Why do we, like, hesitate when we, um, speak? - Lorenzo García-Amaya

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Nihal Aksakal

For as long as we’ve had language, some people have tried to control it.

Varoluşundan beri, bazı insanlar dili kontrol etmeye çalıştı.

And some of the most frequent targets of this communication regulation

Bu dil düzenlemelerinin en yaygın hedeflerinden biri de

are the ums, ers, and likes that pepper our conversations.

“eee” ve “ııı” gibi konuşmalarımızı süsleyen ifadeler.

Ancient Greek and Latin texts warned against speaking with hesitation,

Antik Yunan ve Latin metinleri,

duraksayarak konuşma konusunda insanları uyarmış;

modern schools have tried to ban the offending terms,

modern ekoller bu can sıkıcı ifadeleri yasaklamaya çalışmış;

and renowned linguist Noam Chomsky dismissed these expressions as “errors”

ünlü dil bilimci Noam Chomsky ise

bu ifadelere dille ilgisi olmayan ”hatalar” diyerek reddetmiş.

irrelevant to language.

Historically, these speech components had been lumped

Tarih boyunca bu konuşma bileşenleri,

into the broader bucket of “disfluencies”—

“akıcısızlıklar” havuzunda toplanmıştır—

yani etkili konuşmada dikkati dağıtan ses ve kelimeler dolu bir havuzda.

linguistic fillers which distract from useful speech.

However, none of this controversy has made these so-called disfluencies less common.

Ancak bu tartışmaların hiçbiri,

bu sözde akıcısızlıkların kullanımını azaltmaya yaramadı.

They continue to occur roughly 2 to 3 times per minute in natural speech.

Bu ifadeler günlük konuşma sırasında dakika başına 2-3 kez kullanılıyor.

And different versions of them can be found in almost every language,

Farklı biçimleri, işaret dili de dahil,

including sign language.

neredeyse her dilde görülebilir.

So are ums and uhs just a habit we can’t break?

O zaman “eee”ler “ııı“lar bırakamadığımız bir alışkanlık mı?

Or is there more to them than meets the ear?

Yoksa bu işte duyulduğundan fazlası mı var?

To answer this question, it helps to compare these speech components

Bu soruyu cevaplamak için bu söz öbeklerini

to other words we use in everyday life.

diğer günlük konuşma ifadeleriyle karşılaştırmakta fayda var.

While a written word might have multiple definitions,

Yazılı bir kelimenin farklı tanımları olsa da

we can usually determine its intended meaning through context.

verilmek istenen anlamı genellikle bağlamdan çıkarabiliyoruz.

In speech however, a word can take on additional layers of meaning.

Konuşmada ise bir kelime farklı anlamlar kazanabilir.

Tone of voice, the relationship between speakers,

Ses tonu, konuşan kişiler arasındaki ilişki

and expectations of where a conversation will go

ve konuşmanın gideceği yere dair beklenti

can imbue even words that seem like filler with vital information.

asalak ses ve kelimeler gibi görünen ifadelere bile

önemli anlamlar yükleyebilir.

This is where “um” and “uh” come in.

İşte “eee” ve “ııı” burada devreye giriyor

Or “eh” and “ehm,” “tutoa” and “öö,” “eto” and “ano.”

veya “eh” ve “ehm”, “tutoa” ve “öö“, “eto” ve “ano”.

Linguists call these filled pauses, which are a kind of hesitation phenomenon.

Dil bilimciler buna dolgulu duraksama diyor,

bir tür tereddüt etme durumu.

And these seemingly insignificant interruptions

Bu görünürde önemsiz duraksamalar

are actually quite meaningful in spoken communication.

aslında konuşma dilinde çok önemli.

For example, while a silent pause might be interpreted

Örneğin, sessiz bir duraksama

başkalarının konuşmaya başlaması için bir işaret olarak yorumlanabilirken

as a sign for others to start speaking,

a filled pause can signal that you’re not finished yet.

dolgulu duraksama konuşmanızın bitmediğini gösterebilir.

Hesitation phenomena can buy time for your speech to catch up with your thoughts,

Tereddüt etme hali size konuşmanızın düşüncelerinize yetişmesi

or to fish out the right word for a situation.

ya da bir duruma uygun kelimeyi bulmanız için zaman kazandırabilir.

And they don’t just benefit the speaker—

Sadece konuşmacıya değil,

a filled pause lets your listeners know an important word is on the way.

önemli bir kelimenin yolda olduğunu haber vererek

dinleyiciye de yardım eder.

Linguists have even found that people are more likely

Dil bilimciler, eğer bir kelime tereddütten sonra söylenirse

to remember a word if it comes after a hesitation.

o kelimenin daha kolay hatırlandığını da keşfetti.

Hesitation phenomena aren’t the only parts of speech

Tereddüt etme hali, konuşma sırasında yeni anlam kazanan tek sözcük türü değil.

that take on new meaning during dialogue.

Words and phrases such as “like,” “well” or “you know”

“Şey,” “yani” ya da “işte” gibi ifadeler

function as discourse markers,

söylem işareti işlevi görüyor;

ignoring their literal meaning to convey something about the sentence

sözlük anlamı yerine,

içinde bulundukları cümlenin anlamını aktarıyor.

in which they appear.

Discourse markers direct the flow of conversation,

Söylem işaretleri konuşmanın akışını yönlendirir

and some studies suggest that conscientious speakers

ve bazı araştırmalara göre,

özenli konuşmacılar herkesin duyulup anlaşıldığından emin olmak için

use more of these phrases to ensure everyone is being heard and understood.

bu ifadeleri çokça kullanıyor.

For example, starting a sentence with “Look...”

Örneğin, cümleye “Bakın...” diye başlamak

can indicate your attitude and help you gauge the listener’s agreement.

tavrınızı ortaya koyabilir ve dinleyicinin tepkisini ölçmenize yardımcı olabilir.

“I mean” can signal that you’re about to elaborate on something.

“Yani” bir konuyu daha da açacağınızı gösterebilir.

And the dreaded “like” can perform many functions,

“Hani”nin ise birkaç işlevi olabilir:

such as establishing a loose connection between thoughts,

Düşünceler arasındaki bağlantıyı güçlendirmek

or introducing someone else's words or actions.

ya da başka birinin söz ve eylemlerini göstermek gibi.

These markers give people a real-time view into your thought process

Bu söylem işaretleri, insanlara düşünme sürecinize dair

gerçek zamanlı bir bakış sunar

and help listeners follow, interpret, and predict what you’re trying to say.

ve dinleyicilerin takip etmesine, yorumlamasına

ve ne söyleyeceğinizi tahmin etmesine yardım eder.

Discourse markers and hesitation phenomena

Söylem işaretleri ve tereddüt etme hali

aren’t just useful for understanding language—

sadece dili anlamak için faydalı değil—

they help us learn it too.

bizim de öğrenmemize yardım ederler.

In 2011, a study showed toddlers common and uncommon objects

2011′de bir çalışma, çocuklara yaygın ve nadir nesnelerin yanı sıra

alongside a recording referring to one of the items.

nesnelerin birinden bahseden bir ses kaydı gösterdi.

When a later recording asked them to identify the uncommon object,

Sonraki ses kaydı nadir nesneyi tanımlamalarını istediğinde

toddlers performed better if that instruction contained a filled pause.

talimat dolgulu duraksama içeriyorsa çocuklar daha iyi bir iş çıkardı.

This may mean that filled pauses cue toddlers to expect novel words,

Bu, dolgulu duraksamaların çocuklara yeni kelimeler beklemelerini işaret edip

and help them connect new words to new objects.

yeni kelimeleri yeni nesnelerle bağdaştırmalarına

yardım ettiği anlamına gelebilir.

For adolescents and adults learning a second language,

İkinci bir dil öğrenen gençler ve yetişkinler için

filled pauses smooth out awkward early conversations.

dolgulu duraksamalar garip ilk sohbetleri yumuşatır.

And once they’re more confident,

Kendinden daha emin olduklarında

the second-language learner can signal their newfound fluency

ikinci bir dil öğrenen kişi uygun duraksamalar kullanarak

by using the appropriate hesitation phenomenon.

yeni keşfettikleri akıcılıklarını işaret edebilir.

Because, contrary to popular belief,

Bilinenin aksine,

the use of filled pauses doesn't decrease with mastery of a language.

dolgulu duraksamaların kullanımı dile hakim olmakla azalmıyor.

Just because hesitation phenomena and discourse markers

Duraksama olayı ve söylem işaretleri sırf iletişimin doğal bir parçası diye

are a natural part of communication doesn’t mean they’re always appropriate.

her zaman gerekli oldukları anlamına gelmiyor.

Outside of writing dialogue, they serve no purpose in most formal writing.

Yazılı konuşmaların dışında, çoğu resmi yazıda hiçbir işe yaramıyorlar.

And in some contexts, the stigma these social cues carry

Bazı durumlarda, bu sosyal işaretlerin taşıdığı izler

can work against the speaker.

konuşmacının zararına olabilir.

But in most conversations, these seemingly senseless sounds

Ancak çoğu konuşmada, bu görünürde anlamsız sesler

can convey a world of meaning.

dünya kadar anlam taşıyabilir.