help listeners follow, interpret, and predict what you’re trying to say.
54
217496
4875
နားထောင်သူတွေကို ဆက်လိုက်၊အနက်ကောက်ကာ ပြောဖို့ ကြိုးစားတာကိုကြိုမှန်းဖို့ ကူတယ်။
03:42
Discourse markers and hesitation phenomena
55
222371
2583
စကား ညွှန်မှတ်တွေနဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေဟာ
03:44
aren’t just useful for understanding language—
56
224954
2792
ဘာသာစကားကို နားလည်ရေးအတွက်သာ အသုံးဝင်တာမဟုတ်ဘဲ
03:47
they help us learn it too.
57
227746
2125
သင်ယူဖို့လည်း ကူညီပေးတယ်။
03:49
In 2011, a study showed toddlers common and uncommon objects
58
229871
5500
၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ လေ့လာမှုတစ်ခုက ပြတာက လမ်းလျှောက်တတ်စကလေးတွေကို
03:55
alongside a recording referring to one of the items.
59
235371
3750
သာမန်နဲ့ ထူးခြားတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေနဲ့ ယှဉ်ကာ တစ်ခုကို ညွှန်းတဲ့ရိုက်ကူးခြင်းပါ?
03:59
When a later recording asked them to identify the uncommon object,
60
239121
4708
နောက်ပိုင်း ရိုက်ကူးခြင်းက ကလေးတွေကို ရှားပါးတဲ့ အရာဝတ္ထုကို ရွေးခိုင်းတဲ့အခါ
04:03
toddlers performed better if that instruction contained a filled pause.
61
243829
5875
ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှု ညွှန်ကြားချက်ချက် ပါရင် လုပ်ဆောင်တာ ပိုကောင်းတယ်။
04:09
This may mean that filled pauses cue toddlers to expect novel words,
62
249704
6125
ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေဟာ ကလေးတွေကို စာလုံးဆန်းတွေကို မျှော်လင့်ဖို့
04:15
and help them connect new words to new objects.
63
255829
4334
အချက်ပေးကာ အရာဝတ္ထုသစ်တွေကို စကားလုံး သစ်တွေနဲ့ ဆက်စပ်ဖို့ ကူညီလောက်တာပါ။
04:20
For adolescents and adults learning a second language,
64
260163
3541
ဒုတိယ ဘာသာစကားတစ်ခုကို သင်ယူနေတဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေနဲ့ လူကြီးတွေအတွက်
04:23
filled pauses smooth out awkward early conversations.
65
263704
4334
အစောပိုင်း ပြောဆိုမှုတွေမှာ ဖြည့်ထားတဲ့ ရပ်နားမှုတွေက ကမောက်ကမဖြစ်မှုကို ညက်စေတယ်။
04:28
And once they’re more confident,
66
268038
1833
ပိုပြီး ယုံကြည်မှုရှိလာတာနဲ့
04:29
the second-language learner can signal their newfound fluency
67
269871
4167
ဒုတိယ ဘာသာစကား သင်ယူသူတွေဟာ သင့်တော်တဲ့ တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေကို
04:34
by using the appropriate hesitation phenomenon.
68
274038
3458
အသုံးပြုရင်း သူတို့ အသစ်တွေ့ရှိတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုကို အရိပ်ပြနိုင်တယ်။
04:37
Because, contrary to popular belief,
69
277496
2375
အကြောင်းက အများလက်ခံတဲ့ ယုံကြည်မှုနဲ့ ဆန့်ကျင်ကာ
04:39
the use of filled pauses doesn't decrease with mastery of a language.
70
279871
5750
ရပ်နားမှုတွေကို ဖြည့်ကာ အသုံးပြုမှုက ဘာသာ စကားတစ်ခု ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့အတူမလျော့လို့ပါ။
04:45
Just because hesitation phenomena and discourse markers
71
285621
3542
တုံ့ဆိုင်းမှု ဖြစ်စဉ်တွေနဲ့ စကား ညွှန်မှတ်တွေဟာ
04:49
are a natural part of communication doesn’t mean they’re always appropriate.
72
289163
4583
အမြဲ သင့်လျော်တယ်လို မဆိုလိုတဲ့ ဆက်သွယ်ရေးရဲ့ သဘာဝ အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လို့ပါ။
04:53
Outside of writing dialogue, they serve no purpose in most formal writing.
73
293746
4917
အရေး စကားပြော အပြင်က သမားရိုးကျ အရေးမှာတော့ ဒါတွေဟာ အသုံးမဝင်ဘူး။
04:58
And in some contexts, the stigma these social cues carry
74
298663
4125
စကားစပ်တချို့မှာတော့ ဒီလူမှုရေး အရိပ်နိမိတ်တွေက သယ်ဆောင်လာတဲ့
05:02
can work against the speaker.
75
302788
2041
အမည်းစက်က ပြောသူနဲ့ ယှဉ်ကာ လုပ်နိုင်တယ်။
05:04
But in most conversations, these seemingly senseless sounds
76
304829
4292
ဒါပေမဲ့ စကားပြောအများစုမှာတော့ ဒီအဓိပ္ပာယ်မရှိဘူး ထင်ရဟန်ရှိတဲ့ အသံတွေဟာ
05:09
can convey a world of meaning.
77
309121
2333
အဓိပ္ပာယ်ရဲ့ နယ်ပယ်တစ်ခုဆီ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်တယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7